KLEINE COURANT
voor HoldorTexel, Wioringon on Anno Paulowna.
:'r,!i,:"dX"d:: mienonn Kisasarsuffc s^irr.
JTo- 4282 Woensdag 8 September 1918.41ste Jaargang.
't Vliegend Blaadje p. 3 m. 50 etn fr. p.,po$t 75 ct., buitenland 11.25 1 M Jf B Advertsntita van 1 tot 5 regelt (b(j tooraitbeUling) 30 cent.
75» 18 Cf imi Cf Bewijs-exemplaar
i bij vooruitbetalingVignetten en groote letten worden naar plaatsruimte berekend. ®<a2gfcg2OT
Verschijnt Dinsdag- au Vrijdagmiddag. Uitgaven O. DE BOER Jr,, Haldar. Baraaai Koaingatraat 29. interc. Telef. so
(Voor bet buitenland bij vooruitbetaling
Opgave van de alhier gevestigde en
vertrokken personen.
Gevestigd.
Naam: Beroep: Woonplaats: Van: Gel.
J.vanManen,pijp.b.d.marin.,Langestr.85,R'dam. N.H.
A. A. S. v. Alphen, 2e luit. d. arttijd. afw., Breda.
A. E. d. Ploeg, zonder, Laan 30, A'dam.
HW. Marsman, onder w., Janzenstr. 6, Oostzaan
E. Meyer, manufactur., Weststr. 4, Dusseldorl.
Wed. H. F. v. Vloten, huith Dijkstr. '20,Boskoop. E.L.
S. Hachgenberg, k.-hofm., Rozenstr. 62, A'danf. N.I.
Wed. W. A. Zindel, z.b., Weltevreden26, A'dain. N.H.
T Gijsberts-Tuinmau.z ,Binnenh. 72a, A.-Paul.
A. BomholT, bankw., Middenstr. 26, Amsterdam
I. Brouwer, serg-schr., Oostslootstr. 46, R'dara. R.C.
P. Osinga, kwartierm Brakkeveldstr.15, A'dam. N.H.
Wed. J. Deelder, zonder, Ankerpark 5, Utrecht. R.C
Vertrokken.
Naam: Beroep: Van: Naar: GeL
W. Janzen, kinderjulT. Vosstr. 62, Amsterdam. N H.
J. de Wijn, machinist, Trompstr. 26, Batavia.
Wed A. Breet,z.,Koningdw.str. 33a,Groningen. Geen
E. P. Boode, banketb., Artilleriestr.34,Haarlem. Apost.
A. v. d. Veer, kaasm., Koegras, Upsterland. N.H.
P. (J.Bu5ser,matroos,Brouwer3tr. 63, Nijmegen,
E. H. Meijer-Visser, z Molenstr. 3b, Dordrecht.
J. J. van Raalte, zonder, Weststraat 65, A'dam. t
J. Jansen, winkelbed., Goversdw st 16, Alkmaar.
G- Jellema-Kikkert, z., Langestr. 32, Breda.
Wed. J. E. v.d. Wedde, z.,Trompstr. 11, Utrecht.
J. M. Brico, gep., Ruiterstr. 46, Amsterdam. R.C.
Wed. W.v.d.Veen,z.,Kuiperstr.26,Leeuwarden. N.H.
E. Steegers, zeeman, Achterbinnenh.29, R.C.
L S A.M.VonRomer,arts,a/b.Wachtseh.,Batavia. Geen
BIEUWSBERICHTEfl.
HELDER, 2 September.
Onderscheidingen.
Bij Kon. besluiten van 28 Angnstns zy'n
benoemd:
tot ridder in de orde van den Nederland-
scben Leenw;
de kapitein ter zee F. Baudnin;
de kapitein ter zee J. A. M. Bron;
de hoofdinspecteur van administratie bij de
zeemacht N. J. J. van R(Jn van Alkemade;
aijn bevorderd:
tot officier in de orde van Oranje-Nassau
de inspecteur van financiën bij het loods
wezen A. J. Kooper;
de referendaris bij het departement van
marine A. W. de Groot;
zijn benoemd:
tot officier in de orde van Oranje-Nessan
de kapitein-luitenant ter see C. H. de Lus-
sanet de la Sablonière;
de kapitein-luitenant ter zee L. F. H.
Tackermann
de ond-luitenant ter zee der lete klasse
H. M. van Bemmelen voorzitter der Neder-
landiche vereenigicg „Onze Vloot";
tot ridder in de orde van Oranje Nassau:
de luitenant ter zee der late klasze C. J.
J. de Neve;
de luitenant ter zee der 1ste klasse E. H.
Frideriche;
de luitenant ter zee der 2de klasse D.
Scalongne
de officier van gesondheid der le klasse
M. van Willigen;
de officier van gezondheid der 1ste klasse
L. J. lililler
de officier van administratie der 1ste klasse
E. G. de Wfe;
de officier-machinist der 1ste klasse J.
de Winde;
en is de eere-medaille der orde van
Oranje-Nassau toegekend:
in zilver, b$ bevordering, aan
den opperachipper H. J. Gielis;
in zilver, aan:
den opperkonstabel J. Lagas;
den torpedist-majoor H. A. Quant;
den ziekenverpleger-majoor A. D. Knuyvers;
den loodsBchipper der lete klasse in bet
4do en 5de district G. van Neuren;
den opzichter hg 's Rijks knztverlicbting
te Scheveningen I. van Kyk;
den gepensionneerden loodaechipper der
lste klasse in het 6de district C. A. J. A.
Sutherland
den gewezen loodeschipper der Lite klasse
in het 6de district J. Meynderts
den bewaarder bjj de reserve-magazijnen
van scheepsbouw en uitrusting van 's Rijks
werf te Willemsoord F. Bruyn.
in brons, aan:
den korporaal-machinedrijver der 2de klasse
H. C. van Schie;
den matroos der late klasse G. Jutte;
den korporaal der mariniers W. Bakker;
den marinier der lste klasse B. Driesaen
den lichtwachter by 's Rijks knstverlichting
te Noord Schouwen B. Patmos;
den scheepmakers-roorman bij 's Rijks werf
te Amsterdam O. Wagenaar.
Os Kabinetawlssellng.
Het Koninklijk Besluit, waarbij eervol
ontslag is verleend aan de leden van het
ministerie-Heemskerk, ea de leden van het
kubinet-Cort van der Linden tot minister
worden benoemd, luidt, zooals het is opge
nomen in de „Staatscourant" van Vrijdag
avond, als volgt
Het heeft H. M. de Koningin behaagd,
bij besluit van 29 Aug. 1918, no. 1, met
ing. van 29 Aug. 1918:
lo. op bet daartoe door hem gedaan ver
rook, den heer mr. Th. H eemskerk eer
vol ontslag te verleenen. als Minister van
Binnenlandsche Zaken, cmder eervolle ont
heffing van het beheer van het Dep. van
Justitie, ad int., met dam kbetuiging voor de
vele en gewichtige diens ten, door hem aan
H. M. en aan den lande Aewezen;
2o. te benoemen tot Mii liater van Binnen
landsche Zaken den heer' mr. P. W. A.
Cort van dor Lindirn, oud-Minister
van Justitie, lid van den Baad van State
alsmede bij besluit van, 29 Aug. 1913,
no. 2
lo. met ingang van 29 Aug. 1918, op het
daartoe door hen gedaan 1 rereoek, een eervol
ontslag te verleenen aan d In hoeren
jhr. mr. R. de Maree a van Swinde-
r e n, als Minister van Bui1 toalandsche Zaken
mr. M. J. C. Kol km an, als Minister
van Financiën
H. ColQn, als Minister/van Oorlog, onder
eervolle ontheffing van b et beheer van het
Dep. van Marine, ad int.
mr. L. H. R e g o u t, als Minister van
Waterstaat
A. S. T a 1 m a, als Minister van Land
bouw, Nijverheid en Handel
J. H. de Waal M a 1 e f (j t, als Minister
van Koloniën
met dankbetuiging voor de vele en ge
wichtige diensten door hen aan H. M. en
aan den lande bewezen
2o. met ingang van 29 Aug. 1913 te be-
tot Minister van Joatitie, den heer mr. B.
O r t, advocaat-generaal by den Hoogen Raad
>r Nederlanden
tot Minister van Marine, den kapitein ter
zee J. J. Rambonnet;
tot Minister van Financiën, den heer A.
E. J. B e r 11 i n g, directeur der registratie
i domeinen
tot Minister van Oorlog, den gep. kolonel
ir artillerie N. Bosboom, generaal majoor-
titulair
tot Minister van Waterstaat, den heer dr.
C. L e 1 y, oud-Minister van Waterstaat, lid
vau de Eerste Kamer der Staten-Generaal
tot Minister van Landbouw, Nijverheid en
Handel, den heer mr. M. W. F. T r e u b, lid
van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
tot Minister van Koloniën, den heer mr.
Th. B. P1 e y t e, voorzitter van den Raad
voor de Scheepvaart;
3o. tijdens de ontstentenis van een Minister
van Buitenlandsche Zaken het beheer van
het Dep. van Buitenlandsche Zaken, met
ing. van 29 Aug. 1913, ad int., op te dragen
aan H. M.'s Minister van Binnenlandsche
Zaken, den heer mr. P. W. A. Cort van
der Linden:
4o. met ingang van een later te bepalen
dag te benoemen tot Minister van Buiten
landsche Zaken, den heer jhr. dr. J. L o u d o n,
H. M.'s buitengewoon gezant en gevolmachtigd
Minister to Washington.
Voor menachilevend hulpbetoon.
Bjj K.B. van 28 Aug. is als blijk vau goed
keuring en tevredenheid de bronzen eere
penning voor menschlievend hulpbetoon en
een lofielyk getuigschrift toegekend aan:
J. F. Wesseling, adelborst lste kl. der Kon.
Marine, wegene de door hem met levensge
vaar verrichte reddiag van twee drenkelingen
nit zee aan de zuidkust van Poeloe Lassia
Ned.-Indië op 17 Maart 1913;
G. Boogaard, mil.-kanonnier van het korps
pantserfort-art., wegens de door hem met
levensgevaar verrichte redding van een kind
aet Marinc-nialuitkacual to Helder, op
10 Mei 1913.
Bioscoop Kanaalweg.
Wy namen Zaterdagavond een kykje in
de bioscoop op den Kanaalweg.
Inleiding: Heldersche courant, of te wel
gebeurtenissen, bioscopisch verteld. Wed
strijden met de auto, Schermmeesters, Pad
vinders in hun kamp, Huwelijk van den
irtog van Cumberland, alles zeer interessant.
Daarna de beroemde fabel van Lafontaine
De Krekel en de Mier:
La cigale ayant chanté
Toat 1'ëté,
Se tronva fort dépourvue
Quaod la bise fut veuue.
't Stond er in 't Hollandsch, de bekende
getohiedenis van den krekel, die den geheelen
zomer gezongen had en later moest... fluiten.
Een zeer eigenaardig nnmmer, klaargemaakt
voor 't Russische hof, een nieuwe manier om
een fabel te verdadelyken in den geest van
't beroemde „Chantecler"vao Edmond Rostand,
dat indertijd in Frankrijk zoo'n opgang
maakte. In Parijs waren 't menschen, kunstig
in dierenpakjes gestoken, hier b(j de fabel,
naar wjj vermoeden, mechanisme omdat
't zoo klein was. Maar alleszins mooi.
't Is iets nieuws, dat wel 't zien waard is.
De natuuropname, gezichten op en langs
de rivier Velino, was in één woord prachtig.
Dit is 't genre, dat wy altijd heerlijk vinden.
Men kan op die wyze zien, wat men anders
slechts ten koste van veel geld en inspanning
te aanschouwen krijgt.
Het hoofdnummer„Het Bloemenmeisje
van Parys" is een Fransch drama... zooals
veel zijn, evenals „De bedrieger bedrogen"
nogal „dik" gedaan... Groote komedie stoad
op 't program, natuurlijk niet ironisch bedoeld.
„Kok en keukenmeid" was een aardige mop.
't Program is een gang naar den Kanaal
weg wel waard.
Opening Noorder Stoomtram
Schagen-Alkmaar.
Vrijdag had de feestelijke opening plaats
van de lijn SchagenSchoorlAlkmaar, waar
voor belanghebbenden reeds van 28 Sept. 1896
af hebben gejjverd.
Overleden.
De kapitein-apotheker, die Donderdag in
de Sarphatistraat te Amsterdam door een auto
was overreden, is korten tyd daarna overleden.
Weigering van rljksvoorschot.
Naar »Het Volk" verneemt, heeft de (thans
afgetreden) regeering afwijzend beschikt op
de zeven hangende aanvragen om rjjksvoor-
achot voor woningbouw.
In aansluiting hiermede deelt het blad nog
het volgende mede
De weigering is definitief voor de onder-
wijzerswoningen. Aangaande de zea overige
aanvragen evenwel deelt de regeering mee,
dat zy de woningen wel als arbeiderswoningen
beschonwt, maar dat er enkele doorloopen,
die niet aan de regeeringseiechen voldoen,
die dus m a.w. te groot zyu. Als vorm stelt
zy, dat de woningen niet meer dan één
woonkamer, een keuken en hoogstens drie
slaapkamers mogen bevatten. Indien de bouw
verenigingen bereid zijn, hun plannen naar
dezen eisch om te werken, stelt de regeering
alsnog Rijksvoorschot in uitzicht.
Het Vredespaleis.
Zooals onze lezers reeds uit het vorig
nummer weten, beeft Donderdag j.1. de
opening van het Vredespaleis plaats gehad.
Hier volgen thans nog eenige bijzonderheden
over de aanbieding van enkele geschenken.
Vrijdagmiddag te half twee had de over
reiking van de buste van koning Edward VII
van Engeland plaats. De onthulling van het
marmeren borstbeeld geschiedde door den
Engelschen gezant bij ons hof, den heer Sir
Alan Johnstone, in tegenwoordigheid van
vele autoriteiten. Deze baste was aangeboden
door de Londensche „Peace Society".
Na de rede van den Engelschen gezant,
die zeer toegejuicht werd, nam de heer Van
Karnebeek, de voorzitter van de Carnegie-
stichting, het woord.
Deze dankte in de eerste plaats voor het
geschenk van de Engelsche onderdanen, en
herinnerde aan den koning, die sich zoo
bemind gemaakt heeft als een stichter van
den vrede.
Vervolgens ging hij de geschiedenis na van de
wording van het Vredespaleis, van do eerste
conferentie af, tot den tegenwoordigeo toe
stand, nu het Vredespaleis voltooid it.
Verschillende personen voerden nog het
jord, o.a. Lord Reay.
Deze wees in het bijzonder op de over
eenkomst tusachen Nederland en Engeland.
Deze twee landon, aldus de spreker, zijn
thans de beide staten, waarin do vrijhandel
gehuldigd wordt. Ook dat is een Evangelie,
dat gepredikt dient te worden. Het zal ver
moedelijk weldra in de Vëreenigde Staten
worden omhelsd. Maar het moet algemeen
worden aanvaard, want in het huldigen van
dit vryhandelsstelsel ligt opgesloten de on
mogelijkheid om oorlogen te verklaren.
Te 4 uur had de onthulling van het borst
beeld van Sir Randal Cremer, door den heer
Carnegie, plaats. Deze baste was aangeboden
door de International Arbitration League.
De heer Van Karnebeek memoreerde de
heer Randal Cremer als de stichter van de
Interparlementaire Unie. Nadat nog eenige
■prekers het woord gevoerd hadden, hield
Carnegie zijn onthullingsrede. Hy gaf een
overzicht van de merkwaardige levensloop
van „zyn vriend". In armoede geboren, werd
hy een volleerd werkman, steeg tot leidende
funotiën onder zyn mede-arbeiders, werd hun
parlementslid en tenslotte een voorvechter van
den vrede.
Daarna schetste Carnegie de huidige stand
van het wereldvrede-vraagatuk, herinnerde
aan den Czaar van Rusland en den Duitschen
Keizer als ware vredesvorsten.
Des avonds vereenigden zich pl. m. 150
genoodigden aan den maaltyd, aangeboden
door de' Nederlandsche regeering.
Alvorens van de aanwezigen afscheid te
nemen, sprak de Heer Carnegie de volgende
woorden
Slechts enkele woorden van hulde over
dezen Heiligen Tempel des Vredes, die onder
zoo gunstige voorteekenen door Hare ge-
eerbiedigde Majesteit de Koningin is geopend
en die op mevrouw Carnegie en op m{jzelf
een indruk heeft gemaakt verre boven onze
verwachtingen.
Toen wy de plaats onzer bestemming
naderden, klonken tonen van een hemelsche
muziek ons tegen van het groote, heerlijke
orgel dat ons in hoogere sferen voerde.
De eene verrassing volgde op de andere
toen we onzen rondgang deden door het
Paleis. Geen enkele aanmerking was te maken,
alles was volmaakt, het was in één jroord
een juweel.
Dat bl(jft het en zal het steeds in onze
gedachten blijven. WQ wenBchen den voor
zitter, den heer Van Karnebeek en zyn staf,
die met hem saamgewerkt heeft, geluk en
in het bijzonder richten wy een gelukwensch
tot de bouwmeesters van dit kleinood, dat
zjjn heilige roepingvrede te brengen over
de wereld, waardig is!
De zetel en de bureaux van het Hof van
Arbitrage gaan 1 September van het lokaal
aan de Prinsengracht te 's Gravenhage over
in het Vredespaleis aan den Scheveningschen
weg.
OE PERS.
Het nieuwe Ministerie.
De „N. R. Ct". begroet het nieuwe Kabinet
met sympathie en gevoelt opnieuw de op
luchting van na de herstemming nu het
ministerie-Heemskerk voorgoed heengaat met
de noodlottige bagage tarief wet, reactionnaire
grondwetsherziening, clericale onderwyipoli-
tiek, kerstening in Indië van Staatswege,
party benoemingen enz. Maar er is nog heel
wat meer.
Toch is afwachten de boodschap, want van
het ministerieel programma is nog slechts
broksgewijze het een en ander bekend. Wel
schynt het, dat daarop de grondwetsher
ziening oen voorname plaats inneemt en,
naar het blad hoopt, ook het algemeen kies
recht in een voorloopig kiesreglement.
Het ministerie beschikt ongetwijfeld over
goed. krachten, eerste krachten zelfs. Een
vaste parlementaire meerderheid heeft het
echter niet achter sich. Dat zyn extra-par
lementaire afkomst een voordeel zal blijken
te z(jn, dit meenen wy in twijfel te mc„
trekken. Er zullen zeker moeilijke oogen-
blikken voor het nieuwe kabinet in het ver
schiet liggen. Doch het komt die te boven,
als het blijft wat het is oen oprecht vry-
sinnig kabinet. En dan een kabinet, dat
reebt zyn weg gaat en de vrijzinnige be
ginselen daarbij als richtsnoer houdt, zonder
transactie.
„Zullen wij nu dreadnoughts gaan bouwen
vraagt de „N. Ct". in verband met de voor
keur van minister Rambonnet voor
„kern van zware schepen", die by verh
jaar in de marine-vereeniging aan den dag
Koloniën krygt een nog jongen, door
tastenden zakenman aan het hoofd, die,
als meer uit Iodië gerepatrieerden, niet
aanstonds 't politieke pad dat hem p
wist te vinden, maar by de jongste
kiezingen als vrijzinnig-democratisch
didaat der concentratie in Amsterdam IX
naar voren trad. Als zoodanig heeft hy
zich over den „christalyken" koers in In
dië in zeer scherpe bewoordingen uitgela
ten van langen duur zal de samenwerking
tusschen hem en den tegenwoordigen gou-
veneur-generaal dan ook denkelijk niet
sjjn. Dat de groote economische en impe
riale belangen, waarom het in deze tyden
in Indië gaat, b|j den heer Pleyte een rus-
telooze behartiging sollen vinden, mei
wy op grond van persoonlijke bekendheid
te mogen voorzeggen.
Met het nieuwe kabinet is de „N. Ct",
over het algemeen ingenomen.
Het „Handelsblad" schrijft
Dit kabinet zou, èn wat zyn oorsprong, èu
wat zjjn samenstelling betreft, een zaken
kabinet kunnen sQd, een kabinet, dat zich
de droogmaking van de Zuiderzee voorstelt
waarvan de heer Lely zulk een warm
vooratander is dat het wetboek van straf
vordering wil doen herzien waarvoor onder
leiding van mr. Ort een Staatscommissie een
ontwerp heeft samengesteld dat onze be
lastingen wil hervormen, enz. Maar het kan
ook een ministerie van grondwetsherziening
willen zijn. En al is wat daaromtrent gezegd
wordt, nog gissingal geeft ook wat mr.
Treub aan een persbureau heeft meegedeeld
omtrent sjjn denkbeelden over Staatspensioen
nog geenerlei uitsluitsel omtrent de houding
van het nienwe kabinet tegenover de belang
rijkste punten van het concentratieprogram
dat zij liberalen sjjn staat vast, dat zjj
in de richting der vrijzinnige partyen 't schip
van staat zullen sturen mogen wy vertrouwen.
Evenwel, tot 16 September, den dag dor
eerste troonrede, kunnen wjj ons slechts in
speculaties verdiepen over wat het nieuwe
ministerie zal doenwjj zullen er ons niet
aan wagen.
Ook hoe het zal ontvangen worden, zal
wel van het nog te ontvouwen programma
afhangen. Rechts is men reeds van le voren
niet vriendelijk gezind, natuurlijk, oppoaitie
d-m6me, op hoop van zegen. Links zullen
concentratie-mannen, vooral zjj die door
de weigering van een minderheid de hoop
op een concentratie-ministerie hebben moeten
opgeven, slechts een kabinet, dat de hoofd
punten van het Concentratie-program tracht
te verwezenlijken, van harte steunen. En van
socialistische zjj de is vermoedelijk voor dit
ministerie minder steun nog te verwachten
dan een zuiver Concentratie-kabinet zou
hebben genoten. Veel zal in dezen afhangen
wat prof. Treub van zjjns voorgangers
nalatenschap zal maken.
Doch wjj sjja reeds in de speculaties
verzeild
„Het Volk" zegt: „Wjj hebben nu de
namen, wjj hebben nog niet het program.
Het belangrijkste ia dua nog onbekend.
Daarom schorten wjj ons oordeel op."
En dan vervolgt het blad:
Het moge waar zjjn, dat een enkelenaam
aomtyds een heel program vertegenwoordigt,
b(j de burgerlijke politici wordt dat meer en meer
een zeldzaamheid, Rsgeeringzprograms worden
in dezen tyd gedicteerd niet door een man,
door een klaaBc. De heer Cort van der
zelf beeft in 1886 een boek geschreven:
Richting en Beleid der Liberale Party, waarin
een poging tot verjonging van 't liberalisme
wordt gedaan. Dat werk is meer een ge-
tuig.,» van het gedachtenleven van een
vooruitstrevend bourgeois, dan het program
van een staatsman die de wereld wil ver
nieuwen. Trouwens, de heer Cort is in het
kabinet Pierzon-Borgezius een tweede rangs
figuur geweest, en thans treedt hy op, niet
als de man die na jaren van stryd de ge
legenheid krygt om sjjn program te verwezen
lijken, maar als beheerder van den desolaten
boedel der concentratie, die na 25 Juni, in
plaats van de hervormingspolitiek door te
die zjj in den verkiezingsstrijd had
verkondigd, op socialistenjacht is uitgegaan.
Dit bepaalt ook de taak van het door hem
gevormde ministerie. Zjj is: van het concen
tratieprogram terecht te brengen wat mogeljjk
is, in het byzonder algemeen kiesrecht en
Staatspensioen.
Wjj moeten afwachten, hoe het nieuwe
ministerie zelf zjjn taak heeft opgevat. Dat
zal blyken Qit de troonrede, die op 16 >Sep-
tember zal worden uitgesproken.
Uit de „T ij d"
„Het extra-parlementaire kabinet deed
de „N. Ct." verluiden zou nu eens op
rechts, dan weer op links kannen steunen."
Wjj gelooven, dat het op geen van beiden zal
steunen, in elk geval zal rechts met waar
digheid te verstaan geven, dat het zich niet
leent voor een scharrelpolitiek, als thans
wordt beproefd.
De teugels zyn over het gareel gegooid,
is geen vaste richting meer aan de
Linkersijde, er zyn geen leiders en zelfs geen
geleiden meer, men gaat in het Parlement de
avontuurlijke politiek overbrengen, die men
buiten het Parlement by de Juni-stembus
heeft begonnen. De liberale pers zwijgt ver
legen, de socialistische wacht gemelijk af,
de kiesvereenigingen smoren kwalijk l
ontstemming en verbittering. Want ieder
moet het toegeven, dat wy van den regen in
den drup zyn gekomen, en dat de vorming
van het Kabinet Cort van der Linden als
een laatzte reddingsmiddel is beproefd,
een Ministerie der wanhoop.
De „Nederlander":
Met de formnleering van een oordeel over
het nu opgetreden Kabinet zullen we
niet vermoeien.
en andermaal hebben wjj over de
bijkans hopelooze pogingen, die gedaan werden
weder een Ministerie bjjeen te krijgen,
over de motieven die men daartoe had te
laten gelden, het onze gezegd.
Nu het Kabinet er is, valt het buiten elke
verwachting, ea is in dien zin niet alleen
extra-parlementair, maar ook extra-ordinair.
Zijn voornaamste kenmerk ie, dat het
uitziet als een sphiix. Ieder is het er O'
dat zoowel de wording als de samen
stelling raadselachtig ia, en zelfs de vrijzinnige
pers schrijft reeksen vraagteekens.
Waarom zouden we dan thans een prognose
beproeven Nog eenige dagen, en de Troon
rede zal op vele vragen het antwoord geven-
of niet geven. Dèn kunnen wij althans iets
weten. Thans staan we voor enkel
raadselen.
En de t(jd ontbreekt ons, zoowel ali
last, om te beproeven die raadsels op te lossen.
DE WEEK.
80 Augustus.
In den vroegen ochtend van Vrijdag 29
Auguctus 1913 is geboren het nienwe z
■terie-Cort v. d. Linden.
Onder de meest-bjjzondere en eigenaardige
omstandigheden.
Onder „anspiciën", voorteeksns, aanwij
zingen, dewelke den meeat-vroede en aai
ervaring rijke toch van 't spoor kunnen
brengen.
Te midden van het feestgedrsiach, verge
zeld gaand met de opening van het Vredes
paleis.
Terwijl mr. Andrew Carnegie in de Neder
landsche Hofstad vertoeft, en een heel-
dikke, heel-hoogen stapel „bedelbrieven" van
allerlei soort ter vlamme zal hebben te
doemen
Brandstapeltje, waarin verloren gaan zoo
vele illusiën van ben, die, „nu hij dan toch
eindelijk hier is", dachten, hoopten, smaohtten,
vermoedden
Och, zoo'n onnoosele ch'èque van 'n duizend
dollars, hè Wat beduidt se voor den
milliardair Andrew Voor het kleine,
;rjjze, nietige manneken, dat zijne millioenen
>ewaart voor gréóte dingen, bibliotheken,
Vredespaleizen, en zoo meer
Onder gejuich, feestelijk gejubel, gebing-
bang der klokken, vertoon van veel oranje-
kokarden, gewapper van vlaggen, gerij v#n
auto's en koetsen
Alsof er cög eens wéér eene nationale
onafhankelijkheid is to gedenken
Als honderd jaren terug
Io zulk een „atmosfeer" wordt hst Kabi-
net-Cort v. d. Linden geboren.
Opvolgend het ministerie-Heemskerk Jzn.,
op Vrydag 29 Augustus 1918, klokslag negen
ure des ochtends...
ir ia waarlijk geen feest-champagne noodig
't u in deze dagen van overgang tot
herfst-1918, te doen dnizelen vóór de oogen.
Weet „men", waarom er gejuicht, gejubeld,
gevlagd, getrompet, gereden, gefuifd wordt?
Weet men 't?
Gevoelt de massa iets van de beteekenis
der inwijding van de Carnegie-stichting, aan
den Ouden Scheveningschen Weg te 's-Gra-
venhage
Van het groote, toch wel indrukwekkende
gebouw, waarvan de stijl, het ontwerp,
vanwege de kosten moest worden vereen
voudigd
Begrijpt men iets van de schoone, gespier
de rede, Donderdagmiddag door den hoog
bejaarden heer Van Karnebeek uitgesproken?
Verheugt men sich over de booge onder
scheidingen, toegekend aan bouwmeester
Cordounier, aan jhr. Van Karnebeek, aan
nog anderen
Gevoelt men echt en waaraohtig,
wat deze daad der inwijding van het Vredes-
palois te beduiden heeft
Spreekt, tot ons, wezenlijke geest
drift voor het groote beginsel van „door het
Recht tot den Vrede" uit het feestgejoel,
gedruisch, gedoè, van straten en pleinen
tot ous komend
Weet-ge, het leven, de ervaring van
het geleefd-hebben, ze maken u zoo
aceptiscb, en zoo droefgeestig soms
Ik heb al zoo vaak zien en hooren jnbelen,
fuiven, feeat-vieren. Ter eere van dit en ter
meerdere glorie van dat.
"a wanneer ik, op zulke oogeublikken,
poogde te doorvorschen wat er in „de volki-
riel" omging
Ja, dan ontdekte ik lust, vurige, harts
tochtelijke, onbedwingbare, om pret te
aken. Zich, in jolige, heerlijke lustig-
lid, los te rukken van dagelijkschen
sur en alender.
Ia dat ook nü zoo Of jubelen „de men
schen" ter eere van de Vredespaleis-opening?
Ik weet 't niet
Temidden van het ieeatgedruiach, in de
aanvang eener week van gejubel, neemt
het Kabinet-Cort v. d. Linden de regeertaak
van het ministerie-Heemskerk Jzn. over.
Is het feestelijk gedoe hier symbolisch,
kenschetsend en .1. een gelukkig voorteeken,
of wel: iets als schampere ironie, als van
spotternij? Vanwege schril contrast?
Wie zal 't zeggen?
Gij ziet, o lezers en lezeressende
vraagteekens vermenigvuldigen zich al-meer.
Ia ernst: waken of droomen wij?
Straks, op 16 September, sullen wg
aanschouwen de opening der nienwe zitting
▼an de Staten-Generaal.
Seizoen 19 IS—'14.
Met eene nog steeds en voorloopig RechU-
l lyrende Eerste Kamer.
Met eene Tweede Kamer zonder »wor-
king -majority", zonder politieke meerderheid,
die haar wil desnoods kan doordrijven.
[et eene op zichzelf machtelooze Rechtzohe
Coalitie.
Met eene op zichzelf machtelooze Linksche
Concentratie.
Met eene vau zeven tot zestien 1c
krachtiger geworden aoc.-democratische groep.
En in dit Parlement meldt zich straks i
een Kabinet, dat in zyn midden heeft,
opvolger van minister Talma, de groote
tegenstander van het Staatspensioen mr. Treob.
De vurigste en vinnigtte vijand vaa
Troelstra c.s. tin politicis".De heer Treub,
de geleerde, strijdlustige man, die wil
gaan met de S.-P., zoover als het amende-
ment-Borgeaius op de Invaliditeits-wet wilde,
namelijk: buiten de grens der .loonarbeiders".
Zonder dat wjj weten, uit welke bron de
millioenen er voor moeten komen.
Met mr. Treub, vijand van de soci's en
heftigste bestrijder van de wetten-Talma
als minister van LandboHW, Nijverheid en
Handel.
Roode lap voor den stierzoowel voor
S.D.A.P.-stier als voor Coalitie-dito.
In men denkt niet dat het Coalitie-cement
steviger, sterker zal worden gemaakt, op
dat men aanstonds bres zal kunnen maken in
de nieuwe regeerings-veste.
Kamer-ontbinding nitlokken.
De Recbtsche vlag wéér doen hyschen óók
op het gebouw des Parlementa?
Welke tooverformule zal dau vraagt
zich af, moeten bevatten de rede, waarmeè
■traks over twee weken de nieuwe
zitting zal worden geopend
Na al het gebeurde der jongste weken
Na de tweespalt, tusschen Concentratie en
S.D.A.P. ontstaan? en kl 't verdere...
Ik zie de vlaggen alom wapperen van
daken.
En de menschen gaan in groote feest
vreugde, langs mjjn huis.
Straten zijn versierd.
't Glanst, 't jubelt, 't juicht overal, waarom
't Ia zoo'n droevige; zoo'n somber-stem
mende vraag, deze, als men haar richt
te midden van feestgedruisch.
't Geeft u een gevoel vau verlatenheid.
Alsof de macht, de kracht, de faculteit om
vrool|jk te s{jn, - te jubelen met de vrengde-
vierenden u voor-alt^jd is ontvloden.
Eu toch kan ik mij, in deze nren van uit
bundig feeatgedoe, niet bedwingen
moet ik die bange vraag stellen.Telkens.
Eu telkens weer 1
Ms, Antonio.
Kijkjes ail mijn venster.
Een openbare eetzaal.
27 Augustus. In do Breewaterstraat
ging vanmiddag een troepje lieden met over
geschoten eten van de Buitenhaven. De
warmte, de reuk sloeg je tegtn uit hun
emmers, die ze in een afgedankte rieten
kinderwagen, aan een juk en in de handen
meevoerden. Het mannetje, in versleten,
vieze kleeren en op acheef-geloopen, ge
kregen marine-achoeneD, schoof bangelijk,
b\jna bevreesd achter het piepende karretje.
Een zwakke vrouw, met een schamel wasch-
blousje over de korte, groenachtige rok,
volgde hem. Haar gelaat had geen zweem
van opgeruimdheid of moed, haar oogon
■tonden tteti, star in de beenige kassen,
haar schouders waren ingezonken, haar
voeten sleepten. Twee kinderen kwamen
achterop, een paar slordig gekleede meiden,
met ziekelijk gele gezichten en spitse neuzen.
Op den hoek bleet het misdeelde proletariaat
even versuft, sprakeloos staan om uit te
rusten. Totdat de Leeszaal, kort bij, hun
aandacht trok. Eerst werd het gebouw van
buiten bekeken. Toen stapten mau en vrouw
on kindereu naar de ruiten en drukten er
de neusen baast plat. Maar ze zagen weinig
vanwege de gesloten gordijnen en het ventje,
wiens mond een oogenblik tot een lach
scheen te vertrekken, greep met zyn ver
schrompelde hand tastend naar de stoppelige
kin en vroeg aan de meisjes
„Wat mot dit huis hier?"
„Nou, sie je dat self niet 't staal er
toch met groote letters op!"
„Ik kan niet lezen," zuchtte het manneke
en staarde hulpeloos eu verlegen om zioh
heen.
„O, zeg dat dan 1" zei het kleine brutale
ding op bitsen toon. „Dit iz een openbare
leeszaal, zie je. Je mag er zoo maar inloopen
en as je binnen bent, ga je maar ergens
n en dan vraag je een boek of je neemt
krant en dat kost allemaal niks. M'n
vader zegt, dat ie er van de wintbr ook
naar toe gaat, tenminste as z'n Zondagsche
pak uit de lommerd is, want as bet dan
vriest of sneeuwt, brandt er een kachel in
en sit jo er fijn."
't Mannetje, dat verbaasd gezwegen bad,
•prak nu schamper
,Dat is niks voor mij. In myn jongenz
in was er geen tyd om naar school te
tn. Je moest werken, hard werken voor
Ier en moeder. Ik kan, as 'k niet te veel
beef, m'n naam zetteD, maar lezen geen
woord".
„Doen ze hier nou niks anders dan lezen
informeerde de vrouw met het waschblousje.
„Niks dan lezen, mensch I"
„En 't kost niemendal
„Geen cent".
„Toch zeker alleen voor de rykdom
„D'r kommen heeren en dames maar
jy mag er net zoo goed in".
,,'t Iz prachtig mooi, maar ik zou er voor
geen geld van de wereld durven verschijnen.
En dan wht word ik er beter van? As
je er non nog gratis te eten kreeg, was het
wat anders. Dan ging ik er van de winter
vast heen, dan hoefden m'n jongens niet
naar de kindervoeding van Kraan, dan wed
ik dat ze zooveel te doen kregen, dat er
geen handen genoeg waren om te helpen,
want ik beloof je dat er bü mij in de buurt
's winters wat schuilt armoed, stille
ellende
Druk pratend gingen ie weer verder, de
man en de vrouw aaast elkaar, de kinderen
achter.
We hebben op den hoek van de Bree
waterstraat een aanbevelenswaardige inrich
ting, waar ieder in een matige, nette om
geving zijn geest gratis kan voeden met
velerlei goede lectuur. Nu nog ergens een
gelegenheid, een lokaal waar men zich
kosteloos lichamelijk kan versterken, waar
bijvoorbeeld in den killen, kouden tyd van
't jaar een gasoven danig warmte verspreidt,
>r groote ketels met soep en rijst en
gestampt eten te kook gehouden wordeD,
waar koffie en gesmeerd brood gereed is,
j- de echte armen, de zoogenaamde plagen
van diaconie en armbestuur voor niemendal
hun honger konden stillen. En onze gemeente
zou voor het behoeftige znenschdom een
hoogst belangrijke, nuttige maatschappelijke
zask tot stand hebben gebracht.
Het nieuwe Ministerie.
De namen van de nieuwe ministers doen
reeds zien, dat ze voornamelijk hun aandacht
zullen wijden aan het „Pensioen".
PLEYTE.
LELY.
LOUDOM.
BOSBOOM.
BERTLINQ.
ORT.
CORT v/d LINDEN.
RAMBONNET.
Natuurlijk ontbreekt Treab hierbij. Maar
bovenaan staat zyn naam, wanneer AaDgeduid
moet worden, dat de hiervoor noodige gelden
gevonden moeten worden uit „Belasting".
TREUB.
PLEYTE.
LELY.
RAMBONNET.
BOSBOOM.
ORT.
CORT v/d LINDEN.
LOUDON.
BERTLINB.
Kiesreoht is uit de namen niet te halen 1
