KLEINE COURANT
t Vliegend Blaadje
voor Helder9 Texel, Wieringen en Anne Paulownn
No. 4186
Zaterdag 22 Maart 1918.
41ste Jaargang.
5 Vliegend Blaadje p. 3 u>. 50 cl., fr. p.
I'ie- Zondsgtbh i 37j i
wii» Modeblad i 65
(Voor het baitenlaad bij
ct, «ailealend 1.25
Idrerteatiéx laa tel 4 rejtli (bij rooraitbetaliag) M ota'.
Klkc regel meer 6
Pcw^a-eierarlaar ij
VigKettea et grootc letten wjrd»* aair plMtiroimte berekeid.
Verschijnt Dinsdag- en Vrijdagmiddag.
Uitgever: O. DE 30ER Jr., Helder.
BureauKoningstraat 29. interc. Telef. 60.
Eerste Blad.
NIEUWSBERICHTEN.
HELDER, 21 Maart.
Politieke lezing van Mr. De Meester.
Voor een stampvolle zaal hield de afge
vaardigde ter Tweede Kamer voor het distriot
Heldor Dinsdagavond eone lezing over de
plannen der ooncentratio.
De wd. Voorzitter der Centrale Vrijzinnige
Kiesvoreeniging, de hoer D. Grilnwald, con
stateerde in zyn openingswoord met genoegen,
dat het getal aanwezigen zoo groot was. Spr.
«prak er vervolgens zjjne blijdschap over uit
den heer De Meester hier zoo gezond te zien
on hoopte, dat hjj nog lange jaron onze af
gevaardigde zou mogen blijven.
Vooraf had de zang vereeniging .Morgeu-
rood" zich met enkelo nummers doen hooren.
Do heer De Moester, besprekend de op
richting der ooncentratio, betoogde, hoe een
tijdlang onder do groepen der drie vrijzinnige
partijen vordeeldheid had geheerschr. Men
was het niet oneens over het grondbeginsel,
maar over hot te volgen marscb'empo werd
verschillend geoordeeld. De gevolgen *yn riet
uitgebleven: z(j brachten verslapping in de
politiek. Deze verslapping maakte het mogelijk,
dat de coalitie, die in den grond veel moer
verdeeld is dan dé linksche partijen, onder
pakkonde lenzen, van te stoelen op denzclf-
den wortel des geloofs enz., de regeering6-
meorderheid kon veroveren. Onder hot recht-
sche ministerie, dat zich als gematigd heeft
aangekondigd, doch meer en meer bleek te
z(jn van wat dr. Kuyper noemde «het echte
wagenschot", hebben do vrijzinnigen den druk
gevoeld en is de weDsoh ontstaan er zich aan
te onttrekken.
De ooncentratie is daardoor inderdaad ge
worden een politieke noodzakelijkheid. De
leiders hebben ervaren, dat wol dogelijk een
zelfde grondgedachte hen bijeenhield, dat zo,
van die gedachto uitgaande en verstaande de
teekenon des tyds, konden komen ook in
samenwerking tot eene politiek, die tot zegen
worden kan. Er moesten over en weer cenise
concessies gedaan worden, zooals ook door
dén heer Druoker erkend is. Het feit, dat die
concessies gedaan zijn, toont de noodzakelijk
heid eener samenwerking aan, en dat in de
vrijzinnige gedachte nog stof genoeg is voor
samenwerkicg ook in de positieve politiek.
Meermalen heeft men ons verweten, dat wij
alleen negatiof konden werkeD, alleen konden
afbreken cn dat alleen de coalitie opbouwt.
Hoe pijnlijk moet het voor de coalitie zijn te
zien hoo woinig door haar gedaan is aan
opbouwende politiek.
De hoofdpunten, waaromtrent de v.-z. groe
pen tot overstemming zijn gekomen, omvatten
lo. het Kiesrecht. Algemeen kiesrecht voor
mannen en vrouwen, evenredige vertegen
woordiging. Onder de vrij-liberalen vindt men
voorstanders van toekenning van ruimere
bevoegdheden aan de Eerste Kamer ten aan
zien van wetsbesluiten (recht van amendement),
in anderen vorm in de voorstellen tot grond
wetsherziening neergelegd (recht van regres).
Geen der vrjjz. zal weigeren aan een grocdwets
herziening medetewerken, wanneer geen ver
zwakking van den invloed van het kiesrecht
wordt ingevoerd. De barrière, thaos in de
grondwet gesteld togen iuvoeriog van vrouwen
kiesrecht, moet verdwijnen. Onder de v.-z.
zijn or, die ten opzichte van vrouwenkiesrecht
even ver willen gaan als bjj do mannon, ook,
die niet zjjn tegen geleidelijke invoering van
vrouwenkiesrecht. Een en ander zal een punt
van overweging uitmaken bjj het program der
vrijzinnigen.
Vandaar dan ook, dat in het manifest niet
bepaald is vastgelegd de dadelijke invoering
van vrouwenkiesrecht, maar de voorwaarde
gemaakt wordt dat geen vrouwen kunnen
wordon uitgesloten op grond van niet voldoen
aan do eischen, en zoodoende is nitgesloton,
dat het feiteljjk wordt een dameskiesrecht.
Evenrodige vertegenwoordiging zal den
rechtmatigeu invloed ook van rechte tot zjjn
recht doen komen.
Ouderdomsverzorging. Uitkeering uit de
staatskas, onverschillig of het al dan niet oen
loonarbeider betreft, do verzekering van uit
keering boven het minimum aan behoeftigen
dient van staatswege te worden gostonud. Dit
gaat vlakweg in tegen wat het ministerie
Talma wil. Wjj willen staatspensioen zonder
premiebetaling aan alle ouden en armen.
Volgens het ontwerp-Talma zon verplichte
verzekering worden ingevoerd, waaronder ook
alle lage loonen premie moeten betalen. Er
is een poging gedaan om de lage loonen vrjj
te stellen, dooh slechts dit is verkregen, dat
voor sommige lage loonen de werkgevers
meer betalen dan de werklieden. Op zich zelf
is niet zeker, of die den werkman soulaas
zal geven, dat hangt af van de kracht di
werklieden-organisaties en zou treilen die
workgovers, die het 't minst dragon kunnen.
Art. 857 Inv.wet verzekert aan 70-jarigen
1 2.— per week zonder dat zij eene bijdrage
behoeven te betalen. Voor die I 2.— was 10
millioen beschikbaar gedurende 75 jaar. Zoo
als men weet zou minister Talma dit uit de
Tariefwet willen vinden. De heer Duys diende
nn een amendement in strekkende om de in-
werkingtreding van dit pensioen 6 maanden
nu de afkondiging in het Staatsblad te doen
plaats hebben, welk amendement door den
Minister werd overgenomen.
De drie groepen der v.-z. nn diendon een
amendement op art. 857 in, dat in het raam
der Invaliditeitswet trachtte te verwezenlijken
wat in het Concentratiemanifest beoogd werd,
n.1. om die f2.aan allo behoeftige mannen
en vrouwen te geven, onvorsohillig of ze in
loondienst waren of niet. Rechts verwierp dat.
Met het amendement Duys werd de draad ver
broken, waarméde de verplichte verzekericg
nog aan de vrjje verzekering vastzat. Want
als b.v. de Tariefwet ovor drie jaar wordt
aangenomen, dan zullen 2} jaar aan 70-jarigen
nitkeeringen zjjn gedaan, en dan zal men aan
do anderen zeggen: jelui kout geen pensioen
krijgen of je moet premie betalen, 't Is vreemd,
dut dit amendement door do Regeering is
overgenomen. Terecht werd dan ook van v.-z.
*Üde beweerd, dat het niet in de wet paste,
omdat het den band verbrak tusschen Tarief-
en Invaliditeitswet, welke laatste nn in werking
■al kannen treden zonder het Tarief. Dat
■preekt te sterker na do Tariefwet geheel
van de baan is. Want aangezien de Kamc-r
na het PnasohrcoeB met de Ziektewet begint,
zal van de Tariefwet uilteraard niets meer
komen. Toen men minister Kolkman vroeg
hoe wilt gjj dio uitkeering regelen? ant
woordde hjj, dat het, als rechts het wint, in
1914, maar een jaartje nit de gewone mid
delen moet, «op de pof'.
Niet ten onrechte heeft de N.R.Ct. den
minister verweten lichtvaardig gesproken te
hebben,
[en heeft geredeneerder kunnen menschen
zjjn, die op middolbareu leeftijd iets op zjj
gelegd hebben, maar die de uitkeering dan
te gering achten, en zy, die dit niet kunnen,
zullen in de R:jks Post-Spaarbank de ge
legenheid hebben voor hun ouden dag te
zorgen. De staat zal dat ook nog geldeljjk
kunnen steunen, door b.v. bjj el kon gulden
iets bjj to doen. Dat is het denkbeeld van
het concentratie-program.
Daarmee is echter de sociale wetgeving
niet voltooid. Daarom ziekte- en invaliditeits
verzekering voor on- en minvermogenden,
staatssteun bjj ziektegeneeskundige on gel
delijke hulp. Het ontwerp-Talma spreokt
alleen van geldelijke hulp. Wjj hebben het
begrip ruimer genomen, door niet alleen aan
arbeiders, maar aan allo on- on minvermogenden
uitkeering to verzekeren. Maar men moet do
bestaande ziekenkassen tot uitgang nemen,
dit is een heilzaam beginsel, dat niet hot j
particulier initiatief den kop indrukt.
Eon belangrjjk punt is de beantwoording
in do vraag hoe men komt aan de kosten
van wat verwezenlijking van het concentratie-
program meebrengt. Men heeft aan hel
manifest verweten, dat hot zich daarover
niet uitlaat, maar spr. kan niet inzien, dat
grond bestaat voor 6euig v&rwjjt. De Tarief
wet van rechts kan het ook zjjn, dat hot
feit van haar mot stille trom begraven ont
stond uit het steeds wassend verzot
zoo'n universeel zuiveringszout hebben wij
niet. Dat is de eerste reden waarom het
program zich daarover niet uitlaat. Ecu
tweedo is, dat mon moet wachten met ver-
koopon van de huid van den beer totdat hjj
geschoten is. Welke richting wjj innemen,
kun het manifest duidoljjk aangeven, een v.z.
ministerie even wol zou uit mooten maken
welke wetten nocdig zullen zijn. In de eerste
plaats goon tariefsverhooging, ton tweede
most -men niet terugdeinzen voor verhoogicg
van directe bedingen, ook successierechten.
Dit zijn de hoofdpunten van hot positieve
gedeelte van het concentratie-manifest. Er ïb
nog moorhandhaving der openbare school,
verbetering van de positie der onderwijzers,
enz maar de tjjd om dit alles te behandelen
ontbreekt.
Spr. weiiscbt nog te behandelen de defousie-
paragrauf, die in hei manifest ontbreekt.
Maar het is nimmer do bedoeliag geweest
volledig program te zjjn, men hooft or
alleen in opgenomen, wat men voor de
naaste toekomst hoofdzaak achtte: hervor
mingspolitiek. Mon doet aan do defensio
volstrekt niet te kort «la men die niet tot de
hoofdzaken achtte. We leven onder een pas
nieuwo militiewet en op dit gebied zjjn voor
eerst beslist geeu groote hervormingen meer
te wachten. Spr. wenscht volstrekt niet onder
stoelen of banken té sohuivon, dat op dit
gebied geene overeenstemming bestaat ondsr
de v.z. Een groot deel is overtuigd, dat
Nederland nooit een militair land is geweest
b-v. Duitschland, en dat wjj krachtig
moeton streven naar een volksleger, naar
weerbare burgers met zoo weinig mogeljjk
beroepsmilitairen. Voor v.z. van dio meening
is de atrij'1 verloren, want do nieuwe militie-
wet van Colijn gaat hier lijnrecht tegen in.
Daarom hebben vele v.z. daar tegen gestemd.
Onwaar is het echter, dat ze geen hart
hebbon voor de defensie. Spr. vraagt in dit
verband of b.v. de invoering van het ge
zonde en democratische beginsel van afschaf
fing der plaatsvervanging niet goed is ge
weest
Er wordt aangedrongen op bezuiniging van
militaire uitgaven. Vandaar de inBtelling van
bezuinigingscommizsie om dit te onder
zoeken. Er hoet een rapport van te zjjn
uitgebracht, maar men verneemt cr nietB van
in 't publick. Sinds 1907 zijn do uitgaven
belangrjjk gestegen, heel Europa doet mee
aan een wedijver tot verhooging der defensie
uitgaven. Het standpunt der v.z. is, dat eon
klein land bij alle regceringsmaatregelen
en dus ook bij de defensie rekening moet
houden met zijn fioantiën. Geen verwaar-
loozing, maar ook geen noodeloos opdrijven.
Voor de vloot is de kwestie anders in
verband mot onze koloniën. De vooruitgang
van Japan, dat mettertijd ook wel naar
expansie zal streven, maakt, dat de verdedi
ging vau Indië in een ander stadium ge
komen is, en meer en meer krijgt men de
overtuiging, dat kleine schopen geen waarde
hebben in een zee-oorlog Maar grooto schepen
kosten groot geld, daarom heeft de staats
commissie, die deze kwestie onderzocht, go-
meend to moeten adviseeren tot een vloot
van torpedo's voor Indië. Op dit oogenblik
is de vraag nog in onderzoek of do bouw
van grooto schepen ome draagkracht te boven
gaat. En dan is het niet de bedoeling de
lasten daarvan geheel op bet Nederlandsche
volk te leggen, men wil een deel laten be
talen door Indië. De welstand iD Indië ver
meerdert, er worden schatten verdiend en het
is billijk dat zy die ze verdienen aan <i
kosten betalen. Maar men moet het niet
halen van de arme inlanders, dio nu reeds
bedrijfsbelasting betalen van 2 als ze
meer dan f 50.— inkomen bebben 111
Spr. komt thans tot het kritisch gedeelte
van het manifest, dat zich tegen het ministerie-
Heemakork keert. Spr. leest de desbetreffende
clansnle voor en vraagtbestaat er voldoende
roden dit alles te zeggen? Z.i. ja. Bjj do
algemeene beschouwingen beeft men tal van
staaltjes kunnen vinden van het hoe langer
hoe driester optreden van de clericalen
het laten gloeien van de overmacht.
Wat is aan onderwijs gedaan Vrij lang
geleden ontvingen wy hot rapport van de
ineensohakelingscommissie, doch die zich ge
vleid haddo met de hoop op dio verbete
ringen, kwamen bedrogen uit. Er is niets
gedaan, 't EeDige is bet m.u.l.o.-wetje, en
uit do verslagen van de inspecteurs van het
onderwijs blijkt, dat zy de gevolgen van die
wet noodlottig achtten.
Bouwwetje. De regeeriog begon met te
zeggen, dat niet meer kon worden gegeven
en eindigde met do subsidie te verdubbelen.
Seotescholen ontstonden, de splijtzwam, die
ons reeds in de jeugd verdeolr, tiert welig.
In dit verband bespreekt spr. hetgeen „De
Heilige Familie", een katholiek blaadjo, daar
over schryft. Daarin werd bet voorgesteld
spr. leest dit voor alsof de liberalen
prostituees als fatsoenlijke vrouwen eorencn
religieusen het land uitzettenWal moet
men zeggen van dergelijke schandelijke daad
Bidden in de school voor do verkiezingen.
Dat is ook sommigen vrienden van rechts te
sterk geworden, zoo prof. Struyckon, en mr.
dr. Van de Laar, dio er tegen opkwamen
Deze laatste noemde het „verlcugoning van
de kinderziel". Dr. Gunning, schoolopziouer
van rechts, heeft den laataton tjjd herhaal
delijk dingen van do bizondere scholen ge
zegd die niet aangenaam voor haar waren.
Dikwijls worden hoofden benoemd meer omdut
zjj zuiver in de leor zyn dan wel uithoofde
hunner bekwaamheid.
De Tariefwet eohter is eon van de grooto
grieven tegen de rogeering, Spr. hoopt dat
Tariefwet van de baan blyft. Juist in
verband met wat spr. straks zei, moet gezegd,
dat het onwaar is, dat hioruic voldoende gein
zal komen. Door eon becijfering, vanhnioister
Kolkman afkomstig, toont spr. aan, dat ui',
hot nieuwe tarief slechts 5 millioen meer zul
komen dan uit hot tegenwoordige, terwijl 10
mill. plu3 nog een paar millioen voor ziekte
verzekering noodig syü.
Indische paragraaf. Tiians voert men in
kerstening, vervreemdt daardoor den inlander,
hot ondorwys maakt men christelijk en im-
>orteert daardoor den schoolstrijd in In,dië.
Iet is gevaarlijk christelijke scholi
do Mohammedaanscho bevolking te I
dr. Van Deventer heeft gezegd, dat
reeds iets broeit in dat milieu van Mohamme
danen ia do Vorstenlanden.
Da innerlijke verdeeldheid der rechtsche
>artyea besprekend, constateert spr., dat men
iet op speoifiek christelijk gebied niot eens
de Zondagswet, waar men zoo ovor riep,
nimmer ingediend, tot afschaffing van de
Staatsloterij is het niet kunnen komen. Ook
by niet-spociflok ohr. wetten is met het niot
eens.
Na Paschen krijgen wo de Ziektewet.
Misschien dat die door de Tweede Kamer
wordt aangenomen, doch tot stand komt zy
zeker niot. De Grondwetsherziening gaat io
togen wat do r ons v.z. op prys is gcsield.
Een oogenblik is gedaobt to tornen aan het
artikel betreffende de uitkeering aan kerke
lijke gezindtc-n (art. 171;, doch dat was de
knuppel in het hoenderboek. Daaraan hebben
wij de verkiezing van Ommon te danken.
Op het gebied van ozderwys komen de
idealen van rechts tot standope: baar
onderwijs aanvulling, bizonder regel. Betref
fende het kiesrecht stelt min. Heemskerk
voor het huismanokiesrecht. Maar dan volgt
er een regel, dat ook zjj, die, zonder gezins
hoofd to z\jn, zelfstandig optreden in de
maatsohappy, het kiesrecht kan worden ge
geven. Wat mon onder „zolfstandig" optreden
verstaat, most de gewone wetgeviog regelon.
Is dat, vroeg spr., feitelijk niet hetzelfde als
een blanco arlikol, waartegen men van rechts
altyd zoo gefulminoerd geeft Ergerlijk is,
dat zy, dio bedoeling genieten, alleen dan,
volgens de regeering, zelfstandig wordon, als
die bodeeling geschiedt door kerkelijke ge
zindten. Do ondervinding leert, dat niets zoo
afhankelijk maakt, als het loopeo aan den
leiband der kerk.
Ook tegen de sociaal-democratie maakt het
manifest front. Dit is het, wat hen en ons
scheidtwy willen evolutie, geleidelijke ont
wikkeling, de soo.-dem. willen die ook wel,
als het moet revolutie. Wy kunnen, als
hun plannen in de democratische lijn liggen,
igaan, maar ons uitgangspunt is ver
schillend. W(j beoogen mat algemeen kies
recht den volksinvloed tot zyn recht to doen
komen, den sociaal-democraten is het te doen
suppromatic van de arbeidersklasse,
.-dom. willen, dat de productiemiddelen
aan de gemeenschap komen. Niet alleen dat
het altyd illusie blyft, maar do v.z. zijn er
beslist tcgon. Meer on meer worden ooöp.
zuivelfabrieken, boerenleenbanken opgericht,
il wordt gedaan om hot klein grondbezit
te brengen in handen van don landarbeider.
Dit is een zegen voor heD, doch gaat lijn
recht in tegen de loer der sociaal-democrutoD,
die het bezit in handen willen brengen der
gemeenschap. Zoolang zy haar revolutionair
karakter behoudt, gaat de v.z. concentratie
nooit mee met de s. d. a.p. Zy kan zeer ge
makkelijk beloven, zoolang zy die beloften
toch niet in daden kan omzetten. -Zij weet
zeer goed, dat zo geen meerderheid in de
regeering krijgt.
Daarom, ooncludoerde Bpr., moeten wy
langs den langen weg dor evolutie, langs
lijnen van geleidelijkheid komen, en hoe
6terker de v.z. komen te staan in het parle
ment, hoe moer ze by machte zyn te voldoen
aan wat hot concentratie-program belooft.
Na een pauze, waarin zich weder de zanj
vereeniging „Morgenrood" deed hooren, moli
den zich voor debat aan de heeren Michols
(s.d.a.p.) en Hartondorf (c -d.), terwijl twee
dames, mej. Riekels en Hillen, eenige vragen
wenschten te stollen. Deze werd het eerst
het woord gegevoc.
Mejofirouw Riekels vroeg namens de afd.
Helder van do Vereeniging voor Vrouwen
kiesrecht welk standpunt de heer De Meester
persoonlijk innam tegenover vrouwenkiesrecht.
Indien dat gunstig is voor de Vereeniging,
wat zal de heer De Meester dan in het
belang der vrouwen doen?
Hierop antwoordde spr., dat, indien moge
lijk, dit even ruim aan de vrouw als aan den
man gegeven moet worden. Het komt altyd
voor, dat iomand, dio wat bereiken wil,
mindere niet versmaadt voor het meerdere.
Dit is ook spr. standpunt, zoolang daarmee
niet geschonden wordt een van de beginselen
van het concentratie-program. Als een v.z.
ministerie het kiesrecht zou voorstellen aan
mannon van 23 jaar, maar aan vrouwen op
25-jarigen leeftijd, dan zou spr. dat in vredes
naam op hoop van beter accopteeren.
Mejuffrouw Hillen vroeg eene uitlegging
van art. 7 der Militiewet, en of 2 kinderen
uit een niet wettig huweijjk moesten dienen.
De beantwoording hiervan wilde spr. liever
schriftelijk doen, daar hij aan de desbetreffende
wet niet had meegewerkt on eerst do zaak
bestndeeren moest. Spr. stelde daarom eene
briefwisseling hieromtrent voor.
Do heer Miehels, die thans het woord
verkreeg, roplioeerdc op den aanval van spr.
op de s.d.a.p. Een oud spreekwoord zegtin
hot huis van don gobangeno spreekt men
niot over den strop. Dit komt ons in de
gedachten, als de heer De Meester over
revolutie spreekt. Als we in 1848 geen
revolutie hadden gehad, hadden wo de liberalen
r.i t gekregeD. Revoluties worden Diet gemaakt
muur ontstaan in deu boezem van het volk.
Evengoed als de liberalen in 1848 eene
revolutie hadden to aanvaarden, zouden de
soc.-democraton dat moeten doen. In Portugal,
China, enz., zyn revoluties gekomen, omdat
bot land een andor kleodjo noodig had als
het ware.
Spr. heeft gezegd, de soc.-dem. brengt de
supprematie der arbeidersklasse naar voren.
Maar wat doen de v.z. anders dan het belang
van haar klassen te bevorderon Onze tegen
standers zeggen, dat wij alleen het belang
der arbeidersklasse bevorderen. Maar houdt
dit niet roeds iu, dat or tegenstrijdige be
langen zyn? We kunnen heel genosgolyk
samenwerken als sr b.v. betore straten mooten
worden aangelegd. Maar voor arbeiders
belangen zyn het alleen sociaal-democraten
die op de bres staan. Debater keurt ook af,
wat „De Heilige Familie"' heeft geschreven.
Maar debater heeft don burgerlijken stand
by zich vau eon liberale „heilige familie" en
dio maakt het niet veel beter. Tegenover de
s. d. zyn de liberalen ook niet zoo erg lekker.
Debater leest eenige staaltjes voor. Te Drie
borg kon do s.d.a.p. geen zaal krygen, een
arbeider kreeg geen verlof op Rooden Dins lag,
Stork U Enschodé ontslaat partygonoot
Mators, in Zeeland heeft men vergaderingen
gehoudeD, die niet voor odb toegankelijk
waren, enz.
Wy zouden den klassestryd vooren. Anderen
zeggen wy maken hem. Maar klasscstrjjd
wordt niet gevoerd, dio ontstaat uit tegen
strijdigheid van belangen. Waar was, zoo
vraagt debater, de hear Do Meester, toen
de belangen van het Minder Marinepersoneel
aan de orde kwamen Debater wyst er alleen
op, omdat de heer De Meester 2 jaar geleden,
toen by veel zieker was dan thans het goval
wus, wel op do bres stond voor admiraal
Van den Bosch, en thans was de heer De
Me<sl6r afwezig. Debater zegt dit alleen om
c doen uitkomen, dat, als er sprake is van
klassestryd, die gevoerd wordt tegen ons.
E?ne andere uiting van den klassestryd is
do wyze, waarop de sociale wetgeving voor
de arbeidersklasse wordt tot stand gebracht.
Toen in 1848 do bourgeoisie aan het bewind
kwam, was er nog geen arbeidersklasse
Toen kwam hoi liberale princiep tot zijn
recht. Naar gelang de arbeidersklasse meer
er. meer tot ontwikkeling kwam, beef', mee
<i'W princiep laten varen en ging zich aan
sociale wetgeving wydon. De kosten daarvan
liet men liefst door de arbeiders betalen. Dan
is rogeeren wel gemakkelijk. De cijfers van
do Blygiog dor dirocto en indirecte belastingen
bewyzcu hot, dat de arbeiders de kosten be
talen. De liberalen zyn tegen de Tariefwet,
maar ze hebben nooit moeite gedaan do
tarieven te verlagen.
Dat de v.z. tegen bet amendement-Vliegen,
om do successierechten to verhoogen, stemden,
is ook klassestryd. Niet de s.-d. maken dien,
wij doen niets anders dan naast de her
vormingen, die wy nastreven, beschaving by
to brengen, vanzelf ontstaan daaruit hooger
eischen.
Do heer De Meester wil do groots schepen
door Indië mede laten betalen. Uitstekend,
maar tal van liberalen en vr|jiinnigen willen
dat niet. We zyn er niet gerost op.
Wat zal er gebeuren als de concentratie
wint? Dan krygen we een v.-z. zakenkabinet
on zal het worden, juist zooals Troelstra hier
onlangs zeide: een samengaan met chr.-hist
groene vlag in den mist. De plannen van
de concentratie zyn even vaag als het program
zelf. Minister Do Meester kwam ook met be
zuinigingen, maar de eerste begrooting onder
zijn ministerschap liep direct al veel lioogor
de vroegere. Met militairo bezuiniging is
het toen ook spaak geloopon. Minister Staal,
die toen met bezuinigingen kwam, is thans
een der grootste bewonderaars van don heer
Colijn. Wy gelooven niet in do militaire bo-
iging van het concentratie-program. Er
blyft o.i. voor de arbeiders maar éénekens:
eigen caodidaat kiezen. Al komt die dan
niet by eerste stemming, daar mooten we geen
rekening mee honden. De voel misbruikte
beeldspraak: de zweep van Troelstra is niet
juist: het is do zweep van de arbeidersklasse,
wuRronder wjj optrekken ter stombus en hoe
meer socialistische stemmen, des te meer her
vormingsgezindheid zal er rechts en links zyn.
De heer Hartendorf begint met het kritisch
'edeolte van hot concentralieprogram.Er wordt
n gesproken, dut wordt ingegaan tegen den
[eest der hervorming, dio sinds 1848. ons land
icheerscht. Maar geen christelijke rogeering
zal de beginselen van hot liberalisme aanran-
Er wordt in gezegd, dat kerkelijke rich
tingen worden aangoracd, dat wordt gewerkt
op veinzery. De Zutf. Ct. heeft zelfs gezegd,
dat onder dit ministerie massn-bukeoringen
plaats hadden ter-willo van do baantjes. Toen
de Nederlander tartte namen te noomen kwam
men met uitvluchten. Dit zyn dus groote
woorden, die niets om het lyf hebber.
Debater bespreekt nog de grondwetsher-,
siecing. De heer De Meester heeft het doen
voorkomen alsof, ten opzichte van het onder
wijs, de leuze van Groen een ramp zou wordon
voor ons land. Maar Thorbecke zelf heeft
gosogd, dat onderwijs geen regeuringszaak is.
Het Ministerie Heemskerk staat op dit stand
punt, dat eerst dkn de staat onderwijs moet
geven als de maatschappij te kort schiet.
Als de v.-z. de overwinning behalen, dan
is het zeer 6terk in twijfel te trekken of
iets van staatspensioen en van alg. kiesrecht
komt. Deb. beriimort aan wat de heer Beaufort
in ,Onze E?uw" hoeft geschreven om te be
wijzen, dat staatspensionneering maar oen
kleine plaats inneemt op het program. Met
alg. kieBrocht is het net zoo, Troelstra, Bor-
gesius, Tydeman, ze willen allemaal wat
anders. Toch durft de concentratie het aan.
En 51 setels krygen ze niet, terwyl de heer
De Meester wel weet hoe moeie^jk het is
als do liberalen aan de s.-d. de biecht afnemen,
Als do v.-z. steunen op de s.-d. komen deze
laatste op de wip on zoggen wat gedaan moet
worden. En dat is hard voor het hooghartig
liberalisme. Als we dan een zakenkabinet
krijgen, zon het debater niet verwenderen als
de heer De Meester weer moest verkondigen
wo konden niet regeeren, want we hadden geen
meerderheid. Zorg gij, dat hem dit worde be-
Bpaard (geroep: och en gemeesmuil).
W\j zullen over de repliek van den hoer
Do Moester kort zjjo. Do heer Michols be
antwoordende, zegt hy, dut de eerste Franscho
revolutie ons den autocraat Napoleon heeft
gebracht on we een zucht van vorlichtiug
slaakten toen we daarvan verlost waren. Die
van 1848 geeft spr. toe, dat invloed heeft
gehad op de stemming dor geesten on der
rogecring^d. Thorbecke hebben wy niet langs
revolutionairen weg gekregen, want wy had
den goen revolutie, Thorbecke kregen wy langs
den weg dor evolutie en die heeft ons de
vrjjhoid gebracht. Spr. ontkent dat do v.-z.
voorstaan dc supprematie van ééoe klasse.
Wat voor allo klassen gedaan is, dankt gij
aan de liberalen. Spr. weidt nog nader nit
over kiesrecht.
De heer M. beweert, dat wy zeggen, dat
er geen tegenstrijdigheid van belangen i».
Dat beweren wy niet. Er zul altijd belan
genstrijd bly'von bestaan. Maar dat is heel
wat andera dan de Vereloudungstheprie vsn
Marx, waardoor steeds werklieden on werk
gevers tegenover elkaar staan. De v.-z. strijden
altyd voor vrijheid ook van vergaderen en
vereenigiogen van vakvereenigingon en het
staat aan n te zorgen, dat die lotsverbete
ringen langs regelmatigen weg komen. Na
tuurlijk vereonigan zich patroons ook, maar
wie kaatst moet den bal verwaohleu. Vergeot
niet, dat het in den belangenstrijd dikwijls
niet to doen is om lotsverbetering, maar om
de macht.
Wat het feit van spr. afwezigheid in de
Kamer tijdens de Marinebegrootiog mot klas
senstrijd te maken heeft, begrijpt spr. niet.
Na lange en vermoeiende Kamerzittingon
oordeelde de dokter noodig oenige ontspan
ning. Niet echter omdut spr. ziek was, zoo
als in eon s.d. blaadje beeft gestaan, want
spr. is geheel hersteld. En omdat deze be
grooting was een z.g. orediotwet, alleen be-
Btemd om don boel gaande to honden, on
waarby geen groots begioselon ter sprake
kwamen, wbb spr. aanwezigheid absoluut niet
noodig. Over lotsverbeteringen heeft de heer
De Meester gesproken, de min. verklaarde
echter, dat er op 't oogenblik niets van
komen kan. Toen echter er sprake van was,
dat met 31 Maart reeds werklieden op Ryks
Werven zouden worden ontslagen, was nw
afgevaardigde op zyn post met dit resultaat,
dat op 81 Maart goen enkel arbeider wordt
ontslagen. En dat spr. admiraal Vun den
Bosch verdedigd heeft, is hem altyd nog
eone genoegdoening. Dat hy bovendien door
de officieren by zyn vertrek spontaan werd
gehuldigd, bowijst wel, dat ilc niet voor
iemand, die het niet verdiende, ben opge
komen.
De invoerrechten zonden niet verlaagd zyn
En koot hü dan den grooten stryd niet, die
in 1862 eindigde en waardoor wy nog altyd
ons verheugen in matige tarieven. Dat heeft
mon aan do liberalen te danken. Als het
amendement Vliegen inzake successierechten
ware aangenomen, zou van do heele wet
niets gekomen zyn. Wat groote sohopen be
treft, niet door den inlander te betalen, het
gaat mueielyk daaromtrent iets in het program
optenmen.
Onjuist is dat we niet regeeron zouden als
er geen 51 zetels zyn. Wel rust Daar de
beginselen van constitutioneel recht dan geen
verplichting op ons om te regeeron. Wat er
gebearen zal? Misschien een zakenkabinet,
misschien een v.z. ministerie. Oojuist is voorts
wat over militaire bezuiniging gezegd is. De
begrooting van oorlog io 1906/07 was bs-
laugry k lager dan in de volgende jaren en onder
dit ministerie is aanzienlijke stijging. Het is
een zeer oude koe ons die 84'/a mill. te
verwyteD, die waren bestemd voor een periode
van 5 jaar.
De spr. beantwoordt vervolgens in het
kort den hoer Hartendorf, en maakt, naar
aanleiding van een verzoek by interruptie
om een speoiale vergadering te beleggen,
teneinde Dader van gedachton to kunnen
wisselen, de opmerking, daartoe wel genegen
te zyn, doch dat do heer Hartendorf dit wel
zeer op prys mag stellen, waar hyzelf een
vergadering heeft uitgeschreven, waarop zelfs
niot eens een v.z. debater toegelaten werd.
Eon daverend gelach en applaus ontstaat
naar aanleiding van deze opmerking, de heei
Hartendorf tracht nog wat to zoggen, doch
slaagt er niet in zich verstaanbaar te maken,
cn onder algemeene hilariteit werd de ver
gadoriDg te ruim 12 uur gesloten.
Armged8 in de Pastorie.
Ds. J. C. V. van Bommel, to Beverwyk,
sohryft in „De Zondagsbode voor Noord-
Holland":
„Ia Haarlem zyn onlangs bijeengekomen
vele Weleerwaarde, Eerwaarde en admini
stratieve heeren, nitgenoodigd door het Pro-
vineiaal Collego van Toezicht in Noord-
Holland. Er is heel veel godebatteerd er
ideneerd, geconverseerd en gedisputeerd
het moet heel gezellig zyn geweest
ir het resultaat ondanks de uitnemende
leiding des voorzitters was poovertjes. En
tooh ging het om brandende kwestiesLaten
wo deze kwesties even onder de oogen
al houdt ondergeteekende (wat hy onder
streept) geen „Oratio, pro Domo".
Vele predikanten zjjn tobbors met materi
eele zorgen. De Pastorie ljjkt meestal heel
wat, maar dat „heel- wat-lyken" bezwaart
den bewoner, die by al zjju zorgen nog de
zorgen hoeft voor eon to groot huis, te groot
naar den maatstaf van z'n inkomen. Er zjjn
pastorieën, waar de scbjjn regeert I Men
t zich groot bonden; men moet op alle
lystcn inteekonenmen kan voor z'n fatsoen
niot minder dan fl geven; mon moet de
kinderen laten leeren en liefst slndeeren;de
jas en de japon mag niet te sjofel ayn en
ook niet te glimmend Men is dominee en
„de mevrouw" van den dominee! Is het niet
ontzettend te beluisteren dien snerpenden
kreet ineen brief van dien predikant, die
dezer dagen naar Amerika gaat om met z'n
sterke handen en helder hoofd een stuk brood
te verdienen voor de zynen? Zoo ver komt
hetl Zoo ver is het gekomen!
Als 'n jongetje, vyf jaar oud, een mooi
matrozenpakje krijgt on daarmee moet rond-
loopen tot zjjn twaalfde jaar, ia het pakje
op dien leeftijd te klein geworden; hy io er
bospotteljjk uitgegroeid. De dominees zyn nit
d'r traktementen gegroeid. De traktementen
berekend voor een tijd toén alles nog
eonvoudiger was en het leven goodkoopr-r.
men met oen gnlden moer deed dan
met heel wat meer gold. Het zou be
spottelijk wezon, als het niet zoo droevig
was. Want droevig is hetl Er r.yu collega's,
die met d'r tanden op eikaar liever gebrek
lyden dan d'r armoede laten zien. Er ciju
domineesvrouwen, die we heldinnen mogen
noemei). Wat heeft de opleiding niet go-
kost? Al dat gymnasium geld en al dat aca-
demiegeld loopt in de duizenden guldens.
Met do verhooging van den levensstandaard
werden alle traktementen, salarissen on loonen
verhoogd, behalve die der meeste dominees.
Eon arbeider on dns een dominee, is zijn
loon waardigi De arbeiders stellen op d'r
meetings d'r eischenDe predikanten mogen
volgens veleD geen eischen stellen. Sommigen
weten oo aardig by hen mot hot woord
„Roeping" to goochelon! Anderen weeklagen
mot och! ach! en doen weinig of niets.
„Armoede in do pastorie of eon daad dor
gemeenten
Laton we na toch niet beginnen te redc-
teron over vrysinnige gemeenten en recht
zinnige gemeenten 1 Rechtzinnige armoede
en vryzinnigo armoede is alleboi armoedo!
Even nyp8nd on ellendig. Wanneer onze
rechtzinnige broeders zeggen: „Als we wat
doen, dan krjjgen ook de vryzinnigon iets;
daarmee werken wo in de verkeerde richting
daarom doen we niets!" dan zjjn die
rechtzinnige broeders abuis. Want doordat
niets doon, hljjven d'r eigen geloofsgo-
nooton ook in armcede. De gemeonten moeten
daden doen. En om nu even eenige gemeenten
hetzelfde op te wekkon, deelt onder
geteekende mode wat de Kerkvoogdy der
Ned. Herv. Gemeente te Beverwyk voor
hare tobbende aangesloten zusters deed. Hot
is heel weinig en heel eenvoudig, maar al
licht do moeile van ad notam nemen waardig.
is besloten tweemaal in het jaar een
extra-collecte iu de kerk to houden, waarin
ook de Kerkvoogdy een bydrage doet, af-
hangendo van den staat van haar kas. Zoo
komt nn ieder jaar een sommetje geld by
elkander, wat we byv. „minimum-collecte''
zullen noemen. Uit een ingesteld oudersoek
is gebleken, dat in 69 van do 184 bjj hel
toezicht aangesloten Hervormde gemeenten in
Noord-Holland, het bedrug f 1400 niet wordt
bereikt. Dus 65 zyn geen minimum-lyder.
Laat ons nu stellen dut ieder dier 65 ge
meenten f 100 by elkander brengt (wellicht
sommige moer), dan hebben we reeds pl.m.
f7000. Er moot jaarlijks f15.500 zyn, maar
men komt eerder van f7000 op f 15.500, dan
van niets op f7000.
't Geld moet dan uitsluitend ten goedo
komen aan die gemeenten met minimnmlijders,
welke bljjk gegeven hebben en geven terdege
zelf ook de handen uit de mouwen to steken
(ter booordeeling van het Provinciaal Collego
van Toezicht). Doet een gemeente met eon
minimumlijder niets, terwyl ze wel meer kan
deen, dan heeft ze ook noch recht noch
aar spraak op onze „minimum- collecte".
Wie doet er mede aan do „minimum-col
lecte"
We moeten kiezen of armoede in de
pastorie of een daad der gemeenten!
Bedreiging van een burgemeester.
Voor de Alkmaarsche rechtbank hadden
zich Dinsdag te verantwoorden een drietal
grondwerkers te Schagen, wie ten luate was
gelegd, dat se in den nacht van 22 op 28
December geweigerd hebben (o voldoen aan
de op den openbaren weg door don burge
meester van Schagen gegeven bevelen.
Verder had het drietal, dat zioh bemoeide
met een ruzie, welke de burgemeester wilde
beëindigen, dezen bedreigd door op hem in
te dringOD, terwyl één dreigde met een mes
steken en eon ander den burgemeester,
die met een revolver dreigde, tooriepBrand
maar los I
Den heer jhr. J. P. W. van Doom, bur
gemeester van Schagen, dio door de duisternis
de bom onbekende grondwerkers niet kon
onderscheiden, werd, nadat hy' duidelijk to
kennen gegeven had, als politie in het midden
te komeD, door een der bekl. hoonend toe
gevoegd„Wat, jij p?litie?" Toon get. een
stap achteruit deed, kwamen de beide anderen
opdringen, waarvan de eene eon blinkend
voorwerp uit den rochter broekzak haalde.
Met gebalde vuisten drong het trio op,
waarop de burgemeester met de revolver
dreigde Sta of ik schiet. Eerst werd een
schot in do lacht gelost, maar even later
tuimelde één dor grondwerkers, die achter
het oor getroffen was, neer, om oven later
weer tegen don burgemeester op ie dringen.
Bij een tweedo schot werd iemand in de borst
getroffen dezo werd eenigon tjjd in het
ziekenhuis te Alkmaar verpleegd waarop
er een eind kwam aan de bedreigingen.
Een viertal andere getuigen werd nog
gehoord, die het ten laste gelegde, gedeel
telijk tengevolge van do duisternis, niet in
allo opzichten positief konden bevestigen.
Het O..M. wees er in zyn reqaieitoir op,
dat vast staat, dat de beklaagden zich ernstig
verzet hebben tegen de openbare macht ou
eiiohte daarom tegen elk hnnner drie maanden
gevangenisstraf.
Het einde van de nachtsociëteiten.
De politie te Amsterdam heeft twee nucbt-
societeiten in de Warmocsstraat, en één zoo'n
inrichting in de Gravenstraat, gesloten. Zy
heeft hierby krachtens het aTrest van don
Hoogen Raad gehandeld, hetwelk heeft uit
gemaakt, dat nachtsocieteiton als deze behooron
tot voor hot publiek toegankelijke huizen,
die na 2 uur 's nachts gesloten moeten zyo.
Eenige politiebeambten, onder leiding van
een inspecteur, voerden het bevel tot slniting
hetwelk door laalsgenoemde werd voorgelezen,
ire
uit; tegen den tyd, dat de bezoekers k
opdagen, posteerden zjj zich voor de straatdeur
en beletten een ieder den toegang. Er bestaan
nn nog vier nachtsocieteiton in de Warmces-
straatdie tollen er binnenkort ook wel aan
moeten geloovon.
Stuurlleden-examons.
Gravenhage. Geslaagdgroote Btoom-
vaart: eerste stnnrman de heeren C. Koning
stem en N. van Laterstweede-stuurman
do boeten B. M. Mulder en E. van Os
derde-stuurman de heer J. H. Goomacs.
's Gravenhage, 19 Maart. Geslaagd gro>-
stoomvaart derde stuurman A. H. var
Heydon, P. C. Hillen, F. Ie Kaat.