veel voorkomende geheimzinnige ziekte, waar
aan een groot aantal arbeiders en arbeidsters
van de United States Radium Corporation" te
Newark in den staat New Yersey stierven opge
helderd.
Te Newark staat een van de grootste radium-
fabrieken van de Ver. Staten, wel is waar niet in
dien zin, dat hier radium vervaardigd wordt,
maar de fabrieken maken voorwerpen met radi-
umkleuren. Er zijn een massa voorwerpen voor
welke het van belang is, dat zij des nacbts licht
uitstralen, zooals wijzerplaten of wijzers van
horloges, opschriften van reclames e.d.m. Voor
zulke zaken worden radiumverven gebruikt,
welke de eigenschap hebben des nachts de voor
werpen welke ermee bestreken zijn, zichtbaar te
maken.
Men weet, dat de bestraling van den mensch
met radium voorzichtig .móet geschieden, daar
anders ernstige nadeelen voor de gezondheid
kunnen ontstaan, welke onder sommige omstan
digheden den dood ten gevolge kunnen hebben.
Ook de radiumverven zijn, wat men tot dusverre
niet wist, zeer gevaarlijk. Het is gebleken, dat de
arbeiders door de voortdurende aanraking met
radiumhoudende stoffen langzamerhand een
ernstige beenderteering in den mond kregen,
vooral daar zij gewoon waren, het penseel, waar
mede zij de kleuren op de voorwerpen aanbrach
ten, eerst in hun mond te bevochtigen.
Door de kaak van cenige arbeiders, die slacht
offer waren geworden van de massa sterfte, te
onderzoeken, stelde men vast dat deze kaken
wonderlijk genoeg in het. donker licht uitstraal
den. Op deze wijze kwam men geleidelijk tot den
oorsprong van de ziekte, welke van de kaak uit
het geheele lichaam aantastte. Sinds de slechte
gewoonte om het penseel in den mond te steken
opgehouden heeft en de noodige voorzorgsmaat
regelen genomen zijn, is de ziekte bij alleen, die
aangetast waren, terstond afgenomen.
wat de nieuwe ford aan ford HEEFT
gekost.
Henry Ford heeft aan een correspondent van
de „United Press" verklaard, dat voor hij begon
met zijn nieuwe Fordtype zijn vermogen op de
bank 360 millioen diollar bedroeg. Tdans hóeft'
hij nog „slechts" 250 millicon dollar. Vorder ver
klaarde hij er van overtuigd te zijn, dat weldra
een welgestelde familie van 6 personen in Ame
rika 6 auto's zouden bezitten.
frovincïaal^ïEuws!
St. MAARTENSVLOTBRUG. Het personeel
van de Zuivelfabriek „De Eensgezindheid" werd
dezer dagen verrast met een flink vet varken.
Met groote blijdschap en dankbaarheid aan den
onbekenden gever, werd dit St. Nicolaascadeau
aanvaard.
Een kudde schapen voor de Schager markt
geraakte nabij BARSINGERHORN onder de
tram. De kudde was van den hoofdweg een zij
wegje ingeloopcn en van daar op de tramweg ge
komen. De schapen, waarvan 8 gedood werden,
kwamen van verschillend© eigenaars, allen van
Winkel.
KOLHORN. Het post-, telegraaf- en telefoon
kantoor is opgeheven, in de plaats daarvan is een
station voor de post- telegraaf- en telefoondienst
gekomen. Het verschil daarvan bestaat hierin,
dat het kantoor wordt waargenomen dioor een
man en het station door een vrouw. Dit laatste
kost minder. Voor het station is benoemd, Mw.
Heerschap Evertsen, te Schagen. Haar man, be
steller aan het kantoor Schagcn, wordt nu over
geplaatst naar Koihorn, terwijl de heer Molenaar
van Koihorn naar Schagen gaat.
EINNENL. NIEUWS.
OUDEGEEST VOORZITTER VAN DE S.D.A.P.
Naar wij vernemen heeft de heer Eu. Polak, die
candidaat was gesteld voor het voorzitterschap
van de S. D. A. P., voic-r deze candidatuur bedankt
Zeer waarschijnlijk zou thans de heer j. Oude
geest als vermoedelijk eenige candidaat tot op
volger van lienri Polak als voorzitter van de S.
D.A.P. worden gekozen.
AUTO GESTOLEN.
Van het parkeerterrein aan het Buitenhof te
'-Gravenhage is Zondagmiddag een aan een Am
sterdammer toebehoorende auto gestolen. De
wagen is later in een sloot onder Oegstgeest te
rug gevonden.
TREFFEND STERFGEVAL.
Op de algemeene begraafplaats te Middelburg
had Zaterdag de ter aardebestelling plaats van
het stoffelijk overschot van ds. N. M. de Ligt, pre
dikant bij de Ned. Herv. Gemeente.
Bij het verlaten van het kerkhof en per rijtuig
terugkeerende naar de stad, werd ds. Donner, 'iie
bij de groeve het woord had gevoord, door een
hartverlamming getroffen. Bij aankomst in het
ziekenhuis bleek hij reeds overleden.
EEN AAP BRANDSTICHTER.
In een étage van een perceel aan dc Carpeniiei
straat te Den Haag, ontstond Zondagmiddag
brand. In bedoelde woning was een aap. Deze
speelde met een piop, die op een gegeven oogen-
blik op een brandende kachel terecht kwam.
Het ruige voorwerp vatte dadelijk vlam en de
aap geschrokken natuurlijk, trok het m zijn
angst weer van de kachel af, maar nu viel het
brandende poppetje op het kleed. De brandweer
was liet binnenbrandje, dat hiervan het gevolg
was, echter spoedig meester,
VERBLINDENDE AUTOLICHTEN.
De plaatsvervangend kantonrechter te Leiden,
mr. Nord Thomson, heeft uitspraak gedaan in
een zaak tegen den heer A. v. d. S. te De Bilt, die
als bestuurder van een 4-wielig motorrijtuig
avonds bij het tegemoetrijden van een wielrijder
zijn verblindende lichten niet had gedoofd, zooals
het nieuwe artikel der Motor- en Rij wiel wet om
schrijft.
Een agent had daarna proces-verbaal opge
maakt.
De kantonrechter was van meening, dat dé
vraag of inderdaad de lichten van het motorrij
tuig verblindend waren, hier in den eerste plaats
beantwoord dient te worden door den wielrijder
zelf, en niet door den verbalisant, die zich op
eenigen afstand ter surveillance op den weg be
vond, m.a.w. dat dus de vraag tof een motorrij
tuig verblindende verlichting voort, slechts kan
worden beantwoord door dengene, die tegemoet
wordt gereden.
Daar de identiteit van hovengenoemden wiel
rijder niet is vastgesteld door den verbalisant en
hij dus niet als getuige kon worden gehoord, heeft
de kantonrechter den heer v. d. S. wegens gebrek
aan bewijs, vrijgesprken.
SPORT.
Zondag speelde Breezand I een comp.-wedstrijd
tegen Succes i. S. die nog steeds alle wedstrijden
heeft weten te winnen moest zich dezen dag mei
een gelijk spel tevreden stellen, een resultaat
waarmede beide partijen tevreden mochten zijn.
Br. lieeft-twee invallers voor Abbink en L. Wig-
gers. Succes voor Slikker en Zwanink. De wed
strijd werd in zeer vlug tempo gespeeld en was
bijzonder spannend. De achterhoedes van beide
partijen waren het beste en wisten steeds stand
te houden, rondaf nooh de B.-voorlioede noch de
S.-voorlioede wisten niet te doelpunten. S. die
het eerst het windvoordeel heeft is aanvankelijk
iets in de meerderheid, doch ook de vlugge uit -
vallen van B zijn zeer gevaarlijk. Als Koster een
paar maal moet ingrijpen begint het spel zich te
verplaatsen. B. krijgt een pracht kans om te
doelpunten, als de S.-keeper de bal laat vallen
voor de voeten van den rechtsbuiten, die echter
naast schiet. Rust treedt dan in met blanco
stand.
Na rust is de strijd nog vuriger en heeft B de
wind iets mee. Het spel verplaatst zich van deel
tot doel en vooral Koster krijgt 'n paar malen 'n
zeer moeilijk werk.
Voor Br. krijgt dan Hoep een kans doch al
leen voor S.-keeper staande is zijn schot te zacht
Het einde nadert en niettegenstaande beide par
tijen al hun best doen om toch maar een doel -
punt te maken eindigt de wedstrijd zooals zij be
gonnen was 0—0. Scheidsrechter was de heer C.
D. Swart die wel wat veel, doch uitstekend floot.
Breezand II was naar Helder naar W.G.W. 4
eii won daar met 31.
--Zondag j.1. speelde Anna Paulowna 1 'n com
petitie tegen OudeSluis I en heeft na 'n pracht
gespeelden wedstrijd verdiend met 4—1 gewon
nen. Als scheidsrechter Kort laat beginnen, is
Oudesluis volledig; AP heeft Rozenbroek weer in
haar gelederen. O wint de toss en AP brengt de
bal aan het rollen. Dad«elijk ontwikkelt zich 'n
vlug spel en Oudesluis moet aile zeilen bijzetten
om doelpunten te voorkomen; zc hebben niets te
gen bet overdonderende APspel in te brengen.
Spoedig geeft Kerkhof uit 'n schermutseling van
de strafschoplijn af met 'n hard schot AP de lei
ding 1--0. AP blijft haar offensief behouden en
uit 'n corner op het O-doel door Rozenbroek ge
nomen, wordt deze ineens in 'n doelpunt omger
zet 2—0. Hiermee komt de rust.
Na rust zijn de bordjes verhangen; O komt ge
weldig opzetten, doch door goed verdedigen van
de AP-achterhoede wordt de meerderheid van O
niet in doelrijfers omgezet. Ook AP valt nu ver
woed aan; AP krijgt 'n vrije schop en Kerkhof
weet de stand hieruit op 3—0 te brengen. Oude
sluis, niet ontmoedigd, blijft hard werken en ook
zij krijgen 'n penalty te nemen, die door Stammes
onhoudbaar wordt ingezet 3—1.
De strijd, die 'n heel pleizierig verloop had,
kreeg de laatste 10 minuten 'n onpleizierig ka-
ïakter. 'n AP-speler geraakte met 'n O-speler in
't gedrang en werden handgemeen. Scheidsrech
ter stuurde hen heel terecht uit het veld. Hier
na krijgt AP nog 'n pinaltty tc nemen en Kerk
hof doet z'n plicht: 4—1. Het einde is er
Gaat zoo voort AP-mannen. Nu gaat het weel
de goede kant op. Nu 9 wedstrijden gespeeld; 6 ge
wonnen; 3 verloren en AP staat op de 2e plaats
van de ranglijst in haar af deeling.
succes-nieuws. Zondag speelde Succes II
tegen Schagen III en verloor net op het kantje af
met 3—2. Succes speelde echter met 9 man, dus
deze jongens hebben zich nog kranig gehouden.
Succes I was naar Breezand I en kon het daar
niet verder brengen dan een gelijk spel 00.
GEMEENTE WIERINGEN.
De Provinciale samenwerking der „Nooit
meer Oorlog-Beweging" in N.-Holland, heeft be
sloten een reeks openbare vergaderingen te hou
den, met Mej. Nine Minnema (uit Brussel,België)
als? spreekster. Een dezer vergaderingen zal ge
houden worden in 't café van den heer N. Kok,
alhier, op 20 December a.s. Mej. Minnema zal
hier spreken over 't Onderwerp Ie „De Onbe
kende soldaat en zijn Moeder". 2e De wil van een
volk." Zie verder advertentie in 't Vrijdagnum
mer.
POLITIE. Gevonden een gouden Kappen-
speldje. Inl. bij den Gem. Veldwachter.
Door de stemgerechtigde lidmaten der
Herv. Gemeente te Hippolytushoef c. a. werd de
heer S. C. Bakker herbenoemd tot notabel.
Het kiescollege der Herv. Gemeente te Hip
polytushoef c. a. benoemde den heer S. Janz.
Mulder tot ouderling in de plaats van den heer
Jb. Mostert, die wegens zijn leeftijd niet meer in
aanmerking wenschte te komen. De heer Jb.
Dekker werd herbenoemd tot diaken.
De beide aftredende kerkeraadsledon te
Oosterland c. a., de ouderling S. Rotgans en de
diaken M. Heijblok werden door het kiescollege
der Herv. Gemeente herbenoemd.
Donderdag en Zaterdag a.s. zal de Gymnas
tiek vereeniging Wieringen haar eerste uitvoerin
gen geven in Concordia. Donderdag treden de
kleinen, de aspirant-turners op; natuurlijk zul
len vele ouderen aanwezig zijn, om het werk der
kleinen te aanschouwen. Op de landbouwtentoon
stelling zagen wij ze voor 't eerst en toen deden
ze al zoo flink hun best. Laat dus ook Donderdag
de zaal gevuld zijn; dat is zoo bemoedigend te
vens voor de leerlingen en den leider
Zaterdag mogen wij de dames en heeren aan
ringen en hoogrek, op brug en paard bewonde
ren. Ook dan wordt flinke opkomst verwacht, de
„Gym" is het waard.
BRAND te HIPPOLYTUSHOEF.
Het kranig optreden der Wieringer brandweer;
het nnt van de Waterleiding en de Moterbrand
spuit; het dorp voor 'n groote ramp behoadt I
In den nacht van Zondag op Maandag te ruim
2 uur, ontdekte een voorbijganger, (een jonge
man uit Breezand) dat het woon- en winkelhuis
eigendom van Wed. J. Poppen en bewoond door
drie gezinnen: n.1. gezin F. Brakenhoff, kleerma
ker S. Jonker en en 'n Drentsch gezin, in de
Hoofdstraat te Hippolytushoef in lichte laaie
stond. De bewoners lagen nog in diepe rust en
hij wekte ze onmiddellijk, alsook de kastelein
Veerdig! aan de overzij van de straat. Deze zag
welk 'n gevaar het dorp bedreigde en in nachtge
waad ijlde hij naar de verschillende buren en
wekte ze. De vlammenzee was intusscnen gewel
dig geworden; het gezin Brakenhof f en de Klee1*
maker Jonker konden nog bijtijds, zonder eenig
(Nadruk verboden.)
WIERINGEN.
HET OUDE STROEER KERKJE.
9e eeuw.
Hoewel er geruimen tijd is verlocpen, sinds wij
onze laatste verhandeling omtrent de historie
van ons voormalig eiland schreven, zullen de
belangstellende lezers zich nog wel herinneren,
dat wij hun hebben binnengebracht in het kerkje
op Slrude, ook wel in die dagen (de 9e eeuw)
Strceijd genoemd en welke plaats thans onder
den. naam van Stroe bekend staat. Wij weten
ook, dat zich in het woud ten Zuiden van de
kerk, „de Stien" bevond, een uit gele zandsteen
gehouwen gewrocht, waarop onder de beeltenis
van een zwijn (een afgodsbeeld uit den Rjomein-
sclien tijd) een gelofte gegrift stond, n.1. dat de
bevolking zich verbond aan den hoofdgaarder
ter plaatse, jaarlijksch de „thienden" op te bren
gen, voor het gebruik der „mansen" (leenhoeven)
en van de „wecromerie" en „utenomerie" (de bin
nen- en buitengaatschè vischwatercn.)
Wij zullen ons* nogmaals ter kerke begeven.
In de consistorie-kamer, bevindt zich de pries
ter, een eerwaardigen dienaar van St. Martini,
de Utrechtsche Kerk, waaronder deze kerk re
solveert en waartoe de geheele omgeving, ja bij
na het geheele eiland behoort.
Hij is een welwillend man en waardig het
werk voort te zetten, dat vóór ongeveer een eeuw
terug, door de groote Christenpredikers, met na
me Martini, Bonifacius, Willebrordus, Luidge-
ress en Lambertus, in het gebied van Alitoms
of A-litus, d.w.z. het land van strand en oevers,
is begonnen.
Over het geheele eiland en daarbuiten waren
reeds door hen parochiën gesticht en de opwo-
ners in gemeenten vereenigd. Tot ver in de om
geving, zoowel als om en op de kern van het ei
land zelve, was de bodem tot meerdere welvaar:
van de opwoners, in cultuur gebracht ei. in hoe
ven verdeeld op iedere hoeve weer, waren wo
ningen gebouwd voor de pachters en hunne on-
derhoorigen. Wij schrijven „pachters", want
de aldus gestichte gestichte hoeven met bij-
behooren waren voor rekening van St. Martini
(de Utrechtsche Kerk) in cultuur gebracht en
gebauwd en diensvolgens, eventueel tot het tijd
stip van algeheele afbetaling door den gebruiker,
het eigendom van St. Maarten geworden.
De priester en zijn direct ondergeschikten heb
ben het toezicht over al deze bezittingen. Hij is
dus in dit „Staatje in den Staat" het hoofd van
Kerk en Staat.
Hij ontvangt zeer welwillend en het is hem een
behoefte aan belangstellende lieden die „van
buiten" komen van zijn werk te vertellen en van
de zegeningen, die van een en ander voor zijn
parochianen het gevolg zijn geweest.
Hij echter is niet alléén over dit alles gesteld,
aldus verhaald hij.
Daartoe is het aantal parochianen te groot, en
zijn de bezittingen te uitgebreid. En hij wijst cp
de groote perkament-rol aan den wand. Het is
een uittreksel uit de Blaffaert (Legger of Blijver)
van de kerkelijke goederen van de kerk van
Utrecht, omtrent het jaar 866, voor de tijden des
19n Bisschops Odibaldi, op welk uittreksel spe
ciaal de kerkbezittingen op Texla en Wiron in
Alitores vermeld zijn. O.J.B.
(Wcrdt vervolgd
kleedingstuk aan uit de woning komen. Achter,
waar het Drentsche gezin woonde, was het vuur
nog niet aan toe, en van hun huisraad kon een
groot deel naar huiten worden gebracht.
Inmiddels bracht de heer Klos, die tegen het
brandende perceel woonde z'n vrouw en kind in
veiligheid, en ook Mevr. v. d. Mark, wier echt
genoot afwezig was, verliet met haar kinderen
de woning. De andere buren pakten haastig hun
kostbaarheden bijeen, om als het noodig was, te
vluchten. De toestand was kritiek.
De motorbrandspuit was gelukkig dadelijk in
werking en werkte met twee krachtige stralen
de burgemeester had intusschen de districtchef
van de waterleiding de heer Bell te Schagen op
gebeld, spoedig kwam 'n geweldige druk op de
waterleiding, zoodat nu ook met twee slangen
op de brandkranem geweldige massa's water op
belendende perceelen konden worden geworpen.
Geweldig werd er gewerkt door de brandweer en
enkele burgers onder leiding van brandmeester
Kuut, maar men zag, dat men won
De wind draaide even, zoodat de perceelen van
Veerdig en familie Kelckh/oven, welke eerst een
geweldige vonkenregen op hun huizen kregen nu
niet zooveel last meer hadden. Het huis van Duyn
ker, bewoond door Klos, wist men met krachtige
waterstralen zoo nat te houden, dat de vuurzee
daarop geen invloed meer had.
Van het winkelhuis van Takes waren welis
waar alle spiegelruiten door de groote hitte ge
barsten, doch het gebouw bleef behouden om
dat ook steeds van dien kant in de vlammenzee
werd gespoten. Inmiddels werden met brandha-
ken gaten in het achterdak van het brandende
huis geslagen, om ook daardoor te kunnen spui
ten en het vuur in de haard te kunnen beteuge
len. Te 4 uur kon men zeggen, dat het gevaar
voor het dorp geweken was. Het voorgedeelte
van het huis lag toen geheel tegen den grond
Het achtergedeelte was deels staan gebleven en
de vlammen door de krachtige waterstralen ge-
üoofd. jayÉJJti'J
Zoo werd men deze brand meester; waren de
belendende perceelen ook aangetast geworden,
dan was er geen houden meer aan geweest en
zou zeker 'n groot deel van het dorp verwoest
zijn geworden. Hulde daarom aan den heer Jo
van Dijk van Breezand, die dadelijk de bewoners
en de buren wekte, en dan niet minder aan de
dappere brandweer en eenige burgers die hebben
gewerkt en gezwoegd en daarmee 'n grooter ramp
hebben voorkomen. De dankbaarheid van de
burgers jegens hun is dan ook groot. Een aardi
ge attentie daarvan gaf pastoor v.d. Burg. Hij of
freerde de brandweermannen 'n kist fijne siga
ren met de dankbetuiging: „Hulde aan onze dap
pere brandweermannen. Uit dankbaarheid,
Pastoor van der Burg.
Wat tevens 'n geluk, dat wij hier de waterlei
ding hebben; de brandkranen hebben onschatba
re diensten bewezen.
De brand schijnt aangekomen te zijn in de
schoorsteen van Brakenhof f. Van dit gezin als
ook van Jonker is geen kleedingstuk geen meubi
laar, niets gered kunnen worden. Van Jonker zijn
de boeken van zijn zaak, eenig bankpapier, als
ook de costumes, die hij in de maak had, ver
brand. Alles heeft hij verloren.
Het huis was verzekerd bij „The Imprial" de
inboedel bij de Wieringer assurantie.
ANNA paulowna.
Ingevolge opdracht van den Minister van
Financiën deel ik U mede, dat de Ontvanger der
Accijnzen te Anna Paulowna, behalve op de ge
wone Kantooruren, voor de behandeling van
aanvragen voor kostelooze rijwielbelastingmer-
ken zitting zal houden op 15, 22 en 29 December
1927 en 5 Januari 1928 van 's namiddags 4 tot 6
uur en' 's Zaterdags 's namiddags van 2 tot 4 uur
op 17, 24 en 31 December en 7 Januari 1928.
Zondag trad in de zaal van den heer Kossen
met veel succes op de wereld-kampioen harmoni
ka-virtuoos de heer Losscher. En bij de velen,
die aanwezig waren heeft zijn machtige muziek,
die hij aan zijn instrument ontlokte, in indruk
achtergelaten, die niet spoedig zal zijn vergeten.
Ja., hij heeft iets gegeven, dat onze verwachtin
gen ver overtrof. Velen die het middagprogramma
hadden gehoord, waren ook 'savonds weer pre
sent, om te genieten. Immers, hoe heerlijk klon
ken de opera's als Carmen en Lohengrin. Het
was of z'n vingers gewoon over de toetsen gle
den, en toch hoe tooverden die vingers de schooi
ne klanken, nu eens zacht, dan weer als 't ge
luid van 'n machtig orgel. En ook de vroolijke be
kende liedjes, er zoo tusschen door, ze boeiden al
len, omdat ze met smaak en temparement wer
den voorgedragen. De heer Kossen heeft goed
werk gedaan, de heer Losscher te laten optreden.
Wij hopen hem spoedig weer te hooren
HERV. GEM.
Herv. Zusterkring te Oosterland in het Tokaal
op Wioensdag 14 Dec. halfacht.
DOOPSGEZINDE GEM.
Woensdag 14 December 8 li. Lezing Dr. Gram
berg, met lichtbeelden over de Zending.
Ds. Gramberg was directeur van het Zendings
ziekenhuis te Kelefr. (De lezing was eerst op 15
Dec. bepaald, maar werd versteld op de 14e.)
MARKTBERICHTEN.
ALKMAAR, 9 Dec. 1927. GRAANMARKT.
Op de heden gehouden graanmarkt waren in
totaal 2042 H.L., aangevoerd, wjo. 1133 H.L. tarwe
10.50 a 15 20 H.L. rogge 12,25 12,50 338
H.L. gerst chev. 10 a 13.60 353 H.L. haver
10 a 13,25 108 H.L. boonen, wjo. bruine boonen
32 a 38 citroen boonen 32 a 36 duiven boo
nen 17,50 witte boonen 35 44 27 H.L.
blauwmaanzaad 38 1 H.L. Diversen Tuin-
boonen 16 a 22 Groene erwten (groote) 36 a
42 grauwe erwten 40 a 54 vale erwten 32
a 41. Alles per 100 K.G.
EIEIVEILING ALKMAAR, 10 Dec. 1927.
Aanvoer 37000 Kipeieren. Prijzen 56—58 K.G.
9 10 58—60 Kg. 10 10.60 60—62 Kg.,
10.40 a 11 62—64 Kg. 10.60 a 11 Bruine 60—66
10.70 a 11,20 Kleine eieren 7,70 a 8.90.
Aanvoer 600 Eendeieren. Prijs 8.80.
ALKMAAR, 12 Dec. 1927. Op de heden gehou -
den veemarkt waren aanvoer én prijzen als volgt
43 vette koeien 210 a 450 4 Vette kalveren
80 a 140 Vette kalveren per ned. pond 1,35 a
I,60 19 Nucht. kalveren 8 24 914 Vette Var
kens (zware) per ned. pond 0.56 a 0.62 Zouters
per ned. pond 0.55.
