KLEINE COURANT 't Vliegend Blaadje voor Holdor, Texel, Wioringon on Anna Paulownm. No. 4207 Woensdag 8 Juni 1918. 4lste Jaargang. Vliegend Blktdje p. 5 *i SO ct,f. pos» 75 cl, femituliui* 11.' Pta- Zondagsblad 37 4 s 45 p 10.' milnModeblad »»»fóz*»»75» tl.- (Voor het btitcilcafi b| voornitbeUliag)) AdTtrtenUen rw i tei 5 rcgtls (b| Toornitbotallng) ft artl ni. >n.i B4w|s-ex«apla*y b Vifnettu en groot* letten worde* naar plaatêralnt* bmkend Wareohtfiit Dinsdag- an Vrijdagmiddag. Uitgavar: O. DE BOER Jr„ Haldar. Intsrc. Tel»r. 60. Eerste Blad. Qpgava van do alhier gevettlfide en vertrokken personen. Gevestigd. Naam: Beroep: Woonplaats: Van: Gel. WedJ.de Jongh.z,, Ruytentr. 33, Baraingerhorn, N.H. A.Plas, banketb., Hoofdgr. 87, Bergen,N.H. N.H. J.C.Bock, klerk H.II.S.M., v. Gal.str. 8, Enschede, R.O. W delong, leer. Amb.s,, id. 47, Appingedam, N.H. A. de Wit, arb„ Koegras 29, Anna-Paulowna, N.H. D.Bromlewe, serg.-torpm,, Molenstr. 206, A'dam, H.L. A.M, Willerase, kwartm., Weezenstr. 10, A'dam, N.H. J. v. d. Berg, boerenkn,, Koegras 144, Franeker, Ger. G. Poole, kap. Art,, Loodsgr.10», 's-Hage, Apst. A.Schenk, serg.-liofm., Wilhelm,str. 55, N.Hel»., N.H. J. Wielenga, raaj. konst., Weststr. 100,Hel.sluis, N.H. P.J.r.d.Laan, stoker, Wilhelm,str. 24,Vlissingen,N.H. Vertrokken. Naam: Beroep: Van: Naar: Gel. C. Janzen, sergt. art., Bothastr. 15, Willemstad, N.H. M.0J.Jv,Elteren,0nderw,, Breew.str.28,Diemen,N.H. J. C. v. Wijngaarden, z., Loodsgr. 83, Alkmaar, N.H. W. L. de Haan, huish., id. id. N.H, Wed. J. O. Maters, zond., Koegras 134, Alkmaar, N.H. N. d. Wijn, bankwParallelw. 75, Amersfoort, N.H. Wed. J. Balvers, zonder, Parallelw. 51, Schoorl, N.H. E.G.v.Esschoten-Neervoort, z,,Basstr. 48,'s-Hage,R.C. 1). v. d. Aarde, stoker, Achtcrgr. W.Z. 06. Bergen, N.H. J. J. Kristel, schoenm., Viachstr. 12, Utrecht, N.H. W. Jongepier, marinier, Westgr. 60, Brielle, N.H. A. H. de Bats, olf.-mach., Zuidstr. 75a, 's-Hage, N.H. P. Veuger, smid, Binnenhaven 44, Zijpe, N.H. R. v. d. Horst, bediende, Weltevreden 22, A dam, N.H. M.Iimmink, beurtschip,. Koegras26,Callantaoog, N.H. T,de Vlucht, Magaz kn., de Ruy terstr, 18 W'stad, N.H. M.Hendrikte-Goemaat, z., v. Galenstr. 47, A'dam,N.H. M. Hollander, urb., Koegras 173, Barsingerhorn, N.H, J. van Leeuwen, kwartm., Qoversstr. 44, R'dam, N.H. BA.v.Arkel, serg,-kok,A-binnh,, 29, Sliedrecht, N.H. k. NIEUWSBERICHTEN. HELDER, 2 Juni. Telefoon. Nieuwe aansluitingen. 262 Argentijnsche Vleesohhal, Spoorstraat. 263 Haaren, A. J. H. v., spekslagerij, fijne vleeschwaren, Keizerstraat. 288 Lafèbor, Firma P. J., rijwielhandel en smederij, Zuidstraat. 284 Verfaille, Firma P., koek, banket en suikerwerken, Keizerstraat. Pustdulven-Vereen. „Holland's Noordpunt" te Oen Helder. Bovengenoemde vereeniging hield Zondag 18 Mei een wedvlucht vanuit Quóvy (België). Afstand 800 K.M. Vermoedelijk gelost om 10 uur. Weer slecht met sterken N.-W. wind. 83 in ooncours. De prijzen werden als volgt behaald lo prijs W. Dienaar, 3 u. 17 m. 42scc. 2e Jqh. Darphorn, 3 u. 19 m. 19 sec. 8e W. Dienaar, 3 u. 22 m. 44 sec. 4e A. Felkers, 3 u. 22 m. 57 sec. 5e A. Felkers 3 u. 22 m. 57 sec. 6e i J. Bakker, 8 u. 25 m. 30 sec. 7o A. Felkers, 3 u. 35 m. 27 sec. 8e n A. Felkers, 3 u. 46 m. 50 sec. 9e A. Felkers, 3 u. 46 m. 50 sec. 10e ii Joh. Darphorn, 3 u. 52 m. 32 sec. Door het slechte weer kwamen do duiven niet zoo vlug als met de vorige wedvluchten en zullen wel eenige achtergebleven zijn. Wedvlucht van Noyon (Frankrijk) op Zon dag 25 Mei. Afstand 400 K.M. Gslost ver moedelijk om 8 uur met mooi weer en Z.W.wind 28 in concours. De prijzen wer den als volgt behaald: le pr|]s Joh. Darphorn, 1 59 m. 7 sec. 2e ,i W. Dienaar, 1 u. 59 m. 29 sec. 3e f H. J. Holtz, 2 u. lm. 85 seo. 4e J. Tieleman, 2 u. 2 m. 29 sec. 5e ii Joh. Darphorn, 2 u. 2 m. 52 sec. 6o A. Felkers, 2 u. 6 m. 46 sec. 7e H. J. Holtz, 2 u. 9 m. 48 sec. 8e ii A. Felkers, 2 u. 15 m. 59 seo. 9e A. Felkers, 2 n. 15 m. 59 sec. 10e J. Bakker, 2 u, 27 m. 48 sec. Ook op deze vlucht zijn de verliezen, de grooten afstand in aanmerking genomen, zeer gering on kwamen de duiven vlug achter elkaar binnen. Militaire feesten bij gelegenheid van den verjaardag der Koningin. De hoogste bedragen van de sommen, welke bij militaire feesten ter gelegenheid van den verjaardag der Koningin, mogen wor den bestoed, zijn door den Min. v. Oorlog voor hot jaar 1918 vastgesteld als volgt: voorde Xe infanteriebrigade f 150; voor het 4c rogt. vcBtiDg-artillerie f 90; voor het korps pantoerfort-artillerie f 50 en voor het korps torpediaten f 60. Jaarwedden voor de onderofficieren der landmacht. B\j Kon. Besl. ie bepaald, dat aan onder officieren, voor wie .de jaarwedde, c.q. ver meerderd met het bedrag van de hun als gehuwde of uit anderen hoofde toekomende vaste vorhooging van inkomsten, minder zou bedragen dan hetgeen «ij thanB genieten aan gezamenlijke inkomsten wegens soldij, bijzondere soldijverhoogingen, vergoedingen voor lovonsmiddeleD, brood, onderhoud van klcoding, eerste uitrusting, nachtleger en c.q. ook woninghuur, eone schadeloosstel ling zal worden toogekend, bedragende por jaar de som van f 9,12', vermeerderd met het bedrag van de vergoeding voor woning- huur, vastgesteld voor het garnizoen en do ebtogorie militairen, waartoe do belang hebbende behoort,doch minstens tot een grzamenlijk bedrag van f 2,—. Loop der bevolking in Nederland over 1912. Bij de Staatscourant No. 128 is gevoegd een uittreksel uit de statistiek van den loop der bevolking van Nederland over 1912. Hieruit blijkt, dat de bevolking van Neder land, welke op 81 Doe. 1911 bedroeg 6 022.476 (2.983.415 mannen en 3.089.601 vronwen en op 31 Dec. 1912 6.114.302 (8.080.505 mannen en 3.083.797 vronwen), toegenomen is met 91.826 inwoners, of 15,25 per mille. Voor de gemeenten mot eono bevolking van meer dan 100.000 inwoners bodroeg die toeneming 17,88 per mille; voor de gemeenten met een bevolking van 60.001-100.000, van 20.001—50.000, van 6001—20.000 en voor die van 6000 en l, 18,98, minder inwoners, respectievelijk 10, 16,94 en 18.02 per mille. Het aantal geborenen bedroog 28.06 op 1000 inwoners der gemiddelde bevolking voor het r\jk; voor de bovengenoemde groepen van gemeenten, rosp. 25,19, 24,68, 27,99, 29,63 en 29,58. Het aantal overledenen bedroog, in diezelfde volgorde, 12,80, 10,94,11,43,12,19, 12,60 on 13,32 op 1000 inwoners. De toe neming door meer geboorte dan sterfte was 95,622 zielen of 15.88 per duizend inwoners der aanvangsbevolking op 1 Jan. 1912. In de ondorscheidene groepen van gemeenten was deze verhondiog resp. 14,38, 18,27, 15,91, 17,17 en 16,82 per duizend. Door meerder vertrek dan vestiging nam de bevolking in totaal af met 3796 of 0.68 per dnizend. De gemeenten met eene bevolking van meor dan 100.000 inwoners vermeerderden door meer vestiging met 8,42 per duizend. De overige groepen van gemeenten verminderden door meer vertrek resp. met 8,18, 1,92, 0,2$ en 8,42 per duizend. In twintig van do 31 voor naamste gemeenten") had in 1911 meer ver trek dan vestiging plaats. De gemeente Zwolle wijst op eene kleine afneming der bevolking. Alleen in de provinciën Zuid-Holland, Noord- Holland en Limburg was meer vestiging dan vertrek op to merken. Verder bedroeg het aantal levenloos aangegeven kinderen in 1912, 8734 van het mannelijk en 2906 van het vrouwelijk geslacht. Op 1000 geboronen kwamen in bet Ry'k 37,53 levenloos aange geven voor. In de groep sn der gemeenten was deze verhouding resp, 35,61, 36,48, 84,24, 37,98 en 39,70. Te weten: Alkmaar, Amersfoort, Am sterdam, Arnhem, Breda, Delft, Enschedé, Gouda, Haarlem, Den Helder, 's-Hortogen- bosch, Leiden, Ma istricht, Schiedam, Tilburg, Utrecht, Vlaardingen, Vlissingen, Zaandam en Zwolle. Belastlngverhooging te Amsterdam. W(j lezen in het „N. v. d. D.": „De voorbereidingen voor het opmaken van de begrooting voor hot dienstjaar zijn ten Stadhuizo reeds gaande. Dat 't dezen keer niet gelukken zal de begrootiug sluitende te maken zonder belasting- verhooging, staat vast. De tijd is nog niet zoo ver gevorderd, dat eenig voorstel reeds vaeten vorm heeft aangenomen, maar wy kunnen mededeelen, dat in een tekort van moer dan twee millioen zal zijn te voorzien en dat er aan gedacht wordt, dit bedrag te verkrijgen door verhooging van de inkomsten belasting, wat dan sou beteekenen, dat het percentage dezer belasting met niet minder dan twee percent verhoogd zou mooton worden. Waarschijnlijk zul getracht worden deze enorme verhooging alsnog te ontgaan, door het zoeken naar middelen om het ontbrekende gedeeltelijk op andere wijze te vinden, maar als vaststaande kan worden aangenomen, dat hot percentage der inkomstenbelasting met 1 °/o omhoog gaat en dus minstens op Ö'/^/o gebracht zal worden. Waarover wij ons in dit jubeljaar ook zullen to verheugen hebben, over een gelukkig be heer van zijn financiewezen behoeft Amstor- dam in 1913 niet te jubelen". Scheepsmodel op E.n.t.o.s. Op de E, N. T. O. S. is Zaterdag een voor worp aangebracht, dat een der grootste aan trekkelijkheden van de Historische Afdeeling en van de heele tentoonstelling zal zjjn. Op verzoek van de commissie dezer afdeeling, een verzoek dat door vriendelijke bomiddeling van het ministerie van binuenlandsche zaken en onzen gezant aan het Duitsche hof naar Berlijn werd overgebracht, heeft Keizer Wilhelm, die reeds zoo dikwijls, met groote welwillendheid voorwerpen uit zyn particulier bezit voor tentoonstellingen beschikbaar stelde, voor de tentoonstelling afgestaan het buiten gewoon fraaie model van een Hollandsch oorlogsschip, dat aan Z. M. zei ven toebehoort en te Berlijn een plaats inneemt in het Hohenzollcrn-museum. Zeer waarschijnlijk' is dit model ongeveer in 1665 te Amsterdam gemaakt en door do stad ten geschenke ge geven aan den jongen prins Willem III, uit wiens nalatenschap het door vererving in het bezit zal zijn gekomen van den Duitschen Keizer. Naast de andere ook zeer mooie modellen uit rijks- en andere verzamelingen en uit particulier bezit, die op de tentoon stelling oen plaats krijgen, zal dit prachtige modol een schitterend figuur maken. Ongelooflijke spilzucht. In tal van landen, maar in de Vereenigde Staten wellicht het meest, zy'n deze laatste jaren vele vrouwen en meisjes in de uit gaande wereld aangetast door een ongelooflijke spilzucht. Rechter Aspinwnll, van het opperste gerechtshof in New-York, heeft daarover dezor dagen een hartig woordje gezegd. Mevr. Heye had haar man in rechten aangesproken óm een toelage van 6500 dollar 's maande. Ter tereohtzitting bleek, dat mevr. Heye door haar brooddronken geld-uitgeven een fortuin van 1,000,000 dollar letterlijk had wegge smeten. Per maand had het vrouwtje rekeningen van 550 dollar aan wijü, 2000 dollar aan kleeren en 45 dollar aan sigarotton. De echtgenoot had haar 175,000 dollar aan speldegeld toegestaan en bovendien een vaste toelage van 3500 dollar 's maande. De rechter vond het schandelijk en wilde van een'inwilliging van den eisoh niet hooren. Het mooiste van de zaak is nog, dat mevr. Heye, toen zjj trouwde, een eenvoudig dorps meisje was, uit een heel sober milieu. Maar de weelde in de kringen, waarin haar man een zoon van den petrolenm-magnaat Heyo haar bracht, werd haar te machtig. Een ontmaskering. Do Oostcnrykeohe Militarische Rundschau, het orgaan van het ministerie van oorlog bovatte Vrijdag het volgende opzienbarende bericht In den nacht van Zaterdag 24 op Zondag 25 Mei heeft de gewezen kolonel van den gcneralen staf Rodl in oen hotel te Weenen door' zelfmoord een oind aan z\jr leven ge maakt. Redl heeft deze daad volbracht, toen men op het punt was, de volgende zware en thans buiten twijfel zynde misslagen van hem te bewijzen: le. Uitingen van tegennatuurlijke geslachts drift, waardoor afpersers hem in financieels moeilijkheden hadden gobraoht. 2e. Verkoop van dienststukken aan agenten van een vreemde mogendheid. Redl was een zeer begaafd officier, die buitengewoon snel carrière heeft gemaakt. Reeds veertien jaren lang was lijj spion. Door zijn afwijkingen op seiueel gebied was bij in handen van afzetters geraakt; zyn middelen roikten niet toe om dezen af te koopen en zoo was hij op de gedachte gekomen om door verraad van militaire geheimen aan geld te komen. Reeds langen tyd had het de aandacht ge trokken, dat militaire maatregelen, die eerst beraamd en nog niet uitgevoerd waren, door Rusland met tegenmaatregelen werden be antwoord, en dat ook andere militaire ge heimen, die slechts in zeer beperkten kring bekend waren, zeer spoedig naar het buitenland uitlekten. Zoo hadden gedurende de laatste ernstige crisis voor de zonding van Hohon- lohe in Galicië verscheiden gewichtige troe penverschuivingen plaat». Uit de tegenbewegingen van Russischen kant bleek, dat de Russische generale staf er van te voren bokeud mee was geweest. De verrader moest oen lid van den generalen staf zyn, en om zyn hooge vertoringen, buiten vorhouding tot zyn inkomen, viel do ver denking op don kolonel van den gcneralen staf Rodl, chef van den staf van hot Praagsche corps. Men Hot hem bewaken en h(j bleek inderdaad met Rusland in betrekking te staan. Met een verzonnen uitnoodiging lokte men hem in een hotel te Weenen. Toen hy daar met zyn auto uit Praag aan kwam, stonden vier officieren hem op to wachten en noodig- den hem tot een onderhoud uit. Redl rook lont en kwam met een voorwendsol om nog een eindje om te rijden, in de stille hoop, nog te kunnen ontvluchten. Maar men liet hem in een huurauto plaats nemen eu volgde hem in een andere. Ondertusschen hield men in Rodl's huis to Praag een huiszoeking, die volledigo bewijzen aan het licht bracht. Redl, ziende dat zijn „eindje om" hem geen kans op ontvluchten bood, moeit naar het hotel terugkeeren, en daar had nu het onderhoud met die vier officieren plaats, dat tot 1 uur in den nacht duurde. Twee officieren bloven als bewakers in het hotel en lieten geladen revolver op tafel liggen. Redl heeft dien wenk begrepen. Toenodag heeft men hem in alle stilte, zonder militairo eer begraven. Het merk waardigs to in deze zaak is nog dat Redl door do regeering in een heelo reeks van spionagezaken als deskundige is gehoord, en wel in zjjn hoedanigheid van chef van de tegecspionage. De Oo»tenr(jksche pars keurt hot ten sterkste af dat de regeering den kolonel niet tijdig heeft laten gevangen nemen, om van hem de namen z(jner medeplichtigen te vernemen. Naar ver luidt zouden officieren in actieven dienst hem bij het verraad geholpen hebben. In militaire kringen in Oostenrijk loopt het gerucht, dat uit de bekentenis, die Redl kort voor zijn zelfmoord heeft afgelegd, is gebleken, dat verschillende andere hoofd officieren medeplichtig zijn aan het verraad. Drie dezer moeten reeds in hechtenis genomen zyn en men verwacht ieder oogenblik de arrestatie van een aantal anderen. Belasting op bioscopen. De Wiesbadensche vereeniging tot bestrij ding van onzedelijkheid en Bensatie in woord beeld heeft een memorie aan het gemeente bestuur gezonden, waarin zij voorstelt, de daar nieuw in to voeron belasting op bioscopen niet te heffen naar d*n prijs van do toegangs kaarten, maar naar de longto van de films. Zy wil van eiken meter film 1 pf. belasting heff«n, maar alle fi'ms, die betrekking hebben op actueele gebonrtoniBson of wetenschappe lijke onderworpen vrij «'allen. Op zulk eon manier zal het gohalto van hot vertoonde winnen. Een flinke vrouw. De echtgenoote van Bilinska, den Oosten- rijkschen consul te Dzjanina, hooft de Eliaabeth-orde gekregen, voor haar heldhaftig gedrag gedurende hot beleg. MovrouwBilinska verblijft op het oogenblik te Weonen om de vermoeienis van den zwaron tyd te bovon te komen en heefl daar van haar lotgevallen aan de vertegenwoordigers van de pers verteld. Mevrouw Bilinska was do eenige vrouw in Dzjanina die aan do ziekenverzorging meedeed. Tooh had zij het nooit geleerd. Uit een boek kwam zij te weten hoe men een verband loggen moet. Eerst soheen het haar of de taak, die zij op zich had genomen, te zwaar voor haar krachten was. (Mevrouw BilinsbR is nog zeer jong.) Do vreeselyke stank, die de zieken verspreidden, die etterende wonden, de gaten, die de kogels door de lichamen hadden geboord en die moesten worden schoongemaakt dat alles vervulde haar natuurlijk met afgrijzen. Maar ze klemde de lippen op elkander, overwon haar walging en afkeer, en spoedig 'waron haar verbanden even goed als die van do Tarksche doktors en ten slotte waren haar zenuwen zoo ge staald, dat zij voor den vreeselijksten blik en roor den walgelijksten staok niet meer terugdeinsde. Ik moet zeggOD, zoo vertolde ze, dat ik een kostelijk en vorhoven loon ontvangen heb de liefde en dankbaarheid van do arme soldaten, die van pijnen op hun logerstoe lagen te krimpen. Ik heb een diepon blik ii het goedaardige, kinderlijke gemoed van deze Tarksche soldaten geslagen. Telkens lachte deze of gene me met zyn brokende oogen dankbaar toe en fluisterdeThuis zal ik van je vertellen. Moge alle smart verre van je blyven. En hoe vaak verzette zich een soldaat er niet tegen als ik zyn etterende wonde wilde reinigen. Hy duwdo mijn handen dan weg. „Neen, neen, dat is niets voor jou, meisje, dat is te vreeselijk voor oen vrouw, dat moet een man doen". V(jf maanden werd Dzjanina belegerd, maar gedurende al dien tyd viel er geen granaat in de stad, want de forten liggen op een 8 K.M. afstands. Naar het Noorden toe, naar den kant van Albanië, kon Dzjanina niet worden ingosloten. Toch kon de stad op de vrecseiykste manier uitgehongerd worden, omdat in het Noordon hooge, ontoegankelijke gobergten liggen, waar- ovor men ternauwernood zon kunnen vluchten, laat staan dat men kunnen aanvoeren. Meer dan 35,000 Turken, meerendeels Klein-Aziaten van het by Koemanowo en Uskub verslagen Turksche Westerloger, lag in Dsjanina, om onder bevel van den dapperen Essad pasja en z{jn broeder Wehib bei de stad te verdedigen. Van den beginne wist men, dat het grootste gevaar voor de stad niet de vijand, maar de honger was. Gedurende de eerste drie maanden werd zoowel hot leger als de burgerlijke bevolking half gevoed, maar daarna werd het van dag tot dag erger. De rantsoenen voor de soldaten verminderden tot 2£ ons maisbrood per man, later tot 10 olyven per maD. Maisbrood weegt zwaar; 2J ons is maar een klein stukje, bovendien smaakt het niot best en is het niet goed verteorbaar. De Klein-Axiaten waren goed brood gewend. Maar ook het maisbrood werd zeldzamer. Suiker en vet waren niet meer te krijgen. Spoedig werd de stad eon toonbeeld van ellende. Steeds meor gewonde soldaten kwu- mon van de forten in do stad j steeds nijpender werd de honger. Als ik van mijn huis naar de ambulance ging, zoo vertelt mevrouw Bilinska verder, moest ik het, zonder to kunnou helpen, aanzien hoe vermagerde mannen, geraamten meer dan menschen, togen de straat smakten, zoodat hun hoofd opbonsde, waarna ze onder ontzettende krampen stierven. Maar ik moest voort, om te helpen, waar ik tenminste helpen kon, naar hot hospitaal. De laatste dagen voor de overgave van do stad werd de ellende onverdragelijk. De menschen stierven van den honger als ratten. Kinderen, die andors in Dzjanina niet plegen te bedelen, kropen met uitgestrekte handen over de straat. Den 5den Maart waren de buitenste forten in handen van don vyand, de hoDger begon den toestand geheel to beheerschen, en de stad gaf zich aan het Grioksche leger over. Tot dien dag hadden we in Dzjanina ongeveer 5000 dooden en 7000 gewonden gehad. Toen de Turken van de vestingwerken in de stad terugtrokken, stortten halfrerhongerde soldaten voor onze venstors neer en nu zag men eerst hoe ontzettend die mannen, die tot het laatst op hun post gebleven waren, hadden geleden. Toen besloten wy onze deuren zoo wyd mogelyk open te zetten en zooveel mogolyk vluchtelingen op te nemen, Den gaiischen nacht kookte ik soep, om de hongor- lyders te rodden. De Grieken gedroegen zioh voorbeeldig. Geen plundering, geen ruwheid werd gepleegd. Integendeel, de aanblik van de Tnrkschè soldaten, die zich op don grond wierpen, om met de tanden hot gras uit te rukken en te eten, die op hot vleosch van halfvergane paardenlyken als op een lekkernij aanvielen, bewoog het goedige gemoed van de Grieken tot medelijden en zy gaven den ongelukkigen Turkschen soldaten vaak geld en levens middelen. proviant over had DE WEEK. 1 Juni. Myn arme Linkache senatorenDe oudorwetBoh-breedsprakige, lyrisch-aangeleg- de groot-industrieel Laan, de man van het echte liberalisme hit do thorbeckiaansohe dagen van friasche glorie, van eendracht, van kracht; toon de splytzwan z'n onzalig werk verwoesting nog niet was begonnen in kerngezonde lichaam van hotNederland- Bche volk De Zaankanter Laan, die soms denken doet, in z'n lyrische geestdrift, aan wylen Alborda van Ekenstcin, ook een thor- beckiaan van onvorvalschte soortDe hoer Laan, die niet droog-kalm en duf-lheoreti- secrend kan blijven wunnoer hy 't heeft over Nedorland's vrijhandels-beginselen, waarvan mon vreest dat ze straks ondor den voet zullen getreden worden Ea oen Van der Feltz, wetgeleerde, specialiteit in bezwaren aan de grondwet ontleend. Dio alles «toetst" aan do vraag, of er geen strijd is met onze fundamenteele wet. Zulke figuren kunnen, door hun voorkeur van studie- en onderzook-riohting, in overdrijving vervallen. Nuttig en noodig zyn ze voorzeker. Ea niemand zal betwisten, dat de hoer v. d. Feltz, de senator, steeds het toonbeeld was van kiesche, ridderlijke hoffelijkheid tegen over den tegenstander. Dan de derde in het debat vun Vrijdag j.1., in ons Hoogerhuis, do oud-minister Lely, man van schitterende carrière en algomeeno erkende gave talenten, 'l Oude spreekwoord zegt: ,hooge boomen van gen veel wind." Ook de heer Lely heeft 't on dervonden ou ervaart 't nog. Men verwijt hem en niet slechts vun de zijde der politieke tegenstander, dat hij veel overhoop-haalt en betrekkelijk weinig weet te organiseeron zoodat 't stand houdt; van duurzamen aard blijkt te wezen. Ik laat 't thans verder buiten bespreking. Wil slechts dit ervan zoggen; daar hebben drio mannen van geestelijke kracht, yan hooge zedelyde waarde, van beteekecia het woord govoerd. Gestreden, getuigd, op den zwoelen dag van senegambische temperatuur, waarop do Eerste Kamer dan dio Algemeene Beschouwingen over do sociale wetten-Talma zou aanvangen. Ik vond. 't eon door-en-door naargeestig, treurig, een ellondig schouwspel. Dat vechten, worstelen, strijden mot de zekerheid dat al hot opponeeren, protesteeren al dat bijbrengen van goede, kostolyke ar gumenten vruchteloos was. Ia trouwe, men oaderschatto de betce- kenis van zulk gedofi toch niet. Ik zog dit van mijn volkomen-onzydig standpunt. Maar wanneer 't zoover gekomen is dat, in de hoogste staatscolleges, in de wetge vende vergaderingen des lands; waar over de levensbolaugon des volks moet worden beslist Dat daar, op zeker oogenblik, ui et tellen vragen als: of meu in staat was om behoorlijk rustig, gelijk den vroedon vaderen des lands voegt, na to gaan de waarde, do waarachtige beteekenis, het voor en het togen van zeer belangrijke wofsonwerpen, der Volksvertegenwoordiging voorgelegd Niet tolt de vraag, of die ontwerpen, op zichzelf en goheel los, vrij van politiek belang, behooren te worden bekrachtigd, wanneer de politieke meerderheid van het oogenblik alles doet beheersohen door de vraag, wat voor haar héél noodig isVoor de kansen op succès bij haar kiezer. En daaraan alles ondergeschikt maakt van vorderen aard Om niet eens te spreken van de dezer dagen in de pers aangeroerde vraag, of het kiesch is, of 't oirbaar mag hoeten om zeer belangrijke wetten door te drijven oen paar weken vóórdat het kiezersvolk zyne ver tegenwoordiging zal hebben te hernieuwen Ja, dan durf ik toch vragen: waar gaan wij hoen Of: zooals vroeger gebruikelijk was neer te schrijven: Wachter, wat is er van den nacht Ik geloof, dat er niet minder aanleiding is dan in Da Costa's dagen om het antwoord op zulke vraag met bezorgdheid, ja, mot angst af te wachten. Do nobele Van Weideren Rengere, na het overlijden van den otoeren Breebaart, den agrarisohen reus van onzen Senaat, den man van de praktijk, het helder-gezond ver stand, de waardige nestor van ons Hooger huis wilde zeer zeker geen laffe, nietige obstructie voeren toen hy voorstelde om toch nog even te wachten met het behandelen der sociale wetten van den minister Talma. Hy, Rengers, meende 't ongetwijfeld eerlijk i goed, in den besten zin van het begrip. Daar twijfelt niemand aan, noch Rechts, noch Links. Hoe komt 't dan dat de Eerste Kamer >n moed miste om zich te plaatsen op het hooge standpunt van 'e lands waarachtig belang, en de ernstige behartiging daar van, den doorslag te doen geven Is 't niet bedroevend van gansch-neutraal standpunt I, om te zien dat zich bakken, buigen vun don armen Senaat voor den duivel der politieker^) in zijn zwartste, hatelijkste, gevaarlijkste gedaante Waar is de bron van het doodoiyke gift, dat onze politieke zeden bezig is ziek te maken; tot broeinest van bederf, van ver wording; zoodat het oogenblik schijnt te naderen, waarop sluwigheden dier lage politiekery, en slechts doze, den boventoon aangeven En alle roerselen van hoogeren, cobelen aard zullen zyn verstikt Deze benauwende gedachten kwamon in my op, deze week, ziende enhoorend do „fait» et gestes" van ons Hoogerhuis. Wordt 't niet tijd dat met kracht wordt opgetreden, met forsche hand, tegen het al-moe insluipend kwaad, dat allen en alles bezig is te „verpolitieken"d.i. te boderven, te ontzenuwen; rnggegraten on karakters vernielendtrachtend allen te maken tot slaven, vootkussers van enkele eerzuchtigen Waar is de Kocb, de Pasteur, die ons cindoiyk het serum verschaft tegen de ver woestingen, door deze schrikkelykste aller baccillen aangericht 1? Mn, Antonio. Kijkjes uit mijn venster. 'nOud vonnis. Drama. Kan een moeder haar kind vergeten? In den verhuistjjd. Onschuldig veroordeeld. Vernielzuchtige en vuile menschen. Zonder dak. Duur en goedkoop wonen. Nieuwe wijken om ons heen. Meer natuurschoon. Men kent de rechtspraak van kouing Sa lomo, toen twee vrouwen bij hem kwamen met oen kiud, waarop beiden recht beweerden te hebben. Hy wilde liet kind laten door snijden en ieder de helft geven, raaar toen viel met een kreet dc eene vrouw voor hem icer en smeekte het kind maar aan de andere rouw te geven, liever dan het to dooden. Dat was de workolyke moeder. Aan deze 'echtspraak daclit ik by het volgende geval. Zij waren getrouwd sinds langen tijd en woonden in deze gemoente. De eerste huwe lyksjaren waren vreedzaam, gelukkig. Een jongetje was het zonnetje in hun leven. Doch de liefde verzwakte na eenig tydsvorloop, de splitsing van man en vrouw was weldra een feit. Het knaapje werd den vader tooge wezen, die het by 'n grootmoeder onder dak bracht en daar liet opvoeden. Do moeder was natuurlyk niet zonder liefdegevool voor hot kind en zocht naar hem. Gisterenavond nu ontmoette zy zoon en grootmoeder in de Spoorstraat. Beiden waren omringd doer familieleden, maar het zoekend moederoog had weldra haar schat ontdekt. Gevolg gevende aan haar innig gevoel, snelde zy door de menschenmassa heen, ijlde recht op haar zoontje af, nam hem in do armen en liep met het kind weg, het liefkoozend en koesterend. Wandelaars stonden verbaasd, vroegen zich af wat dat beteekende. Zy kenden het familiedrama niet. Hun verbazing steeg toen zij de oude grootmoeder en familie leden de vluchtende vrouw op den voet zagen volgen. Do moeder holde met het kind op den arm de Palmstraat in. 'tWerd ecu wed loop om 'n kind. De vervolgers lieten niet af en bereikten haar. Moeder verbleekto' kind schreeuwde, anderen dreigden. Ruw word zy aangegrepen, die tegen de overmacht haar kroost wilde verdedigen. Rumoerig, wild, woest werd het goveoht kleoren scheurden, hoeden werden van de hoofden getrokken en op de straat vertrapt. De stryd was inderdaad vinnig, duurde tot de moeder móóst zwichten. Fin de ongelukkige, begrijpelijk heelemual terneergeslagen, huilde en snikte haar smart uit, word door raedelydende vrouwtjes ge troost, gesteund. Nietwaar, zoo'n conflict, dat lang niet van een" leien dakje ging, grijpt den toeschouwer aan. En je staat haast paf, wanneor je daarentegen weer hoort, dut een moeder haar kind kan vergeten. Kan een moedor heuscli haar kind vergeten 't Schijnt ran wel. Een bewoonster uit de Baestraat zou verhuizen naBr een andere wyk vs Niouwediep. 'n Reuzen wagen stond vóór, alles zat daarin gepakt eu de huissleutel was al omgedraaid,, toen de juffer zioh herinnerde, dat haar kleine, die boven in een wieg lag te slapen, nog overgebracht moest worden. Met 'n kleur als bloed, met 'n kloppend hart deed deze verstrooide moeder de deur weer open en holde de trap op om haar lieveling, zoolang uit de herrie gezet, mee te nemen. Ja, dat verhuizen brengt menigeen van streek, want het geeft een gedoe waar je hoofd compleet van duizelt. Weet je, wat z verhuistyd wel prettig, knus gezellig soms maaktDat zooveel oude, lieve dingen je weer in handen komen, die goed waron weggeborgen en waaraan je byna niet meor dacht. „Wat het huis verliest, geeft het huis ook weer terug", zeggen de menschen on by het verhuizen gevoel je de groote waarheid van die woorden. Laat ik het u kort en krachtig bewijzen. Het vorige jaar vermiste een familie aan den Kanaal weg een kostbare ouden dameBring met dure diamanten, 't [eele huis werd als 't ware gekeerd, doch nergens liet het voorwex-p zich vinden, zoo- dat tenslotte het dienstmeisje verdacht werd van verduistering. Hoewel zy volhield, niet» van den ring af te weten, bleef men haar voor de dievegge houden en gal de meesteres het meisje te verBtaan, dat zy een andere betrekking moest zoeken. Aldus geschiedde. Zy, met een leelyk paspoort, trok naar buiten en in haar dienst hier hoorde of zag men nooit meer iets van den ring, die dan ook als verloren werd gewaand. Edoch, dezer dagen zou de bewuste familie van woning verwisselen en toen de rommel uit hoeken en gaten kwam, werd liet voorwerp waar achtig tu8schon wat klungels on paperassen ontdekt. Als men het meisje nu ook maar in eero herstelt. Gezegend daarom zóó eon ver huizing. Maar het kan ook wel eens anders uitpakken. Een familie uit Hellevoetsluis, naar hier overgeplaatst, trof in oen woning in de Schagonstraat een toestand aan, die lang geen reden gaf om te juichen. Op het erf hadden de vorige huurders totaal alles afge- bi'oken en de regenbak was, door er petro - leum in te gieten, onbruikbaar gemaakt, terwijl de keuken, de achter- en voorkamer zoo vervuild en verwaarloosd blekon, dat er de eerste paar weken geen redderen aan was. De menschen uit Hellevoet, in vertrouwen schriftelijk geruild met de Schagenetraters, die van hier naar gonoemde directie moesten, en louter uit wraak jegens den huisbaas hadden gehandeld, de lui uit Hellevoetsluis hadden 't spreekt vanzelf geen lust in dit hok te kruipen en deden hun best om wat anders te krijgen. Doch dat ging zoo gemakkelijk niet. Drie weken lang brachten zij by vrienden en kennissen door alvorens geschikt onderdak te hebben. En nu willen sommigen nog beweren dat lxior vol strekt geen woningnood heerscht. Misschien voor menschen die een hooge huur kunnen betalen, doch de doodeenvoudige burgers wier inkomen niet groot is en mensehen van zee- en landmacht wier traktementje geen weelde veroorlooft, hebben 't maar niet voor 't zeggen, want de tyd is voorby waarin je een ruime keuze had in woningen ver beneden den huurprys van twee gulden. De nog in zulke huisjes zittenden, lietzy in Helder of Nieuwe- diep, zijn veelal huurders die er al jaren in vertoeven, alleen om het goedkoope wonen er nooit uitgaan en slechts veranderen door byzondere omstandigheden. Hiervan eeu staal tje. In de Oranjestraat kwam laatsteen goed onderhouden hokje van een daalder leeg. Bij eigenaar hadden zich eventjos 92 lief hebbers aangemeld. Maar het perceeltje, 36 jaar door één gezin bewoond, ging buiten allen om aan een familielid over, die al langen tyd de candidaat in stilte was. Reeds ver huurd maar nog niet bezet, liepen nóg menschen er stoi-m om. Bewyst dit niet dat het volk dol is op goedkoop wonen Maar de ouder- wetsche HelderBchen en Nieuwediopers zijn dat ook zoo gewoon. Ouden van dagen, men schen van middelbaren leeftyd, zonen on dochters, die vroeger in huisjes van vjjftien stuivers, óén gulden of hoogstens óén-guldcn - vyftig hebben gewoond of grootgebracht zijn en ondanks vele primitieve omstandigheden van zoo'n krotje, gezond en sterk door het leven zyn gekomen, dezulken houden hun hart vast nu ze tegenwoordig zoowat twee gulden moeten geven. Men kan dit byna niot ontkomen, in dezen tyd worden geen huisjes meer gebouwd, wèl huizen, die, omdat ze aan zekere eischen van de wet moeten voldoen, voor velen te duur zyn. Ik wed, als er nog eens genoeg van dat goedkoope soort word gezet, dat menigeen, die thans tegen wil en dank te veel geld geeft, zou veranderen. Onze plaats is een echte volksgemeente, in de groote massa vindt je verscheidene menschen, dio heel wat moeten doen om er zich knap en fatsoenlijk door te slaan en ik ken ze van naby, onidat ze niet anderB kunnen, een te zware huur dokken en dientengevolge magen" rondloopen. Mot zoo iemand maakte ik kennis by de nieuwe huisjes met „gelapte aan den Beltwegde man vertelde dat hy tien gulden per w*ek verdiende, dat hy zeven kindoren had, dat hy twee-gulden en-'n- dubbeltje verwoonde en dat hij van plan was hierheen te trekken. Wie weet hoevelen op deze volkshuisjes al met voornemens de aan dacht hebben gevestigd, 't Is een lust om in dit kwartier gade te slaan wat er al zoo gebouwd wordt. Tot nog toe is het feitelijk „buiten wonen", maar het zal wellicht niet zoo lang meer duren of alles daar wordt één groote wyk. Zie eens naar den Polderweg. De reeks van huizen en de zijstraatjes hier wijzen op een uitbreiding van belang. Uit wendig maakt hot geheel een aangename» indruk en als straks allen bewoond zijn en de straatweg geheel gereed is, dan blijft het. niet uit of het verkeer zal dien kant nog méér toenemen. Voor een nog fraaier aanzien is dan nog wel noodig dat de boombeplantiug uu toch eens wordt voortgezet. Nog altijd wachten de boomen, van het begin ran den Polderweg tot het oinde van den Parallelweg, op eon aansluiting mot elkaar. Wy, hongerig naar en gevoelig voor natuurschoon, kunnen op dit gebied nooit genoeg doen om ver schillende wyken aantrekkelijk te maken. Het denkbeeld om dit hier en daar bij onze diverse kei-ken daadwerkelijk in toepassing te brengen, kan niet anders dan toegejuicht worden. Door een smaakvollen aanleg kan het eenvoudigste pleintje van voorheen in een bekoorlijke omgeving herschapen worden. Wc hebben hier een paar voorbeelden, Stationsplein en Westplein, die er wei toe kunnen aansporen, 't Is waarlyk een goed idéé om het weer eens in een andere buurt, om het rondom de Nieuwe Kerk op te knappen. Zoodoende gaan we een stap verder, komen misschien eenmaal ook nog eens op het Koningsplein om de leelyke houten schutting daar en het Chineeschc muurtje aan de Kerkgracbt af te breken. De tuin cr achter, de geheele R.-K. Kerk zou, afgezet door eeu iMg yzer hok, immers dan mooi uitkomen en de omtrek er veel door verbeteren

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Vliegend blaadje : nieuws- en advertentiebode voor Den Helder | 1913 | | pagina 1