f
KLEINE COURANT
't Vliegend Blaadje
voor Heltèer, Texel, Wioringon on Anno Paulowna
I
No. 416».
Woensdag 22 Jannari 1913
4iste Jaargang.
't Vliegend Blaadje p. 3 m. 50 ct., tr. p. post 75 c»., buitenland 11.25
Pre- Zondagsblad37* i *5 f 0.75
miënIf odeblad
(Voor het buitenland bij toornitbetaling.)
Advertentiën van 1 tot 5 regels (bij vooruitbetaling) 30 cent.
Elke regel meerg t
Bewjjs-exemplaar2*
Vignetten en groote letter» worden naar plaatsruimte berekend.
Intero-
Telefoon 50.
Vara
Uitgever C. DE BOER Jr., Halder.
Intarc. Talef. 60.
Eerste Blad.
Opgave van alhier gevestigde en vertrokken
personen van 10 Jan. tot en mot 16 Jan.
Gevestigd.
Naam: Beroep: Woonplaats: Van: Gel.
S. Timmer, serg.-kok torp., P.Heinstr. 50,
Nieuw-Helvoet, N.H.
C.J. v.Vlerken,bakkerskn,,Bassingr.8, Amersfoort, R.C.
A. J. Verhaert, kwartierm,, Hoogstr.-öG, A'dara, N.H.
G. J. van Raalte, matroos, Molenstr. 30, A'dam, R.C.
Il.S.deVries, serg.-mar.jAchterbinn.h.O, A'dam, Geen.
A.Schuitema, onderws., Beltw. 16, Wonseradeel, Ger.
W.J.Wolters, marinier, Diaconiestr. 43, A'dam, Geen.
P. Vos, leeraar, Djjkstraat 30a, 's Hage, N.H.
J. II. Hartman, sluism Buitenh. 43, Zwartsluis, i
H.Johrdans, onds. handw., Kanaalw. HG, A'dam, E L.
H.J.Brink, werkman, Calilorniestr. 41 f, A'dam, N.H.
W. Bakker, stoker, Achterstr. 21, A'dam, R.G.
M.D.A,C.Borrius,gep., J. in 'tVeltweg *21, A'dam, H.L.
G.Sjollema,comiu.d.tcl.,Wo3tstr.l 13,Heemstede, Dgz.
H. G. Lindeboom, oper. a.d. biosc., Kanaalw. 101,
's Hage, Geen,
A.A.de Lange, inaj d.mar., Janzenstr. 82, A'dam, j
II. de Ouden, stoker, Fabrieksstraat 9, N.H.
J. Geluk, matroos, Langesteeg 9,
S F.Roberti.ser.-konst^Timmerst^.Nieuw-Helv., R.C.
C P.Korndorffcr, magaxijnm., Paardenstr. 10, N.H.
Vertrokken.
Naam: Beroep: Van: Naar: GeL
E.Timmer,korp.-8t.,Achtergr.Z.z.48,Middelstum, N.H.
IJ. Ilnsen, comm. Rijksbel., a.b. Zeemeeuw,
Oostdongoradeel, R.C.
R, van Leent, luit. t, z,, Stationsw. 8, Hilversum, Ger.
B. Bruins, serg.-bottel.,
J. T. van Gent. stoker, Fabrieksstraat 4, A'dam, R.C.
J.Koolhaas Revers, luit,art,, Weststr. 55, Gouda, N.H.
J. Borra,korp. raar., De Ruyterstr. 52. Hellev.sl., R.C.
D. Scalongne, luit t. z., Binnenh.34, Hilversum, N.H.
M.v.Wezel, korp.tnar., J. in 't Veltw.41 .Hellev.sl., R.C.
J. J. Schouten, serg. art., Laan 21, Alkmaar,
D.Swaneveld, korp -st^Gravenstr. 52, N.-Helv., N.H.
A. de Jonge, Directr. Fröbelsch., Laan, A'dam, Dpgz.
N. Hoep, machinist, binnenhaven 16, N.H.
J. V. Kok, kantoorbed,, Keizerstr. 101, Haarlem,
NIEUWSBERICHTEN.
HELDER, 21 Januari.
„De Vrijzinnige Concentratie".
De afgevaardigde van Hoorn, de heer De
Jong, hield over bovenataaud onderwerp
Vrijdagavond voor de Vrijzinnige Kiesver-
eoniging alhier voor een goed gevolde zaal
eene lezing in »Tivoli".
Het gemengd koor //Morgenrood", onder
leiding van zijn directeur, den heer H. Denker,
zou bij deze gelegenheid voor het eerat in
het publiek optredou. Laat ona maar dadelijk
zeggen, dat het zeer goed voldeed: het bezit
vele fraaie atemmeu en een beschaafd timbre,
en het krachtig applaus, dat zich dead hooren,
was dan ook wel verdiend. Vóór den aanvang
zong het eenige nummers en in de panze
deed het zich opnieuw hooren met een paar
propagandistische liederen.
De heer P. do Geus, de vergadering openen
de, constateerde, dat het iets ongewoons iB,
dat in de vrijzinnige kringen een lied is ge
zongen. tOntwaking" dit was het nummer
waar de zaugvereeuiging mee debuteerde
was, om het zoo eens uittedrukken, in vrij
zinnige toonschaal gezet: moge het eene
firofetie zijn, en het over eenige maanden het
ied zijn der zegel Van nu af is, zooals spr.
verklaarde, de campagne geopend. Verschil
lende spreekbeurten zullen vervuld worden
om zoodoende te komen tot een anderen
politieken toestand. Spr. drnkte tenslotte den
wensch uit, dat de vergadering rustig zou
verloopen.
De heer De Jong, hierop het woord ver
krijgende, deelde mee zijne lezing te zullen
splitsen in tweeën: het eerste deel zal gewijd
zijn aan kritiek op het bestaande kabinet,
terwijl hp in het tweede gedeelte zal aan-
toonen waarom het noodzakelijk is, dat de
huidige regeering vervangen worde door een
vrijzinnig bewind. Kritiek zet spr. voorop,
niet omdat bij niets positiefs over bet vrijzinnig
program heeft meetedeelen, maar alleen
omdat de wijze vraarop de coalitie optreedt,
een verweer noodig maakt en wjj eerst
moetenaantoonen wat we niet willen.Tevens
zal spr. aantoonen dat het Diet waar is, dat
het bjj links zou gaan vóór de revolutie en
tegen den godsdienst.
Spr. zal de balans van het kabinet-Heems
kerk opmaken en wenscht dat niot ongunstiger
te doen dan ze al is. Aan de eene zijde vindt
men wetten, die goede wetten zijn: armenwet
enzoovoort, dochdie liggen alle in de
neutrale zóne en hebben met oen specifiek
christelijke regeeriDg absoluut niets te maken.
Bovendien waren van al die tot stand gekomen
goede wetten de voorbereidingen reeds ge
troffen door vroegere kabinetten. Spr. gaat
bier nog uitvoerig op in.
Doch hiertegenover staan tal van wetten,
die wij in alle opzichten terecht hebben be
streden. In de eerste plaats de Radenwet.
Spr. zet uitvoerig uiteen hoe hot met deze
wet gegaan is, hoe Talma beloofde met een
eigen sociaal stelsel te znllen komen, en
daartoe allereerst de Radenwet noodig had,
om de andere wetten daarop te kunnen bouwen.
Die Radenwet zou, volgens den Minister, op
ODgeveer 2 millioen komen, doch van vrijzinnige
zjjde is becijferd, dat er geen sprako van is,
dat men met dit geld toekomt. Wo krijgen,
net als met de Ongevallenverzekering een
reusachtige paperassenbundel. Om al die
redenen stemde links tegen de Radenwet.
De Subsidiewet. Beloofd werd subsidie
voor a.u.l.o.-scholen, doch thans komen reek
sen van klachten, van schoolopzieners, dat
men getracht heeft aan tal van scholen eenige
uren wiskunde te doceeren, om ze daardoor
optevoeren tot scholen voor m.u.l.o. Meestal
zijn de schoolopzieners er in geslaagd de
hoofden van hun ongelijk te overtuigen, doch
de bizondere scholen weigeren absoluut.
DeZedelijkheidswetten. Deze hebben
in zeker opzicht hunne goede zjjde. Ze keeren
zich tegen allerlei onzedeljj ke dingenchantage,
enz. Maar alweer: ze zjjn niet specifiek
christelijk. Door een liberaal minister Cort
van der Linden zjjn ze ook ontworpen. En
men keert daardoor de onzedelijkheid niet,
wanneer het zedeljjk bewustzijn niet ontwaakt,
helpen geen wettoD. De sluiting van de bor-
deelen te Rotterdam is op «ich zelf oen goede
maatregel, maar het peil der zedelijkheid wordt
er niet door verhoogd. Spr. leest voor uit de
(a.-r.) Rotterdammer, die dit zelf erkent. De
groote Fransche bladen hebben den spot ge
dreven met hel zedelijke Nederland en ajjn
zedoljjkheidswetten. In Watergraafsmeer, onder
don rook van Amsterdam, heeft men in don
Raad verklaard, dat de hellingen en djjken
mot distels en brandnetels moesten worden
begroeid om de zedelijkheid te bevorderen!
De gemeente Vrijenban bjj Delft aanvaardde
dezelfde wet als de beruchte Schiedamscho.
Daarom, ofschoon deze zedeljjkswetton nog
in debet komen van dit kabinet, bobben de
vrijzinnigen tegen gestemd.
Maar nu de m i 1 i t i e w e t-C o 1 y n. Spr.
is geen anti-militair en onderschrijft niet de
meeDiog, dat ods land onverdedigbaar i».
Maar de tjjden zjjn voorbij, dat we een leger
noodig hebben, dat goheol buiten het volk
staat. De vrijzinnigen ijveren voor een volks
leger. Waar elk ministerie achtereenvolgens
verklaarde, dat we nu een weerbaar loger
hadden, deed hot vreemd aan het oordeel
van don Raad van Dofonpio te hooren, toeu
het kustfonds zon worden gesticht. Die Raad
van Defensie bestaat uit oud-officiereD.
Vroeger, in actieven dienst, wa3 hun tong
gebonden en moesten ze hun meening voor
zich houdenthans, als leden van den Raad
van Defensie, kunnen ze vrijuit spreken.
Welnu, de meening van dien Raad was, dat
ons leger in een staat van verwording was
geraakt, on ongeschikt tot eenig ernstig werk.
In het leger zelf is iedere poging tot reor
ganisatie door conservatieve generaals tegen
gewerkt. Toen na 1905 het kabinet-De Meester
bezuinigingen wilde invoeren, en minister
Staal de nuttelooze corveeën wilde afschaffen,
kwam er oppoBitie. Staal viel. Na hem kwam
Van Rsppard, minder zuinig dan Staal wel
iswaar, maar toch ook nog bezuinigend.
Van Rsppard viel door rechts. Toon kwam
Sabron, die veel geld verspilde, na hom
Cool met zijn salarisregeliig voor officieren.
Toon diende Duymaor van Twist eene motie
in, dat tegelijk hiermede ook de pensioenen
geregeld moesten worden, en minister Cool
viel, Na hem kwam Colya en die diende
dezelfde regeling in als Cool, maar de heer
Dnymaer van Twist kwam toen niet met
een motie, want in „Do Standaard" stond,
dat de heer Coljjn uit het rechte hout was
gesneden. Steeds stijgt de oorlogsbegrooting
on ons kleine land gaat meedoon in don
wedloop der groote mogendheden. Spr. heeft
er zich harteljjk in verheugd, dat allen van
links, op een paar uitzonderingen na, togen
de begrooting hebben gestemd.
De heer Van Vlijmen heeft verklaard een
volksleger erger te vinden dan de oude
schutterij. Maar de Duitecbe keizer, toch wel
een autoriteit, heeft een heel andere meoniDg
over het Zwitsersche volksleger. Als we door
bljjven gaan mot de oorlogsbegrooting opte-
drijven, raken we in 't moeras. We krjjgen
thans 36 hoofdofficieren, die feiteljjk niets
zullen uitvoeren:-
De militiewet kunnen wo dus afschrijven
op het kabinet.
Waarom, zoo vraagt spr. is van al die
beloofde wetten niets tot stand gekomen
Omdat telkens do leugenachtige antithese
voor den dag kwam. Wat door anti-revolu
tionairen en katholieken werd voorg'steld,
kreeg niet den steun van cbristelyk-histori-
scheD. Als het er op aan komt, zjjn do ge-
coaliseerdon op alle specifiek christelijke
punten verdeeld.
De staatsloterij. Voor ods land werd een
voorstel ingediend ze afteschaffen uit zede-
ljjkheidsmotieven. Voor stjjving van de In
dische fioautiëu wilde men haar daar invoeren.
Het eedsvraagstuk de anti-revolutionairen
waren er voor den eed afteschaffen, Lohman,
do chr.-historicus, was er tegen.
Do doodstrafdit ia de kroon op de straf
wetgeving, zegt de anti-revolutionair. Minister
Nelissen noch Minister Regout willen er aan.
De Zondagsrust: zooule wjj vrijzinnigen
die opvatten, zoo vatten ook de katholieken
haar op. Anders dan de anti-revolutionairen.
In de rechtsbeginselen is eenheid ver to
zoeken. Ons tegenwoordig strafstelsel moet
vervallen. De „Standaard" zegtstraf is
delging van schold, 'k Geloof het graag,
zegt spr., maar dat leidt niet tot verbeteriog
van den misdadiger. Tal van anderen zjjn
voorstanders van het Amerikaansche stelsel
om den misdadiger voorwaardelijk do vrij
heid te geven en hem onder politietoezicht
te houdoü. De Standaurd is er tegeu, want
het druischt in tegen het a.-r. beginsol.
Echtscheiding. Do tegenwoordige katholieke
minister wil de grenzen vernauwen. De
chr.-hist. zeggen dat het echtschoidingsont-
worp de onzedelijkheid zal bevorderen. De
heer Verkouteren heeft polygamie een chr.
rechtsbeginsel genoemd. Alsof dus polygamie
iets speciaal vrjjzincigs is 1 Laat ze van
rechts liever eens afdoende opheldering geven
op welke wjj w die 112000.— van Lahman
gebruikt zjjD, die door bemiddeling van
jofirouw Westmeyer zjjn verstrekt aan de
a.-r. partjjkas (Daverend applaus).
Na de Radenwet beloofde Talma de In-
validiteits- en Ziektewet. Maar die schoot
niet hard op en de laatste is thans van de
baan.
Spr. komt nu tot een uitvoerige uiteen
zetting van de Invaliditeitswet, die hij op
verschillende punten oritiseert. Wie heeft de
last der premiebetaling Voor een groot deel
de vrouw, die maar zorgen moet mot het
mindere weekloon toe te komen. Toohkrjjgt
zjj niets. Wat heeft een dergelijke wet uit
staande met het christelijk beginsel En toen
links kwam met weduwonpensioen, word dat,
op hoog bevel, neergesabeld
Spr. komt nu tot de Tariefwet. Kolkman
heeft gezegd, dat bescherming de nationale
nijverheid zal bevorderen, de arbeider het
beter aal krijgen en de duurte niot algemeen
zal zijn.
Hiertegenover plaatst spr. de volgende
feiton. Nauwelijks waren do meelrechten in
het ontwerp opgenomen, of een groote firma
plaatste onder haar orderbrieven, dat de
moelprjjzen verhoogd zouden worden, zoodra
het ontwerp wet was geworden. Desgelijks
deed de firma van Gelder met het rotatie-
papier voor courantdrukkerijen. Tal van
voorbeelden nit het buitenland bewijzen, dat
invoerrechten de prijzen verhoogen. De Mi
nister zegt er zal moer werk komen. Na het
herstel der monarchie in 1813 meende men
ook, dat hooge rechten den bloei van het land
zouden bevorderen. Vijf jaar later moesten
ze echter weer worden afgeschaft, en de
Regeering zelve verklaren, dat ze niet ge-
braoht hadden wat mon had verwacht. Als
Than* ovarlsdsa. (Varslsgg.)
de prijzen stijgen vermindert het gebruik,
die regel gaat steeds op. Op de Hollandscho
werven worden van Duitsch materiaal Duitsche
schepen gebouwd. Waarom Omdat het vrije
Nederland goedkooper werkt dan het b
schermde Duitschlaud. Negentig procent van
onze industrie is gebouwd op uitvoer on nooit
kan een oon booger invoerrecht haar helpen.
Protectie beteekent begunstiging van enkelen
ten kosto van de verbruikers. Spr. toont
dit nader aan door eenige voorbeelden. In
het ontwerp kwam voor rochton op goud.
Door 35 goudsmeden werd don Minister ver
zocht dit rocht er af te nemen, doch de
Minister vond 35 meoschen te weinig en het
bleef gehandhaafd. Toen echter de Bond van
loodwitfabrikanten kwam om do rechten op
loodwit afgeschaft te krijgen, was de Minis
ter dadelijk bereid. Die Bond bestond uit 3
bestuursleden en 1 gewoon lid.
Spr. leest voor uit het ontwerp, dat van
de 10 millioen, die uit die rechten zullen
moeten komen, slechts 1/s komt uit weelde
artikelen, en do rest uit artikelen van dage-
lijksch gebruik. De protectionist zegt wjj
verplichten den verbruiker binnenlandsch
fabrikaat te nemen. Maar dat wordt ook ver
hoogd. Toen de heer Broekman, een onzer
bekondste industrieelen te Boisum,in Duitsch-
land was on aldaar een prijscourant inzag,
had men hom in vergissing do verkeerde
gegevenmet de Duitsche prijzen. Ach,
sind Sio Hollander? werd hem gevraagd,
ja, dan moot u de goodkoopo prijscourant
De coocontratie nu wil in do eerste plaats zjjn
een werk van behoud, behoud van hetgeen
Thorbecke heeft gemaakt. De verdeeldheid
der liberalen heeft ons land overgeleverd aan
het clericalisme. Toen" er bij de liberalen
eenheid heerschte, was de Regeering vrij
zinnig. En zou ons nu niet lukken wat de
coalitie wèl geluktezouden wjj ons niet
kunnen vereenigen Was er ooit feller be
strijder van Rome dan Dr. Kuyper Toch
wisten katholiek en antirevolutionnair zich
te vereenigen.
De concentratie heeft algomeen kiesrecht
op haar program gezet. Thans hebben op
het platteland 80 tot 90 van do mannen
het kiesrecht, in de steden slechts 60 h 70.
Dit is een gevolg van de minder goede
economischo verhoudingen. De tegenstanders
zeggen: het algemeen kiesrecht is revolutionair.
En Doetinchem met zijn 90 °/0 kiezers vaar
digt een a.r. af, terwjjl Amsterdam met 55
h 60 twoe 80C- fiem. heeft afgevaardigd.
Ook vrouwenkiesrecht moet er komen.
Op welken grond bestrijdt mon dit? Durft
men de vrouw minderwaardig noemen Zoo
ooit, dan zou te dezen opzichte het gevoels
argument gelden. Menige zwarte bladzijde in
het- wetboek zou niet geschreven zjjn als de
vrouw kiesrecht had gehad.
Ten opzichte van staatspensioen wordt ons
yan rechts toogevoegdge zult de eigenwaarde
kwetsen door pensioen zonder premie te geven.
Maar officieren dan En ministers, die be
talen maar 4 jaar, zoo lang ze minister zjjn,
daarna niet moer. Katholieke aibeiders hebben
gezegd dat zo pensioen vragen zonder premie,
omdat ze het beschouwen als uitgesteld loon.
Spr. geeft voorbeelden uit Engeland en
Duitschland. In Duitschland liet men zjjn
eigen schoonmoeder inschrijven als dienstbode
om haar zoodoende pensioen te kunnen geven!
In 10 jaar is het nationaal vermogen in ons
land met 1140 mill. toegenomen. En zon daar
uit niet het geld voor staatspeneioneering
kunnen worden gehaald B.v. door een zeer
matige progressieve belasting.
De ooncentratie heeft dit dan ook in haar
program geschreven.
De lauwheid en onverschilligheid moet
worden sfgelegd. Aan de vrijzinnigen de
taak het clericalisme te overwinnen, en van
de zoc.-dem. kunnen wjj de actie leeren.
Meen niet dat wjj met hen meedoen het
gaat tegen het clericalisme, maar ook tegen
de sociaal-democratie!
Na een korte pauze meldden zich voor
debat aan de heeren Bakker (a.-r.), Harten-
dorf (c.-d.) en Verstegen (a.d.a.p.) Ieder
kreeg 20 minuten om te debatteeren.
De heer Bakker voelt niet veel voor het
huidige kabinet, maar vindt dat de liberalen
voorzichtig moeten zjjn met kritiek, want zjj
hebben ook niet veel gedaan op sociaal ge
bied. Do heer De Jong zegt, dat da militiewet-
Coljjn zooveel zal kosten. De heer Tydeman
vindt van niet. Das wordt samenwerking in
de coalitie bjj zooveel verschil van meening
moeieljjk. Over de Bakkerswet heeft spr.
niet gesproken, dat was toch een wet van
rechts, en die bad spr. tcch ook moeten
noemen. In 1906 of '07 verklaarde de toen
malige minister De Meester, dat er geen
rechtsgrond was voor staatspensioen, thans
zegt de heer De Jong van wel. De tariefwet
komt niet van een chriBteljjk ministerie. Allo
landen hebben hooge tarieven en de minister
heeft geld noodig. Natuurljjk zullen er arti
kelen duurder worden, maar ook onze industrie
breidt zich uiteen Belgische emailfabriek
heeft zich reeds in ons land gevestigd. Zeep
fabrieken zoeken terreinen in Nederland.
Dikwijls wordt Duitschland genoemd als het
land van protectie, toch gaan er velen naar
Duitschland om werk te zoeken. Debater
verwonderde het, dat niet gesproken is over
onderwjjs en landsverdediging. Spr. betoogt,
dat de concentratie zich niet aan het program
houdt, dat alleen dient, zooals de heer De
Jong ook zeide, om haar bijeen te houdeD.
Het einde van spr.'s rede was zoo schoon
vrijzinnigen vereenigt nmaar spr. betoogt,
dat het nog lang zoover niet is, en dat elo-
menten als Tydeman en Marchant heelemaal
niet bjj elkaar passen. Men kan, gesteld al,
dat de vrijzinnigen winnen, geen meerderheid
krijgeD, krjjgt dan een cabinet d'affaires, en
dan want dan zullen do vrijzinnigen er
met behulp der soc.-dem. komen gaat het
net als in 1905, toen De Moester moest
verklaren: we konden niet regeeren.
Debater geeft dan ook don raad niet naar
het vogeltje der concentratie te luisteren.
Er liggen nog een massa wetten op af
doening te wachtenzorg dat we de christe
lijke regeeriDg behouden, om ze allemaal af
to doen.
De tweede debater, de heer Hartendorf,
heeft niet de bedoeling, het tegenwoordig
kabinet te verdedigen. Dit geschiedt echter
geenszins omdat debater het eens is met spr.'s
bestrijding, nooh ook uit afkeuring van al wat
het doet. In tegenstelling met wat de heer Thom
son verleden jaar in „Casino" zeide, n.1., dat het
tegenwoordig Kabinet letterlijk niets heeft
tot stand gebracht, weet de heer De Jong
althans nog een saldo op te maken. Maar
bior in Den Helder behoeven de vrijzinnigen
zich heusch nog niet ongerust te maken en
niet zoo'n actie te voeren. Dit kon beter
geschieden in districten die wat zwak staan
voor rechts. Spr. heeft heel weinig gesproken
over de concentratie, wel een breede kritiek
geleverd op het Kabinet. Debater vindt de
houding van de vrijzinnigen zonderling. Tot
1905 namen de unie-liberalen omtrent staats
pensioen het standpunt in van premiobetaling,
nadat in Engeland de ouderdomsverzekering
tot stand is gekomen, hebben ze echter een
buiteling gemaakt. Ten opzichte van den
rechtsgrond zegt debater hetzelfde wat de
eerste debater had opgemerkt omtrent de
veranderde houding. Debater critiseert ver
volgens, dat in het program van de concen
tratie met geen woord over het defensie-
vraagstuk wordt gerept. Zou het niet op den
weg gelegen hebben, klaar en duidelijk aan
te geven wat de vrijzinnigen willen Stel
eeDs, dat zjj het winneD, wie heeft dan de
leiding Marchant of Tydeman De laatste,
meent debater, de v.z. moeten dan achter
Tydeman aan, om de uitgaven nog meer op
to drijven. De concentratie zegt, dat we
zullen krjjgen staatspensioen. Geloof het niet,
u zjjn het daarover niet eens. In de Kamer
is door Tydeman on andere sprekers er den
nadruk op gelegd, dut door de concentratie
aan niemand het recht wordt ontnomen zelf
standig te bljjveD. Het is er nog verre van
af dat de leus algemeen kiesrecht en staats-
penBioneeriDg werkelijkheid wordt. Bovendien
er is nog de Eerste Kamer, die volstrekt
niet vrijzinnig is. Eo wat is de concentratie
dan als ze er zonder hulp der s.-d. niet kan
komen. Dan rust op haar niet de verplichting
tot aanvaarding van het bewind, hebben zc
gezegd. Voor alg. kiesrecht is geen 3/svan "Je
leden te vinden. Schrikwekkende beelden over
het clericalisme worden opgeworpen en daar
door zou het een noodzakelijkheid worden
te concentreeren. Dat heeft Troelstra zeer
juist gezegd, maar hjj gelooft niet, dat
iets zullen kunnen doen. De v.z.
vrjjheid van godsdienst. Prachtig. Maar hand
haaf dan ook het recht van den christen
ouder op het onderwijs. Aan de ouders dient
de beslissing overgelaten, en dan komt men
terug tot het standpunt van Thorbecke: vrjje
schoolregel, neutrale aanvulling. Al zou de
concentratie de zegepraal behaleD, dan komt
nog van de wenschen niets terecht.
De derde debater, de heer Verstegen kan
de kritiek van den heer De Jong rp het zit-
-JöLd ministerie volkomen onderschrijven. Een
oogenblik zelfs meende debater, dat soc.-dem.,
die niet vast in de loer zjjn, zouden gedacht
hebben dat een partijgenoot aan het woord
was. Waar de heer De Jong gezegd heeft,
dat het leger is een klasse-instrument, dat
zoo spoedig mogelijk behoort te worden op
geruimd, daar onderschrijft debater deze mee-
niüg volkomen. Do spr. heeft betoogd, dat de
coalitie het niet met elkander eens was, maar
ook de concentratie is dat niet. Echter zjjn
de veeten zoolang opgeborgen: uit politieke
noodzakelijkheid heeft men gemeend op
politieke eischen te moeten samenkomen om
ons te verlossen van het christelijk juk. Hier
is niets tegen als ons die concentratie maar
bracht de noodige duidelijkheid. Omtrent het
kiesrecht bevat het program een clausule,
maar een duidelijko verklaring ontbreekt en
zeer zouden we het op prjjs stellen als de
heer De Jong wilde zeggen hoe de concentratie
t ten opziohte van vrouwenkiesrecht. Hoe
het, dat wjj sceptisch tegenover het
program staaD? Do heer Goeman Borgesius
heeft geweigerd zich aan Troelstra te ver
klaren, wel kon hjj zich vereenigen met Van
Karnebeek en Tydeman, niet met de onzen.
Terwjjl toch de s.d.a.p. de partjj is, die voor
het algemeen kiesrecht 300.000 handteeke-
ningen verzamelde, die handelt zooals haar
program voorschrijft. Niet die trachtte hjj in
't gevlei te komeD, maar de liberale tegen
standers. Toen moest de concentratie nog
gemaakt worden.
Ten opzichte van staatspensioen eischen
wjj, zegt debater, een gedt finieerde verklaring.
Wjj kennen de versohillendo meeningen niet.
De defensie-paragraaf of liever het ent-
breken daarvan stemt tot nadenken. In bet
Hdbl." van hedenmorgen krjjgt de heer De
Jong een reprimande van zjju partijgenoot
Elout. Dat wil zooveel zeggen als: wanneer
jelui zoo doorgaat kon er wel eens roet in
het eten* worden gegooid.
„We moeten het geld halen waar het is."
Volkomen waar. Vliegen stelde voor op de er
fenissen een betere progressie te leggen en
becjjferde, dat alleen daarnit geld voor staats
pensioen zou kunnen komeu. De Tariefwet
ware dan wel niet ingetrokken, dat hoeft
Kolkman zelf gezegd, maar het motief tot
invoering ervan was er niet geweest en
Kolkman hadde zwakker geBtaan dan hjj nu
doet.
Door den heer De Jong is de Bakkerswet
niet ter sprake gebracht. Dat de liberalen
hebben meegewerkt om de bakkerswet, die
eenige goede sociale wet, die in de Kamer
in behandeling is geweest, te doen kelderen,
stemt tot nadenken. Men kan zeggen
dat dit gebeurd is om de persoonlijke vrijheid
hoog te houden, maar die is juist opgeofferd.
(Aangezien voor den debater de beschikbare
tjjó verstreken ia, moet hjj zjjne rede afbreker).
e heer De Jong, repliceerend, begint met
er zjjn leedwezen over uittedrukken, dat den
heer Verstegen niet meer tjjd kon worden
gegeven; spr. heeft hem als een hoffeljjk
debater leeren kennen.
.lsnu begeeft spr. zich in eene uitvoerige
repliek op de verschillende door debaters ter
sprake gebrachte punten. Wjj sullen die slechts
kort vermelden. In antwoord op het
wyt van den heer Bakker, dat ook de
liberalen weinig hebben gedaaD, betoogt spr.
hoe deze eerst een conservatieve erfenis moes
ten opruimen en eerst veel later de drang tot
sociale hervormingen opkwam. Toen eindeljjk
het ministerie Talma optrad, had die de soc.
witten uit de nalatenschap van Kuyper
kunoen haler, maar deed dit niet, omdat ze
te slecht waren.
Dat de militaire paragraaf ontbreekt ia
het program is geen wonder. De militiewet-
Coljjn moet eerst doerwerken voor men «ich
op dit punt kan nitspreken. Het kabinet-
De Moester heeft wel degeljjk getracht naar
militaire bezninigiDgoD. precies andersom als
de heer Hartendorf zegt.
De uitlating van den heer Verstegen dat
spr. zou gezegd hebben dat het leger een
klasse-instrnment is, is foutiefspr. heeft
gesproken over een afzonderlijke kaste, dat
is heel wat anders. Het is de vraag of het
volksleger van de s.d. wel zooveel goed
kooper is.
Dat do heer Bakker de Bakkerswet noemde,
heeft spr. verbaasd. De heer dr. Kuyper was
de grootste tegenstemmer van de wet, omdat
hjj weggebleven was. Het ging hier nog
niet in de eerste plaats om den nachtarbeid
dan [wel om verschillende misstanden. Uit
„Het Volk" leest spr. uitspraken voor, dat
men procedenten sohepte, en mon in andere
dingen ook verkorte werktjjden zou moeten
invoeren.
Ten opcichte van den rechtsgrond zjjn we
van standpunt veranderd. Zeker, maar dat
komt moer voor, en spr. begrijpt niet, dat
een a.-r, daarover durft spreken, terwjjl
niemand een vollere kleerkast oude plunje
heeft dan dr. Kuyper.
Er liggen nog zooveel ontwerpen, die op
afdoening wachteD, zegt de heer Bakker.
Daarom moet bet christelijk bewind gehand
haafd. Maar is dergelijke soort van wetgeving
de moeite waard (Spr. doelt op de inval.-
verz.)
De heer Bakker heeft gezegd, dat de toe
stand in het binnenland beter zal worden.
Maar als zoo'n buitenlandscb fabrikant hier
zich komt nederzetten, bljjft er toch concur
rentie.
De heer Verstegen wjl door progressie op
erfenissen meer geld binnenhalen. Maar men
geeft een minister geen geld zoolang er geen
wetsontwerp is, dat is eenmaal gebeurd, en
toen het geld noodig was, was het op.
De heer Hartendorf bepleit vrjjheid van
onderwjjs. Die besUat reeds.
Tenslotte begeeft spr. zich nog in eene
uitvoerige uiteenzetting van den rechtsgrond
voor staatspensioen. Wij hebben dit maar
niet meer bjjgohoudeD, daar dit toch al lang
genoeg is.
Te half óón werd do vrjj goed bezochte en
ordeljjk Verloopen vergadering gesloten, na een
woord van dank aan spr., debaters en zangers.
Rijksmiddelen.
Met een opbrengst van f 17.378.331 hebben
de Rijksmiddelen in de laatste maand van
het oude jaar buitengewoon ruim gevloeid.
Het totaalcijfer overtreft dat van Deoember
1911 met f379.879 toen reeds f 668.000 meer
werd ontvangen dan het jaar tevoren. Voor
het eerst in de geschiedenis der rijksfinan
ciën is in December een bedrag van f 17.000.000
bereikt en overschreden, nadat eerst in 1906
voor het eerst de 15 millioen waren bereikt.
Gaan wjj de onderdeelen van den staat
na, dan is de indrnk niot minder gunstig.
Slechts enkele middelen zjjn noemenswaar
dig bjj het vorige jaar ten achteren geble
ven. Daartoe behooren in de eerste plaats
de zegelrechten, welke f 148.000 (23 ten
achteren zjjn gebleven, een natuurljjk gevolg
van de slapte ter beurze en van de geringe
bedrijvigheid op emissiegebied, in verband
met de toenmalige politieke verhoudingen.
Januari 1913 zal dit verlies ongetwijfeld
goedmaken, nu iu het nieuwe jaar vooral
het aantal nieuwe uitgiften zoo aaDmerkeljjk
is gestegen. De registratierechten gaven
f 26.800 (3i/a meer, de successierechten
f153.000 (874 °/0) min
minder dan een jaar te
Na de teleurstellende opbrengst van laatst
genoemd middel iu de voorgaande maanden
valt dit cjjfer echter mede, aangezien Decem
ber 1911 recordcijfers had vertoond. Er was
toenmaals aan successierechten f868.000 of
75°/0 meer ontvangen dan iu het vooraf
gaande jaar.
Yan de middelen welker opbrengst in nauw
verband staat met den algemeenen toestand
in zaken, hebben de invoerrechten f 138.981
(12 meer opgeleverd, de posterijen f 188.870
(8°/0), de telegraaf f 15.606 (473%),
loodsgelden f 41.167 (14 Bü al deze midde
len is de opbrengst de hoogste geweest die
ooit in December werd gerapporteerd. Bjj
de rijkstelegraaf was zjj ongeveer dnbbel zoo
groot als tien jaar geleden.
Beschouwen wü de cijfers voor het ge-
heele jaar dan blijkt dat de Rijksmiddelen
met een opbrengst van f 189.981.240 die van
1911 met f5.830.000 hebben overtroffen.
Wel blijft dit accres eenigsxins ten achter
bjj het vorige jaar toen het niet minder dan
f7.622.000 bedroeg, doch dit verschil komt
geheel op rekening van de successierechten
die in 1912 f 1.946.000 (12»/,%) beneden
de c|jfers voor 1911 en f 512.000 onder de
raming zjjn gebleven.
Scheepsrampen.
In de Engelsohe bladen van Dinsdag vinden
wjj twee opmerkelijke scheepvaaTtberichten.
Het eerste betreft het zeilschip Specnlation,
dat Dinsdag met een lading hont te Bonesa
aankwam en 15 November nit Kalmar, in
Zweden, was vertrokken. Twee maanden over
een reis, die anderB van acht tot tien dagen
dunrt, ia zeker wel iets bizonders. Aanhoudend
heeft het .chip met stormen te kampen gehad.
Om te beginnen moest het al in Gothenburg
binnenvallen, om aveijj te herstellen. Toen
het weer uitzeilde ging het eerst goed, maar
den 8en Deoember, op de kust van Kincar-
dineshire, in zicht van Girdleness, stak er
een orkaan op, die het schip op de Noorsche
kust terugdreef. Vjjf weken lang heeft het
op de Noordzee gezwalkt, door de felle winden
nu her- dan derwaarts geworpen.
Het andere bericht geldt het stoomschip
Snowden Range van de Farness-ljjn. Dinsdag
middag werd het gehavende schip de haven
van Qaeenstown binnengesleept. Omtrent dien
tjjd had men op Lloyd's kantoor te Londen
de grootste moeite om op het schip her
verzekering te sluiten tegen 94 gns. pCt.
Algemeen twijfelde men er niet meer aan of
het schip was met man en muis vergaan.
Geen wonder, ruim zestig dagen heeft het
noodig gehad om den Atlantischen Oceaan
over te steken. De bemanning bad het ont
redderde schip niet willen verlaten. En nu
wil mon den gezagvoerder en de officieren
uitnoodigon op Lloyd's kantoor te komen om
gehuldigd te worden. Een zeldzame eer.
Het vergaan van de „St. Augustin".
De opvarenden van de vergane Fransche
postboot „St. Augustin", gered door hot
Engelsche stoomschip „Tyria". hebben bjj
de handelsrechtbank van Bona een verslag
ingediend, waarin zjj zeggen dat ds voor
eeDige tientallen van jaren gebouwde post
boot reeds lang niet meer zeewaardig was.
Bjj verscheidene vroegore reizen was vast
gesteld dat er water in het schip was ge
drongen. Een machinist verklaardo dat hjj
en zjjn gezellen vrnohteloos hadden gepoogd
het lek te stoppen, daar het jjzerblik volkomen
door de roest waB opgevreten.
De Compagnie Transatlantique verzekert
dat do „St. Augustin" Marsoille in volkomen
goeden toestand heeft verlaten. De maatschappij
beroept er zich op, dat zjj nog in October
1910 onder toezicht van het bureel „Veritas"
de noodige-herstellingen heeft laten doen aan
de boot en dat genoemd bureel ook nog in
October van 1912 den romp, 'de machines en
den ketel van het schip heeft nagezien en
in nitstekenden toestand bevonden.
De oorzaak der ramp kent de maatschappij
niet.
Al de opvarenden verzekeren echter dat
hot water door het losgaan der klinknagels
door den romp van het schip is gedrongen.
Over de schipbreuk zelf wordt nog hot
volgende gemeld
De „St, Augustin" had een waterverplaat
sing van 2900 ton on machines van 2600
paardenkrachten. Het rapport van den kapi
tein scbrjjft de oorzaak van het ongeluk toe
asn de omstandigheid dat het schip waar
schijnlijk op een onder water drjjvend wrak
gestooten heeft, waardoor het lek werd.
Hot rapport der bemanning, echter luidt,
zooals boven aangehaald, geheel anders.
De eerste machinist, zeggen zjj, heeft
's middags den kapitein verwittigd, dat het
schip water maakte. Aan den boeg waren
kliknagels losgegaan. De pompen evenwel
bleven het water meester. Te 7 uur 's avonds
echter drong het water zoo sterk naar binnen
dat de pompen niet meer voldoende waren.
Te 10 uur 's avonds drong het water in de
ketelruimen, vandaar in de machinekamer.
Het achterdeel van het schip begon nu over
te hellen. De kapitein liet aan alle opvarenden
reddingsgordels geven en zeven rtddiugs-
booten van de acht klaar maken. Dat duurde
echter vier lange nren. Men moest de touwen
doorsnijden, daar de takels niet werkten en
de timmerman moest eerst aan de booten het
roer in orde maken. Drie van de booten
moesten zonder roer uitgezet worden. Men
poogde nu de aandacht te trekken door vuur
pijlen, maar ze waren nat en gingen oiet af.
De zeven booten bleven in de nabijheid
van het zinkende schip en na tien ban^e
nren verscheen het Engelsche stoomschip
„Tyra", dat alle, zoowel passagiers als be
manning, tezamen 98 personen, redde en aan
boord goed deed verzorgen.
De „Tyria" nam de „St. Augustin" op
sleeptouw, maar moest het bijna geheel met
water gevulde schip 23 mjjlen van Kaap
Garde aan zjjn lot overlaten. Het zonk on-
middeljjkzelfs de mail kon niet geborgen
worden.
Do schipbreukelingen werden te Bona
geland.
De bevolking van die plaats was zeer op
gewonden. Men lirp ten hoop voor de Co.
Transatlantique en wilde do bnreelen in
brand steken. Met moeite slaagde de burge
meester erin, zulks te beletten. De bevolking
klaagde sedert lang over de verouderde en
bouwvallige sohepen van de maatschsppy.
Gelezen op een winkelpapier
„Kenlsche eau de cologne",
en in dezelfde uitstalkast:
„Oto Sjaal".
INGEZOIIOEH.
Helder, 15 Januari 1913.
Geachte Redaktiel
Gaarne zouden we onderstaand ingezonden
stukje in Uw blad opgenomen zieD.
Enige maanden geleden richtte de afdeling
Helder van de „Bond van Ned. Ond." een
oproep tot degenen, die zonden wensen deel
te nemen aan een kursus voor volwassenen,
't Resultaat van die oproep was schitterend,
ruim 300 deelnemers gaven zich op. Toch
aal de kursns dit jaar tot onze spijl niet
gehouden kunnen worden. We wensen echter
op de voorgrond te stollen, dat naar onze
mening de oorzaak van de mislukking onzer
pogingen niet te zoeken is bjj ons, maar by
onze gemeentelike autoriteiten. Begin October
werd door de bondsafdeling een adres aan
de Raad gezonden met het vorzoek, ons een
schoollokaal ten gebruike af te staan, en
een subsidie te willen verlenen van f 50. In
dit adres spraken wjj de wens nit, zo moge-.
lik met November te willen beginnen. In de
in October gehouden Raadsvergadering werd
het adres in handen van B. en W. gesteld
ona advies. Kort daarna kwam de behandeling
van de begroting aan de orde.
We hebben ons afgevraagd, of 't toen met
een beetje goede wil niet mogeljjk geweest
was, op ons eenvoudig verzoek een beslis
sing te nemeD. Dit gebeurde echter niet.
Daarna is de Raad in bijna 2 maanden niet
b|jeen geweest. We dachten natuurlik stellig,
dat in de vergadering van December B. en
W. met hun advies zouden komen, daar er
toen toch zeker tjjd genoeg was geweest,
de zaak in ernstige overweging te nemen.
Tot onze grote verwondering bleven B. en
W. echter een diep stilzwijgen bewaren.
Ons verzoek heeft nu natuurlik geen doel
meer. Wat ook de beslissing van de Raad
moge sjjD, ons is, door 't uitblijven van 't
advies van B. en W., de gelegenheid ent-
nomen, dit jaar de kursus voor volwassenen
te organiseeren. Toch wachten we met belang-
stelling het advies af, omdat we er prjjs op
stellen, het oordeel van B. en W. en de
Raad te vernemen, en omdat we gaarne
zouden willen weten, of het vermoeden, van
verschillende zjjden geuit, alB «ouden de
hoofden vau scholen de saak hebben tegen
gewerkt, juist is ja of neen.
Het bestuur van do afd. Helder
van ds Bond vaa Ned. Ond.
