KLEINE COURANT
't Vliegend Blaadje
voor Holdor, Texel, Wioringon on Anna Paulownm.
No. 4207
Woensdag 8 Juni 1918.
4lste Jaargang.
Vliegend Blktdje p. 5 *i SO ct,f. pos» 75 cl, femituliui* 11.'
Pta- Zondagsblad 37 4 s 45 p 10.'
milnModeblad »»»fóz*»»75» tl.-
(Voor het btitcilcafi b| voornitbeUliag))
AdTtrtenUen rw i tei 5 rcgtls (b| Toornitbotallng) ft artl
ni. >n.i
B4w|s-ex«apla*y b
Vifnettu en groot* letten worde* naar plaatêralnt* bmkend
Wareohtfiit Dinsdag- an Vrijdagmiddag.
Uitgavar: O. DE BOER Jr„ Haldar.
Intsrc. Tel»r. 60.
Eerste Blad.
Qpgava van do alhier gevettlfide en
vertrokken personen.
Gevestigd.
Naam: Beroep: Woonplaats: Van: Gel.
WedJ.de Jongh.z,, Ruytentr. 33, Baraingerhorn, N.H.
A.Plas, banketb., Hoofdgr. 87, Bergen,N.H. N.H.
J.C.Bock, klerk H.II.S.M., v. Gal.str. 8, Enschede, R.O.
W delong, leer. Amb.s,, id. 47, Appingedam, N.H.
A. de Wit, arb„ Koegras 29, Anna-Paulowna, N.H.
D.Bromlewe, serg.-torpm,, Molenstr. 206, A'dam, H.L.
A.M, Willerase, kwartm., Weezenstr. 10, A'dam, N.H.
J. v. d. Berg, boerenkn,, Koegras 144, Franeker, Ger.
G. Poole, kap. Art,, Loodsgr.10», 's-Hage, Apst.
A.Schenk, serg.-liofm., Wilhelm,str. 55, N.Hel»., N.H.
J. Wielenga, raaj. konst., Weststr. 100,Hel.sluis, N.H.
P.J.r.d.Laan, stoker, Wilhelm,str. 24,Vlissingen,N.H.
Vertrokken.
Naam: Beroep: Van: Naar: Gel.
C. Janzen, sergt. art., Bothastr. 15, Willemstad, N.H.
M.0J.Jv,Elteren,0nderw,, Breew.str.28,Diemen,N.H.
J. C. v. Wijngaarden, z., Loodsgr. 83, Alkmaar, N.H.
W. L. de Haan, huish., id. id. N.H,
Wed. J. O. Maters, zond., Koegras 134, Alkmaar, N.H.
N. d. Wijn, bankwParallelw. 75, Amersfoort, N.H.
Wed. J. Balvers, zonder, Parallelw. 51, Schoorl, N.H.
E.G.v.Esschoten-Neervoort, z,,Basstr. 48,'s-Hage,R.C.
1). v. d. Aarde, stoker, Achtcrgr. W.Z. 06. Bergen, N.H.
J. J. Kristel, schoenm., Viachstr. 12, Utrecht, N.H.
W. Jongepier, marinier, Westgr. 60, Brielle, N.H.
A. H. de Bats, olf.-mach., Zuidstr. 75a, 's-Hage, N.H.
P. Veuger, smid, Binnenhaven 44, Zijpe, N.H.
R. v. d. Horst, bediende, Weltevreden 22, A dam, N.H.
M.Iimmink, beurtschip,. Koegras26,Callantaoog, N.H.
T,de Vlucht, Magaz kn., de Ruy terstr, 18 W'stad, N.H.
M.Hendrikte-Goemaat, z., v. Galenstr. 47, A'dam,N.H.
M. Hollander, urb., Koegras 173, Barsingerhorn, N.H,
J. van Leeuwen, kwartm., Qoversstr. 44, R'dam, N.H.
BA.v.Arkel, serg,-kok,A-binnh,, 29, Sliedrecht, N.H.
k.
NIEUWSBERICHTEN.
HELDER, 2 Juni.
Telefoon.
Nieuwe aansluitingen.
262 Argentijnsche Vleesohhal, Spoorstraat.
263 Haaren, A. J. H. v., spekslagerij, fijne
vleeschwaren, Keizerstraat.
288 Lafèbor, Firma P. J., rijwielhandel en
smederij, Zuidstraat.
284 Verfaille, Firma P., koek, banket en
suikerwerken, Keizerstraat.
Pustdulven-Vereen. „Holland's Noordpunt"
te Oen Helder.
Bovengenoemde vereeniging hield Zondag
18 Mei een wedvlucht vanuit Quóvy (België).
Afstand 800 K.M. Vermoedelijk gelost om
10 uur. Weer slecht met sterken N.-W. wind.
83 in ooncours. De prijzen werden als volgt
behaald
lo prijs W. Dienaar, 3 u. 17 m. 42scc.
2e Jqh. Darphorn, 3 u. 19 m. 19 sec.
8e W. Dienaar, 3 u. 22 m. 44 sec.
4e A. Felkers, 3 u. 22 m. 57 sec.
5e A. Felkers 3 u. 22 m. 57 sec.
6e i J. Bakker, 8 u. 25 m. 30 sec.
7o A. Felkers, 3 u. 35 m. 27 sec.
8e n A. Felkers, 3 u. 46 m. 50 sec.
9e A. Felkers, 3 u. 46 m. 50 sec.
10e ii Joh. Darphorn, 3 u. 52 m. 32 sec.
Door het slechte weer kwamen do duiven
niet zoo vlug als met de vorige wedvluchten
en zullen wel eenige achtergebleven zijn.
Wedvlucht van Noyon (Frankrijk) op Zon
dag 25 Mei. Afstand 400 K.M. Gslost ver
moedelijk om 8 uur met mooi weer en
Z.W.wind 28 in concours. De prijzen wer
den als volgt behaald:
le pr|]s Joh. Darphorn, 1 59 m. 7 sec.
2e ,i W. Dienaar, 1 u. 59 m. 29 sec.
3e f H. J. Holtz, 2 u. lm. 85 seo.
4e J. Tieleman, 2 u. 2 m. 29 sec.
5e ii Joh. Darphorn, 2 u. 2 m. 52 sec.
6o A. Felkers, 2 u. 6 m. 46 sec.
7e H. J. Holtz, 2 u. 9 m. 48 sec.
8e ii A. Felkers, 2 u. 15 m. 59 seo.
9e A. Felkers, 2 n. 15 m. 59 sec.
10e J. Bakker, 2 u, 27 m. 48 sec.
Ook op deze vlucht zijn de verliezen, de
grooten afstand in aanmerking genomen, zeer
gering on kwamen de duiven vlug achter
elkaar binnen.
Militaire feesten bij gelegenheid van den
verjaardag der Koningin.
De hoogste bedragen van de sommen,
welke bij militaire feesten ter gelegenheid
van den verjaardag der Koningin, mogen wor
den bestoed, zijn door den Min. v. Oorlog voor
hot jaar 1918 vastgesteld als volgt: voorde
Xe infanteriebrigade f 150; voor het
4c rogt. vcBtiDg-artillerie f 90; voor het
korps pantoerfort-artillerie f 50 en voor
het korps torpediaten f 60.
Jaarwedden voor de onderofficieren
der landmacht.
B\j Kon. Besl. ie bepaald, dat aan onder
officieren, voor wie .de jaarwedde, c.q. ver
meerderd met het bedrag van de hun als
gehuwde of uit anderen hoofde toekomende
vaste vorhooging van inkomsten, minder
zou bedragen dan hetgeen «ij thanB genieten
aan gezamenlijke inkomsten wegens soldij,
bijzondere soldijverhoogingen, vergoedingen
voor lovonsmiddeleD, brood, onderhoud van
klcoding, eerste uitrusting, nachtleger en
c.q. ook woninghuur, eone schadeloosstel
ling zal worden toogekend, bedragende por
jaar de som van f 9,12', vermeerderd met
het bedrag van de vergoeding voor woning-
huur, vastgesteld voor het garnizoen en do
ebtogorie militairen, waartoe do belang
hebbende behoort,doch minstens tot een
grzamenlijk bedrag van f 2,—.
Loop der bevolking in Nederland over 1912.
Bij de Staatscourant No. 128 is gevoegd een
uittreksel uit de statistiek van den loop der
bevolking van Nederland over 1912.
Hieruit blijkt, dat de bevolking van Neder
land, welke op 81 Doe. 1911 bedroeg 6 022.476
(2.983.415 mannen en 3.089.601 vronwen en
op 31 Dec. 1912 6.114.302 (8.080.505 mannen en
3.083.797 vronwen), toegenomen is met 91.826
inwoners, of 15,25 per mille. Voor de gemeenten
mot eono bevolking van meer dan 100.000
inwoners bodroeg die toeneming 17,88 per
mille; voor de gemeenten met een bevolking
van 60.001-100.000, van 20.001—50.000,
van 6001—20.000 en voor die van 6000 en
l, 18,98,
minder inwoners, respectievelijk 10,
16,94 en 18.02 per mille.
Het aantal geborenen bedroog 28.06 op 1000
inwoners der gemiddelde bevolking voor het
r\jk; voor de bovengenoemde groepen van
gemeenten, rosp. 25,19, 24,68, 27,99, 29,63
en 29,58. Het aantal overledenen bedroog, in
diezelfde volgorde, 12,80, 10,94,11,43,12,19,
12,60 on 13,32 op 1000 inwoners. De toe
neming door meer geboorte dan sterfte was
95,622 zielen of 15.88 per duizend inwoners
der aanvangsbevolking op 1 Jan. 1912. In de
ondorscheidene groepen van gemeenten was
deze verhondiog resp. 14,38, 18,27, 15,91,
17,17 en 16,82 per duizend. Door meerder
vertrek dan vestiging nam de bevolking in
totaal af met 3796 of 0.68 per dnizend. De
gemeenten met eene bevolking van meor dan
100.000 inwoners vermeerderden door meer
vestiging met 8,42 per duizend. De overige
groepen van gemeenten verminderden door
meer vertrek resp. met 8,18, 1,92, 0,2$ en
8,42 per duizend. In twintig van do 31 voor
naamste gemeenten") had in 1911 meer ver
trek dan vestiging plaats. De gemeente Zwolle
wijst op eene kleine afneming der bevolking.
Alleen in de provinciën Zuid-Holland, Noord-
Holland en Limburg was meer vestiging dan
vertrek op to merken. Verder bedroeg het
aantal levenloos aangegeven kinderen in 1912,
8734 van het mannelijk en 2906 van het
vrouwelijk geslacht. Op 1000 geboronen
kwamen in bet Ry'k 37,53 levenloos aange
geven voor. In de groep sn der gemeenten was
deze verhouding resp, 35,61, 36,48, 84,24,
37,98 en 39,70.
Te weten: Alkmaar, Amersfoort, Am
sterdam, Arnhem, Breda, Delft, Enschedé,
Gouda, Haarlem, Den Helder, 's-Hortogen-
bosch, Leiden, Ma istricht, Schiedam, Tilburg,
Utrecht, Vlaardingen, Vlissingen, Zaandam
en Zwolle.
Belastlngverhooging te Amsterdam.
W(j lezen in het „N. v. d. D.":
„De voorbereidingen voor het opmaken
van de begrooting voor hot dienstjaar zijn
ten Stadhuizo reeds gaande.
Dat 't dezen keer niet gelukken zal de
begrootiug sluitende te maken zonder belasting-
verhooging, staat vast. De tijd is nog niet
zoo ver gevorderd, dat eenig voorstel reeds
vaeten vorm heeft aangenomen, maar wy
kunnen mededeelen, dat in een tekort van
moer dan twee millioen zal zijn te voorzien
en dat er aan gedacht wordt, dit bedrag te
verkrijgen door verhooging van de inkomsten
belasting, wat dan sou beteekenen, dat het
percentage dezer belasting met niet minder
dan twee percent verhoogd zou mooton worden.
Waarschijnlijk zul getracht worden deze
enorme verhooging alsnog te ontgaan, door
het zoeken naar middelen om het ontbrekende
gedeeltelijk op andere wijze te vinden, maar
als vaststaande kan worden aangenomen, dat
hot percentage der inkomstenbelasting met
1 °/o omhoog gaat en dus minstens op Ö'/^/o
gebracht zal worden.
Waarover wij ons in dit jubeljaar ook zullen
to verheugen hebben, over een gelukkig be
heer van zijn financiewezen behoeft Amstor-
dam in 1913 niet te jubelen".
Scheepsmodel op E.n.t.o.s.
Op de E, N. T. O. S. is Zaterdag een voor
worp aangebracht, dat een der grootste aan
trekkelijkheden van de Historische Afdeeling
en van de heele tentoonstelling zal zjjn.
Op verzoek van de commissie dezer afdeeling,
een verzoek dat door vriendelijke bomiddeling
van het ministerie van binuenlandsche zaken
en onzen gezant aan het Duitsche hof naar
Berlijn werd overgebracht, heeft Keizer
Wilhelm, die reeds zoo dikwijls, met groote
welwillendheid voorwerpen uit zyn particulier
bezit voor tentoonstellingen beschikbaar stelde,
voor de tentoonstelling afgestaan het buiten
gewoon fraaie model van een Hollandsch
oorlogsschip, dat aan Z. M. zei ven toebehoort
en te Berlijn een plaats inneemt in het
Hohenzollcrn-museum. Zeer waarschijnlijk' is
dit model ongeveer in 1665 te Amsterdam
gemaakt en door do stad ten geschenke ge
geven aan den jongen prins Willem III, uit
wiens nalatenschap het door vererving in het
bezit zal zijn gekomen van den Duitschen
Keizer. Naast de andere ook zeer mooie
modellen uit rijks- en andere verzamelingen
en uit particulier bezit, die op de tentoon
stelling oen plaats krijgen, zal dit prachtige
modol een schitterend figuur maken.
Ongelooflijke spilzucht.
In tal van landen, maar in de Vereenigde
Staten wellicht het meest, zy'n deze laatste
jaren vele vrouwen en meisjes in de uit
gaande wereld aangetast door een ongelooflijke
spilzucht. Rechter Aspinwnll, van het opperste
gerechtshof in New-York, heeft daarover dezor
dagen een hartig woordje gezegd. Mevr. Heye
had haar man in rechten aangesproken óm
een toelage van 6500 dollar 's maande. Ter
tereohtzitting bleek, dat mevr. Heye door
haar brooddronken geld-uitgeven een fortuin
van 1,000,000 dollar letterlijk had wegge
smeten.
Per maand had het vrouwtje rekeningen
van 550 dollar aan wijü, 2000 dollar aan
kleeren en 45 dollar aan sigarotton.
De echtgenoot had haar 175,000 dollar aan
speldegeld toegestaan en bovendien een vaste
toelage van 3500 dollar 's maande.
De rechter vond het schandelijk en wilde
van een'inwilliging van den eisoh niet hooren.
Het mooiste van de zaak is nog, dat mevr.
Heye, toen zjj trouwde, een eenvoudig dorps
meisje was, uit een heel sober milieu. Maar
de weelde in de kringen, waarin haar man
een zoon van den petrolenm-magnaat Heyo
haar bracht, werd haar te machtig.
Een ontmaskering.
Do Oostcnrykeohe Militarische Rundschau,
het orgaan van het ministerie van oorlog
bovatte Vrijdag het volgende opzienbarende
bericht
In den nacht van Zaterdag 24 op Zondag
25 Mei heeft de gewezen kolonel van den
gcneralen staf Rodl in oen hotel te Weenen
door' zelfmoord een oind aan z\jr leven ge
maakt. Redl heeft deze daad volbracht, toen
men op het punt was, de volgende zware en
thans buiten twijfel zynde misslagen van hem
te bewijzen:
le. Uitingen van tegennatuurlijke geslachts
drift, waardoor afpersers hem in financieels
moeilijkheden hadden gobraoht.
2e. Verkoop van dienststukken aan agenten
van een vreemde mogendheid.
Redl was een zeer begaafd officier, die
buitengewoon snel carrière heeft gemaakt.
Reeds veertien jaren lang was lijj spion. Door
zijn afwijkingen op seiueel gebied was bij in
handen van afzetters geraakt; zyn middelen
roikten niet toe om dezen af te koopen en
zoo was hij op de gedachte gekomen om door
verraad van militaire geheimen aan geld te
komen.
Reeds langen tyd had het de aandacht ge
trokken, dat militaire maatregelen, die eerst
beraamd en nog niet uitgevoerd waren, door
Rusland met tegenmaatregelen werden be
antwoord, en dat ook andere militaire ge
heimen, die slechts in zeer beperkten kring
bekend waren, zeer spoedig naar het buitenland
uitlekten. Zoo hadden gedurende de laatste
ernstige crisis voor de zonding van Hohon-
lohe in Galicië verscheiden gewichtige troe
penverschuivingen plaat».
Uit de tegenbewegingen van Russischen
kant bleek, dat de Russische generale staf
er van te voren bokeud mee was geweest.
De verrader moest oen lid van den generalen
staf zyn, en om zyn hooge vertoringen, buiten
vorhouding tot zyn inkomen, viel do ver
denking op don kolonel van den gcneralen
staf Rodl, chef van den staf van hot Praagsche
corps. Men Hot hem bewaken en h(j bleek
inderdaad met Rusland in betrekking te staan.
Met een verzonnen uitnoodiging lokte men
hem in een hotel te Weenen. Toen hy daar
met zyn auto uit Praag aan kwam, stonden
vier officieren hem op to wachten en noodig-
den hem tot een onderhoud uit. Redl rook
lont en kwam met een voorwendsol om nog
een eindje om te rijden, in de stille hoop,
nog te kunnen ontvluchten. Maar men liet
hem in een huurauto plaats nemen eu volgde
hem in een andere.
Ondertusschen hield men in Rodl's huis to
Praag een huiszoeking, die volledigo bewijzen
aan het licht bracht.
Redl, ziende dat zijn „eindje om" hem
geen kans op ontvluchten bood, moeit naar
het hotel terugkeeren, en daar had nu het
onderhoud met die vier officieren plaats, dat
tot 1 uur in den nacht duurde. Twee officieren
bloven als bewakers in het hotel en lieten
geladen revolver op tafel liggen. Redl
heeft dien wenk begrepen.
Toenodag heeft men hem in alle stilte,
zonder militairo eer begraven.
Het merk waardigs to in deze zaak is nog
dat Redl door do regeering in een heelo
reeks van spionagezaken als deskundige is
gehoord, en wel in zjjn hoedanigheid van
chef van de tegecspionage.
De Oo»tenr(jksche pars keurt hot ten sterkste
af dat de regeering den kolonel niet tijdig heeft
laten gevangen nemen, om van hem de namen
z(jner medeplichtigen te vernemen. Naar ver
luidt zouden officieren in actieven dienst hem
bij het verraad geholpen hebben.
In militaire kringen in Oostenrijk loopt
het gerucht, dat uit de bekentenis, die Redl
kort voor zijn zelfmoord heeft afgelegd, is
gebleken, dat verschillende andere hoofd
officieren medeplichtig zijn aan het verraad.
Drie dezer moeten reeds in hechtenis genomen
zyn en men verwacht ieder oogenblik de
arrestatie van een aantal anderen.
Belasting op bioscopen.
De Wiesbadensche vereeniging tot bestrij
ding van onzedelijkheid en Bensatie in woord
beeld heeft een memorie aan het gemeente
bestuur gezonden, waarin zij voorstelt, de daar
nieuw in to voeron belasting op bioscopen
niet te heffen naar d*n prijs van do toegangs
kaarten, maar naar de longto van de films.
Zy wil van eiken meter film 1 pf. belasting
heff«n, maar alle fi'ms, die betrekking hebben
op actueele gebonrtoniBson of wetenschappe
lijke onderworpen vrij «'allen. Op zulk eon
manier zal het gohalto van hot vertoonde
winnen.
Een flinke vrouw.
De echtgenoote van Bilinska, den Oosten-
rijkschen consul te Dzjanina, hooft de
Eliaabeth-orde gekregen, voor haar heldhaftig
gedrag gedurende hot beleg. MovrouwBilinska
verblijft op het oogenblik te Weonen om de
vermoeienis van den zwaron tyd te bovon
te komen en heefl daar van haar lotgevallen
aan de vertegenwoordigers van de pers verteld.
Mevrouw Bilinska was do eenige vrouw
in Dzjanina die aan do ziekenverzorging
meedeed. Tooh had zij het nooit geleerd.
Uit een boek kwam zij te weten hoe men
een verband loggen moet. Eerst soheen het
haar of de taak, die zij op zich had genomen,
te zwaar voor haar krachten was. (Mevrouw
BilinsbR is nog zeer jong.) Do vreeselyke
stank, die de zieken verspreidden, die etterende
wonden, de gaten, die de kogels door de
lichamen hadden geboord en die moesten
worden schoongemaakt dat alles vervulde
haar natuurlijk met afgrijzen. Maar ze klemde
de lippen op elkander, overwon haar walging
en afkeer, en spoedig 'waron haar verbanden
even goed als die van do Tarksche doktors
en ten slotte waren haar zenuwen zoo ge
staald, dat zij voor den vreeselijksten
blik en roor den walgelijksten staok niet
meer terugdeinsde.
Ik moet zeggOD, zoo vertolde ze, dat ik
een kostelijk en vorhoven loon ontvangen
heb de liefde en dankbaarheid van do arme
soldaten, die van pijnen op hun logerstoe
lagen te krimpen. Ik heb een diepon blik ii
het goedaardige, kinderlijke gemoed van deze
Tarksche soldaten geslagen. Telkens lachte
deze of gene me met zyn brokende oogen
dankbaar toe en fluisterdeThuis zal ik van
je vertellen. Moge alle smart verre van je
blyven. En hoe vaak verzette zich een soldaat
er niet tegen als ik zyn etterende wonde
wilde reinigen. Hy duwdo mijn handen dan
weg. „Neen, neen, dat is niets voor jou,
meisje, dat is te vreeselijk voor oen vrouw,
dat moet een man doen".
V(jf maanden werd Dzjanina belegerd,
maar gedurende al dien tyd viel er geen
granaat in de stad, want de forten liggen
op een 8 K.M. afstands.
Naar het Noorden toe, naar den kant van
Albanië, kon Dzjanina niet worden ingosloten.
Toch kon de stad op de vrecseiykste manier
uitgehongerd worden, omdat in het Noordon
hooge, ontoegankelijke gobergten liggen, waar-
ovor men ternauwernood zon kunnen vluchten,
laat staan dat men
kunnen aanvoeren.
Meer dan 35,000 Turken, meerendeels
Klein-Aziaten van het by Koemanowo en
Uskub verslagen Turksche Westerloger, lag
in Dsjanina, om onder bevel van den dapperen
Essad pasja en z{jn broeder Wehib bei de
stad te verdedigen. Van den beginne wist
men, dat het grootste gevaar voor de stad
niet de vijand, maar de honger was.
Gedurende de eerste drie maanden werd
zoowel hot leger als de burgerlijke bevolking
half gevoed, maar daarna werd het van dag
tot dag erger. De rantsoenen voor de soldaten
verminderden tot 2£ ons maisbrood per man,
later tot 10 olyven per maD. Maisbrood weegt
zwaar; 2J ons is maar een klein stukje,
bovendien smaakt het niot best en is het
niet goed verteorbaar. De Klein-Axiaten
waren goed brood gewend. Maar ook het
maisbrood werd zeldzamer. Suiker en vet
waren niet meer te krijgen.
Spoedig werd de stad eon toonbeeld van
ellende. Steeds meor gewonde soldaten kwu-
mon van de forten in do stad j steeds nijpender
werd de honger. Als ik van mijn huis naar
de ambulance ging, zoo vertelt mevrouw
Bilinska verder, moest ik het, zonder to
kunnou helpen, aanzien hoe vermagerde
mannen, geraamten meer dan menschen,
togen de straat smakten, zoodat hun hoofd
opbonsde, waarna ze onder ontzettende
krampen stierven. Maar ik moest voort, om
te helpen, waar ik tenminste helpen kon,
naar hot hospitaal.
De laatste dagen voor de overgave van
do stad werd de ellende onverdragelijk. De
menschen stierven van den honger als ratten.
Kinderen, die andors in Dzjanina niet plegen
te bedelen, kropen met uitgestrekte handen
over de straat.
Den 5den Maart waren de buitenste forten
in handen van don vyand, de hoDger begon
den toestand geheel to beheerschen, en de
stad gaf zich aan het Grioksche leger over.
Tot dien dag hadden we in Dzjanina ongeveer
5000 dooden en 7000 gewonden gehad.
Toen de Turken van de vestingwerken in
de stad terugtrokken, stortten halfrerhongerde
soldaten voor onze venstors neer en nu zag
men eerst hoe ontzettend die mannen, die
tot het laatst op hun post gebleven waren,
hadden geleden. Toen besloten wy onze deuren
zoo wyd mogelyk open te zetten en zooveel
mogolyk vluchtelingen op te nemen, Den
gaiischen nacht kookte ik soep, om de hongor-
lyders te rodden.
De Grieken gedroegen zioh voorbeeldig.
Geen plundering, geen ruwheid werd gepleegd.
Integendeel, de aanblik van de Tnrkschè
soldaten, die zich op don grond wierpen, om
met de tanden hot gras uit te rukken en te
eten, die op hot vleosch van halfvergane
paardenlyken als op een lekkernij aanvielen,
bewoog het goedige gemoed van de Grieken
tot medelijden en zy gaven den ongelukkigen
Turkschen soldaten vaak geld en levens
middelen.
proviant over had
DE WEEK.
1 Juni.
Myn arme Linkache senatorenDe
oudorwetBoh-breedsprakige, lyrisch-aangeleg-
de groot-industrieel Laan, de man van het
echte liberalisme hit do thorbeckiaansohe
dagen van friasche glorie, van eendracht, van
kracht; toon de splytzwan z'n onzalig werk
verwoesting nog niet was begonnen in
kerngezonde lichaam van hotNederland-
Bche volk De Zaankanter Laan, die soms
denken doet, in z'n lyrische geestdrift, aan
wylen Alborda van Ekenstcin, ook een thor-
beckiaan van onvorvalschte soortDe hoer
Laan, die niet droog-kalm en duf-lheoreti-
secrend kan blijven wunnoer hy 't heeft over
Nedorland's vrijhandels-beginselen, waarvan
mon vreest dat ze straks ondor den voet
zullen getreden worden
Ea oen Van der Feltz, wetgeleerde,
specialiteit in bezwaren aan de grondwet
ontleend. Dio alles «toetst" aan do vraag, of
er geen strijd is met onze fundamenteele wet.
Zulke figuren kunnen, door hun voorkeur van
studie- en onderzook-riohting, in overdrijving
vervallen. Nuttig en noodig zyn ze voorzeker.
Ea niemand zal betwisten, dat de hoer v. d.
Feltz, de senator, steeds het toonbeeld was
van kiesche, ridderlijke hoffelijkheid tegen
over den tegenstander. Dan de derde in het
debat vun Vrijdag j.1., in ons Hoogerhuis,
do oud-minister Lely, man van schitterende
carrière en algomeeno erkende gave talenten,
'l Oude spreekwoord zegt: ,hooge boomen van
gen veel wind." Ook de heer Lely heeft 't on
dervonden ou ervaart 't nog. Men verwijt hem
en niet slechts vun de zijde der politieke
tegenstander, dat hij veel overhoop-haalt
en betrekkelijk weinig weet te organiseeron
zoodat 't stand houdt; van duurzamen aard
blijkt te wezen.
Ik laat 't thans verder buiten bespreking.
Wil slechts dit ervan zoggen; daar hebben
drio mannen van geestelijke kracht, yan
hooge zedelyde waarde, van beteekecia het
woord govoerd. Gestreden, getuigd, op den
zwoelen dag van senegambische temperatuur,
waarop do Eerste Kamer dan dio Algemeene
Beschouwingen over do sociale wetten-Talma
zou aanvangen.
Ik vond. 't eon door-en-door naargeestig,
treurig, een ellondig schouwspel.
Dat vechten, worstelen, strijden mot de
zekerheid dat al hot opponeeren, protesteeren
al dat bijbrengen van goede, kostolyke ar
gumenten vruchteloos was.
Ia trouwe, men oaderschatto de betce-
kenis van zulk gedofi toch niet.
Ik zog dit van mijn volkomen-onzydig
standpunt.
Maar wanneer 't zoover gekomen is dat,
in de hoogste staatscolleges, in de wetge
vende vergaderingen des lands; waar over
de levensbolaugon des volks moet worden
beslist
Dat daar, op zeker oogenblik, ui et tellen
vragen als:
of meu in staat was om behoorlijk rustig,
gelijk den vroedon vaderen des lands voegt, na
to gaan de waarde, do waarachtige beteekenis,
het voor en het togen van zeer belangrijke
wofsonwerpen, der Volksvertegenwoordiging
voorgelegd
Niet tolt de vraag, of die ontwerpen,
op zichzelf en goheel los, vrij van politiek
belang, behooren te worden bekrachtigd,
wanneer de politieke meerderheid van het
oogenblik alles doet beheersohen door de vraag,
wat voor haar héél noodig isVoor de
kansen op succès bij haar kiezer.
En daaraan alles ondergeschikt maakt van
vorderen aard
Om niet eens te spreken van de dezer
dagen in de pers aangeroerde vraag, of het
kiesch is, of 't oirbaar mag hoeten om zeer
belangrijke wetten door te drijven oen paar
weken vóórdat het kiezersvolk zyne ver
tegenwoordiging zal hebben te hernieuwen
Ja, dan durf ik toch vragen: waar gaan
wij hoen
Of: zooals vroeger gebruikelijk was neer
te schrijven: Wachter, wat is er van den
nacht
Ik geloof, dat er niet minder aanleiding
is dan in Da Costa's dagen om het antwoord
op zulke vraag met bezorgdheid, ja, mot
angst af te wachten.
Do nobele Van Weideren Rengere, na
het overlijden van den otoeren Breebaart,
den agrarisohen reus van onzen Senaat, den
man van de praktijk, het helder-gezond ver
stand, de waardige nestor van ons Hooger
huis wilde zeer zeker geen laffe, nietige
obstructie voeren toen hy voorstelde om toch
nog even te wachten met het behandelen
der sociale wetten van den minister Talma.
Hy, Rengers, meende 't ongetwijfeld eerlijk
i goed, in den besten zin van het begrip.
Daar twijfelt niemand aan, noch Rechts,
noch Links.
Hoe komt 't dan dat de Eerste Kamer
>n moed miste om zich te plaatsen op het
hooge standpunt van 'e lands waarachtig
belang, en de ernstige behartiging daar
van, den doorslag te doen geven
Is 't niet bedroevend van gansch-neutraal
standpunt I, om te zien dat zich bakken,
buigen vun don armen Senaat voor den duivel
der politieker^) in zijn zwartste, hatelijkste,
gevaarlijkste gedaante
Waar is de bron van het doodoiyke gift,
dat onze politieke zeden bezig is ziek te
maken; tot broeinest van bederf, van ver
wording; zoodat het oogenblik schijnt te
naderen, waarop sluwigheden dier lage
politiekery, en slechts doze, den boventoon
aangeven En alle roerselen van hoogeren,
cobelen aard zullen zyn verstikt
Deze benauwende gedachten kwamon in
my op, deze week, ziende enhoorend
do „fait» et gestes" van ons Hoogerhuis.
Wordt 't niet tijd dat met kracht wordt
opgetreden, met forsche hand, tegen het
al-moe insluipend kwaad, dat allen en alles
bezig is te „verpolitieken"d.i. te boderven,
te ontzenuwen; rnggegraten on karakters
vernielendtrachtend allen te maken tot
slaven, vootkussers van enkele eerzuchtigen
Waar is de Kocb, de Pasteur, die ons
cindoiyk het serum verschaft tegen de ver
woestingen, door deze schrikkelykste aller
baccillen aangericht 1?
Mn, Antonio.
Kijkjes uit mijn venster.
'nOud vonnis. Drama. Kan een
moeder haar kind vergeten? In den
verhuistjjd. Onschuldig veroordeeld.
Vernielzuchtige en vuile menschen.
Zonder dak. Duur en goedkoop
wonen. Nieuwe wijken om ons heen.
Meer natuurschoon.
Men kent de rechtspraak van kouing Sa
lomo, toen twee vrouwen bij hem kwamen
met oen kiud, waarop beiden recht beweerden
te hebben. Hy wilde liet kind laten door
snijden en ieder de helft geven, raaar toen
viel met een kreet dc eene vrouw voor hem
icer en smeekte het kind maar aan de andere
rouw te geven, liever dan het to dooden.
Dat was de workolyke moeder. Aan deze
'echtspraak daclit ik by het volgende geval.
Zij waren getrouwd sinds langen tijd en
woonden in deze gemoente. De eerste huwe
lyksjaren waren vreedzaam, gelukkig. Een
jongetje was het zonnetje in hun leven. Doch
de liefde verzwakte na eenig tydsvorloop,
de splitsing van man en vrouw was weldra
een feit. Het knaapje werd den vader tooge
wezen, die het by 'n grootmoeder onder dak
bracht en daar liet opvoeden. Do moeder
was natuurlyk niet zonder liefdegevool voor
hot kind en zocht naar hem. Gisterenavond
nu ontmoette zy zoon en grootmoeder in de
Spoorstraat. Beiden waren omringd doer
familieleden, maar het zoekend moederoog
had weldra haar schat ontdekt. Gevolg
gevende aan haar innig gevoel, snelde zy
door de menschenmassa heen, ijlde recht op
haar zoontje af, nam hem in do armen en
liep met het kind weg, het liefkoozend en
koesterend. Wandelaars stonden verbaasd,
vroegen zich af wat dat beteekende. Zy
kenden het familiedrama niet. Hun verbazing
steeg toen zij de oude grootmoeder en familie
leden de vluchtende vrouw op den voet zagen
volgen. Do moeder holde met het kind op
den arm de Palmstraat in. 'tWerd ecu wed
loop om 'n kind. De vervolgers lieten niet af
en bereikten haar. Moeder verbleekto' kind
schreeuwde, anderen dreigden. Ruw word zy
aangegrepen, die tegen de overmacht haar
kroost wilde verdedigen. Rumoerig, wild,
woest werd het goveoht kleoren scheurden,
hoeden werden van de hoofden getrokken en
op de straat vertrapt. De stryd was inderdaad
vinnig, duurde tot de moeder móóst zwichten.
Fin de ongelukkige, begrijpelijk heelemual
terneergeslagen, huilde en snikte haar smart
uit, word door raedelydende vrouwtjes ge
troost, gesteund. Nietwaar, zoo'n conflict, dat
lang niet van een" leien dakje ging, grijpt
den toeschouwer aan. En je staat haast paf,
wanneor je daarentegen weer hoort, dut een
moeder haar kind kan vergeten. Kan een
moedor heuscli haar kind vergeten 't Schijnt
ran wel. Een bewoonster uit de Baestraat
zou verhuizen naBr een andere wyk vs
Niouwediep. 'n Reuzen wagen stond vóór,
alles zat daarin gepakt eu de huissleutel was
al omgedraaid,, toen de juffer zioh herinnerde,
dat haar kleine, die boven in een wieg lag
te slapen, nog overgebracht moest worden.
Met 'n kleur als bloed, met 'n kloppend hart
deed deze verstrooide moeder de deur weer
open en holde de trap op om haar lieveling,
zoolang uit de herrie gezet, mee te nemen.
Ja, dat verhuizen brengt menigeen van streek,
want het geeft een gedoe waar je hoofd
compleet van duizelt. Weet je, wat z
verhuistyd wel prettig, knus gezellig soms
maaktDat zooveel oude, lieve dingen je
weer in handen komen, die goed waron
weggeborgen en waaraan je byna niet meor
dacht. „Wat het huis verliest, geeft het huis
ook weer terug", zeggen de menschen on by
het verhuizen gevoel je de groote waarheid
van die woorden. Laat ik het u kort en
krachtig bewijzen. Het vorige jaar vermiste
een familie aan den Kanaal weg een kostbare
ouden dameBring met dure diamanten, 't
[eele huis werd als 't ware gekeerd, doch
nergens liet het voorwex-p zich vinden, zoo-
dat tenslotte het dienstmeisje verdacht werd
van verduistering. Hoewel zy volhield, niet»
van den ring af te weten, bleef men haar
voor de dievegge houden en gal de meesteres
het meisje te verBtaan, dat zy een andere
betrekking moest zoeken. Aldus geschiedde.
Zy, met een leelyk paspoort, trok naar buiten
en in haar dienst hier hoorde of zag men
nooit meer iets van den ring, die dan ook
als verloren werd gewaand. Edoch, dezer
dagen zou de bewuste familie van woning
verwisselen en toen de rommel uit hoeken
en gaten kwam, werd liet voorwerp waar
achtig tu8schon wat klungels on paperassen
ontdekt. Als men het meisje nu ook maar in
eero herstelt. Gezegend daarom zóó eon ver
huizing. Maar het kan ook wel eens anders
uitpakken. Een familie uit Hellevoetsluis,
naar hier overgeplaatst, trof in oen woning
in de Schagonstraat een toestand aan, die lang
geen reden gaf om te juichen. Op het erf
hadden de vorige huurders totaal alles afge-
bi'oken en de regenbak was, door er petro -
leum in te gieten, onbruikbaar gemaakt,
terwijl de keuken, de achter- en voorkamer
zoo vervuild en verwaarloosd blekon, dat er
de eerste paar weken geen redderen aan was.
De menschen uit Hellevoet, in vertrouwen
schriftelijk geruild met de Schagenetraters,
die van hier naar gonoemde directie moesten,
en louter uit wraak jegens den huisbaas
hadden gehandeld, de lui uit Hellevoetsluis
hadden 't spreekt vanzelf geen lust
in dit hok te kruipen en deden hun best
om wat anders te krijgen. Doch dat ging zoo
gemakkelijk niet. Drie weken lang brachten
zij by vrienden en kennissen door alvorens
geschikt onderdak te hebben. En nu
willen sommigen nog beweren dat lxior vol
strekt geen woningnood heerscht. Misschien
voor menschen die een hooge huur kunnen
betalen, doch de doodeenvoudige burgers wier
inkomen niet groot is en mensehen van zee-
en landmacht wier traktementje geen weelde
veroorlooft, hebben 't maar niet voor 't zeggen,
want de tyd is voorby waarin je een ruime
keuze had in woningen ver beneden den
huurprys van twee gulden. De nog in zulke
huisjes zittenden, lietzy in Helder of Nieuwe-
diep, zijn veelal huurders die er al jaren in
vertoeven, alleen om het goedkoope wonen
er nooit uitgaan en slechts veranderen door
byzondere omstandigheden. Hiervan eeu staal
tje. In de Oranjestraat kwam laatsteen goed
onderhouden hokje van een daalder leeg. Bij
eigenaar hadden zich eventjos 92 lief
hebbers aangemeld. Maar het perceeltje, 36
jaar door één gezin bewoond, ging buiten
allen om aan een familielid over, die al langen
tyd de candidaat in stilte was. Reeds ver
huurd maar nog niet bezet, liepen nóg menschen
er stoi-m om. Bewyst dit niet dat het volk
dol is op goedkoop wonen Maar de ouder-
wetsche HelderBchen en Nieuwediopers zijn
dat ook zoo gewoon. Ouden van dagen, men
schen van middelbaren leeftyd, zonen on
dochters, die vroeger in huisjes van vjjftien
stuivers, óén gulden of hoogstens óén-guldcn -
vyftig hebben gewoond of grootgebracht zijn
en ondanks vele primitieve omstandigheden
van zoo'n krotje, gezond en sterk door het
leven zyn gekomen, dezulken houden hun
hart vast nu ze tegenwoordig zoowat twee
gulden moeten geven. Men kan dit byna niot
ontkomen, in dezen tyd worden geen huisjes
meer gebouwd, wèl huizen, die, omdat ze aan
zekere eischen van de wet moeten voldoen,
voor velen te duur zyn. Ik wed, als er nog
eens genoeg van dat goedkoope soort word
gezet, dat menigeen, die thans tegen wil en
dank te veel geld geeft, zou veranderen.
Onze plaats is een echte volksgemeente, in de
groote massa vindt je verscheidene menschen,
dio heel wat moeten doen om er zich knap
en fatsoenlijk door te slaan en ik ken ze
van naby, onidat ze niet anderB kunnen,
een te zware huur dokken en dientengevolge
magen" rondloopen. Mot zoo
iemand maakte ik kennis by de nieuwe huisjes
met „gelapte
aan den Beltwegde man vertelde dat hy
tien gulden per w*ek verdiende, dat hy zeven
kindoren had, dat hy twee-gulden en-'n-
dubbeltje verwoonde en dat hij van plan was
hierheen te trekken. Wie weet hoevelen op
deze volkshuisjes al met voornemens de aan
dacht hebben gevestigd, 't Is een lust om
in dit kwartier gade te slaan wat er al zoo
gebouwd wordt. Tot nog toe is het feitelijk
„buiten wonen", maar het zal wellicht niet
zoo lang meer duren of alles daar wordt één
groote wyk. Zie eens naar den Polderweg.
De reeks van huizen en de zijstraatjes hier
wijzen op een uitbreiding van belang. Uit
wendig maakt hot geheel een aangename»
indruk en als straks allen bewoond zijn
en de straatweg geheel gereed is, dan blijft
het. niet uit of het verkeer zal dien kant nog
méér toenemen. Voor een nog fraaier aanzien
is dan nog wel noodig dat de boombeplantiug
uu toch eens wordt voortgezet. Nog altijd
wachten de boomen, van het begin ran den
Polderweg tot het oinde van den Parallelweg,
op eon aansluiting mot elkaar. Wy, hongerig
naar en gevoelig voor natuurschoon, kunnen
op dit gebied nooit genoeg doen om ver
schillende wyken aantrekkelijk te maken.
Het denkbeeld om dit hier en daar bij onze
diverse kei-ken daadwerkelijk in toepassing
te brengen, kan niet anders dan toegejuicht
worden. Door een smaakvollen aanleg kan
het eenvoudigste pleintje van voorheen in
een bekoorlijke omgeving herschapen worden.
Wc hebben hier een paar voorbeelden,
Stationsplein en Westplein, die er wei toe
kunnen aansporen, 't Is waarlyk een goed
idéé om het weer eens in een andere buurt,
om het rondom de Nieuwe Kerk op te
knappen. Zoodoende gaan we een stap verder,
komen misschien eenmaal ook nog eens op
het Koningsplein om de leelyke houten
schutting daar en het Chineeschc muurtje
aan de Kerkgracbt af te breken. De tuin cr
achter, de geheele R.-K. Kerk zou, afgezet
door eeu iMg yzer hok, immers dan mooi
uitkomen en de omtrek er veel door verbeteren