KLEINE COURANT
't Vliegend Blaadje
voor HeldorTexel, Wieringen en Anno Paulowna*
No. 4094
.Zaterdag 4 Mei 1912.
40ste Jaargang.
LEVENSSTRIJD.
't Vliegend Blaadje p. 3 m. 50 ct, frf p. post 75 ct, buitenland f 1.25
Pre- Zondagsblad 374 45j» s f 0.75
miënj Modeblad »»»65»»»»75» (0.90
(Voor het buitenland by vooruitbetaling.)
AdvertentUn vaa 1 tot 5 regels (b(j veoruitbetaling) 30 cent
Elke regel meer6
Bevrqe-exemplaar
Vignetten en groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
Intaro.-
TaUfoon BO.
Verschijnt Dinsdag- en Vrijdagmiddag.
Uitgever 3 C. B£ BOER Jr. (v./k. BERKHOUT Co.). Heider.
Bureeuxi Spoorstraat en Koningetraat.
Eerste Blad.
■IEUWSBERICHTEN.
HELDER, 3 Mei.
Het Meifeest.
Door den Held. Best. Bond en de Afd.
Helder der Soc. Dem. Arb. Party gezamenlijk
was op Woensdag, den eersten Mei, een
openbare vergadering in ,Tivoli" uitgeschre
ven ter viering van het Meifeest, onder de
lente r Aoht-urendag en Algemeen Kiesrecht".
Als sprekers tradon op de HEI. A. G. A.
Verstegen en A. W. Michels, terwyl mede
werking werd verleend door de Arb. zang-
vereeniging «Kunst aan 't Volk" en door
het Kinderkoor.
De opkomst van het pnbliek liet niets te
wenschen over; de zaal was geheel gevold.
De heer J. van Leyen, president van don
Held. Best. Bond heette alle aanwezigen
hartelijk welkom. Wy vieren heden den één
Meidag, zoo sprak hy, waarvan met voldoening
mag geconstateerd worden, dat de belang
stelling ervoor steeds stijgend is. En 't kan
ook moeilyk anders. De gebeurtenissen van
den laatsten tyd, als daar zynde staking
van een millioen arbeiders in Engeland, van
een kwart millioen in Dnitschland de stakiDg
van de havenarbeiders en zeeliedenonze
schitterende petitionnementsaotie, mot den
daarop gevolgden Rooden Dinsdagde vier
en half millioen stemmen op de candidaten
van onze zusterparty in Dnitschland uitge
bracht met een oogst van 110 afgevaardigden
dezer party in den Rijksdag, dat alles zyn
teekenen, dat het kookt en bruist onder de
arbeiders. Deze dag staat in het toeken van
den 8-nrigen arbeidsdag en het Algemeen
Kiesrecht. Dit laatste moet ons de macht
verschaffen om den werkdag van den zwoeger
tot 8 nur te verkorteD, opdat hy zich mobiel
kan maken voor den stryd van zyn klasse.
Het is do taak van de VakvereenigiDg en
van de Politieke Party de Arbeidersklasse
te organisoeren, om mot vereende krachten
storm te loopon tegen en te veroveren .het
regeer kasteel.
Hiermee is de feestelijke vergadering ge
opend. Na een paar liederen «Socialisten-
marsch" en «Zegepraal" van bovengenoemde
zangvereeciging, verkrijgt do heer Verstegen
als eerste spreker het woord. Hy brengt in
herinnering, dat deze dag door de Arbeiders
klasse over heel de wereld herdacht wordt,
wel te verstaan over heel do buschaafde
wereld, waar de arbeidersklasse tot bewust-
zyu is gekomenwaar se is georganiseerd
en zich bewust is van de taak, die haar wacht.
Vooral voor deze georganiseerde arbeiders
is de Meidag van byzonder groote beteekenis.
Het is een dag van algemeene wapen
schouwing; van algemeene opwekking en
geestdrift, om daardoor bemoedigd te worden
en aangevuurd tot meer energie, om den
stryd voor een beter leven, voor een meer
menschwaardig bestaan te voeren.
Van het jaar 1866 dateert de eisch van
den acht-nrendag, voor 't eerst op een congres
te Baltimoro gesteld. In 1902 is te Groningen
door de Soc. Dem. Arb. Party besloten, om
aan dien achturen-eisch te verbinden den
eisch van Algemeen Kiesrecht. Waarom is
dat gebeurd Omdat hoe langer hoe moer
blykt, dat de arbeidersklasse het eerst noodige
middel om tot ontvoogding en tot volle ont
plooiing te komeD, nl. hst Algemeen Kies
recht, ontbreekt.
Over het belang van de verovering van
't Algem. Kiesrecht valt eig®nlyk tot een
pnbliek als dit niet veel meer te zeggen.
Hy herinnert aan het petitionnement met
rnim 817.000 handteekeningeD, waaronder
14.000 van vrouwen; aan den Rooden Dins
dag met zyn 20.000 betoogers op een werk
dag; over de geringschatting, waarmee dit
alles door de Regeering en de huidige meer
derheid werd bejegend; aan do verwaar-
loozing van d© arbeidersbelangen door hot
tegenwoordige kabinet, blijkende uit de achter
afzetting van de Bakkerswet, waardoor 20.000
bakkersknechts en 10.000 patroons zouden
worden gebaat, dooh die niet kan worden
behandeld, wyl ze Rechts «appel van twist"
is aan de verspilling van millioenen voor
pantserschepen van 15 millioen gulden, waar
over thans de Kamer delibereerende is, enkel
en alleen om ons fatsoen op te houden, doch
waardoor van een behartiging van de sociale
belangen van het volk niets kan komen.
Men leze in verb&nd hiermede de discussie
in de Tweede Ksmer. Red. VI. I
Ook bladen van RechtB, o.a. het Katholieke
blad «De Tyd" betwijfelt, of er in deze
regeerperiode van dit kabinet en overgrooto
meerderheid in de Kamer wol iets van belaDg
voor de arbeiders te wachten is. Waar de
zaken zoo staan; waar voor de doorvoering
van den verkorten arbeidsdag, voor den
wetlelyk geregeldon achtnrigen arbeidstijd
op niets anders valt te rekenen dan op de
politieke machtsvorming van hot proletariaat
zeiven, daarom is het noodig dat de arbeiders
klasse haar eigen mannen kiest; dat zy zelf
vertegenwoordigd wordtin de Staten-Generaal.
Eerst dan, als het Algemeen Kiesrecht er is,
zal er met vrucht on succes gewerkt kunnen
worden aan de sociale bolangen van het
volk, ook om te komen tot den achturigen
arbeidsdag.
Na een korte pauze cn nog eenige liede
ren, thatis ook van het pas opgerichte kin
derkoor, hetwelk eunige echt kinderlijke lied
jes heel aardig, d.i. onopgesmukt, ten gohoore
bracht, was het woord aan den heer Michels.
Had de eerste spreker zich hoofdzakelijk tot
taak gesteld over het Kiesrecht te spreken,
hy had meer speciaal do verkorting van den
arbeidstyd te bepleiten. Er wordt ons, zoo
zegt hy, door onze tegenstanders nog al dik
wijls verweten, dat de socialisten zulke mate
rialisten, zulke stofvergodors zijn en alleen
warm zyn te krijgen, alleen in vnur geraken
wanneer er voor stoffelijke verbetering moet
worden gestreden en dat wy absoluut niets
gevoelen voor 't hoogere, voor 't meer geeste
lijke in den mensch. Daarom zyn wy dikwijls,
vooral in de oogen van vele christenen, zulke
slechte menschen. Dit lijkt, spreker juist by
den stryd, dien wy voeren om tot verkorting
van den arbeidstyd te geraken, zoo onzinnig.
Want juist hier komt zoo duidelijk uit, dat
wy ook aau de geeBtelijko opholfing van het
volk willen werken. Er is byoa goen eisch,
die dit beter demonstreert en waaruit beter
blykt, dat wy het volk tot een hooger gees
telijk peil willen opvoeren, dan het kapitalisme
den arbeider op het oogenblik toestaat.
Wanneer wy in doorsnee het levon van
een arbeider beschouwen on nu neem ik
nog niet eens den slechtbetaalden of die met
allerlei rampen, waaronder vaak werkeloos
heid heelt te kampen, doch oen gewoon
werkman met een gemiddeld arbeidersloon
hoe is in doorsnee dat leven, wanneer wy
dat nuchter nagaan? Dat leven is eentonig;
hot heele leven bestaat nit werken, eten en
slapen. Hy gaat geheel op in de zorg te
zamen met moeder de vrouw, wauneer hy
getrouwd is met 't schamele loon rond te
komen. Er blyft hom geen tyd over, om to
genieten van wat er in de wereld to genieten
valtHet hoogere in den mensch wordt
niet naar boven gebracht, maar juist door
zyn taak in hot kapitalisme omla*g gehouden.
Dit is olot te verwonderen in een maatschappij,
waarin slechts geproduceerd wordt om voor
eon kleine groep vau menschen winst te maken.
Van alles wordt wiusibejag gemaakt, tot zelfs
moedermelk wordt goenp iloiteerd, oi
i voorworp van winstmakerij
vordeD.
een voorworp van
gemaakt te
Thans behandelt spreker den tegonstand,
dien de eisch om verkorting van arbeidstyd
by de kapitalistisch ingeriohte maatschuppy
ondervindt. Msn vreest er minder productio
door, daardoor minder winst. Deze vrees is
eohter ongewettigdproeven hebben bewezen,
dat de productie meer werd by een matige,
ja zelfs by een belaQgryko varkorting van
arbeidsduur. Een tweede bezwaar, dat niet
altyd onomwonden wordt uitgesproken, is,
dat men vreest, dat do arbeiders den vrij
komenden tyd zonden benutten tot hua ont
wikkeling en tot hun scholing in den stryd
om een beter bestaan. Dat is juist dén van
de redenen, waarom de georganiseerde ar
beiders er voor stryden. De doorvoering is
mogelyk. Wanneer allen, die daarvoor in
aanmerking komen, aan den arbeid worden
gesteldwanneer alleen productieve arbeid
werd verricht, zou, in verband vooral met
den vooruitgang der techniek, de arbeidstijd
tot een minimum kunnen worden gereduceerd.
Spreker werkt dit nader met tal van gegevens
uit, om ten slotte op te wekken dezen mooien
stryd mede te voeren in hun eigen belang,
doch ook in dat hunner kinderen on van do
geheele maatschappij.
Beide sprekers worden luide toegejuicht;
ook den zangers en zangeressen viel veel
byval ten deel cn ten slotte besloot de Voor
zitter de feestelijke vergadering met een
opwekking, om zoo mogelyk, ir». navolging
van andere plaatsen, de Mei-demonstratie
voortaan in de openlucht te kunnen houden.
Brandgevaar in scholen.
In de «Niouwe Rotterdamsche Crt.« lezen
wij het volgende:
Nog altijd verdrinken er kalveren en nog
steeds gaat men daarna overwegCD, putton
te dempen. Na de ramp van de „Titanic*
gaat men onderzoek instollen naar 't aautal
reddingsbootonmogelyk zullen internationale
conferenties beraadslagen over de veiligheid
op zee, enz.
Het ia weDSChelyk, dat we ons af en toe
eens eone andere ramp te binnen brengeD,
opdat we vooral niet te zorgeloos zyn; ik
meen BchoolbrandeD. Voor een jaar of vier
brak in een school te Cleveland een brand
nit; by de paniek verloren honderden kin
deren het leven.
Korten tyd daarna brak in een andere
school in Dewitt Clinton brand uit. Dank zy
do goed© werking der brandalarmoefeningen
konden 1896 leerlingen, zonder dat de ge
ringste paniek ontstaan was, binnen 1 min.
11 sec. na het brandsignaal het schoolgebouw
verlaten. Ze doorschreden de met rook gevulde
gangen in voorbeeldige orde onder zingen
van liederen.
Nu zyn de scholen in ons land wel niet zoo
hoog, maar een brand in een school van twee
verdiepingen is al vreeselyk genoeg. Na die
branden verschenen vele ingezonden stukken
in de bladen, en hier en daar werden brand-
alarmoefoningen ingevoerd, o. m. ook te Arn
hem. Te Rotterdam worden, naar ik meen,
geregeld dergelijke oefeningen gehouden. Na
korten tijd echter vernam men er, althans
te Arnhem, niet meer van.
Mocht het ongelukkigerwijze gebeuren, dat
hier of daar een schoolbrand uitbreekt,
dan zal men overal een onzaglyke onrust
zien, dan zullen maatregelen worden getroffen,
om herhaling, zoo niet van een brand, dan
toch van levensgevaar t© voorkomen, dan
zullen voorschriften worden uitgevaardigd,
tot het houden van geregelde oefeningen.
Zou hot niet beter zyn, dat dit vooraf ge
schiedde, tenminste voor scholen van moer
dan één verdieping? Als b.v. vyf of zes
malen per jaar op ongeregelde tydeu het
brandsignaal wordt geluid, begeven de kin
doren zich onder geleide van do onderwijsers,
zoo gauw mogelyk naar buiten.
Zyn da kinderen eraan gewend, binnen
2 of 8 minuten de school te verlaten, zonder
ze weten, of er brand is, dan zullen ze,
als er werkelyk gevaar is, rustig en zonder
paniek naar buiten gaan, denkend, dat het
weer een onschuldige oefeninr is, evenals
de vorige malen.
Voorzorgen, genomen in tyden, dat er geen
herkenbaar gevaar is, maken, dat men rustig
blyft, ook al is er gevaar. Dat is gebleken,
toen de eerste reddingbooten van de .Titanic
worden neergelaten. Velon weigerden
in de booten te gaan.
De bewering, dio ik wel eens vernam, dat
er tóch een paniek zal ontstaan, ia geval
van werkelyken brand, is nog niet bewezen.
Wie vier keerea bang gemaakt is met den
wolf en telkens geen wolf heeft gezien, is
ook den vijfden keer niet bang, al ziet hy
ook den staart van den wolf.
Scholen van meer dan zes lokalen, ora
vele redenen niet aan te bevolen, zijn ook
met het oog op brandgevaar verkeerd te
achten. Ia alle groote scholen behoort eon
goud brandbluschapparaat aanwezig to zyn,
de deuren moeten alle naar buiten openslaand
zyn oa icdero school behoort meer dan een
uitgang te hebben. Of allo deuren en hekkon
good opengaan en niet dichtgoroest zyn, blykt
telkens by braudalarmsignalen.
Men sou kannen zeggeD, dat in Nederland
nog nooit eon schoolbrand heeft plaats gehad,
dat alle voorzorgen en ook dit stukje veilig
achterwege zouden kunnen blyven. Opper
vlakkig schynt dit zoo. Maar do „Titanic*
heette onzinkbaar en toch is ze gezonken.
Een enkele onvoorzichtigheid kan noodlottig
worden.
Ik heb eenige verwachting, dat dit stukje
er toe by zal dragen, dat men het gevaar
voor schoolbranden overdenkt en maatrogelen
neemt, zy het dan ook voor korten tyd.
Daarna zien we eens verder.
Fr. van Raalte.
Wy vermeenen, dat ook hier ter plaatse
do deuren der scholen naar binnen openslaan.
Om die reden hebben wy gemeend dit stukje
to moeten overnemen.
Verkiezing Prov. Staten Zaandam.
By de Dinsdag gehouden herstemming voor
oen lid van de Provinciale Staten voor het
kiesdistrict Zaandam, ter vervanging van den
heer P. B. J. Ferf, die tot lid van de Eerste
Kamer word gekozen, werdon 6692 geldige
stemmen uitgebracht. Hiervau verkregen do
beer J. W. Dekker (lib.) te Wormerveer
8764 stemmen; do hoer IX Donia(s.-d.)2928
stemmen. Zoodat gekozen is de heer J. W.
Dekker.
Kunstmatige rubber.
Men meldt uit Amsterdam aan de „N.
Rott. Ct.":
Te IJmuiden is men op het oogenblik bezig
een fabriek voor kunstmatige rubber te
bouwen. De fabriek wordt gebouwd door do
arohitecten Van Hossein en Vuyk te Amster
dam, voor rekeniDg van een naamloose ven
nootschap, waarvan mr. Th. G. Dents van
Scbaick, te Amsterdam, president-commissa
ris is.
Naar de heer Dentz van Scbaick my
mededeelde, is men er ia geslaagd een stof
te vervaardigen, welke dezelfde eigenschap
pen vertoont als rubber en nog eenige by-
zondere voordooien biedt. Het is eon uitvinding
van een Nederlaudor, dr. van der Heyden,
die gedurende eon lange reeks van jaren
hoogleeraar in Japan is.
Het patent voor Oostenrijk, België en Neder
land behoort aan bovengenoemde vennoot
schap, als wier directenr optreedt de Oosten-
rüker dr. R. Adler, die thans hier ter stede
vorblyf houdt. Als .voornaamste grondstof
noemde mr. Dentz visch, dit wil zeggen
verscho zeovisch.
Daarby wordt gevoegd 15 k 16 pet. natuur
lijke rubber en aldus wordt, langs den wog
van eon geheim procodé, een stof verkregen,
die even buigzaam is en veerkrachtig als
rubber, maar veel goedkoopor. De prijsver
houding zal waarschijnlijk zyn 1.25 8.
Bovendien laat de kunstmatige rubber zich
in korten tyd vulcaniseeren, is deze stof
onaantastbaar voor benzine en is ze bestand
tegen do inwerking van hitte. Mr. Dentz
vertoonde my een stuk kunstmatige rubber,
dat op het eerste gezicht inderdaad veel
overeenkomst met rubber vertoont.
Een lichte vischlucht verraadde de voor
naamste .grondstof, maar deze reuk zal, Daar
mr. Dents my verzekerde door ontvetting van
do visch voorkomen worden.
De lage prys van de kunstmatige rubber
hangt samen met de fabrikage van bijpro
ducten. Men zal namelijk uit hot vischvloesch
eiwit vervaardigen. De helft van de fabriek
zal voorts wordsn ingorioht voor de vervaar
diging vau guano.
Gevroren.
Het heeft in Friesland eergisteren naoht
hard gevroren, zoodat op sommige plaatsen
do bloemen op do glazen stonden. De in
bloei staande oofiboomen, en de vroege aard
appelen hebben dientengevolge veel geleden.
Misdaad?
Door do politie te Devontor is Dinsdag
middag na veel moeite het lyk vau de W6d.
Wosseling uit den gashouder opgehaald en
na schouwing door twee doktoren naar de
algemeene begraafplaats overgebracht.
In verband met oen uitlating der vrouw,
dat men haar niet me6r zoudo zien, en mede
omdat, voorzoover mogelyk, geen uiterlijke
keuteekenen vau geweld konden worden ge
constateerd, is men wel van oordeel dat aan
misdaad niet gedacht behoeft te worden.
Hot is voor iederoon onbegrypelyk, hoe
deze vrouw, die vrij corpulent was, zich
daarin heeft knnnen verdrinken, daar de
ruimte tusecheu don gashouder en den eteenen
waud hoogstens 25 centimetor bedraagt.
Aan het zuuratof water is het toe tesi-hryven,
dat het lyk, dat vyf jaar daarin gelegen
heeft, niet geheel vergaan was.
Waar hulp?
Eon R.-K. dieostmeisje van 17 jaar te
Arnhem, is dezer dagen moeder geworden.
De vader van het pasgeboren wicht is ver
moedelijk een buitenlander. De menschen
waarbij zy in betrekking is, kunnen moeder
en kind niet houden. Een thuis heeft zy
niet, want moeder is dood en vader is zwer
vende, mogelyk ook dood of gevangen. Twee
broertjes (of zusjes) zyn door den Voogdij
raad elders uitbesteed. Het Burg. Armbestuur
wil zyne tufschenkomst niet verleenen, omdat
z.i. de Voogdijraad moet optraden. Do Voog
dijraad verleent goen hulp, omdat de jonge
moeder haar eigen brood kau verdienen. Het
Prot. Armbestuur helpt niet, omdat hot een
katholieke geldt. Het R.-K. Armbestuur helpt
niet, omdat het meisje gevallen is. Op Zetten
is goen toegang voor de gevallene, omdat zij
R.-K. ib. statuten vau de Goede Herder
laten wel opneming van de moeder, maar
niet van het kind toe. (N. A. Ct.)
Geen grap.
Uit Cilaarshoek schrijft men aan de „Dordr.
Courant"
Een paar jongens haalden hier Zondag
middag een brutale grap uit. Terwijl de
predikant in de kerk op den kansel stond,
waren de deugnieten buiten aan het spelen
met spiegeltjes, waarmee zy hem het licht
ïd de oogen lieten schijnen. Hoe de dominee
het hoofd ook wendde, steeds wisten de jongens
hem de oogen te verblinden en daar er geen
veldwachter in de buurt was, bleef hem niets
anders over dan te kwart voor elf zjjn preek
maar (e staken.
Waanzinnig
Indien een ryk jongeling zyn geld
aan de armen wil geven, moet h^ dat in deze
geordende maatschappij op gepaste wijze doen.
Niet als het joDgomeDsch, dat Dinsdagmiddag
to Londen in de City, voor het bureau van
do Standard, handen vol goud- on zilvergeld
rondstrooide. In ongeloofelyk korten tijd
graaide oon groote menigte onstuimig naar
do goudstukken on zilverlingen. Zoo na zaten
do menschen don goeden man dra op het lyf,
dat hij zich niet meor roeren on de hand niet
eens in den govnlden sak steken kon. Met
moeite baanden politieagenten een weg door
de grage menigte en namen den milden gever
in verzekerde bewaring en mee naar een
ander bureau. Op den weg daarheen trachtte
hjj nog telkens van zyu schatten af te komen,
maar zijn geleiders beletten het hem. Nog
lang moost de politie op den weg, dien hy
gegaan was, rnim baan maken door de menschen
die blevon zoeken of hier on daar niet nog
geldstukken lagen.
De ramp van de .Titanic".
Wy laten hier alsnog de aanschouwelijke
lyst van de geredden en verdronkenen volgen,
die het Engelache ministerie van koophandel
heeft opgesteld:
Eerste Klasse:
Percentage
Aantal Gered Verdronken der
geredden
Mannen 178 58 115 84
Vrouwen 144 189 5 97
Kinderen 5 5 0 100
822 208 120 68
Tweede Klasse:
Mannen 160 18 147 8
Vrouwen 93 78 15 84
Kinderen 24 240 100
277 115 162
Derde Klasse:
Mannen 454 55 399
Vrouwen 179 98 81
Kinderen 76 2858
709 176 6ó8 25
Totaal dor passagiers:
Mannen 787 126 661 16
Vrouwen 416 815 101 76
Kinderen 105 52 58 49
42
12
55
1808 493 115
B e m a n n i ng
Mannen 875 189 686
Vronwen 23 21 2
38
22
19
898 210 688 28
Totaal der opvarenden:
Mannen 1662 315 1847 19
Vrouwen 489 386 103 77
Kiuderon 105 52 58 49
2206 708
1508
82
Ten bohoeve van de slachtoffers en de
nagelaten betrekkingen der slachtoffers van
de «Titanic" is thans reeds ruim 810,000
p.st. bijeengebracht.
Halifax, 30 April. De Mackay Bennott is
hier aangekomen onder het doodsgelui der
klokken, terwyl de vlaggen halfstoks woeien.
190 Lyken lagen op «le dekken opgestapeld.
Voor vele waren er goen kisteD, terwyl 70
andore, w. o. het stoffelyk overschot van Astor,
in ruwgclimmordo kisten op don achterstoven
gesloten waron. 116 Andore lyken waren
weer ia de golven noergelaten, wegens gebrek
aan middelen om de ontbinding tegen te gaan.
Vier uur is men bezig geweest met het over
brengen van de lyken nuar het lijkenhuis.
De verwanten van slachtoffers, te Halifax
gekomen, syn daarover zeer ontevreden. De
(Mackay Bonnett", zeggen zy, had allo lijken,
dio er zyn opgevincht 819 in het geheel
behooren mee te nemen. Dertien van die
lyken zyn nog op hot kabclschip «Minia".
De correspondont van do .Daily Tolegraph"
te Halifax seint, dat vole lyken gruwelijk
verminkt zyn, hetgeen het vormocdon schijnt
te staven, dat de ketels van do «Titanic"
sprongeD, toen het ijskoude water binnen
drong.
De correspondent meldt verder, dat do
.Mackay Bennett" een geweldigen ijsberg
hooft gezien, dien zy voor denzelfdon hield,
waarop de „Titanic" schipbreuk heeft geleden,
aangezien de berg verscheiden scheuren cn
een geweldige deui vortoonde.
Prof. Wagner over de .Titanic".
De Corresp. van de N. Rott. Cc. te Wconen
sohryft d.d. 27 April:
Ik woonde gisteren een interessante lezing
by over de „Titanic", gebonden door prof.
Wagner, hoogleeraar in de scheep9bouw-
kunde aan de polytechnische 'oogosohool
alhier. Sinds het gebruik van yzer cn staal
zei hy kan mon dc schepen zoo groot
maken als men wil. Do «Great Eastern", dio
in 1858 van stapel liep, word als een wonder
beschouwd en toch ib zo reeds lang over
troffen. Maar een halve eeuw geleden was
een schip van 27,000 ton on 207 meter
lengte werkelyk een gedrochtelyko Leviathan,
want er was in die dagen geen vracht ge
noeg om de vaart van zoo'n boot voordeelig
te maken. Daarom werd het gebruikt voor
het leggen van kabels.
Terwyl de «Great Eastern'' nog mot 7000
paardenkracht varen kon, hebben de Luai-
tania" en .Maurotania" 70,000 paarden
krachten nuodiir. Om to begrypen wut dit
beteekent, bedenke men, dat om 70,000
paardenkrachten te ontwikkolen de machine
70 pet van do scheepslengte noodig heeft,
dat het verbruik van kolen voor do vaart
loochen Liverpool en Nienw-York, d. i.
8040 zeemijlen, 6000 ton kolen of den in
houd van 20 kolentreinon bedraargt en d
alleen de verzorging van de machines op
zoo'n afstand 200,000 kronen koBt. De veilig
heid van zulke reusachtige schepen hangt
af van don doelmatigen aanleg on vrrdeeling
van de waterdichte schotten. Hoe grootor
de kiel des to menigvuldigcr do schotten.
De Duitscho wet heeft na de schipbreuk
van de Elbe bepaald, dat een schip nog
moet kunnen dry ven als twee naast elkaar
liggende afdeelingen reeds onder water zijn.
Verder zyn de pompen van groot gewich.
voor de veiligheid van het schip. Op do
«Titanic" waren ze in staat 100,000 ton
water per nur nit te pompen.
Over de kracht, waarmee do «Titanic"
tegon den ijsberg voor, zegt prof. Wagn6r,
dat als dit schip met een gewicht van 60,000
ton en «en snelheid van 21 knoopen togen
den berg is opgoloopen dit vaartuig met een
kracht van 360,000 metrische tonnen den
ijsberg heeft trachten to vernielen. Om dit
te verduidelijken, moet men zich de ver
nielende kracht van oen sneltrein voorstellen,
die met een gewicht van 400 ton en een
snelheid van 72 kilometer in het uur ont
spoort. En toch is do verwoesting door zulk
oen sneltrein veroorzaakt 45 maal minder
dan die de «Titanic" veroorzaakte.
Dat na zoo'n geweldige botsing de machines
losraken en do stoompijpen scheuren is be
grijpelijk. Eveneens, dat _a zoo'n katastrofe
de techniek woer aan hot zoeken zal gaan
om zulk onheil to voorkomen. Tien jaar ge
leden heeft ecu Franschman een prys van
100,000 fres. uitgeschreven 70or oen by
schipbreuk zeker werkend reddingstoestcl,
maar de beantwoording laat nog op zich
wachten. De veiligheideinrichtingen op d$
«Titanic" waren in overeenstemming met de
in Engeland geldende bepalingen, maar h»t
blijkt nn, dat dio voorschriften ontoereikend
zyn.
Prof. Wagner heeft bjj de berekening van
de kracht, die de «Titanic" op dem ijsberg
heeft uitgeoefend, ten onrechte aangenomen,
dat het schip er recht op in is golooprn.
Men weet, dat de le officier, dio op do brug
stond, het roer liet omgooien en do machine
achteruitslaan. Dit achteruitslaan geschiedde
to laat, maar heeft toch zokor de vaart vau
21 knoop verminderd, en door hot omgooien
van het roer is de stoot zijdelings op stuur
boord aangekomen, waardoor dc scheepwand
ten doele is gescheurd. Do stoot was dan
ook betrekkelijk zoo zacht, dat velon aan
boord hem nauwelijks voelden, en de machine,
zoover wy weten, er niet door ontwricht is.
(Red.)
FEUILLETON.
VRU BEWERKT DOOR AMO.
Het toeval wilde, dat luitenant Van Bossohen
bjj het spel tegenover Elshof kwam te staan.
De heeren gingen als onde kennissen met
elkaar om; dat bemerkte Lena wel. Natuur
lijk moest zy aau de andere gasten ook
eenige aandacht schenken, doch zy hield den
luitenant voortdurend in het oog. En nu deod
het haar goed, dat hij niet zoo hoogmoedig
was als algemeen gezegd werd.
Na eenig6 spellen gedaan tc hebben ver
deelde het gezelschap zich ia den tuin, die
tot wandelen uitlokte. Daar waren vele be
schaduwde paden, die 'het voor de jonge
lieden zoo gemakkelyk maakten tot een
liefdesverklaring te komen. Lena verwachtte,
dat Ednard van Bosschen haar nu van zijn
liefde zou komen spreken, en die verwach
ting byna zekerheid maakte haar ge
lukkig. Op haar achttienden veijaardag ver
loofd 1 Dan had het levon haar alles geschon
ken, wat zy met haar sohoonheid en rijkdom
kon verlangen.
Blykbaar in vroolyke stemming bewoog
de heer Van Dommelen zich onder zyn
gasten. Daar kwam hy bjj een groepje,
waarbij °°k zijn dochter was.
«Wel kunt ge u nog al amuseeren
luidde de vraag, waarmee hy zijn noef, den
jongen dokter Johan Hazelhorat aansprak,
terwyl hy hem vertrouwelyk op den schouder
klopte. «Altyd, vrooljjk, jongen! Je bent pas
acht en twintig jaar, dus jong genoeg om
alle zorg te kannen afschudden. Maar je
kijkt zoo ernstig 1 Scheelt er wat aan
«Och, oom, een van myn patiënten is
ernstig ziek. Ik moest eigenlyk te Amsterdam
gebleven syn, want ik maak me bezorgd
over hem."
„Ja, zoo is hy altyd, die goede Johan
verklaarde zyn moeder, die trotsch op haar
zoon was en gaarne syn lof verkondigde.
«Voor zyn patiënten is hy altyd vol zorg.
Als zoon, als arts, als vriend, steeds kan
men op hem vertrouwen als echtgenoot
zal hy ook wol vertrouwen verdienen, denkt
ge ook niet, juffrouw Veltman
De gevraagde dame betuigde met warmte,
dat zy er ook zoo over dacht, torwyl de
jonge dokter haar boos den rug toekeerde.
Die lof, hem zoo in het openbaar gebracht,
was hem niet byzonder aangebaam.
Van Dommelen laohte hartelijk on zei
«Hoor eens, Johan, je moet niet zoo zwaar
tillend zyn. Myn grondstelling isAlleen wie
zich zelf zorgen maakt, heeft zorgen."
Hy lachte luid en nam een glas wijn van
het schenkblad, waarmee een bediende rond
diende. Hy dronk zyn glas in een paar ten^eu
leeg en liet zich nog eens inschenken, doch
Johan, die ook een glas genomen had, deed
hem slechts matig bescheid.
«Kom, dat is geen drinken", sprak de oude
heer. fEen glas wyn is altyd goed voor een
mensch".
„Neen, oom, dank n. Met doze warmte
bekomt het me niet goed. En neem me
niet kwalyk voor u zou het by deze
warmte ook beter zijn, als u geen wyn dronk.
U is nog al volbloedig, en als daar eens
wat gemoedsbeweging bijkwam
Weer lachte Van Dommelen. «Hoor eens,
Johan, houd je waarschuwingen maar voor
je. Gemoedsbeweging allemaal gekheid I
Schop vrengde in het leven, zoolang als je
lampje brandt I Wat zog jy ervan, Lena?"
Lena knikte haar papa lachend toe. Ze
vónd Johan Diet aardig. Zulke waarschuwingen
op haar feest, foei I
Meneer Van Dommelen draaide zich om
en wilde zich tot andere gasten wenden,
doch juist werd hy aangesproken door een
bediende, die hem uit het gezelschap weg
riep. En op datzelfde oogenblik hoorde men
een zwaren donderslag. Lena schrikte niet
weinig. Ze had volstrekt niet opgemerkt,
dat er een onweersbui was komen opzotten.
Eu nu zoo onverwacht die donderop
dezen heerlyken voorjaarsdag dat klonk
haar in de ooron als de voorbode van oen
naderend onheilZy verbleekte ervan, en
keek ia het rond, of zy luitenant Van Bos-
scheu ook zag. In een gesprok met hem
wilde zy die onbestemde vrees vergeten.
Ha, daar stond hy, nog altyd druk pratende
met Elshof.
De eerste regendruppels vielen reeds en
allon zochten een goed heenkomen. De lui
tenant kwam nu vlug op Lena toegeloopen,
en zeide beleefd: «Hoe jammer, dat hot weer
onze schoone plannen zoo in de war komt
sturen". Lena hoorde nauwelyks wat by
zeide; een tweede donderslag deed haar
opnieuw schrikken. «Het wordt ernst!" riep
tij, en vluchtte evenals de andoren het huis
in. Zy gevoelde zich vreeselyk beklemd.
Het onweor kwam steeds nader, eokele
zware donderslagen deden de ruiten van het
huis rinkelen. Het gezelschap poogde wel
•en opgeruimd gelaat te toonen, doch duide-
lyk bleek, dat dit slechts een gedwongen
fraaiigheid was do vroolyke stemming
was vordwenor.
Toen het onweer overgedreven was en
uilen aan tafel zaten, kwam man woer in
de goede feoststemmi»g. Lena echter bleef
neerslachtig en by sommige anderen leek
dit ook het geval te zyn. Da luitenant, die
naast haar zat, scheen ook al onrustig,
directeur Blyendal, die beneden aan de tafel
zat, keek bezorgd voor zich, en het gelaat
van haar papa stond betrokken. Hy deed
echter zyc best om vroolyk te schynen,
lachte luid on schonk zich het eene glas
wyn na het andere in. Lena had wel knnnen
schreien. Het onweer had bet verdere deel
van haar feestdug geheel bedorven. Zy had
zich het zoo heerlyk voorgesteld, uls de knappe
Eduard in de donkere slingerpaden van den
tuin haar zyn liefde verklaarde en om weder
liefde smeekte. Dat was misgeloopen, en Lena
was niet gewoon aan teleurstellingen, aan
het onvervuld blyven van haar wenechon.
Üf het nu aan haar lag, of aan iets anders,
weten we niet, maar het was een feit, dat
de gasten betrekkelyk vroeg naar huis of
naar het spoorwegstation gingen. Zoo ver
trok ook luitenant Eduard van Bosschen in
gezelschap van mevrouw Hazelhorat en haar
zoon Johan. Deze laatste twee konden dien
avond nog Amsterdam bereiken, terwyl de
luitenant den volgenden morgen een paar
commissies to Utrecht zou doen. De gasten,
die iu de buurt woonden, bleven wel iets
langer.
Nadat de laatste feestgenoot vertrokken
was, nam meneer Van Domenden een blaker
en wenschte zyn dochter goeden nacht. Lena
bemerkte in zyn verhit gelaat een ernstige
trek; daarom vroeg zy bozorgd: „Scheelt u
iets, papa En weer lachte de oudo heer
luid en antwoorddo«Och neon kind I Ik
ben alieeu wat vermoeidKom, ga ook naar
bed, en droom eens heerlyk I" Uit een der
aangebroken fiesschen schonk hy zich nog
een glas wyn in en drook dat in ééo teug
leeg met de woorden: «Tot besluit drink ik
dit glas op je welzyn, lieve Lena I"Hy nam
haar hand in de zyne en sprak «Je weet,
hoe lief je papa je heeft. Misschien heb ik
je wel een beetje verwend, maar ik hoop,
dat je my dit nooit als een verwyt zal aan
rekenen. Wat ik deed, deed ik uit liefde".
Lena ontroerde by dezo woordenzij sloeg
haar armen om syn hals en sohreiende riep
ze: «Och, papa, Ut heb n tooh zoo lief! U
is zoo goed voor mei"
De oude heer streek met de hand over
zyn oogeD. Lona's aandoening vermeerderde
nog, toon zil dit zag. Schoeide hy ook Dat
had ze nog nooit gezien I Maar neen! neen!
zu had zich vergiBtl Hy lachte, hy lachte
luid en terwyl hy zich uit haar omhelzing
losmaakte, zeide hy: «Non, niot zoo week
hartig, kindJo bont zeker wat vermoeid
en je wordt slaperig! Kom, nu naar bedl
Wel te ruston I"
Zoo ging hy heen, en weldra lag ook zy
in haar bed, maar het slapen wou niet luk
ken. Ze woelde cn keerde zich telkens om,
zoodat het morgenlicht reeds aanbrak, eer
zy eindelyk ingesluimerd was. En toen
werd zy gewekt door kloppen op de deur
van haar kamer.
Lena schrikte op. ,Wat is er riep aft.
De oude huisknecht antwoordde: «Juf
frouw, sta op, en kom eoo spoedig mogelyk
by uw papa*.
Dadelyk sprong s(j uit haar bed, sloeg
een gTooten sjaaldoek om en ijlde naar de
kamer van haar papa. Wat zou hem schelec
Zou by ziek zyn
Het morgenlioht verlichtte reeds zwak de
kamer, toen zy daar binnentrad. Angstig
keek zjj naar het bed, op de teonen sloop
zy nader. Papa leek geruit te slapen, ge
lukkig. Doch plotseling gilde zy hot uit.
Wat zag by bleek 1 Zy legde haar hand op
zyn voorhoofd wat we» dat yzig koud
Zy had nog nooit oen lyk gezien, maar 2y
begreep 1 Haar lieve, goede papa was dood
Met eon hartvorscheurenden kreet viel
zy bewusteloos voor het bed neer.
DERDE HOOFDSTUK.
Lena, hst vertroetelde kind, kwam dezen
zwaren slag slechts langzaam to bovon. Do
smart werkte verlammend op haar, zjj liet
alle beschikkingen aan Bl(jendal, Jen bedrijfs
directeur, over. Hy regelde al het noodige
en deed zyn best om haar den last zoo
draaglyk te maken, als slechts mogelyk was.
Zy vermoedde in de vorsto verte uiet, hoe
veel moeilijkheden bij te overwinnen had,
en daardoor was by haar geen sprake van
dankbaarheid jegens den man, die zoo veel
voor haar deed.
De dag van de plechtige begrafenis kwam.
Lena hoorde don geestelijke aan, gebogen
onder haar diepe smart, en ontving zy ook
alle uitingen van rouwbeklxg. D&armode wab
voor haar do plechtigheid afgcloopen. Zij
ging naar haar kamer en liet het aan juf
frouw Veltman over, de menschen die hior
gekomen waren om hun belangstelling te
toonen, eenige verfrieiching aan te bieden.
Ach, wel waren er vole menschen in huiv,
maar tij voelde zich zoo eenzaam.
(Wordt vervolgd).
e
