KLEINE COURANT t Vliegend Blaadje voor Helder9 Texel, Wieringen en Anne Paulownn No. 4186 Zaterdag 22 Maart 1918. 41ste Jaargang. 5 Vliegend Blaadje p. 3 u>. 50 cl., fr. p. I'ie- Zondsgtbh i 37j i wii» Modeblad i 65 (Voor het baitenlaad bij ct, «ailealend 1.25 Idrerteatiéx laa tel 4 rejtli (bij rooraitbetaliag) M ota'. Klkc regel meer 6 Pcw^a-eierarlaar ij VigKettea et grootc letten wjrd»* aair plMtiroimte berekeid. Verschijnt Dinsdag- en Vrijdagmiddag. Uitgever: O. DE 30ER Jr., Helder. BureauKoningstraat 29. interc. Telef. 60. Eerste Blad. NIEUWSBERICHTEN. HELDER, 21 Maart. Politieke lezing van Mr. De Meester. Voor een stampvolle zaal hield de afge vaardigde ter Tweede Kamer voor het distriot Heldor Dinsdagavond eone lezing over de plannen der ooncentratio. De wd. Voorzitter der Centrale Vrijzinnige Kiesvoreeniging, de hoer D. Grilnwald, con stateerde in zyn openingswoord met genoegen, dat het getal aanwezigen zoo groot was. Spr. «prak er vervolgens zjjne blijdschap over uit den heer De Meester hier zoo gezond te zien on hoopte, dat hjj nog lange jaron onze af gevaardigde zou mogen blijven. Vooraf had de zang vereeniging .Morgeu- rood" zich met enkelo nummers doen hooren. Do heer De Moester, besprekend de op richting der ooncentratio, betoogde, hoe een tijdlang onder do groepen der drie vrijzinnige partijen vordeeldheid had geheerschr. Men was het niet oneens over het grondbeginsel, maar over hot te volgen marscb'empo werd verschillend geoordeeld. De gevolgen *yn riet uitgebleven: z(j brachten verslapping in de politiek. Deze verslapping maakte het mogelijk, dat de coalitie, die in den grond veel moer verdeeld is dan dé linksche partijen, onder pakkonde lenzen, van te stoelen op denzclf- den wortel des geloofs enz., de regeering6- meorderheid kon veroveren. Onder hot recht- sche ministerie, dat zich als gematigd heeft aangekondigd, doch meer en meer bleek te z(jn van wat dr. Kuyper noemde «het echte wagenschot", hebben do vrijzinnigen den druk gevoeld en is de weDsoh ontstaan er zich aan te onttrekken. De ooncentratie is daardoor inderdaad ge worden een politieke noodzakelijkheid. De leiders hebben ervaren, dat wol dogelijk een zelfde grondgedachte hen bijeenhield, dat zo, van die gedachto uitgaande en verstaande de teekenon des tyds, konden komen ook in samenwerking tot eene politiek, die tot zegen worden kan. Er moesten over en weer cenise concessies gedaan worden, zooals ook door dén heer Druoker erkend is. Het feit, dat die concessies gedaan zijn, toont de noodzakelijk heid eener samenwerking aan, en dat in de vrijzinnige gedachte nog stof genoeg is voor samenwerkicg ook in de positieve politiek. Meermalen heeft men ons verweten, dat wij alleen negatiof konden werkeD, alleen konden afbreken cn dat alleen de coalitie opbouwt. Hoe pijnlijk moet het voor de coalitie zijn te zien hoo woinig door haar gedaan is aan opbouwende politiek. De hoofdpunten, waaromtrent de v.-z. groe pen tot overstemming zijn gekomen, omvatten lo. het Kiesrecht. Algemeen kiesrecht voor mannen en vrouwen, evenredige vertegen woordiging. Onder de vrij-liberalen vindt men voorstanders van toekenning van ruimere bevoegdheden aan de Eerste Kamer ten aan zien van wetsbesluiten (recht van amendement), in anderen vorm in de voorstellen tot grond wetsherziening neergelegd (recht van regres). Geen der vrjjz. zal weigeren aan een grocdwets herziening medetewerken, wanneer geen ver zwakking van den invloed van het kiesrecht wordt ingevoerd. De barrière, thaos in de grondwet gesteld togen iuvoeriog van vrouwen kiesrecht, moet verdwijnen. Onder de v.-z. zijn or, die ten opzichte van vrouwenkiesrecht even ver willen gaan als bjj do mannon, ook, die niet zjjn tegen geleidelijke invoering van vrouwenkiesrecht. Een en ander zal een punt van overweging uitmaken bjj het program der vrijzinnigen. Vandaar dan ook, dat in het manifest niet bepaald is vastgelegd de dadelijke invoering van vrouwenkiesrecht, maar de voorwaarde gemaakt wordt dat geen vrouwen kunnen wordon uitgesloten op grond van niet voldoen aan do eischen, en zoodoende is nitgesloton, dat het feiteljjk wordt een dameskiesrecht. Evenrodige vertegenwoordiging zal den rechtmatigeu invloed ook van rechte tot zjjn recht doen komen. Ouderdomsverzorging. Uitkeering uit de staatskas, onverschillig of het al dan niet oen loonarbeider betreft, do verzekering van uit keering boven het minimum aan behoeftigen dient van staatswege te worden gostonud. Dit gaat vlakweg in tegen wat het ministerie Talma wil. Wjj willen staatspensioen zonder premiebetaling aan alle ouden en armen. Volgens het ontwerp-Talma zon verplichte verzekering worden ingevoerd, waaronder ook alle lage loonen premie moeten betalen. Er is een poging gedaan om de lage loonen vrjj te stellen, dooh slechts dit is verkregen, dat voor sommige lage loonen de werkgevers meer betalen dan de werklieden. Op zich zelf is niet zeker, of die den werkman soulaas zal geven, dat hangt af van de kracht di werklieden-organisaties en zou treilen die workgovers, die het 't minst dragon kunnen. Art. 857 Inv.wet verzekert aan 70-jarigen 1 2.— per week zonder dat zij eene bijdrage behoeven te betalen. Voor die I 2.— was 10 millioen beschikbaar gedurende 75 jaar. Zoo als men weet zou minister Talma dit uit de Tariefwet willen vinden. De heer Duys diende nn een amendement in strekkende om de in- werkingtreding van dit pensioen 6 maanden nu de afkondiging in het Staatsblad te doen plaats hebben, welk amendement door den Minister werd overgenomen. De drie groepen der v.-z. nn diendon een amendement op art. 857 in, dat in het raam der Invaliditeitswet trachtte te verwezenlijken wat in het Concentratiemanifest beoogd werd, n.1. om die f2.aan allo behoeftige mannen en vrouwen te geven, onvorsohillig of ze in loondienst waren of niet. Rechts verwierp dat. Met het amendement Duys werd de draad ver broken, waarméde de verplichte verzekericg nog aan de vrjje verzekering vastzat. Want als b.v. de Tariefwet ovor drie jaar wordt aangenomen, dan zullen 2} jaar aan 70-jarigen nitkeeringen zjjn gedaan, en dan zal men aan do anderen zeggen: jelui kout geen pensioen krijgen of je moet premie betalen, 't Is vreemd, dut dit amendement door do Regeering is overgenomen. Terecht werd dan ook van v.-z. *Üde beweerd, dat het niet in de wet paste, omdat het den band verbrak tusschen Tarief- en Invaliditeitswet, welke laatste nn in werking ■al kannen treden zonder het Tarief. Dat ■preekt te sterker na do Tariefwet geheel van de baan is. Want aangezien de Kamc-r na het PnasohrcoeB met de Ziektewet begint, zal van de Tariefwet uilteraard niets meer komen. Toen men minister Kolkman vroeg hoe wilt gjj dio uitkeering regelen? ant woordde hjj, dat het, als rechts het wint, in 1914, maar een jaartje nit de gewone mid delen moet, «op de pof'. Niet ten onrechte heeft de N.R.Ct. den minister verweten lichtvaardig gesproken te hebben, [en heeft geredeneerder kunnen menschen zjjn, die op middolbareu leeftijd iets op zjj gelegd hebben, maar die de uitkeering dan te gering achten, en zy, die dit niet kunnen, zullen in de R:jks Post-Spaarbank de ge legenheid hebben voor hun ouden dag te zorgen. De staat zal dat ook nog geldeljjk kunnen steunen, door b.v. bjj el kon gulden iets bjj to doen. Dat is het denkbeeld van het concentratie-program. Daarmee is echter de sociale wetgeving niet voltooid. Daarom ziekte- en invaliditeits verzekering voor on- en minvermogenden, staatssteun bjj ziektegeneeskundige on gel delijke hulp. Het ontwerp-Talma spreokt alleen van geldelijke hulp. Wjj hebben het begrip ruimer genomen, door niet alleen aan arbeiders, maar aan allo on- on minvermogenden uitkeering to verzekeren. Maar men moet do bestaande ziekenkassen tot uitgang nemen, dit is een heilzaam beginsel, dat niet hot j particulier initiatief den kop indrukt. Eon belangrjjk punt is de beantwoording in do vraag hoe men komt aan de kosten van wat verwezenlijking van het concentratie- program meebrengt. Men heeft aan hel manifest verweten, dat hot zich daarover niet uitlaat, maar spr. kan niet inzien, dat grond bestaat voor 6euig v&rwjjt. De Tarief wet van rechts kan het ook zjjn, dat hot feit van haar mot stille trom begraven ont stond uit het steeds wassend verzot zoo'n universeel zuiveringszout hebben wij niet. Dat is de eerste reden waarom het program zich daarover niet uitlaat. Ecu tweedo is, dat mon moet wachten met ver- koopon van de huid van den beer totdat hjj geschoten is. Welke richting wjj innemen, kun het manifest duidoljjk aangeven, een v.z. ministerie even wol zou uit mooten maken welke wetten nocdig zullen zijn. In de eerste plaats goon tariefsverhooging, ton tweede most -men niet terugdeinzen voor verhoogicg van directe bedingen, ook successierechten. Dit zijn de hoofdpunten van hot positieve gedeelte van het concentratie-manifest. Er ïb nog moorhandhaving der openbare school, verbetering van de positie der onderwijzers, enz maar de tjjd om dit alles te behandelen ontbreekt. Spr. weiiscbt nog te behandelen de defousie- paragrauf, die in hei manifest ontbreekt. Maar het is nimmer do bedoeliag geweest volledig program te zjjn, men hooft or alleen in opgenomen, wat men voor de naaste toekomst hoofdzaak achtte: hervor mingspolitiek. Mon doet aan do defensio volstrekt niet te kort «la men die niet tot de hoofdzaken achtte. We leven onder een pas nieuwo militiewet en op dit gebied zjjn voor eerst beslist geeu groote hervormingen meer te wachten. Spr. wenscht volstrekt niet onder stoelen of banken té sohuivon, dat op dit gebied geene overeenstemming bestaat ondsr de v.z. Een groot deel is overtuigd, dat Nederland nooit een militair land is geweest b-v. Duitschland, en dat wjj krachtig moeton streven naar een volksleger, naar weerbare burgers met zoo weinig mogeljjk beroepsmilitairen. Voor v.z. van dio meening is de atrij'1 verloren, want do nieuwe militie- wet van Colijn gaat hier lijnrecht tegen in. Daarom hebben vele v.z. daar tegen gestemd. Onwaar is het echter, dat ze geen hart hebbon voor de defensie. Spr. vraagt in dit verband of b.v. de invoering van het ge zonde en democratische beginsel van afschaf fing der plaatsvervanging niet goed is ge weest Er wordt aangedrongen op bezuiniging van militaire uitgaven. Vandaar de inBtelling van bezuinigingscommizsie om dit te onder zoeken. Er hoet een rapport van te zjjn uitgebracht, maar men verneemt cr nietB van in 't publick. Sinds 1907 zijn do uitgaven belangrjjk gestegen, heel Europa doet mee aan een wedijver tot verhooging der defensie uitgaven. Het standpunt der v.z. is, dat eon klein land bij alle regceringsmaatregelen en dus ook bij de defensie rekening moet houden met zijn fioantiën. Geen verwaar- loozing, maar ook geen noodeloos opdrijven. Voor de vloot is de kwestie anders in verband mot onze koloniën. De vooruitgang van Japan, dat mettertijd ook wel naar expansie zal streven, maakt, dat de verdedi ging vau Indië in een ander stadium ge komen is, en meer en meer krijgt men de overtuiging, dat kleine schopen geen waarde hebben in een zee-oorlog Maar grooto schepen kosten groot geld, daarom heeft de staats commissie, die deze kwestie onderzocht, go- meend to moeten adviseeren tot een vloot van torpedo's voor Indië. Op dit oogenblik is de vraag nog in onderzoek of do bouw van grooto schepen ome draagkracht te boven gaat. En dan is het niet de bedoeling de lasten daarvan geheel op bet Nederlandsche volk te leggen, men wil een deel laten be talen door Indië. De welstand iD Indië ver meerdert, er worden schatten verdiend en het is billijk dat zy die ze verdienen aan <i kosten betalen. Maar men moet het niet halen van de arme inlanders, dio nu reeds bedrijfsbelasting betalen van 2 als ze meer dan f 50.— inkomen bebben 111 Spr. komt thans tot het kritisch gedeelte van het manifest, dat zich tegen het ministerie- Heemakork keert. Spr. leest de desbetreffende clansnle voor en vraagtbestaat er voldoende roden dit alles te zeggen? Z.i. ja. Bjj do algemeene beschouwingen beeft men tal van staaltjes kunnen vinden van het hoe langer hoe driester optreden van de clericalen het laten gloeien van de overmacht. Wat is aan onderwijs gedaan Vrij lang geleden ontvingen wy hot rapport van de ineensohakelingscommissie, doch die zich ge vleid haddo met de hoop op dio verbete ringen, kwamen bedrogen uit. Er is niets gedaan, 't EeDige is bet m.u.l.o.-wetje, en uit do verslagen van de inspecteurs van het onderwijs blijkt, dat zy de gevolgen van die wet noodlottig achtten. Bouwwetje. De regeeriog begon met te zeggen, dat niet meer kon worden gegeven en eindigde met do subsidie te verdubbelen. Seotescholen ontstonden, de splijtzwam, die ons reeds in de jeugd verdeolr, tiert welig. In dit verband bespreekt spr. hetgeen „De Heilige Familie", een katholiek blaadjo, daar over schryft. Daarin werd bet voorgesteld spr. leest dit voor alsof de liberalen prostituees als fatsoenlijke vrouwen eorencn religieusen het land uitzettenWal moet men zeggen van dergelijke schandelijke daad Bidden in de school voor do verkiezingen. Dat is ook sommigen vrienden van rechts te sterk geworden, zoo prof. Struyckon, en mr. dr. Van de Laar, dio er tegen opkwamen Deze laatste noemde het „verlcugoning van de kinderziel". Dr. Gunning, schoolopziouer van rechts, heeft den laataton tjjd herhaal delijk dingen van do bizondere scholen ge zegd die niet aangenaam voor haar waren. Dikwijls worden hoofden benoemd meer omdut zjj zuiver in de leor zyn dan wel uithoofde hunner bekwaamheid. De Tariefwet eohter is eon van de grooto grieven tegen de rogeering, Spr. hoopt dat Tariefwet van de baan blyft. Juist in verband met wat spr. straks zei, moet gezegd, dat het onwaar is, dat hioruic voldoende gein zal komen. Door eon becijfering, vanhnioister Kolkman afkomstig, toont spr. aan, dat ui', hot nieuwe tarief slechts 5 millioen meer zul komen dan uit hot tegenwoordige, terwijl 10 mill. plu3 nog een paar millioen voor ziekte verzekering noodig syü. Indische paragraaf. Tiians voert men in kerstening, vervreemdt daardoor den inlander, hot ondorwys maakt men christelijk en im- >orteert daardoor den schoolstrijd in In,dië. Iet is gevaarlijk christelijke scholi do Mohammedaanscho bevolking te I dr. Van Deventer heeft gezegd, dat reeds iets broeit in dat milieu van Mohamme danen ia do Vorstenlanden. Da innerlijke verdeeldheid der rechtsche >artyea besprekend, constateert spr., dat men iet op speoifiek christelijk gebied niot eens de Zondagswet, waar men zoo ovor riep, nimmer ingediend, tot afschaffing van de Staatsloterij is het niet kunnen komen. Ook by niet-spociflok ohr. wetten is met het niot eens. Na Paschen krijgen wo de Ziektewet. Misschien dat die door de Tweede Kamer wordt aangenomen, doch tot stand komt zy zeker niot. De Grondwetsherziening gaat io togen wat do r ons v.z. op prys is gcsield. Een oogenblik is gedaobt to tornen aan het artikel betreffende de uitkeering aan kerke lijke gezindtc-n (art. 171;, doch dat was de knuppel in het hoenderboek. Daaraan hebben wij de verkiezing van Ommon te danken. Op het gebied van ozderwys komen de idealen van rechts tot standope: baar onderwijs aanvulling, bizonder regel. Betref fende het kiesrecht stelt min. Heemskerk voor het huismanokiesrecht. Maar dan volgt er een regel, dat ook zjj, die, zonder gezins hoofd to z\jn, zelfstandig optreden in de maatsohappy, het kiesrecht kan worden ge geven. Wat mon onder „zolfstandig" optreden verstaat, most de gewone wetgeviog regelon. Is dat, vroeg spr., feitelijk niet hetzelfde als een blanco arlikol, waartegen men van rechts altyd zoo gefulminoerd geeft Ergerlijk is, dat zy, dio bedoeling genieten, alleen dan, volgens de regeering, zelfstandig wordon, als die bodeeling geschiedt door kerkelijke ge zindten. Do ondervinding leert, dat niets zoo afhankelijk maakt, als het loopeo aan den leiband der kerk. Ook tegen de sociaal-democratie maakt het manifest front. Dit is het, wat hen en ons scheidtwy willen evolutie, geleidelijke ont wikkeling, de soo.-dem. willen die ook wel, als het moet revolutie. Wy kunnen, als hun plannen in de democratische lijn liggen, igaan, maar ons uitgangspunt is ver schillend. W(j beoogen mat algemeen kies recht den volksinvloed tot zyn recht to doen komen, den sociaal-democraten is het te doen suppromatic van de arbeidersklasse, .-dom. willen, dat de productiemiddelen aan de gemeenschap komen. Niet alleen dat het altyd illusie blyft, maar do v.z. zijn er beslist tcgon. Meer on meer worden ooöp. zuivelfabrieken, boerenleenbanken opgericht, il wordt gedaan om hot klein grondbezit te brengen in handen van don landarbeider. Dit is een zegen voor heD, doch gaat lijn recht in tegen de loer der sociaal-democrutoD, die het bezit in handen willen brengen der gemeenschap. Zoolang zy haar revolutionair karakter behoudt, gaat de v.z. concentratie nooit mee met de s. d. a.p. Zy kan zeer ge makkelijk beloven, zoolang zy die beloften toch niet in daden kan omzetten. -Zij weet zeer goed, dat zo geen meerderheid in de regeering krijgt. Daarom, ooncludoerde Bpr., moeten wy langs den langen weg dor evolutie, langs lijnen van geleidelijkheid komen, en hoe 6terker de v.z. komen te staan in het parle ment, hoe moer ze by machte zyn te voldoen aan wat hot concentratie-program belooft. Na een pauze, waarin zich weder de zanj vereeniging „Morgenrood" deed hooren, moli den zich voor debat aan de heeren Michols (s.d.a.p.) en Hartondorf (c -d.), terwijl twee dames, mej. Riekels en Hillen, eenige vragen wenschten te stollen. Deze werd het eerst het woord gegevoc. Mejofirouw Riekels vroeg namens de afd. Helder van do Vereeniging voor Vrouwen kiesrecht welk standpunt de heer De Meester persoonlijk innam tegenover vrouwenkiesrecht. Indien dat gunstig is voor de Vereeniging, wat zal de heer De Meester dan in het belang der vrouwen doen? Hierop antwoordde spr., dat, indien moge lijk, dit even ruim aan de vrouw als aan den man gegeven moet worden. Het komt altyd voor, dat iomand, dio wat bereiken wil, mindere niet versmaadt voor het meerdere. Dit is ook spr. standpunt, zoolang daarmee niet geschonden wordt een van de beginselen van het concentratie-program. Als een v.z. ministerie het kiesrecht zou voorstellen aan mannon van 23 jaar, maar aan vrouwen op 25-jarigen leeftijd, dan zou spr. dat in vredes naam op hoop van beter accopteeren. Mejuffrouw Hillen vroeg eene uitlegging van art. 7 der Militiewet, en of 2 kinderen uit een niet wettig huweijjk moesten dienen. De beantwoording hiervan wilde spr. liever schriftelijk doen, daar hij aan de desbetreffende wet niet had meegewerkt on eerst do zaak bestndeeren moest. Spr. stelde daarom eene briefwisseling hieromtrent voor. Do heer Miehels, die thans het woord verkreeg, roplioeerdc op den aanval van spr. op de s.d.a.p. Een oud spreekwoord zegtin hot huis van don gobangeno spreekt men niot over den strop. Dit komt ons in de gedachten, als de heer De Meester over revolutie spreekt. Als we in 1848 geen revolutie hadden gehad, hadden wo de liberalen r.i t gekregeD. Revoluties worden Diet gemaakt muur ontstaan in deu boezem van het volk. Evengoed als de liberalen in 1848 eene revolutie hadden to aanvaarden, zouden de soc.-democraton dat moeten doen. In Portugal, China, enz., zyn revoluties gekomen, omdat bot land een andor kleodjo noodig had als het ware. Spr. heeft gezegd, de soc.-dem. brengt de supprematie der arbeidersklasse naar voren. Maar wat doen de v.z. anders dan het belang van haar klassen te bevorderon Onze tegen standers zeggen, dat wij alleen het belang der arbeidersklasse bevorderen. Maar houdt dit niet roeds iu, dat or tegenstrijdige be langen zyn? We kunnen heel genosgolyk samenwerken als sr b.v. betore straten mooten worden aangelegd. Maar voor arbeiders belangen zyn het alleen sociaal-democraten die op de bres staan. Debater keurt ook af, wat „De Heilige Familie"' heeft geschreven. Maar debater heeft don burgerlijken stand by zich vau eon liberale „heilige familie" en dio maakt het niet veel beter. Tegenover de s. d. zyn de liberalen ook niet zoo erg lekker. Debater leest eenige staaltjes voor. Te Drie borg kon do s.d.a.p. geen zaal krygen, een arbeider kreeg geen verlof op Rooden Dins lag, Stork U Enschodé ontslaat partygonoot Mators, in Zeeland heeft men vergaderingen gehoudeD, die niet voor odb toegankelijk waren, enz. Wy zouden den klassestryd vooren. Anderen zeggen wy maken hem. Maar klasscstrjjd wordt niet gevoerd, dio ontstaat uit tegen strijdigheid van belangen. Waar was, zoo vraagt debater, de hear Do Meester, toen de belangen van het Minder Marinepersoneel aan de orde kwamen Debater wyst er alleen op, omdat de heer De Meester 2 jaar geleden, toen by veel zieker was dan thans het goval wus, wel op do bres stond voor admiraal Van den Bosch, en thans was de heer De Me<sl6r afwezig. Debater zegt dit alleen om c doen uitkomen, dat, als er sprake is van klassestryd, die gevoerd wordt tegen ons. E?ne andere uiting van den klassestryd is do wyze, waarop de sociale wetgeving voor de arbeidersklasse wordt tot stand gebracht. Toen in 1848 do bourgeoisie aan het bewind kwam, was er nog geen arbeidersklasse Toen kwam hoi liberale princiep tot zijn recht. Naar gelang de arbeidersklasse meer er. meer tot ontwikkeling kwam, beef', mee <i'W princiep laten varen en ging zich aan sociale wetgeving wydon. De kosten daarvan liet men liefst door de arbeiders betalen. Dan is rogeeren wel gemakkelijk. De cijfers van do Blygiog dor dirocto en indirecte belastingen bewyzcu hot, dat de arbeiders de kosten be talen. De liberalen zyn tegen de Tariefwet, maar ze hebben nooit moeite gedaan do tarieven te verlagen. Dat de v.z. tegen bet amendement-Vliegen, om do successierechten to verhoogen, stemden, is ook klassestryd. Niet de s.-d. maken dien, wij doen niets anders dan naast de her vormingen, die wy nastreven, beschaving by to brengen, vanzelf ontstaan daaruit hooger eischen. Do heer De Meester wil do groots schepen door Indië mede laten betalen. Uitstekend, maar tal van liberalen en vr|jiinnigen willen dat niet. We zyn er niet gerost op. Wat zal er gebeuren als de concentratie wint? Dan krygen we een v.-z. zakenkabinet on zal het worden, juist zooals Troelstra hier onlangs zeide: een samengaan met chr.-hist groene vlag in den mist. De plannen van de concentratie zyn even vaag als het program zelf. Minister Do Meester kwam ook met be zuinigingen, maar de eerste begrooting onder zijn ministerschap liep direct al veel lioogor de vroegere. Met militairo bezuiniging is het toen ook spaak geloopon. Minister Staal, die toen met bezuinigingen kwam, is thans een der grootste bewonderaars van don heer Colijn. Wy gelooven niet in do militaire bo- iging van het concentratie-program. Er blyft o.i. voor de arbeiders maar éénekens: eigen caodidaat kiezen. Al komt die dan niet by eerste stemming, daar mooten we geen rekening mee honden. De voel misbruikte beeldspraak: de zweep van Troelstra is niet juist: het is do zweep van de arbeidersklasse, wuRronder wjj optrekken ter stombus en hoe meer socialistische stemmen, des te meer her vormingsgezindheid zal er rechts en links zyn. De heer Hartendorf begint met het kritisch 'edeolte van hot concentralieprogram.Er wordt n gesproken, dut wordt ingegaan tegen den [eest der hervorming, dio sinds 1848. ons land icheerscht. Maar geen christelijke rogeering zal de beginselen van hot liberalisme aanran- Er wordt in gezegd, dat kerkelijke rich tingen worden aangoracd, dat wordt gewerkt op veinzery. De Zutf. Ct. heeft zelfs gezegd, dat onder dit ministerie massn-bukeoringen plaats hadden ter-willo van do baantjes. Toen de Nederlander tartte namen te noomen kwam men met uitvluchten. Dit zyn dus groote woorden, die niets om het lyf hebber. Debater bespreekt nog de grondwetsher-, siecing. De heer De Meester heeft het doen voorkomen alsof, ten opzichte van het onder wijs, de leuze van Groen een ramp zou wordon voor ons land. Maar Thorbecke zelf heeft gosogd, dat onderwijs geen regeuringszaak is. Het Ministerie Heemskerk staat op dit stand punt, dat eerst dkn de staat onderwijs moet geven als de maatschappij te kort schiet. Als de v.-z. de overwinning behalen, dan is het zeer 6terk in twijfel te trekken of iets van staatspensioen en van alg. kiesrecht komt. Deb. beriimort aan wat de heer Beaufort in ,Onze E?uw" hoeft geschreven om te be wijzen, dat staatspensionneering maar oen kleine plaats inneemt op het program. Met alg. kieBrocht is het net zoo, Troelstra, Bor- gesius, Tydeman, ze willen allemaal wat anders. Toch durft de concentratie het aan. En 51 setels krygen ze niet, terwyl de heer De Meester wel weet hoe moeie^jk het is als do liberalen aan de s.-d. de biecht afnemen, Als do v.-z. steunen op de s.-d. komen deze laatste op de wip on zoggen wat gedaan moet worden. En dat is hard voor het hooghartig liberalisme. Als we dan een zakenkabinet krijgen, zon het debater niet verwenderen als de heer De Meester weer moest verkondigen wo konden niet regeeren, want we hadden geen meerderheid. Zorg gij, dat hem dit worde be- Bpaard (geroep: och en gemeesmuil). W\j zullen over de repliek van den hoer Do Moester kort zjjo. Do heer Michols be antwoordende, zegt hy, dut de eerste Franscho revolutie ons den autocraat Napoleon heeft gebracht on we een zucht van vorlichtiug slaakten toen we daarvan verlost waren. Die van 1848 geeft spr. toe, dat invloed heeft gehad op de stemming dor geesten on der rogecring^d. Thorbecke hebben wy niet langs revolutionairen weg gekregen, want wy had den goen revolutie, Thorbecke kregen wy langs den weg dor evolutie en die heeft ons de vrjjhoid gebracht. Spr. ontkent dat do v.-z. voorstaan dc supprematie van ééoe klasse. Wat voor allo klassen gedaan is, dankt gij aan de liberalen. Spr. weidt nog nader nit over kiesrecht. De heer M. beweert, dat wy zeggen, dat er geen tegenstrijdigheid van belangen i». Dat beweren wy niet. Er zul altijd belan genstrijd bly'von bestaan. Maar dat is heel wat andera dan de Vereloudungstheprie vsn Marx, waardoor steeds werklieden on werk gevers tegenover elkaar staan. De v.-z. strijden altyd voor vrijheid ook van vergaderen en vereenigiogen van vakvereenigingon en het staat aan n te zorgen, dat die lotsverbete ringen langs regelmatigen weg komen. Na tuurlijk vereonigan zich patroons ook, maar wie kaatst moet den bal verwaohleu. Vergeot niet, dat het in den belangenstrijd dikwijls niet to doen is om lotsverbetering, maar om de macht. Wat het feit van spr. afwezigheid in de Kamer tijdens de Marinebegrootiog mot klas senstrijd te maken heeft, begrijpt spr. niet. Na lange en vermoeiende Kamerzittingon oordeelde de dokter noodig oenige ontspan ning. Niet echter omdut spr. ziek was, zoo als in eon s.d. blaadje beeft gestaan, want spr. is geheel hersteld. En omdat deze be grooting was een z.g. orediotwet, alleen be- Btemd om don boel gaande to honden, on waarby geen groots begioselon ter sprake kwamen, wbb spr. aanwezigheid absoluut niet noodig. Over lotsverbeteringen heeft de heer De Meester gesproken, de min. verklaarde echter, dat er op 't oogenblik niets van komen kan. Toen echter er sprake van was, dat met 31 Maart reeds werklieden op Ryks Werven zouden worden ontslagen, was nw afgevaardigde op zyn post met dit resultaat, dat op 81 Maart goen enkel arbeider wordt ontslagen. En dat spr. admiraal Vun den Bosch verdedigd heeft, is hem altyd nog eone genoegdoening. Dat hy bovendien door de officieren by zyn vertrek spontaan werd gehuldigd, bowijst wel, dat ilc niet voor iemand, die het niet verdiende, ben opge komen. De invoerrechten zonden niet verlaagd zyn En koot hü dan den grooten stryd niet, die in 1862 eindigde en waardoor wy nog altyd ons verheugen in matige tarieven. Dat heeft mon aan do liberalen te danken. Als het amendement Vliegen inzake successierechten ware aangenomen, zou van do heele wet niets gekomen zyn. Wat groote sohopen be treft, niet door den inlander te betalen, het gaat mueielyk daaromtrent iets in het program optenmen. Onjuist is dat we niet regeeron zouden als er geen 51 zetels zyn. Wel rust Daar de beginselen van constitutioneel recht dan geen verplichting op ons om te regeeron. Wat er gebearen zal? Misschien een zakenkabinet, misschien een v.z. ministerie. Oojuist is voorts wat over militaire bezuiniging gezegd is. De begrooting van oorlog io 1906/07 was bs- laugry k lager dan in de volgende jaren en onder dit ministerie is aanzienlijke stijging. Het is een zeer oude koe ons die 84'/a mill. te verwyteD, die waren bestemd voor een periode van 5 jaar. De spr. beantwoordt vervolgens in het kort den hoer Hartendorf, en maakt, naar aanleiding van een verzoek by interruptie om een speoiale vergadering te beleggen, teneinde Dader van gedachton to kunnen wisselen, de opmerking, daartoe wel genegen te zyn, doch dat do heer Hartendorf dit wel zeer op prys mag stellen, waar hyzelf een vergadering heeft uitgeschreven, waarop zelfs niot eens een v.z. debater toegelaten werd. Eon daverend gelach en applaus ontstaat naar aanleiding van deze opmerking, de heei Hartendorf tracht nog wat to zoggen, doch slaagt er niet in zich verstaanbaar te maken, cn onder algemeene hilariteit werd de ver gadoriDg te ruim 12 uur gesloten. Armged8 in de Pastorie. Ds. J. C. V. van Bommel, to Beverwyk, sohryft in „De Zondagsbode voor Noord- Holland": „Ia Haarlem zyn onlangs bijeengekomen vele Weleerwaarde, Eerwaarde en admini stratieve heeren, nitgenoodigd door het Pro- vineiaal Collego van Toezicht in Noord- Holland. Er is heel veel godebatteerd er ideneerd, geconverseerd en gedisputeerd het moet heel gezellig zyn geweest ir het resultaat ondanks de uitnemende leiding des voorzitters was poovertjes. En tooh ging het om brandende kwestiesLaten wo deze kwesties even onder de oogen al houdt ondergeteekende (wat hy onder streept) geen „Oratio, pro Domo". Vele predikanten zjjn tobbors met materi eele zorgen. De Pastorie ljjkt meestal heel wat, maar dat „heel- wat-lyken" bezwaart den bewoner, die by al zjju zorgen nog de zorgen hoeft voor eon to groot huis, te groot naar den maatstaf van z'n inkomen. Er zjjn pastorieën, waar de scbjjn regeert I Men t zich groot bonden; men moet op alle lystcn inteekonenmen kan voor z'n fatsoen niot minder dan fl geven; mon moet de kinderen laten leeren en liefst slndeeren;de jas en de japon mag niet te sjofel ayn en ook niet te glimmend Men is dominee en „de mevrouw" van den dominee! Is het niet ontzettend te beluisteren dien snerpenden kreet ineen brief van dien predikant, die dezer dagen naar Amerika gaat om met z'n sterke handen en helder hoofd een stuk brood te verdienen voor de zynen? Zoo ver komt hetl Zoo ver is het gekomen! Als 'n jongetje, vyf jaar oud, een mooi matrozenpakje krijgt on daarmee moet rond- loopen tot zjjn twaalfde jaar, ia het pakje op dien leeftijd te klein geworden; hy io er bospotteljjk uitgegroeid. De dominees zyn nit d'r traktementen gegroeid. De traktementen berekend voor een tijd toén alles nog eonvoudiger was en het leven goodkoopr-r. men met oen gnlden moer deed dan met heel wat meer gold. Het zou be spottelijk wezon, als het niet zoo droevig was. Want droevig is hetl Er r.yu collega's, die met d'r tanden op eikaar liever gebrek lyden dan d'r armoede laten zien. Er ciju domineesvrouwen, die we heldinnen mogen noemei). Wat heeft de opleiding niet go- kost? Al dat gymnasium geld en al dat aca- demiegeld loopt in de duizenden guldens. Met do verhooging van den levensstandaard werden alle traktementen, salarissen on loonen verhoogd, behalve die der meeste dominees. Eon arbeider on dns een dominee, is zijn loon waardigi De arbeiders stellen op d'r meetings d'r eischenDe predikanten mogen volgens veleD geen eischen stellen. Sommigen weten oo aardig by hen mot hot woord „Roeping" to goochelon! Anderen weeklagen mot och! ach! en doen weinig of niets. „Armoede in do pastorie of eon daad dor gemeenten Laton we na toch niet beginnen te redc- teron over vrysinnige gemeenten en recht zinnige gemeenten 1 Rechtzinnige armoede en vryzinnigo armoede is alleboi armoedo! Even nyp8nd on ellendig. Wanneer onze rechtzinnige broeders zeggen: „Als we wat doen, dan krjjgen ook de vryzinnigon iets; daarmee werken wo in de verkeerde richting daarom doen we niets!" dan zjjn die rechtzinnige broeders abuis. Want doordat niets doon, hljjven d'r eigen geloofsgo- nooton ook in armcede. De gemeonten moeten daden doen. En om nu even eenige gemeenten hetzelfde op te wekkon, deelt onder geteekende mode wat de Kerkvoogdy der Ned. Herv. Gemeente te Beverwyk voor hare tobbende aangesloten zusters deed. Hot is heel weinig en heel eenvoudig, maar al licht do moeile van ad notam nemen waardig. is besloten tweemaal in het jaar een extra-collecte iu de kerk to houden, waarin ook de Kerkvoogdy een bydrage doet, af- hangendo van den staat van haar kas. Zoo komt nn ieder jaar een sommetje geld by elkander, wat we byv. „minimum-collecte'' zullen noemen. Uit een ingesteld oudersoek is gebleken, dat in 69 van do 184 bjj hel toezicht aangesloten Hervormde gemeenten in Noord-Holland, het bedrug f 1400 niet wordt bereikt. Dus 65 zyn geen minimum-lyder. Laat ons nu stellen dut ieder dier 65 ge meenten f 100 by elkander brengt (wellicht sommige moer), dan hebben we reeds pl.m. f7000. Er moot jaarlijks f15.500 zyn, maar men komt eerder van f7000 op f 15.500, dan van niets op f7000. 't Geld moet dan uitsluitend ten goedo komen aan die gemeenten met minimnmlijders, welke bljjk gegeven hebben en geven terdege zelf ook de handen uit de mouwen to steken (ter booordeeling van het Provinciaal Collego van Toezicht). Doet een gemeente met eon minimumlijder niets, terwyl ze wel meer kan deen, dan heeft ze ook noch recht noch aar spraak op onze „minimum- collecte". Wie doet er mede aan do „minimum-col lecte" We moeten kiezen of armoede in de pastorie of een daad der gemeenten! Bedreiging van een burgemeester. Voor de Alkmaarsche rechtbank hadden zich Dinsdag te verantwoorden een drietal grondwerkers te Schagen, wie ten luate was gelegd, dat se in den nacht van 22 op 28 December geweigerd hebben (o voldoen aan de op den openbaren weg door don burge meester van Schagen gegeven bevelen. Verder had het drietal, dat zioh bemoeide met een ruzie, welke de burgemeester wilde beëindigen, dezen bedreigd door op hem in te dringOD, terwyl één dreigde met een mes steken en eon ander den burgemeester, die met een revolver dreigde, tooriepBrand maar los I Den heer jhr. J. P. W. van Doom, bur gemeester van Schagen, dio door de duisternis de bom onbekende grondwerkers niet kon onderscheiden, werd, nadat hy' duidelijk to kennen gegeven had, als politie in het midden te komeD, door een der bekl. hoonend toe gevoegd„Wat, jij p?litie?" Toon get. een stap achteruit deed, kwamen de beide anderen opdringen, waarvan de eene eon blinkend voorwerp uit den rochter broekzak haalde. Met gebalde vuisten drong het trio op, waarop de burgemeester met de revolver dreigde Sta of ik schiet. Eerst werd een schot in do lacht gelost, maar even later tuimelde één dor grondwerkers, die achter het oor getroffen was, neer, om oven later weer tegen don burgemeester op ie dringen. Bij een tweedo schot werd iemand in de borst getroffen dezo werd eenigon tjjd in het ziekenhuis te Alkmaar verpleegd waarop er een eind kwam aan de bedreigingen. Een viertal andere getuigen werd nog gehoord, die het ten laste gelegde, gedeel telijk tengevolge van do duisternis, niet in allo opzichten positief konden bevestigen. Het O..M. wees er in zyn reqaieitoir op, dat vast staat, dat de beklaagden zich ernstig verzet hebben tegen de openbare macht ou eiiohte daarom tegen elk hnnner drie maanden gevangenisstraf. Het einde van de nachtsociëteiten. De politie te Amsterdam heeft twee nucbt- societeiten in de Warmocsstraat, en één zoo'n inrichting in de Gravenstraat, gesloten. Zy heeft hierby krachtens het aTrest van don Hoogen Raad gehandeld, hetwelk heeft uit gemaakt, dat nachtsocieteiton als deze behooron tot voor hot publiek toegankelijke huizen, die na 2 uur 's nachts gesloten moeten zyo. Eenige politiebeambten, onder leiding van een inspecteur, voerden het bevel tot slniting hetwelk door laalsgenoemde werd voorgelezen, ire uit; tegen den tyd, dat de bezoekers k opdagen, posteerden zjj zich voor de straatdeur en beletten een ieder den toegang. Er bestaan nn nog vier nachtsocieteiton in de Warmces- straatdie tollen er binnenkort ook wel aan moeten geloovon. Stuurlleden-examons. Gravenhage. Geslaagdgroote Btoom- vaart: eerste stnnrman de heeren C. Koning stem en N. van Laterstweede-stuurman do boeten B. M. Mulder en E. van Os derde-stuurman de heer J. H. Goomacs. 's Gravenhage, 19 Maart. Geslaagd gro>- stoomvaart derde stuurman A. H. var Heydon, P. C. Hillen, F. Ie Kaat.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Vliegend blaadje : nieuws- en advertentiebode voor Den Helder | 1913 | | pagina 1