KLEINE COURANT
't Vliegend Blaadje
voor Helder, Texel, Wieringen en Anna Paulownam
Zaterdag: a.s.
Ho. 4238
Woensdag 24 September 1918.
41ste Jaargang.
Vliegend Blaadje p. 3 m.50 ct., tt. p,,post 75 ct., buitenland 11.25
're- Zondagsblad 37J 45 f0.75
tniëu J Modeblad
(Voor het buitenland bij roornitbetaling.)
Advertentién van 1 tot 5 regels (bij vooruitbetaling) 30 cent.
Elke regel meer 6
Bewijs-exemplaar2|
Vignetten en groote letters worden naar plaatsruimte berekend
i
Uitga ver i O. DE BOER Jr„ Raider.
Bureau! Koningstraat BB. Intrn Tiltf. 60
Zij, die zich met
I October a.s. op
dit blad abonneeren, ont
vangen de tot dien datum
verschijnende nummers
GRATIS.
Aan onze abonné's buiten
de gemeente wordt beleefd
verzocht 't verschuldigde abonnements
geld Vliegend Blaadje, Zon
dagsblad en Modeblad 3ste kwar
taal 1918 te willen overmaken per
postwissel of aan postzegels vóór 5
Ooi. a.s., zullende anders daarover
met 5 cents verhooging per post worden
beschikt.
Postwissels voor dat doel behoeven
slechts met een zegel van 2 cent be
plakt te worden.
Met het oog
op de Onaf-
hankeljjkheidsieesten zal
onze Courant in plaats
van op Vrijdag
verschijnen.
NIEUWSBERICHTEN.
HELDER, 23 September.
Naar wij vernemen stellen de H.H.
Jan Slnis te Amsterdam, viool-leornar aan
de muziekschool alhier on A. J. Leewens,
plaatselijk muziekmeester en directeur van
genoemde inrichting, sich voor, om op 28
October een concert te geven in .Casino".
Medewerking aan dit concert zullen verlee-
nen, mevrouw Lise Hamel te Amsterdam,
declamatie en de heer Joh. Nelissen te
Amsterdam, zang.
Mevrouw Lize Wamel, eind-diploma der
tooneelsehool, zag haar schitterenden aanlog
bekroond met een onmiddellijk engagement
bij het tooneelgezelschap Hegermans, terwijl
de heer Nelissen, die wegens sjjn optredon
als solist in de in 1912 gegeven groote
passion-nitvoeriogen alhier imponeerde, ovoral
waar deze gevierde bariton optrad, door zgD
heerlijk spontaan geluid en warme voordracht,
groot succes oogstte.
Vertelavond.
De bekende kinderschrijver Cbr. van
Abkonde zal op zijn tournee door ons laud
binnenkort alhier een voorstelling van z(jn
werk komen gaven voor kinderen en kinder
vrienden. Hij zal or de mooiste en aardigste
stukken uit e(jn vrooiyke boeken vertellen
cn zijn liedjes voordragen, grappige liedjes
uit het leven vao jongens en meisjes. Ea
ook zgn poppenspel vertoonen waarmee htj
een buitengewoon succes heeft.
Chr. van Abkoude is vóér alles kinder
schrijver en daarom komt er hoegenaamd niets
op zijn programma voor, dat voor kinderen
niet geschikt is.
De dagbladen sljn allen vol lof over zijn
werk.
De .Oprechte Haarlemsche Cour." schrijft:
De Heer van Abkoude heeft een zeldzame
gave van vertellen. Hij doet dat zoo echt leuk,
zoo echt in deu kindertoon, boeiend, nu eens
den humor naar voren latend treden, dan
weer drukkende op den ernst. Het waB dan
ook verbluffend mooi en het werd zoo heel
echt frisch verteld tevens.
Een Poppenkastvertooning moet men zien
en bijwonen om uit te maken, of ze goed is
of niet. Deze vertooning was ééuig, het jonge
volkje schaterde het uit van de pret.
De «Avondpost* (Den Haag):
Voor alles mogen we hier releveeren, dat
de heer van Abkoudo als verteller onover
trefbaar is, hU weet den juiston toon te treffen
en blijft frisch van het begin tot het eind.
in de pauze en na de voorstelling werd ons
van vele kanten gevraagd, of de heer van
Abkoude nog eens zou komen en we konden
tot aller genoegen meedeelen, dat dit vrg
vaststaat en als een afgesproken zaak kan
worden besohouwd.
Voor verdere bijzonderheden verwijzen we
naar in dit blad voorkomende annonce.
Openbare Leeszaal en Bibliotheek.
In ons stukje betreffende de Nuts-biblio-
tbeek (zie ons vorig no.) schreven wij
Tevens wordt de aandacht gevestigd op
de voordeelcn, die het lidmaatschap van de
Vereeniging „Openbare Leeszaal en Biblio
theek" aanbiedt. Men kan dan gratis ge
bruik muken van de boeken der Nutsbilio-
theok niet alleen, maar ook de boeken der
Looszaal-zelvo mee naar huis krijgen. Welis
waar geldt dit nog uiet voor dit jaar, omdat
de leeszaal nog gcene bibliotheek bezit.
Men maakt er ons attent op, dat dit niet
geheel juist is. De Vereeniging bezat reeds bij
de opening een bibliotheek, dio sindsdien
door schenking etc. nog is vermeerderd, doch
de boeken daarvan worden nog niet uitge
leend, omdat hiervan nog geen catalogus
gereed is. Zoodra die catalogus klaar is,
worden ook deze boeken uitgeleend, dooh
alleen aan leden der Vereeniging.
Ia dien nog meerdere ingezetenen dan tot
du toe de Vereeniging steunen, zal het haar
mogelijk zijn spoediger den aanwezigen boeken
voorraad uittebreiden.
De droogmaking der Zuiderzee.
De ingenieur A. L. H. Obreen vangt in den
(groenen) .Amsterdammer" onder bovenstaan-
ien titel een artikelenreeks aan, waarin bjj
eeoe nieuwe wijze van afdamming van het
Marsdiep bespreekt, die niet zonder originali
teit is. Wjj veroorloven ons er het volgende
uit over te nomen:
Na in het lioht gesteld te hebbeo, dat de
plannen die een twintig jaar geleden door de
Staatscommissie sljn ingediend en op groote,
voornamelijk fiaantieele bezwaren afstuitten,
thans verouderd zjjo en de verbeterde techniek
de nirvoeriDg veel gemakkelijker heeft gemaakt,
zegt de schrijver, dat hot groote bezwaar altijd
was de afdoende afsluiting van de vier groote
openingen, door welke de Noordzee tweemaal
in de vierentwintig uur haar water in
Zuiderzee doet stroomen. De destijds voor
gestelde afsluitdijk zou worden gelegd van
het eiland Wieringen westwaarts tot de kust
van Noord-Bolland, en Noord-Oostwaarts naar
de kust van Friesland, en ten zuiden van di
dijk zouden dan op vier plaatsen uitgestrekt
heden grond worden drooggelegd. Er blijft
dus een gedeelte Zuiderzee open en het is
duidelijk, dat het indringende Noordzeewater,
dat sich anders over de geheele oppervlakte
verspreidt, thans, op dit kleinere deel, ook
zooveel hooger zou worden opgestuwd, tot
groote schade van de eilanden en den Heldor.
Dan is het nog twijfelachtig, zegt de schrijver,
of de dyk wel ooit voltooid kan worden, of
niet steeds, doordat voortdurend de toegang
tot hot zaidelijke deel van de Zuiderzee nauwer
wordt, de nog Diet aan elkaar gesloten doelen
van dien d\jk gevaar zullen lcopen en den dijk
zullen meeslepen. Radicaal ware het de vier
toegangen diebt te makeo, maar voor dien
maatregel deinst men blijkbaar terug.
De schrijver wil thans, teneinde tot een
bevredigend resultaat te komen, de vier zee-
monden, n.1. de twee kleine tusschen Texel
en Vlieland eD Terschelling en Ameland, en
de beide grootere, het Marsdiep tusschen
Nieuwediep on Texel en don Vliestroom tus
schen Vlieland cn Terschelling dichtmaken
door middel van afgekeurde pantsorschepon,
die hij er wil laten zinken. Z(j z(ja op allo
buitenlandschu marinewerven voor een koopje
te kragen, sga hecht en solide gebouwd en
kunnen, mot zand beladen, achter en naast
elkander, tot zinken worden gebracht, waarna
de tusscheDrnimten met rijs, puin, zand en
beton kunneD opgevuld worden. Met oen vijf
tigtal van zulke schepen zou men, zoo zegt
de schrijver, den Vliestroom spoedig meester
zijn. Natuurlijk zijn niet onze kleine schepen
bedoeld, maar de grootere buitenlandsche.
Vrees voor wegzinken in het zand behoeft
z.i. niet te bestaan, want in Marsdiep en
Vliestroom staan twintig meters water, die
een overdruk van twee atmospheren veroor
zaken, waardoor de bodem aldaar zekere vast
heid heeft.
Het denkbeeld is origineel, we zeiden
het reeds, en aan bevoegden de taak de
eventuëele bezwaren, eraan verbonden, uiteen
te zetten.
Rectificatie,
Verkiezing Eerste Kamer.
Niet door Prov. Staten van Noord-Holland,
aar door die van Friesland is de heer
Henri Polak Vrijdag met 25 stemmen tot lid
der Eerste Kamer gokozen in de vacuture-
Lely. Do heer L. W. de Vries, oud-lid dor
Tweede Kamer, te Minnertsga, verkreeg 21
stemmen.
Van de vier Eer6to Kamerleden, door Fries
land afgevaardigd, zijn thans twee socialist
en twee liberaal.
Henri Polak Eerste Kamerlid.
„Het Volk" schrijft
„Naar wij vernemen, staat bet nog niet
ibsolunt vast, dat onze partijgenoot Heori
Polak het lidmaatschap der Tweede Kamer
dat der Eerste Kamer zal verwisselen,
door den hem door de Friesche Staten aan
geboden zetel te aanvaarden.
De redsnen, die hem er toe genoopt heb-
d, aan onze Friesche Statenclub in uitzicht
to stellen dat bij de benoeming hoogst waar
scüjjnlijk zou aannemen, zijn voornamelijk in
de belangen van den Diamaotbewerkersbond
gelegen, die liet wel toelaten, doch per slot
van rekening tocb niet buitengewoon ge-
wenacht maken, dat de voorzitter zoo vaak
voor Kamerzittingen afwezig zou mooten zijn,
als het lidmaatschap der Tweede Kamer zon
aebrengen. De Eerste Kamer vergadert,
.ar bekend is, veel minder vaak.
Dan kwam er bij, dat in onze part(j bet ver
schot aan personen, die voldoen aan de be
spottelijke eiecheD, die de wet nog steods aan
het lidmaatschap der Eerste Kamer stelt,
zeer gering is, zoodat Polak, door zich be
schikbaar te stellen, onze Friesche Staten
club als 't ware uit den nood hielp.
Eindelijk het-ft ook meegewerkt de over
weging, dat nu de mogelijkheid wou worden
geschapen, om in Amsterdam III oen van de
"ers van het Vakverbond in de Tweede
Kamer te brengen en daarmee een algemeen
gevoolde leemte iD de sociaal-democratisohe
Kamerclub aan te vullen.
Volgens de kieswet beeft Polak drie weken
t(jd om zich omtrent de aanvaarding der be
noeming te beraden."
President Borgeiiut.
De Haagsche correspondent van „Do T(jd"
schrijft:
„Het voordragen van den heer mr. Goe
man B o r g e s i n s als no. 1 voor het pre
sidentschap der Tweede Kamer heeft eoD
pikant bijsmaakje. „De Nienwe Courant
scheen daar Zaterdag al op te ziospeleD, toen
»jj schreef, liever gewild te hebben, dat een
der partijleiders, die tijdens de crisis door
Hare Majesteit zijn gehoord, zou zijn aan
gewezen. Maar dat is 't êai nn juist. Mon
herinnert sich, dat wélde heer De Meester
maar niet de hoer B o r g e s i u s, die toch
de eigenlijke loidor der Unie en der Con
centratie is, door Hare Majesteit is ontboden.
De heer Borgesint schijnt dat nogal ge
voeld te hebben. Door zijn benoeming is hjj
nu gewroken.
„De nieuwe president heeft intueschen wol
wat voor de eer over. Naar verluidt zal hij
het rijk-bezoldigde directeurschap van de
„Eerste Nnderlundsche" er voor neerleggen.
Ik kan or nog aan toevoegen, dat bij de
Maatschappij h®1 voornemen bestaat, om
haren oud-Direotour te pensionneeren".
Liberale Unie.
Naar verluidt, schrijft de N. Crt., zal de
heer de Meester mT. Goeman Borgesius op
volgen als leider der Kamerfractie van de
Liberale Unie.
Stuurlieden-examens.
's-Gravenhage, 19 Sept. Geslaagd groote
stoomvaart derde stuurman G. Leenders en
G, W. van Leur.
's-Gravonhage, 20 Sspt. Geslaagd groote
stoomvaart 3e stnnrman W. F. Niouwkerk
en J. P. Schenkers; kleine stoomvaart (aan
vulling) stuurman R. Schaap.
Brutale inbraak.
Wederom heeft te Amsterdam een brutale
inbraak plaats gehad, ditmaal ten huize van
deu wethouder Th. F. A. Delprat, Paulus
Potterstraat 24. Toen Vrijdagavond de waker
van den gecontroleerden particulieren nacht-
veiligheidsdienst sljn rondo aanving in de
wijk, waarin bedoeld perceel gelegen is, bo
merkte hl),' dat een gedeelte van hot glas
in lood, dat zich naast de straatdeur in het
portiek van het huis bevindt, was uitgesneden.
Daar het huis tijdelijk onbewoond ie de
familie Delprat was nog op haar zomerver
blijf te Hilversum dacht hij aanstonds
aan inbraak. De politie word terstond ge
waarschuwd en ook de heer Van Raams-
donk, uit de Jan Luykeostraat, die den sleutel
van het huis van den beer Delprat in be
waring had. Oomiddslijk verschenen een
inspecteur en eenige agenten, die het geheele
buis van boren tot onder doorzochten. Ook,
de buren werden gewaarschuwd en een onder
zoekingstocht langs de daken ondernomen.
Van de dieven was geen spoor meer te
vinden, zoodat vermoed wordt, dat s(j de
woniog langs dsnzelfden weg verlaten hebben,
als zij het huis zijn binnengedrongen.
Het inwendige der woning bood intusschen
een trenrigen aanblik. Er is op verschrikkelijke
wtJze huisgehouden tal vau kostbare voor
werpen zijn vernield, de stalen van een fraai
antiek. kastj9 weggehakt, schilderijen uit de
lijsten gesneden, enz. Onmiddellijk trachtte
men zich met den heer Delprat in verbinding
te stellen, doch dit was tengevolge van het
late uur niet meer mogelijk.
De heer Delprat is Zaterdag vroeg uit
Hilversum in zijne woning gekomen, ten
einde de ondervonden schade nauwkeurig te
kunnen coDBtateeren.
De zelfmoord van prinses Sofle
De zelfmoord van prinses S jfis van Saksen-
Weimar-Eissnach heeft in Duitschland groot
opzien gebaard. Er zijn nog verschillende
groote bladen, die het bericht niet aandurven,
en alleen haren dood vermelden, maar het
gerucht ervan is, nu het eenmaal tot de
buitenwereld is doorgedrongen, niet meer te
onderdrukken en zoo vindt men in tal van
andere kranten toespelingen op de ODgelnk-
kige liefde van de prinses voor den zoon van
den grooten bankier Hans von Bleichrö Ier,
met j lodsch bloed in de aderen, maar een
koning in de geldwereld en de geldschieter
van groote rijken. Iotnsschen wordt weer
tegengesproken, dat de zelfmoord van de
prinses met die liefdesgeschiedenis zon samen
hangen. Men zal moeten afwachten, wat haar
dan tot do wanhopige daad hoeft gebracht.
Prinses Sofle Augnstina Ida Carolina
Puuliria Agnes Elisabeth Ernestina was den
25ston Juli 1888 to Dneseldorp geboren, een
achterkleindochter van groothertog Karei
August, den vriend van Goethe en het jongste
kind van priDS Willem uit z(jn huwelijk met
Gerta, prinses van Isenburg en Bti iingen.
Haar oudste broer Herman heeft van rang,
titel en ca ara afstand godaan en kreeg in
1909 voor zichzelf on zijn echtelijke nakome
lingschap den naam on rang van graaf v.
Ostbeim. U;t den almanak van Gotba ver
huisde hg daardoor naar het zakboek der
grafelijke huizen, waar men kan lezen dat
bij in 1909 getrouwd ie met Wanda Paola
Lottero, van wie hg twee jaar later alweer
gescheiden is. Haar andere broer priDS Albert
ia luitenant bg da Pasewalksche kurassiers.
De jonge „levenslustige" prinses aan
dat levenslustige zal men du moeten twijfelen
had, zoo melden berichten nit Heidelberg,
dag voor haar dood nog een wandeling
in de straten van de stad, was toen
gezond en wel en had inkoopen gedaan.
Te Heidelberg hteft men haar in het paleis
baars vaders dood in haar kamer gevonden.
„Ten gevolge van hartverlamming" heet het
officieel. Maar het verraderlijke schot, dat
vroeg in den ochtend het heele paleis in
opschudding gebracht zal hebben, heeft do
waarheid uitgebracht.
TWEEDE KAMER.
Staatsbogrooting voor 1914.
HOOFDSTUK VI (Marine)
Ia verband met den korten tijd van voor
bereiding tusschen het optreden van den
Minister van Marine en de indiening van deze
begrooting worden (blykens de Memorie van
Toelichting) slechts de noodige gelden aan
gevraagd voor de voortzetting van den bouw
en voor voltooilog der schepen en vaartuigen,
welke reeds in aanbouw sjjn.
Mitsdien moet bg deze begrooting gerekend
worden op de volgende bedragen voor aanbouw
oi aanschaffing van drijvend matorieol:
afbouw van drie pantserbooten
1911f 30.000
id. onderzeebooten VI on VII
(1918)051.120
2etermyn 8 torpedobooten (1918) 2.089.816
afbouw 2de dep6'schip voor on-
dorzeebooten58.040
"t 2.778 476
Hoewel de afbouw der drie pantserbooten
in het dienstjaar 1919 verwacht werd, is zulks
ten gevolge van tegenspoed, ondervonden door
de drie fabrikanten der verbrandingsmotoren,
niet mogelijk gebleken, zoodat over bet be
drag voor de pantserbooten voor 1918 toege
staan, niet ten volle beschikt word en tbans
een laatste termijn van f 30.000 wordt aan
gevraagd.
De onderzeebooten VI en VII sgn in bouw
gegeven bg de Koninklijke Maatschappij De
Schelde" te Vlissingen en de Maatschappij
Fijenoord" te Rotterdam.
In aansluiting met hetgeen b(J de behande
ling van de marinebegrootiog voor het loo-
pende dienstjaar werd vermeld omtrent de
300-touB torpedobo )ten, kan thans worden
medegedeeld, dat voor een viertal dezer booten
werd gecontracteerd met de .Vulcanwerft'"
te Stettin. Deze vaarluigon zullen worden
voortbewogen door turbines, terwijl van elke
boot éën der drie stoomketels zal worden in
gericht voor uitsluitend gebruik van vloeibare
brandstof. Aangezien het hier geldt een proef
met een soort van voortbewegingswerktuigen,
waaromtrent in Nederland tot nn toe geen
ervaring werd opgedaao, werd tot aanbouw
in het buitenland besloten. De 4 andere boo
ten zullen worden aangebouwd bg de Maat
schappij «De Schelde" en te Fijenoorddeze
booten zullen voorzien worden van suigorma-
chines, terwijl ook op deze booten éën ketel
gestookt zal worden uitsluitend met vloeibare
brandstof. Aangezien de gereedheid van deze
booten ia den loop van bet dienstjaar 1914
niet is to voorzien, zal een laatste termyo op
de begrooting voor 1916 moeten voorkomeD.
Als laatste.termljn voor het tweede depAtschip
voor onderzeebooten, dat in eigen beheer
wordt aangebouwd, wordt nog een bedrag van
f 58.040 noodig geacht.
Voor nieuwen aanbonw wordt dns in totaal
aangevraagd ruim 27s/t ton.
De uitgaven voor nieuwen aanbouw en die,
in onmiddelgk verband staande tot de slag
vaardigheid der vloot (o.a. aanvulling voorraad
verspermjjnen) beloopen in totaal f 8,295,476.
Eene reorganisatie van het znacbiDisten-
personeel, bohoorende tot den marine-stoom
vaartdienst, zal voorts aan de orde bebooren
te worden gesteld.
B{j Koninklijk besluit van 7 Februari 1888
werd de bezoldiging van de magazijnmeesters
vastgesteld op f 2800—2700, voor de griffhrs
op f 22002500, voor beide categoriën met
genot van vrije woning, geschat op f 850,
sedert 1 Januari 1918 op f400 'sjaars.
Deze bezoldiging wordt niet meer voldoende
Zjj ware te stellen op een bedrag van
f 2400—f 2900 met vrije woning of vergoeding
van het gemis daarvan k f400 'sjaars, mot
verhoogingen resp. van f200, f200 en f 100
'sjaars na 2, 4 en 6 jaren dienst ia dien rang,
doch met intrekking voor de griffiers, die met
de fanctiën van commies van aanneming
balast zgn, van de toelage van f125 en f 100,
die genoemde titularissen te Amsterdam en
Hollevoetslnis als zoodanig genieten.
Het komt den Minister billgk voor aan
commiezen met 27 dienstjaren, die de ge
schiktheid bezitten voor den rang van hoofd
ambtenaar, een extra periodieke traktements-
verhooging toe te kennen van f 100 en telkens
na 1^, 3 en 4| jaar dienst wederom f 100.
Ten einde de in te voeren periodieke trak-
tements regeling voor de commiezen en de
adjunct-commiezen voor zooveel mogelijk in
overeenstemming te brengen met die, vast
gesteld voor de ambtenaren bij de Departe-
van algemeen bestuur, wordt voor-
Ie. aan de commiezen, wier traktement is
vastgesteld op f 2000 k f 2800, telkens Da 1},
3 en 4i jaar eene verhooging van f 100 toe
te kennen;
2e. den adjunct-commiezen, wier traktemont
loopt van f 1200 tot f 1900, zoodanige ver
hooging toe te kennen na 1, 2, 3, 5, 7, 9 en
11 jaar;
3de traktementen van de commiozen en
adjunct-commiezen, die de maximnmbezoldi-
giog, aan hun rang verbonden, bereikt hebben,
en die, hetzij wegens hét niet bestaan van
vacatures, hetzij omdat de hun opgedragen
taak hen niet in aanmerking doet komen voor
bevordering, in hnn rang gehandhaafd moeten
big ven, indien hnn Ijver en hunne toewijding
niets to wenschen laten, drie jaar na het
b-reiken van de maximum-bezoldiging te ver-
hoogen met f 100, en Da nogmaals drie jaar
andermaal met f 100, tenzg, naar de hiervoren
gestelde regelen, aanspraak bestaat op de
extra periodieke traktementsverhoging.
Het ligt in do bedoeling in 1914 twee
commiezen, die 27 jaren dienst als ambtenaar
hnbbeD en geschiktheid bezitten voor den rang
van hoofdambtenaar voor <le eerste extra
periodieke traktementsverhooging in aanmer
king te brengen.
De opruiming van oude en verouderde
schepen zal ook in 1914 worden voortgezet
door den voorgenomen verkoop vau het
pantsordekschip „Holland", het fregat „Adolf
Hertog van Nassau", do kanonneerboot „Dufa"
en de torpedobooten „Toka", „Hekla", on
„Jan Haringh", terwijl de torpedoboot „Jas
per Loynsen", na afvoering nit de sterkte
der zeemacht, bestendigd blijft als oefenings
vaartuig voor de opleiding van stokers aan
boord van Hr. Ms. „Van Speyk". De moni
tors „Draak" en „Matador", die in verband
met 't niet tijdig gereedkomen der pantser
booten nog niet nit de sterkte konden worden
afgevoerd, zullen mode in het jaar 1914
worden verkocht.
Een bedrag van f 15.000 wordt aangevraagd
voor de electrische verlichting van magazijnen
te Willemsoord en Amsterdam en een gelijk
bedrag voor een Accumulatoren werkplaats te
Willemsoord.
Voorgesteld wordt don bouw van een kazerne
voor den onderzeedienst te Nieuwediep.
Voor dien bouw en voor de inrichting van
it spoorwegbassin is een totaal bedrag noo-
van 1270.000, waarvan een eerste termgo,
groot f 152.900 op deze begrooting wordt
aangevraagd.
Een som van f 60,000 wordt aangevraagd
voor de verbouwing der marinierskazerne te
Willemsoord, en een som van f25,000 voor
de inrichting van een seinpost op het Com-
mandementsgebonw te Willemsoord.
Ter voortzetting van het inrichten van
afgekeurde of vrijkomende stoomketols tot
berging van regenwater ter voorziening in
de bohoefte van ketolvoedingwater voor de
torpedovloot te Willemeoord, wordt f8000
aangevraagd.
Gelden worden aangevraagd voor den op
slag van vloeibare brandstof te Willemsoord
en te Hellevoetsluis.
Het komt niet gewenscht voor om tot
stichting van een afzonderlijken marinevlieg
dienst over te gaan. Doch wel zal ook bjj
de marine practische ervaring moeten worden
opgedaan.
Bg deze begrooting worden de gelden aan
gevraagd om een eersten stap in die richting
te doen.
Het ligt in de bedoeling één instructie-
vliegtuig aan te schaffen met daarvoor be-
noodigde loods, ten einde in het vliegkamp
te Soesterberg zeeofficieren te oefenen, om
bij voldoende ervaring met dit vliogtuig ook
verkenningsdiensten van af de kust naar zee
te doen verrichten, en hieruit te kuanen be
sluiten welke eischen aan marine-vliegtuigen
voor daadwerkelijk gebruik zullen zgn te
stellen.
Behalve voor de hierboven bedoelde aan
schaffing zullen gelden moeten worden be-
■ohikbaar gesteld voor het bedrijf en de
oefeningen, voor onderhoud, reparatiën
proefnemingen.
Voorts worden bedragen uitgetrokken voor
kamp- on vliegtoelagen, voor twee officieren
en twee werktuigkundigen, waarvoor onder
officieren der marine zullen wordeD bestemd.
Ten slotte komt bet wenBchelQk voor, om
osn instructeur-adviseur aan te stellen, die
de opleiding van het marine-personeel ge
heel zal in handen hebben en bovendien zal
hebben te adviseeren omtrent alles wat het
gebruik van vliegtnigen bg de marine betreft
het traktement, zoomede de toelage voor
dezen titularis voor een tijdvak van negen
maanden zgn aangevraagd.
Het totBal bedrag voor den marine-vlieg-
dieost, gesteld op f86,000, zal er toe leiden,
dat praktische ervaring wordt opgedaan om
trent de richting, waarin zich het gebrnik
van vliegtuigen ook bij onze marine zal
behooren te ontwikkelen.
Het komt den Minister wenschelijk voor
om in de salarisregeling van de leeraren bij
het Koninklg'k Instituut voor de Marine te
Willemsoord wijziging te brengen. Volgens
de gewijzigde regeling sullen de traktementen
voor de leeraren (met uitzondering vao den
leeraar in het teekenen) tgn te stellen op
f2400 minimum en f8600 maximnm'sjaars,
met toekenning van eene periodieke trakte
mentsverhooging van f200 om de driejaren.
Voor don leeraar in het hand-en lgnteekenen
zonde de Minister het minimnm- en maximum-
traktement wenschen te bepalen op resp.
f1600 en f2800 'sjaars, met gelijke perio
dieke verhoogingen als voor de andere
leeraren.
Aangezien do leeraar in soheikunde eene
toelage geniet van f800 'sjaars voor de
lessen in technologie en warenkennis aan de
adspirant-administratenrs, zoude de Minister
by invoering van de nieuwe regeling deze
toelage in traktement wenschen om te zetten
en de titulatuur van dezen leeraar alsdan
willen veranderen in leeraar in de schei
kunde, technologie en warenkennis.
Door den Minister zgn de noodige stappan
gedaan tot wederinvoering van het onderwijs
in de Maleische taal b(j het Koninklg'k Insti
tuut voor de Marine te Willemsoord, en tot
invoering daarvan bij de marine-machinisten-
school.
Positieverbetering wordt voorgesteld voor
de vijf burger-onderwgzerB bi) de opleidingen
van jeugdig scheepsvolk aan de Kweekschool
voor Zeevaart te Leiden en in de directiën
der marine to Hellevoetsluis en te Willems
oord voorts voor de vier burger-ondorwljiers,
werkzaam bg de opleiding van monteurs voor
de zeemacht te Amsterdam, on voor de ad
ministrateurs bg de marine-bakkerij.
Voorgesteld wordt de verbouwing van het
hospitaalgobouw te Willemsoord, kosten
f 660,000. Tbans wordt als le termijn aan
gevraagd f 48,600.
Het komt gewenscht voor, over te gaan
tot de voorziening in geneos- on heelkundige
hulp en do verstrekking van genees-, verband
en andere middelen aan de mindere geëm
ployeerden en werklieden enz. van 's Rgks
werven en de marine-bakkerij 00 hunno ge
zinnen, in navolging van de ten behoeve van
de werklieden, ressorteerende onder het De
partement van Oorlog, ten dien opzichte be
staande regelingen.
De wgze waarop die hulp zal sgn te ver-
leeren maakt nog een punt van onderzoek nit.
Voorgesteld wordt een jaarljjksche subsidie
van f 82,000 voor het Weduwen- en Weoron-
fonds der militaire officieren bg de zeemacht.
Met den voorgesteldeu bouw van een 13de
stoomloodsvaartuig wordt verdere uitvoering
gegeven aan de voorgenomen invoering van
stoomloodsdienst ter vervanging van seillocds-
dienst op den Dungeness-post van het 3s
district.
De voorgestelde bouw van een loodescbok-
ker moet dienen ter vervanging van een
wegens ouderdom aan den dienst ontvallen
zeilvaartnig en die van een loodsschoener,
ten einde verder gevolg to geven aan do ver
vanging van loodskotters door loodsschoeners.
Voorgesteld wordt te maken oen nieuw uit-
kjjklokaal voor het loodswezen to Hoek van
Holland.
Gelden worden aangevraagd voor aankoop
van een huis met erf te Harlingen ten dienste
van het loodswezen.
Een som van f 46.000 is bestemd voor de
aanscbafflog van een motorbetonningsvaartuig.
Nieuwe werken, waarvoor de benoodigde
gelden worden aangevraagd, betreffen hoofd
zakelijk verdere uitvoering van de sedert eDkele
jaren reeds aangevangen verbetering van de
secundaire kuatverlichting. Tevens sgn gelden
uitgetrokken voor oprichting van een mist-
seininrichting aan den noordiogang van het
Krabbergat bg EnkhBizen, waaraan zich reeds
geruimen tftd de behoefte erestig doet gevoelen,
terwijl ook het mistsein aan de Hoornsche
hoofden ten oosten van Hellevoetsluis dient
versterkt te worden.
Het uitk(jkIokaal van de kustwacht te Kijk
duin eischt vernieuwing.
De aanschaffing van een lichtbrulboei is
noodig voor betere dekkiDg van de Noorder
Haaksgronden, terwijl een lichtboei noodig is
voor aanvulling van den voorraad.
Voorgesteld wordt lotsverbetering voor het
personeel van het loodswesen.
Eene globale becijfering heeft doen zieD,
dat die lotsverbetering eene totale uitgaaf van
pl.m. f 100,000 per jaar aal vorderen.
Aangezien het in do bedoeling ligt die lots
verbetering te doen ingaan met den lsten Juli
1914, is in verband daarmede voor het dienst
jaar 1914 uitgetrokken oen bedrag van f 50,000.
INGEZOHDEH.
Bakkerstoestanden en Volksgezondheid.
Medeburgers
Wjj worden genoodzaakt eeD noodkreet te
slaken ter wille van een grooten arbeiders
groep. Een noodkreet tegen schandelijken
arbeidstijd, een noodkreet tegen roekelooze
uitbuiting, met al de gevolgen van dien.
Treurig kan het worden genoemd dat men
in dezen tgd van moderne techniek en be
schaving, bg allen vooruitgang op moreel en
hygiënisch gebied, nog moet zeggen dat er
oen groote groep nijvere werkers is, die van
al het mooie en nieuwe wat de maatsohappy
biedt en te zien geeft, totaal niets profiteert.
Onbegrijpelijk is bet, dat in een stad als
deae de moderne hygiënisten den vinger nog
niet eens hebben gelegd|jop een bedrijf
waar tocb de kiem van een vloek
voor het volksbestaan ontstaat!
Daar is een bedrijf dat door een onbeteugeld
winStsysteem gevaar oplevert voor alle raede-
menschen. In het bakkersbedrijf ook in
den Helder groeit de kiem van de tering
welig! En de oorzaak?
Nachtarbeid en schandelijk lange arbeids
tijd! Deze arbeidstijd is in tal van bakkerijen
hier ter stede onbegrensd en bereikt 12, 18 en
14, ja zeifis 15 uur per dag, Zaterdag 18 en
20 uur en in vele bakkerijen moeten de ge
zellen ook het brood nog bezorgen.
90 uur en langer is geen zeld
zaamheid.
En de loonen? Van 7'/j tot 12 gulden per
week; voor enkelen, die in normdeverhou
dingen verkeeren, is het loon hooger. Daar
door bereikt het uurloon dan ook de respec
tabele hoogte van 8 tot 15 cent per uur. Wy
spreken nu nog niet eenB van de uitbuiting
van jeugdige krachten en de werklieden,
welke bij den patroon inwonen en 3 tot 5
gulden •per week als loon ontvangen. Als
men dan ook met hen spreekt, denkt men
onwillekeurig aan de uitspraak van dr. Broers
van Hekeren te 's HageMen hoeft
ook slechts de meeste dier gedwongen dag
slapers aan te zien en zich te overtuigen,
dat ze schade aan hun gezondheid
Igden!"
In stations, in postkantoren, in moderne...
café's, bg haast alle doctoren, ontwaart men
overal kaarten waarop de bezoekersfeters)
attent worden gemaakt wat gedaan kan,
neen moet worden, om de gevreesde
tering te bestrijden. Op een der grootste
gevaren
Den langen arbeidsdag van den
bakker, gepaard met nachtarbeid en
lage loonen, heeft men echter nog
iet de aandacht gevestigd.
En toch, het is hoog tgd.
Want in zgn bekend boekje wgst dr. Heger-
mans er op, dat „volgeDS het bakkerszieken
fonds in Duitschland per 1000 sterfgevallen
i tering vielen."
dus voor bet
555 als slachtoffers van
Een ernstig gevaar
broodetend publiek!
geen
h„ftg
En wg herinneren hier nog even aan het-
minister T&lma in de Tweede Kamer
gezegd:
•Zonder eenige tegenspraak is het gecon
stateerd, dat de overmatige arbeidstijd geen
plaats laat voor familieleven, geen plaats
voor verstandelijke ontwikkeling en geestelijke
bezinning, geen plaats voor deelneming aan
het openbare leven, en daarom schade op
levert niet alleen voor den arbeidenden stand,
maar ook een bedreiging is voor de volks
welvaart."
Ernstige pogingen moeten hier in de Daaste
toekomst aangevat worden voor verkorting
van den arbeidstijd, voor verbetering der
lage loonen en voor afschaffing van het
verouderde stelsel van in den kost werken.
Wanneer wg ons in de naaste toekomst
voor deze zaken tot de patroons
hopen wij een machtigen steun te
aan het publiek e n aan alle voorstanders
der beschaving. Want men zal ons toe moeten
geven, dat hetgeen wg willen bereiken
uiterst billgk en rechtvaardig is.
In de eerste plaats echter moet gg, b a k-
ker ij-arbeiders, gg collega's, eerst zelf
de handen aan de ploeg slaan, en dat is
door toe te treden tot onzen bond!
Gg, bakkerg arbeiders, zgt zelf
voor een deel schuldig aan de treurige ar
beidsverhoudingen waaronder gij zucht! Gg
kameraden, zoudt onder betere arbeidersvoor-
waarden leven als ge den advocaat uwer
levensbelangen, in dit geval de vakorganisatie,
sterk had gemaakt. Dan bad ge recht op
tgd voor gezinsleven, recht op genot, ont
spanning en menschelijksr leven kunnen
veroveren.
Maar nog is liet hiervoor niel
te laat! Nog kan er worden aan
gepakt!
Daarom noodigen wij een elk uit, die belang
stelt in de wgze waarop hot brood wordt
voortgebracht en in het bijzonder U,
bakkersgezellen en aanverwan
ten. U roepen wij op ter vergadering op
Zondag 28 Sept. as. om 11 uur in „Tivoli",
waar het hoofdbestuurslid B. Roeg, uit Am
sterdam, zal spreken over: „De eischen
der bakkersgezellen tot lots-
verbeterin g".
Wg verwachten U in massa.
Entree vrg, debat vrg.
Voor het Hoofdbestuur
van den Alg. Ned. Bond in hot
Bakkersbedrijf, enz.:
A. Hjllebbxot, Voor*.
I. Gocdbmit, Secr.
Voor het Afd. bestnur:
C. Bublagi, Secr.
Opgave van de alhier gevestigde en
vertrokken personen.
Gevestigd.
Naam: Beroep: Woonplaats: Van: Gel.
Q.M.teBoekhorstJeerl,mach.,Bothastr.23,A.'dam, R O,
A.F.Moll, kleermaker, Verl.GasstraatSl, A'dam, E.L.
Wcd.I.F.Keuterman, zonder, Westgr. 54,Zwolle, N.H.
F.J.van der Eyk, modisto,Weststr. 120.'Vlissingen,
J. Kast, marinier, Molenstraat 102, Amsterdam, R 0.
M.T.Golstein, serg.-torpedom.,Bothastr.7, R'dam
H, W. Prins, zonder, Scbagenstr. 14, Apeldoorn, N.H.
A. Relk-Kansen, werkster, Broodsteeg 3, Heiloo,
J. P. Gode, leerl.mach,, Oraaisteeg 8, Rotterdam,
Wed.J.H.A.Verheys,z ,Langestr.54, Leen warden, R.C.
F. Esso-Van Gelder, zonder, Bionenh. 21, A'dam, N.1
F.H.terPoorten, off.v.gez.lekl., Zuid«tr 10/11,
Soerabaja, N.H.
I. Ruyter, zonder, Koegras 209, Velaen,
H.C A.Detmar.off v,gex.2e kl Jloofdgr. 77,Utrecht,
Vertrokken
Naam: Beroep: Van: Naar: GsL
B.de Groot,ofi.-mach.,QoTerdw.str.17, Vlissingen, N.H.
H. Riemers, bankw., Van Galenstr. 55, Alkmaar,
G. G. Koderitich-Groen, zonder, Deventer.
C.B. Oosterhoat,onderws.,Kan aalw.23,A,-Paul., D.gez.
A.t Scheltinga^orp.mar^Californiestr. 3, A'dam, R.C.
J. Provily-Bgl, zonder, Californiestr. 3, A'dam, N.H.
T. J. Vroone, stoker, Rozenstr. 52, A.-Paulowna,
B. T. Gruter, gep., Gorerstrast 35, Zeist,
H. Kroonstuirer, gep., Vlamingstr. 36, Haarlem,
H. W. Kristel, machinist, Basstr. 17, Batavia,
J v.Vogelpoel,2eluit.art.,Sluisd,8tr.l35,Hellev.sl.,
J. Otten, korp.mar., Californiestr. 30, Rotterdam,
J.A. Sarlemyn, ketelm., Oranjestr., 24, Alkmaar, R.C.
W.J.Ostenbrug. slager. Vlamingstr.43, Alkmaar, N.H.
A. H. L. Stam, kap. inf., Stationsitr. la, Venloo, R.C.
A. G. Nibbering, zonder, Gasstr. 24, Antwerpen,
B. Groen, mach.. Achtergr. Z.z. 36, Singapore, N.H.
J. van Dok, loodsl, Breewaterstr. 45, Velsen,
