KLEINE COURANT
't Vliegend Blaadje
voor HoltÈorToxol, Wioringon on Anno Poulownn.
No. 4349.
Zaterdag 1 November 1918.
4late Jaargang.
V
't Vliegend Blaadje p. 3 ra. 50 ct, fr.|p. poit 75 ct., buitenland 11.25
Pre-jZondatriblad» 37J 45 tO.75
«iènModebïed b5 75 11-
(Voor bet buitenland bij vooruitbetaling.)
Advertentiën van 1 tot 5 regels (bjj vuoruitbetaliop) 30 cent
Elke regel meer. 6
Bewgs-exemplanr24
Vignetten en groote letter» worden naar plantiruimte berekend
Voreohijnt Dinsdag- an Vrijdagmiddag.
Uitgavar i O. OE BOER Jr., Hsldar.
Buraaa s Koaiagstraat 29. intsrc. TtliT. *0
Tweede Blad.
BIEUWSBERICHTEH.
HELDER, 31 October.
Raadsoverzicht.
„De tjjden veranderen en wjj met hen".
Het is een Bomeinsch sehrjjver, die dit ge-
■egd heeft en die daarmee bljjk gaf een
goedon kgk op de dingen van zijn rijd te
uebben. Kon hjj nog eens op dit onder-
maansche tranendal terugkomen, wat xou de
man staan te kijken!
Ja, wèl lijn de tjjden veranderd, zelfs
verandereu, ieder jaar, iedoren dag, de tijden
en... de menBChen. Wjj hebbeh thans vlieg
machines kom daar 'n tiontal jaren temg
eens om. We sjjn opgegroeid met atoom en
electriciteit, we vinden een auto een dood
gewoon ding, we weten niet beter of een
bioscoop of wat hooren in elke plaats
Tempora mutantur et nos mutamos in illis.
Ook raadszittingen veranderen en de raads
leden insgelijks. Slaat u eens oude jaargangen
op van ,,'t Vliegend Blaadje" en zoek eens
naar de begrootinge-debatten drie, vier,
vjjf avonden. Een begrooting is nu eenmaal
een ding, dat zich maar niet zoo ineenslaat
behandelen, o heden, neen! Kijkt u eens
verleden jaar, toen was het debat al in twee
avonden afgeloopen en we vonden allemaal,
dat het wonder gauw ging.
Maar nu, DinsdagavondIn één enkele
zitting, wat zeg ik een halve zitting, in een
simpele uur of drie was do begrooting gepiept.
Aangenomen, finaal en vastgesteld en we
hielden nog tjjd over om te gaan slapen op
een behoorlijk uur. Nietwaar, dat noem ik
werken
Nu moet gezegd, de Voorzitter zat er flink
achterheen. De heer Hartendorf, die zoo
graag algemeene beschouwingen mag houden,
mopperde dan ook, niet voor niemendal, dat
„d'r niks geen aardigheid meer aan was",
do animo ging er glad uit. Goed, best, maar
de begrooting is er door, die jaarlijksche
nachtmerrie, waar we drie, vier kostelijke
avonden aan zoek brengen.
En kg'k eens naar dio algemeene beschou
wingen! Ja, de Voorzitter kon er niet aan
ontkomen, dat is waar, maar er waren maar
twee hooren, die er wat aan dedende heor
Grunwald en de heer Hartendorf. De rest
geloofde 't wel, liet de twee heoren be
schouwen en legde de beschouwingen naast
zich neer. Ja, wol trachtte de heer Harten
dorf er nog een politiek speechje uit te
slaan, maar, waar bom dat verleden jaar
nog gelukte, daar wse thans het resultaat
poover, of liever gezegd nihil.
Maar vóór we over die begrooting be-
bad de Baad nog een wel korte,
belangrijke agenda te doorworstelen.
JuiBt, doorworstelen, dat is het ware woord,
want er werd geworsteld. Evenwel was de
portuur ongelijkde heele vroedschap unaniem
togen B. en W.
't Betrof de kwestie-Agoma, de vraag of
hij ul of niet gepensioneerd sou moeten
worden. U weet, wjj goven graag ieder pdSk,
on B. en W. rèdeneerdenontslag ïb ontslag.
Maar de Baad zeiom den drommel niet,
ontslag is geen ontslag. En de Baad had
gelijk. Nietwaar, dat Ijjkt zonderling, dat de
Baad geljjk had, waar toch een ontslag een
ontslag is. (Want daarin hadden B. en W.
geljjk).
De werkman Agema, in dienst vaö de
reiniging, was ziok en dientengevolge onge
schikt voor zijn werk. De man drong op
pensioneering aan. Maar twee doctoren, die
een rapport over sjjn ziekte opstelden, vonden
hem nu juist niet zóó ongeschikt, dat hg
gepensioneerd zon moeten worden. Toen
schreven B. en W.Agema, je moet aan 't
werk. En Agema zei: ik doe het niet, want
ik ben ongeschikt. Nietwaar, een recalcitrante
daad, sooali de heer Over de Linden het
zeer deftig noemde. En B. en W. zeiden
dan de laan uit, droegem hem voor voor
oneervol ontslag, hetwelk de Raad verleende.
Toen zou het uit sjjn geweest, als... het
niet niet-uit was geweest. Want Agema kwam
in beroep bij den Raad en de Baad ver
anderde tenslotte het niet-eervol ontslag in
een eervol. De Raad had daar natuurlijk
zijn goede redenen voor, ep besloot opnieuw
deu patiënt door deskundigen te doen onder
zoeken, teneinde te aen of hg aanspraak
kon doen gelden op pensioen. De nieuwe
deskundigen, die handigljjk èn kool èn geit
wisten te sparen, brachten rapport uit en
B. en W. besloten Agema niet ontvankelijk
te verklaren in zijn beroep, met andere
woorden de zaak te laten zooals die was.
Maar de nieuwe wethouder, de heer De
Geus, vond termen om alsnog op pensionee-
ring aan te dringen en deed in dien geest
eeti voorstel aan den Baad.
En naar aanleiding van dit voorstel hebben
we Dinsdagavond genoegoljjk een unrtje vol
gepraat. Kjjk eenB, zei de Baad, die het
roerend met zichzelf eens was, wanneer een
oneervol ontslag verandert in een eervol,
dan heeft de betrokken persoon recht op
pensioen, want dan is hjj eervol ontslagen
gemeente-ambtenaar. Ja maar, zeiden de
Voorzitter en de beide andere wethouders,
ontslag is ontslag, en dat dit later eervol
geworden ïb, verandert aan het feit niets.
Jawel, zei de Raad, bij monde van den
heer Biersteker, dat doet bet wel.
Neen, zei de Burgemeester, dat doet het
niet.
Jawel, zei de Baad, bij monde van den
beer Verstegen, dat doet hot wel.
Neen, zei de Burgemeester, dat doet het
niet.
Jawel, zei de Baad, bjj monde van den heer
Do Geus en den heer Hartendorf, dat doet
hot wel.
Ik doe niet meer mee, zei de heer Adriaanse,
do Baad heeft gelijk, maar B. en W. ook.
Ik blijf er buiten.
En ik vind dat de Baad geen gelijk, n
ook geen ongelijk beeft, zei de heer Bek. Ik
doe ook niet meer mee. Geef den man
gratificatie.
't Was een moeilijk geval, lieve lezer.
Wetten maken is prachtig, maar ze nitvoeren
is nog wat anders.
Maar o wee. De kansen van B. en
daalden, daalden met elke minuut, met elke
seconde, met élk onderdeel van een seconde.
Daalden tot een tiende, een honderdste, tot
nul, tot beneden nnl.
Toen w&3 het nit. De Burgemeester was
heusch boos over. Daar doe je nou je
best voor, je slooft je uit en per slot van
rekening laton ze je nog zielig staan. Ik
werk aan dergeljjke verordeningen niet meer
ee.
Burgemeester, dat zul je wel laten, riep
dr. v. d. Berg. 't Is uw plicht om mee te
doen aan totstandkoming van verordeningen.
Wol foei, wat is dat voor een houding!
Wel foei, wat iB dat voor een houding!
beaamde de heer Biersteker.
Maar de Burgemeester bleef ijzig kalm,
en betoogde, dat, waar het college van
>n W. de verordeningen naar hun beste
in uitleggen en de Raad hetzelfde doet,
1 tot een tegengesteld resultaat komt, het
en van wetten en verordeningen groote
moeilijkheden oplevert.
De Burgemeester had gelijk, maar wjj
uden zoo zeggen, dat de oplossing nog al
voor de hand ligt: men passé het bjjbel-
rd toe: indien er iets is dat u hindert,
rnk het uit en werp het van u, m.a. w. men
verandere de wet en hale er de dnbiouse
artikelen nit.
Toen Agema dan eindelijk gepensioneerd
was, kregen we wat rust. De famonse molk
en broodverordening ging er zonder slag of
■toot doorofschoon het Alkmaarsche vonnis
nog niet bekend was, bleef het melkpercentage
van '2.7 gehandhaafd en werd hot gewicht
bet brood veranderd in een minimam
van 650 resp. 550 voor dobbel gebakken
brood -f- de bekende speling.
Nadat we nog een paar ambtenaren hadden
benoemd de heor do Geus kreeg het eer
volle beroep van „onbezoldigd tweede 4e
ambtenaar tor secretarie", kregen we de
begrooting.
De algemeene beschouwingen, we zeiden
>t reeds, liepen op niets uit. De heer
Grunwald was het zakelgkst en constateerde
gunstige batig saldo, 't Is altijd prettig
je wat overhoudt en er is nu f 8962.
r over dan 1912. 't Finantieel beleid is
dus prima. Maar o die hoofdelijke omslag!
Die moest verhoogd met 'n f 7000.—. 't Is
natuurlijk de vraag nog of het percentage
verhoogd zul worden, maar in ieder geval
moet de bevolking al per hoofd 40 cent meer
opbrengen.
"aar ook de debatten bg de artikelen
bevatten niot veel belangrijks. Hoe kan het
ook: van de 3 nnr die de bohandeling der
begrooting in beslag nam, werd zoowat een
nur vo'gepraat met uiterst vervelende debatten
over eon sloot, het dempen daarvan, rioleering
etc., een ongetwijfeld zeer nuttig en van
gemeentelijk belang zijnd onderwerp, doch
onze lezers te weinig zal inleresseeron
om hen daarmee op te houden. Het hield
ook verband met 'sheeren Adriaanso's plant
soentje om den watertoren. Doch deze heer
ging met zijn plantsoentje ongetroost weer
w®gi „wacht u nog een beetje, meneer",
1 er gezegd; „we zitten daar in de
onbewoonde wereld", geroepen.
Jongen, jongen, zei de heer Adriaanse,
't is jammer, 't zon zoo'n snoezig plekje
zijn geweest.
Aan het slot kregen we nog een onver
kwikkelijke salarisgeschiedenis. De jaarwedde
den opzichter der Gemeente-reiniging
1 en passant eventjes mot f500.ver
hoogd. Dit zou onbemerkt sgn geschied, ware
de heer Hartendorf op informatie uit
gegaan, maar deze verzette zich niet langer
de Voorzitter de geheimzinnige woorden
sprak: Nood breekt wet.
"aar de heer Grunwald, die niets wist
van al wat hieromtrent vroeger geschied was
in geheime zitting, verzette zich heftig, vond
het verschrikkelijk, dat, waar lange dieenssies
noodig zjjn voor futiele verhoogingen, deze
aanzienlijke verhooging zoo maar tnsschon
duim en vinger doorgaat. De man is nauwe
lijks een jaar hier; er zjjn nog wel andere
ambtenaren, die even lang als deze heer in
de gemeente zjjn en voor wie geen ver
hooging wordt voorgesteld Kortom, de
heer Grunwald mopperde geweldig.
Ofschoon nu op zich zelf mopperen geen
deugd is, was het hier uiting van een ver
ontwaardigd gemoed. Want de heer Grun
wald. had de zitting niet meegemaakt, waarin
al de deugden van den betrokken ambtenaar
werden opgesomd, die inderdaad den Augias
stal der gem.-reiniging afdoend schjjnt ge
reinigd te hebben. En de Baad, sterk in
zelfbewustheid, maakte er een aardigheidje
van, was uitgelaten vrooljjk en dol.
Toen zeilden we knus en gemoedelijk naar
ra grooten oceaan der ledigheid, telden de
begrooting op, kwamen tot een kleino millioen
en gingen huis toe, dankbaar en voldaan.
Volkspetitionnement voor
plaatselijke keuze.
Door de drankbestrijders in ons land wordt
dezen winter een belar.grjjke actie op touw
gezet ter verkrijging van een radicale drank-
wetwjjziging.
Een wjjziging n.1., waarbij het huidige
vergunniogssysteem wordt vervangen door
het stelsel van plaatselijke keuze
d. i. het stelsel, waarbjj aan alle meerder-
jarig. mannen en vrouwen in een gemeente
het recht -wordt gegeven, om bg volksstem-
mi°g nit te makeD, of er in die gemeente
vergunningen zullen zijn, ja dan neen, en zoo
ja, hoeveel er dan zullen zjjn.
Een regeling dm van den publieken drank
verkoop door het volk zelve.
Het stelsel bestaat reeds in vorschillonde
landen, om. in 42 van de 46 Vemen. Staten
van Noord-Amerika, in Canada, in Noorwegen,
Finland en Schotland.
Het is van minder verre strekking dan
het staats verbod, dat op 1 Januari 1912 op
IJsland is ingevoerd.
Aanvankelijke „proefstemmingec"zjjn prach
tig geslaagd. We zullen eens eenige cijfers
noemen. In St. Pancras werden 501 stemmen
uitgebracht; hiervan waren 437 geldig en 64
blanco. Van die 437 geldige stemmen waren
er 261 of 59 'óor algeheelo verdwijning
van cafd's, 91 voor vermindering, 79 wensch-
ten den tegenwoordigen toestand te hand
haven, terwjjl 6 voor ozibeperkten drank
handel waren. In Enkbuizen waren van do
3723 geldige stemmen 2109, d. i. 56 voor
algeheele afschaffing, in Bovorwjjk 1449 of
58%, rih Glanerbrng, het arbeidersdorp bg
Enschede zelfs 75%, terwijl dit percentage
in Franeker 80 bedroeg.
Telt men het percentage van hen, die,
zooal niet voor geheele afschaffing, dan toch
voor vermindering zich uitspraken, er bjj, dan
komt men tot 80, ja zelfs 90%.
Het te teekenen adres vraagt een bepaling
in do drankwet, waarbjj deze verlaging tot
stand kan komen, wanneer van het aan
tal uitgebrachte geldige stommen zich daar
voor verklaart en de regeering daartegen
geen bezwaar heeft.
Uitdrukkelijk wordt gevraagd, dat aan het
referendum ook vrouwen zullen kunnen deel
nemen.
Ook in den Holder bereidt men een derge
lijke aotie voor. De verschillende drank-
bestrjjderB-vereenigingen willen zich daartoe
atsocieeren met andere organisaties om de
beweging op touw te zetten. Men begrijpt
dat er heel wat werk voor versischt wordt,
en het drankweer-comité, gevormd uit de
verschillende vereenigingen die zich op dit
terrein bewegen, roept daartoe de mede
werking van allen in. Teneinde tot den opzet
vau het plan te komen, is eeno vergadering
uitgeschreven op Woensdag 5 November a.s.,
's avonds 8 nur in „Tivoli" en wij verwachten,
dat iedere vereeniging zich daar zal doen ver
tegenwoordigen. Zoo ooit, dan is hier slechts
door samenwerking resultaat te verkrjjgen,
want in een zoo uitgestrekte gemeente als
de onze moeten vele vrijwilligers gevonden
worden, bereid om huis aau huis de „stem
biljetten" rond te brengen en ze op te halen
zoo noodig.
~i eone advertentie in dit nummer wordt
op aller medewerking een beroep gedaan.
Daar de drankstrgd een strjjd is vrjj van
alle politiek of godsdienst, vertrouwen wg
dat iodere vereeniging, op welk gebied zjj
ook boweegt, ons zal steunen en mede
zal willen werken om tot een resultaat te
komen.
Zend dus allen een of meer afgevaardigden
ter vergadering! g
Fee»tJoun fen It Frysk Selakip
„Gysbert Japicx".
Snjeon, hong de hiele dei de Fryske flagge
dt by „Casino", hwot bitsjntte moast, det de
Friezen op 'e Helder, foest fioro sooonen.
De leden fan it Frysk Selskip „Gysbert
Japicx" h&lden yn 'e greate seal fen „Casino"
dy joun 'n bollige „gearkomste", om mei 'e
noar 't fiif jierrich bistean fen 't Selskip to
iren.
Bjj. it earste ynkommen yn 'e seal, krige
en al 'n feeatlik gefoel, mei al die slingers-
forsioring oer en hwer trooh de seal, on de
blommen dy op de tafels stienon.
De wirklist wier ek mei aoarch keuzen en
it gohiel biloofde 'n moajje joun to wirden.
De Foarsitter fen 't Solskip, de hear O.
Veenatra, röp de leden en gasten 'n hertlik
wolkom ta. Dalik dêrop waord 'u tige mooi
en great blomstik op it toaniel brocht, hwêrby
de hear Oosterhout dit mei goed kcazene
wirden ütrikte oau do Foarsitter, foar syn
iver, tiid on drokte dy bjj bat om alles foar
'e noar to krijon, sa, dat it elts noi it sin is
on det hjj de man is, dio it Frysk Solskip
„GyBbort Japicx" sa wit to lieden, dat elts
lid mei forlangen dtsjoclit nei 'n Fryske joun.
It is net mei jild to biteljen, sa lyk 'e nóch
gong OoBtorhout fierder, hwet Jo foar it
Selskip dogge, lit dêrom dizze blommen foar
Jo neat oars wêse, as 'n erkenning fen üs,
foar it jinge Jy diera hawwe for it Selskip,
en tefions 'n oanfitering om op de selde wize
troch to gean.
Sünder de foarsitter Veenstra, wier omtrint
gjin „Gysbert Japicx" to tinken op'e Helder.
Nei de léste wirden fen de hear Oosterhout,
it yn 'e veal 'n Ónbedaerlik hantsje-
klappen en stampfoetsjen.
De Foarsitter hie, lyk as hy sei, gjin
wirden genÓob, om syn tankbréns üt to
drukken, hwerby jiffer VeenstraVerhoeve
Bruinvis ek net neilitte koe, bjar tofreden-
heit to Qtorjen en tige tankber wier foar
dit bljjk fen waerdearring.
Nou aiot de gong er al goed yn.
Bjj de ieperlog fen 'o gearkomste liet de
Foarsitter do fiif jier fen it bestean fen it
Selskip, ien foar ien noch ris wer l&ns ds
binne gean. Hg liet op it ein goed ütkomme,
dat de mannen die hjar ynspand hawwe om
hjir 'n Frysk Selskip to krjjen, dèryn slagge
binne, hwent „Gysbert Japicx" op 'e Helder
toond, nei die fiif jier, noch op sterke
skroevon to atean.
De Foarsitter bope den ek, dat dit noch
ris wirdo scil, fiif kear fiif jier.
Om nou ierder oer de wirklist dt to
weidzjen, is myn doel net, it sooe ek to
folie romte freegje, lit it dérotn goed wêze
as ik dit noch eiz
Dat alle spilers en spylsters, sjongsters
en sjongers en fierder alle gearre dy mei
dien hawwe om de joun sa sellich müchlik
to meitsjoD, mei de op de Foarsitter bikende
wize, tank sein waerd foar hjar wirk.
ien ding mat ik noch efkes meidiele:
Jifler C. B. Oosterhout waerd op dizze
jouu bineamd asbötengewoanlid fen forstjinste,
hwerby de Foarsitter hjar 'n tige mooi diploma
yn 'u list oorrikte mei 'n tapaslik wird,
nwerby noch 'n blomstikje kaem. Ien en
oar foar hjar spyljen op 'e piano, hwerfoar
hja allyd kloar wier. Wjj scoenen dizze
krêft op dl gearkomsten hiele min misse kinne.
Hjir kaem oan it hantsjeklappcn ek bast wer
gjin ein.
Fen de greate wirklist koe it léste DÜmmer
(douDsjen) net dien wirde, hwent de leden
wierner. wirch fen it sjên, laeitsjen, sjongen,
stampfoetsjen, ensf.
Do de Foarsitter sldte, wier it ek sl ïere
raoarn, en de leden fen „Gysbert Japicx"
scille dizze joun net gau forjitte.
De skriuwer.
Het laatste bezoek aan de „Volturno'
Men meldt aan do „N. Bott, Ct.":
Diosdaguacht kwam te IJmuiden binne
het Nedcrlandsche stoomschip „Charloia
j kapitein Schmidt, die gerapporteerd had d;
leden van de bemanning eon bezoek aan de
„Voltnrno" hadden gebracht en het schip
hadden doen zinken.
De le stnnrman E. van Twisk, onder wiens
leiding het bezoek aan boord van de Volturno
is gebracht, verstrekte ons met de meeste
welwillendheid de volgondo bjjzouderheden
I Des avonds te 9.30 van den 17on October
kregen we op 46" 44 N.B. en 36° 44 W.L
een stoomschip in zicht hetwélk zonder lichten
-. Met de „Charlois" nader bg komend
bleek dit vaartuig in ontredderden toestand
en geheel verlaten te zjjn. Wegens de groote
duisternis kon op dien afstand niets nauw
keurig worden opgenomen en zetten wjj te
10.45 's avonds een sloep uit om een nader
onderzoek in te stellen. Er .»»d -.inig
deining dus leverde de zee op zich zelf geen
direct gevaar op. In de boot namen plaats
de le stuurman, de heer E. van Twisk,
Hollander, de le machinist, de heer J. W.
van Zeeland, Hollander, de bootsman, J. E.
Manuelse, Noorman, de Duitsche matroos
C. Herder en de Hollandsehe matroos D.
Bonnes. Wjj konden toen vaststellen en gingen
zulks rapporteeren, dat het een geheel uit
gebrand on verlaten stoomschip was, dat wjj
in den nacht Biecht durfden naderen. Wjj
bleven daarom tot het aanbreken van den
dag in de nabjjheid en stelden toen met de
selfde bemanning van de boot een nader
onderzoek in en bevonden, dat het het En-
gelsche stoomschip „Volturno" nit Botterdam
wsb. Van de ramp, die het schip getroffen
had, was ons toen nog niets bekend. De
lading in de ruimen smeulde nog en achter
en voor sloegen nog de vlammen uit, doch
de machinekamer was oogenschjjnljjk nog in
zeer goedon staat.
Het eenige wat wjj van de opvarenden
terugvonden waren onder den bak in het
volkslogies de verkoolde overblijfselen van
4 menschen, geheel onherkenbaaralleen aan
de schedels en enkele ledematen was te zien
dat het overblijfselen van menschen wareD.
Tot -welk geslacht 2jj behoorden was niet
tst te stellen, daar de ljjken en de kleeren
slechts oen verkoolde massa waren. Alleen
kon nit de vormen «enigszins opgemaakt
worden, dat een hunner een groote dikke
man of vrouw on een een jong maatje of
een jong meisje geweest moest zjjn.
Hoe groot de hitte aan boord geweest
moet sjjn, toonde op vele plaatsen het go-
smolten glas en koper.
Wjj namen verschillende voor de hand
liggende voorwerpen in de boot mede, als
scheepshol met den naam „Volturno" er
een fluit, een oliekac, eeu lepel, wat
drinkmokjes en eenige stukken zeep. Uit de
maohinekamor nog een daar hangend jasje,
vermoedelijk van een der machinisten, met
koperen knoopon en opstaand kraagje. (A1b
ivenir stond een lid van de bemanning,
die het jasje in zjjn bezit had, een knoop af
bjj onze thuiskomst zagen wjj, dat er van
voren een vlag met krnisteeken op stond en
van achteren de namen Monnery en Co.,
London Southampton, Corr.)
Wjj stelden, voor zoover wjj de plaatsen
konden bereiken, nog een onderzoek in in
tweede klasse, doch konden nergens meer
sporen of achtergobleven voorwerpen vinden.
Diep onder den indruk van de ramp, die
het kolossale stoomschip getroffen moest
bobben en nog onbekend met het lot der
overige opvarenden, beslóten we, daar het
schip onmogeljjk te bergen was en zeer ge
vaarlijk voor do scheepvaart droef, het wrak
te laten zinken. We namen daartoe het deksel
de binnenboordinjectie af en openden de
inlaatcirculatie, waardoor de machinekamer
binnen enkele uren moest onderloopen en
hot schip naar den bodem der zee moest
verzinken.
Wjj verlieten het wrak ts 9.30 voormiddags
op 46° 81 N.B. en 86° 43 W.L. en vervolgden
te 10 uur met de „Charlois" onze thuisreis.
verloren spoedig het wrak uit het ge
zicht, dat toen evenwel nog niet gezonken was.
0r. A. Kuyper
vierde Woensdag sjjn 76ste geboortedag.
Gewezen van de band.
jj de Haagache rechtbank was sedert
geruimun tjjd aanhangig het verzoek tot
onder-curateele-stelling van freule C., wier
ratvlnchting in Augustus 1912 uit èen Belgisch
krankzinnigengesticht door de dagbladen uit
voerig werd besproken. De onder-curateele-
stelling was verzocht op grond van krank
zinnigheid.
De Haagsche rechtbank heeft nu onlangs
dit verzoek als ongegrond van de hand ge
wezen en alsoo de gevraagde onder-curateele-
stelling geweigerd.
Te zwaar werk.
Naar men aan het „N. v. d. D." mede
deelt, bestaat bjj de directie der Staats- en
Centraalspoorwegen het voornemen, om eer
lang de groote locomotieven met één machinist
twee onder machinisten (stokers) to doen
rjjden. Het moet n.1. geblekon zjjn, dat de
bediening van deze groote machines, vooral
bjj het vervoer van zware sneltreinen, te
bezwarend is voor twee man. Ia den laatstcn
tjjd heeft men als bewjjs hiervan geconsta
teerd, dat een machinist en een onder-
achinist, die geregeld zulk een machine
reden, aanmerkeljjk in lichaamsgewicht waren
afgenomen. In één maand viel een van hen
pond af.
Uit Ned.-lndlë
Soeara schrjjft aan de Preanger Bode:
Het is opmerkeljjk, dat de inlands che
ouders, die het kunueu betalen, misschien
doordat van de resultaten van het Hollandsch
onderwjjs aan de inlandsche scholen nog zoo
weinig bekend is, tegen deze school een
vooroordeel hebben, enhnnne kinderen
liever naar dnre particuliere on-
derwjjsinrichtingen zenden dan naar
de inlandsche school der eerste klasse. De
particuliere scholen met reputatie, zooals ze
op groote plaatsen zijn te vinden, zjjn thans
overvnld met inlandsche leerlingen, zoodat
vaak candidater. geweigerd moeten worden.
Alleen dames, die privaatlessen in het Hol
landsch aan inlandsehe kinderen geven, spin
nen er goud bjj.
De inlaaders gaan na de schoolsche vor
ming liefst naar de gouvernementsboreau's,
om later aan de staatsruif te kunnen m
knabbelen. In alle takken van gonve
mentadienst overtreft het aanbod van w
zoekende inlanders verre de vraag.
Niet alleen bjj het onderwjjs aan inlanders
dus, doch ook op de arbeidsmarkt laat zich
de wet van vraag en aanbod duchtig ge
voelen. Slechts weinigen van de ontwikkelde
inlanders trachten buiten het gouvernement
en den particulieren dienst zich een zelf
standig bestaan te scheppen.
Sehrjjver is van oordeel, dat, zoolang do
inlander a«h nog te veel laat Isiden door de
verkeerde overweging, dat enkel in gouver-
nementsdienstdienst eenige carióre te maken
is; zoolang hjj nog niet doordrongen is vara
de noodzakelijkheid, om ook buiten de staats
betrekkingen aan de menschen te toonen,
de Javaan ook voor iets anders deugen
kan; zoolang men niet ook in landbouw,
handel, ambacht o. d. door ernstig streven en
rnstelooze arbeidzaamheid sjjn geluk durft te
beproeven dat dan van werkelgken voor
uitgang bjj den inlander nog moeilgk sprake
zal kunnen sjjn.
Een trawler vergaan.
Aalesund, 28 October. Gisteravond is bjj
het noordeljjk deel vau Lepsö (een eilandje
aan de Westkust van Noorwegen) het stoom
schip „Aslo", van de Wilson-ljjn, met den
stoomtrawler „Brat" uit Beval in botsing
gekomen.
De stoomtrawler zonk oogenblikkeljjk. Acht
der opvarenden zjjn verdronken, vier sjjn
door de „Aslo" gered en naar Drontheim
gebracht. De „Aslo" is licht beschadigd.
Vliegongeluk.
Beims, 28 October. De kwartiermeester
bjj de artillerie Canal is met zjjn vliegtuig
van 100 meter hoogte gevallen en gedood.
Een vulkaan.
St. Petersburg, 28 Ootober. Volgens een
bericht uit Tomsk is een vulkaan in het
Altai-gebergte in volle werking.
Twee kinderen vermoord.
Parjjs, 29 Oct. Heden ochtend zjjn te
Nanterre de ljjken gevonden van twee kin
deren, gedood door revolverschoten. De poli-
stelde dadeljjk een onderzoek in. De
slachtoffers zjjn de kinderen van Pierre Save-
tier, een veertigjarige man, die hen gisteren
■elf doodschoot. De moordenaar leverde zich
zelf hedenochtend aan de politie over. Hg
verklaarde zjjn kinderen gedood te hebben
ten gevolge van een twistgesprek dat bjj
met zjjn vrouw, van wie bjj gescheiden leeft,
gehad had.
Brand op de Genttche tentoonstelling.
Gent, 29 Oot. Hedenavond omstreeks 7 unr
brak brand uit op de de tentoonstelling in
de af deeling „Oud Vlaanderen". Zevenhuizen,
waar verschillende artikelen werden verkocht,
werden vernield.
De aangerichte schade is zeer groot.
Het verongelukken van de L II.
Berljjn, 29 Oct. Het ambteljjk oudersoek
naar de ooraaak van het verongelukken van
het mariueluchtachip L. II heeft aan het
licht gebracht, dat de ramp veroorzaakt is
doordat zioh in do voorste gond.1 oen ruimte
vormde, waar do lucht sterk verdund was,
ten gevolge van do bjj deze construotie voor
'de eerBte maal in gebruik genomon aan de
voorz|jde van de gondel aangebrachte schut-
echermen, het opzuigen vau het aan den be
nedenkant van het luchtschip ontsnappende
gas en de ontsteking van het in den gondel
gestroomde gasmengsel door vonken van den
motor.
Noch de eonstructeurs van de marine, noch
do Zeppelin-maatschappjj hebben de nood
lottige werking van dit nieuwe scherm voor
zien. Geconstateerd werd, dat de motoren
voor het opstjjgen uitstekend hebben gewerkt.
Het gerucht wilde, dat dit niet het geval
zou zjjn geweest.
Brandstichting.
r valt wederom een wandaad van de
Engelecho suffragettes te vermelden. Zjj heb
ben n.1. de onbewoonde villa Mill House te
Bordon (Hampshire), toebehoorende aan den
broeder van minister Mac Kenna, in brand
gestoken. Op het terrein van den brand lag
een nnmmer van het tijdschrift „The Suffra
gette" met het volgende opschrift: „Mac
na, gjj lafaard, die dapper genoeg zjjt
om vroHwen te folteren, maar bang ijjt voor
mannen! Dit is een protest tegen de gedwongen
voeding. Het kiesrecht voor de vronwenl"
De aangerichte schade ie zeer belangrijk.
Een Leeuwenjacht te Heidelberg.
Ook te Heidelberg is een leeuwenjacht
gehouden, die echter met veel minder op
schudding is afgeloopen dan te Leipzig. Een
beestenspel geeft daar voorstellingen, waarbjj
nummer van het pogram, de doodstrjjd
in de leeuwenkooi, er vooral op berekend is,
menschen te laten griezelen. Vrijdagavond
omstreeks tien uur toen onder de voorstel
lïng de leeuwen van kooi moesten verwiose-
len, braken drie volwassen leeuwen los en
liepen bjj den Botanischen Tuin in de rich
ting van de stad. De oppassers achterhaalden
hen gelukkig en dreven hen met groote
dapperheid in hun kooi terug. Het publiek
was in den eersten schrik ontzet gevlucht,
maar koerde terug, toen alles goed afge
loopen bleek te zjjn. De voorstelling ging
daarna weer haar'gang.
0e nieuwe tarlefwet In da V. S
De nieuwe tariefwet in de V. S. verbiedt,
geljjk we reeds hebben gemeld, den invoer
van aigrettes en andere veeron van vogels.
De douanebeambten hebben de dames, die
met de Kronprinzessio Cecilie te New York
kwamen, voor niet minder dan 36,000 gulden
kostbare veeren afgenomen. Mevr. Caroline
Whittelongone leed de grootste schade
f21,600; zjj verzette zich eerst dapper tegen
het openen harer kofiers en wilde ook h»ar
hoed niet afgeven. Mevr. Fred. Vanderbilt
was kalmer in haar protest, maar alle dames
aan boord gaven te kennen dat de naam
„vrjj land" vcor de Ver. Staten niet meer past.
wenscht, zjj van haar kant alles doet en
allee nalaat wat noodig is om dien steno (e
verwerven.
Ons recht en kritiek, onze kritiek op bet
kapitalisme in al zjjn uitingenons recht van
propaganda voor onze eigen klasse-eischen,
blijft ongeknot. Volkomen terecht heeft
Troelstra in zjjn jongste artikelserie in „Het
Volk" gezegd, dat de vraag, in hoeverre
een protest met het woord door een protest
met de daad moet worden gevolgd, van ge
val tot geval te beoordeelen zal zjjn. Zullen
wjjjeenerzjjds|ter wille van onze meergenoemde
eischen soms een daadwerkelijk protest achter
wege laten om niet in de *kaart te spelen van
de rechtersjjde, die wellicht hun steun aan
de onze zou paren, hetzij uit politieke be
rekening, hetzjj omdat zjj van oordeel was
dat «en door ons afgekeurde regeerings-
maatregel niet ver genoeg ging, anderzjj ds
kan ook het oogenblik komen, dat wjj als
revolutionaire, den klassenstrjjd-voerende
partjj, moeten zeggenzelfs ter wille van
het kiesrecht kunnen en willen wjj d i t niet
slikken.
Leger.
Uit de Pere.
De sociaal-democraten en
het ministerie.
G. W. S. (het lid van de Tweede Kamer
mr. G. W. Sannes) in het Marxistisch Week
blad van het Volk:
WO kannen de regeering niet garacdeeren,
dut wjj haar onder alle omstandigheden op
de been sullen houden. Waar mogelOk zullen
wjj zeker niet het spel der rechtersjjde
spelen, maar de regeering, die de twee voor
ons, door de kiezers, vooropgestelde sociale
hervormingen tot stand wil brengen zal bjj
al haar gedragingen hebben te overwegen,
dat zoo zjj den stenn der sociaal-demokraton
Bjj &oninkl|jlt besluit is met ingang Tan i
November onder toekenning vsn pensioen een
eervol ontslag uit den militairen dienst verleend:
aan den luit.-genernal W. A. T. de Meester,
commandant van het veldleger, gonvernenr der
Residentie;
aan de generaal-majoors i. Brnce, commandant
der 3de divisie F. Tonnet, Hr. Ms. adjudant ib.d
commandant der 2de divisie, P. Kleyhens, van den
grooten staf, commandant dér Nieuwe Hollandsehe
Waterlinie, tevens bevelhebber in de 11de mili
taire afdeeling en A. N. J. Fabius, van den grooten
stof, commandant der stelling van Amsterdam,
tevens bevelhebber in de 1ste militaire afdeeling.;
aan den kolonel M. W. de Vries, commandant
der Vilde infanteriebrigade, en aan den Init-kol.
F. A. Nienwenhuys, van den provincialen staf,
prov. adj, in Gelderland, allen op hnnne aanvrage;
zoomede aan den generaal-majoor W. F. K.
Bischoff van Heemikerck, inspecteur der infanterie.
De Ltgermulatiee.
Bjj K. B. zjjn met ingang van 1 November 1913
benoemd
lo. tot luitenant-generaal, commandant van het
veldleger, de generaal-majoor G. A. Buhlman,
commandant van de IVde divisie
tot generaal-majoor, commandant onderscheiden
lijk van de lilde en IVde divisie, de kolonel W.
H. van Terwiiga, commandant van de IVde infanterie
brigade en H. M. adjudant in buitengewonen dienst,
de kolonel P. W. Weber, commandant van de
brigade grenadier* en jager*;
tot gouverneur der re*identie de generaal-majoor
A. L. Klerk de Reus, commandant van de 1ste
divisie
2o. bjj den grooten staf,
tot commandant der stelling van Amsterdam,
tevens bevelhebber in de 1ste militaire afdeeling
de generaal-majoor A. R. Ophorst, inspecteur der
vesting-art, zulks onder eervolle ontheffing uit
zjjne tegenwoordige betrekking
tot generaal-majoor, commandant der Nieuwe
Hollandsehe Waterlinie, tevens bevelhebber in de
Ilde militaire afdeeling, de kolonel A E. J. G.
d'Hameconrt. commandant van het 4de reg. vest -art.
3o. bjj den generalen staf tot lnit-kol. de majoor
H. van der Hegge Zijnen van dien staf, chef van
ia stat der IV divisie
4o. bjj den provincialen ital tot majoor, provin-
ciale-adjudant in Noord-Brabant, de kapitein j.
Suermondt, van het 8ste reg. inf.
5o. bij den plaatselijken staf tot eerste luitenant,
de 2de luitenants J. Zelvelder en F. L. E Mauren-
brecher, plaatselijke adjudanten, onderscheidenlijk
te Deventer en te Ede;
6o bij het wapen der infanterie, bjj den staf,
tot inspecteur van het wapen de kolonel P. I).
Bnyze, commandant van de 1ste infanterie-brigade
bjj de brigade grenadiers en jagers tot kolonel
commandant van de brigade, de Init.-kol, L. J. H.
Habbema, commandant van het reg. grenadiers;
bjj de 1ste infanteriebrigade, tot kolonel, com
mandant van de brigade, de lait.-koL B. J. Land,
van den generalen ataf, chef van den staf dor
Ile divisie:
bij de Ive infanteriebrigade tot kolonel comman
dant van de brigade, de luit-kol. W. S. N. van
Bocknm Maas, van het reg. grenadiers;
bjj de Vlle infanteriebrigade de lnit.-koI. D.
W. de Jager, commandant van het 5e reg.
Bij het 2de reg. tot majoor, de kapitein, M. D.
J. de Jongh van het 20e regiment.
7o. bjj het wapen der artillerie, tot majoor,
de kapitein op non-activiteit J. C. A. Drabbe, van
het wapen.
Bjj den staf van het wapen, tot inspecteur der
vesting-artillerie, de kolonel A. van Doorninck,
commandant van het 15e reg. vesting-artillerie
tot majoor de kapitein J. C. Logger, van dien staf,
werkzaam bjj het departement van Oorlog; tot
magazijnmeester bjj het magazijn te Woudrichem,
de kapitein J. Friso Roorda, van het 2de reg.
vesting-artillerie; tot kapitein-magazjjnmeester,
de eerste Init-magaxijnmeoster, J. Bretser, van
den staf te Amsterdam;
Bq het 1ste reg. veld-artillerie, tot kolonel de
lnit.-kol. O. L. G. F. Aberzon, commandant van
het korps;
Bjj het 3de reg. veld-artillerie, tot majoor, de
kapitein J. O. P. W. A. Steenkamp, van het korps.
Bij het 4de reg. veld-artillerie, tot majoor de
kapiteins H. A. Rnyscb Lehman de Lehnsfeld, en
F. Aronstein, onderscheidenlijk van het 1ste en
het 2de reg. veldartillerie, beiden gedetacheerd bij
het korps.
Bjj het 1ste reg. vest-artillerie, tot kolonel,
commandant van het korps, de laitenant-koL M.
J. A. MasthofT, van den stof van het wapen, voor
zitter van de Commissie voor Proefnemingen; tot
kapitein, de eerste luitenant A. de Kat, adjudant
bij het kosps; tot eerste luitenant, de tweede
luitenant J. C. van Apeldoorn, van het korps.
Bjj het 3de reg. vest-artillerie tot majoor de
kapiteins H. van den Broeke en L. G. Schuur
man, onderscheidenlijk van het 3de en het 1ste
reg. vesting-artillerie.
Bjj het 4de reg. Test-artillerie, tot kolonel,
commandant van het korps, de IniL-kolonel C.
Houtman, van het korps; tot majoor, de kapitein
J. G. W. Bolomey, van het 3de reg. vest.-srtilleric
BjjILB. zjjn met ingang van 1 Nov. 1913 benoemd
bjj bet 19e reg infanterie tot commandant van
het korps de majoor W. C. Schönstedt, commdt.
van het le bat. 21e reg. infanterie; tot kapitein
de le lnit N. J. Schellenberg, adj van het 10e
regt. infanterie:
bjj het 21e regt. infanterie: tot majoor de kapt.
G. K Müller van het 10e regt infanterietot
kapitein de le loitenants A. Wiegand en C. C.
Schmontziguer, onderscheidenlijk van het 7e regt
infanterie en adj. van het 19e regt infanterie;
bjj het 10e regt infanterie tot le luitenantde
2e luit A. BL Steup en de mil.3e luit.J. Riphagen,
beiden van het korps.
De majoor P. M. Vogelsang, van het 10 regt.
infanterie wordt op 3 Nov. gedetacheerd te Am
sterdam, tot het volgen van een cursus in den
vesting-oorlog aldaar.
De werkxaamstelling van den kapitein B. ten
Broecke Hoekstra van het 10e regt inlanterie ten
bursela van den chef van den generalen staf te
's-Gravenhage, is voor den tijd van dén jaar verlengd.
P. Lobs van de le comp.
ten te Brielle is overge
plaatst bjj de 2e comp. van hot korps te den Helder.
De jongoling J. Kwinkolanberg, alhier, is tegen
5 Nov. a s, opgeroepen als velontair bij de initractie-
eompagnie te Seheonheven.
