Koelhuis
Knecht Seviaagd
C. Stalman Jzn.
ireenigino lil
Oorlog in Spanje
3i75 Oorlog in China
Overstrooming in Imerii
Een Wereld-Atlas
HET BEVOLKINGSONDERZOEK IN
DE WIERINGERMEER.
VRIJDAG 1 OCTOBER 1937,
4 STUKS
HOORNVEE,
s. KOORN,
J. SCHOORL Pz.
VEEVOEDER
ii
SALON DE BOER
KANTOOR HIPPOLYTUSHOEF
KAP. - RESERVE F 60.500.000.
ADVIES VOOR GELDBELEGGING.
enz. enz
Hel Wereldgebeuren
overzichtelijk volger
Is voor ieder mogellj
door aan te schatter
De prijs is thans
IN BAND- SLECHTS 95 CEf
IN KLEIN FORMAAT - SLECHTS 60 CEf
BOSKER'S BOEKHANDEL - H.-hoef -
Middenme<
COÖP. BOERENLEENBAN
WIERINGEN.
HET VERTROUWBARE ADRE
2.5- )<)■»-}
W1ERINGERMEERP0LDER
A.s. Maandag komt de socio
grafische afd. het kamp te
Slootdorp weer bevolken.
Zooals wij reeds eerder mededeelden,
zal in de week van 27 Sept. tot 2 Oct.
de werkgroep studenten van Prof. ter
Veen, voor het sociografisch onderzoek
van de bevolking der W.-Meer, het
barakken-complex te Slootdorp geen
bewonen.
Wij allen in den Polder hebben van
het vorige werkkamp - wat in het be
gin van den zomer plaats vond,
niets dan aangename herinneringen.
Op de meest voorkomende wijze
hebben deze jongelui het onderzoek
gehouden bij de bevolking van de dor
pen. Echter de Polder is zoo uitge
strekt, dat men in die eene week niet
gereed kon komen.
Er moest dus een weekje bij komen
waarvoor men dan de laatste week
van September heeft gekozen.
Wij behoeven thans niet meer uit
voerig te schrijven waarvoor en waar
om dit onderzoek plaats heeft, wij
hebben te dezer plaatse 't doel reeds
meerdere malen uiteengezet.
Het is een zuiver wetenschappelijk
doel wat deze studenten nastreven ais
onderdeel van het geheele bevolkings
onderzoek.
Doch het is verre het belangrijkste
gedeelte van het totale onderzoek,
daar de verkregen gegevens inzake de
sociaal-economische gesteldheid van
de bevolking van den Polder, van be
lang kunnen zijn voor de toekomstige
kolonisatie van de volgende polders.
Wij willen hiermede geenszins be
weren, dat de andere sectie's van het
onderzoek, -- als b.v. de taalkundige
en phonetische afdeeling niet belang
rijk zijn. Ook deze en de andere afdee
lingen zijn natuurlijk voor de weten
schap zeer belangrijk, doch, wij en de
gene die dit onderzoek houden, zullen
het vermoedelijk niet beleven dat ge
sproken kan worden van een Wieriu-
germeersch dialect, waarin b.v. het
Gronings of Friesch domineert.
Het sociografisch onderzoek van de
bevolking, is veel direkter. Bij dii on
derzoek komen belangrijke gegevens
aan de orde, die, na uitgewerkt te zijn,
kostbare resultaten zullen zijn en tot
richtsnoer kunnen dienen bij verdere
kolonisatie op groote schaak
Heeft men de vorige maal de dor
pen bewerkt, dus arbeiders, midden
stand en ambtenaren, thans zal men
zich buiten de dorpen begeven en met
name de pachters zullen nu worden
bezocht.
De volgelingen van Prof. ter Veen
hebben de vorige maal bij de bewoners
van de dorpen een goede indruk ach
tergelaten. Zij zijn overal, wij kunnen
wel zeggen, zonder uitzondering met
de grootste welwillendheid ontvangen.
Zij hebben zich deze welwillendheid,
door hun correct optreden waardig
betoond.
Volgende week komen zij zich bij de
pachters melden, die allen per circu
laire van dit bezoek in kennis zijn ge
steld. Wij twijfelen er niet aan of de
jonge onderzoekers zullen zich weder
om voorkomend gedragen.
Wij zouden daarom willen vragen
aan de pachters treedt deze jonge
menschen met welwillendheid tege
moet, ontvangt ze zooveel mogelijk op
het gesteld uur in de circulaire.
Wat zij U vragen is van eenvoudigen
aard, voor U misschien onbelangrijk,
voor hen van het grootste belang.
Het is een onderdeel van hun levens
taak deze studie, die met een geringe
subsidie van Overheidswege wordt aan
gemoedigd, dus ook erkend.
Als dank voor Uw medewerking
bieden zij Vrijdag 1 Oct. een 2-tal
feest-avonden aan, die het bezoek over
waard zullen zijn. Doch over dit ge
deelte zullen wij in ons volgend num
mer eenige mededeelingen doen.
De taalkundige en phonetische
afdeeling van het onderzoek.
Een andere afdeeling van het bevol-
kings-onderzoek is die van de taalkun
de en phonetic.
Begrijpelijk is een gebied als de
W.-Meer met zijn bevolking uit elf
Provinciën samengsteld, een belang
rijk object voor deze taak van weten
schap.
Prof. Van Ginniken en Dr. Kaiser,
zijn de leiders van deze sectie.
Regelmatig is een viertal assisten
ten met dit onderzoek bezig.
Slootdorp is al geruimen tijd geleden
bewerkt en deze week zal Midden-
meer beëindigd kunnen worden, waar
na W.-Werf aan de beurt is.
Dit onderzoek, wij schreven het
reeds, zal pas resultaten af kunnen
werpen, als we minstens een genera
tie verder zijn in den Polder, doch
daarom is juist nu het vastleggen van
een en ander van het grootste belang.
De W.-Meer is niet alleen een belang
rijk object voor onze taalkundigen,
doch is ook een dankbaar object,
want het is als het ware de vergaar
bak van taal- en dialecten-mengelmoes
die in ons vaderland wordt gesproken.
Dit is eenig in de geschiedenis op 'n
dergelijke groote schaal,, met uitzonde
ring dan van de kazernes met dienst
plichtigen, wat echter altijd maar een
tijdelijk karakter draagt.
Dit onderzoek nu, heeft voor de
proefpersoon een aantrekkelijke kant I
Men zou kunnen zeggen het is interes
sant, wat. het ook inderdaad is. De da
mes en heeren die met dit onderzoek
belast zijn hebben een tijdelijk labora
torium ingericht in het Gym-lokaal.
Dit laboratorium is in drie afdeelin
gen verdeeld. Bij het binnentreden
krijgt men de indruk bij een tand
arts beland te zijn, op een lange tafel
staan gips- en was-afdrukken van het
gehemelte. Pannetjes met instrumen
ten staan te vuur, de tafel ligt be
zaaid met geheimzinnige teekeningen.
Kortom het wekt direct de belang
stelling.
Een nader kennismaking met deze
afdeeling, stelt onmiddellijk gerust,
hier worden geen tanden of kiezen ge
trokken, maar kunstgehemelten ge
maakt.
Men wordt door een dame vriende
lijk verzocht op een stoel plaats te ne
men en uw mond open te doen en zeer
belangstellend wordt gehemelte en
gebit bekeken.
Zijn er niet te veel slechte kiezen
aanwezig, dan wordt U een lepel war
me was tegen het gehemelte gedrukt.
Een en ander konden we helaas
niet constateeren,, omdat de staat van
het gebit* ip een te desolaten toestand
verkeerde. Doch de verschillende per
sonen die we zagen washappen, ver
draaiden hun gezicht er niet bij.
Wanneer dit gebeurt is wordt naar
de was-afdruk een kunstgehemelte ge
maakt. Als dit gereed is wordt het
kunstgehemelte met poeder bestrooid
en tegen 't echte gehemelte gedrukt.
Met dit kunstgekemelte moet men ver
schillende woorden spreken, na ieder
woord wordt het kunstgehemelte er
uitgenomen, het lijntje wat de tong
op de poeder heeft achtergelaten bij
het spreken wordt opgeteekend.
Op deze wijze krijgt men van één
persoon een heele serie teekeningetjes,
waarop de bewegingen die de tong
heeft gemaakt bij het uitspreken van
klinkers staat aangegeven.
Dat een dergelijk onderzoek over een
groot aantal personen uit verschillen
de landstreken tot verrassende resul
taten leid, behoeft geen nadere toe
lichting.
Van belang wordt het pas natuurlijk
als een dergelijk onderzoek over een
aantal jaren met dezelfde persoon
herhaald wordt en of dan verandering
merkbaar is in het uitspreken van de
zelfde woorden, door de omgang met
menschen uit andere Provinciën.
Een andere afdeeling ligt boven,
hier wordt men opgevangen door een
heer, die omringd schijnt te zijn van
talrijke geheimzinnige instrumenten.
Onze eerste indruk is een geheim
zendstation van een amateur radio
enthousiast. Doch het is de gramofoon
platen-af deeling. H ier wordt het ge
sproken woord voor de eeuwigheid
vastgelegd. Dit is wel de belangrijk
ste afdeeling van het taai-onderzoek.
Op een tafel staat een microfoon,
die met eenige draden aan een toestel
verbonden is, waarop een wasplaat
draait. Men wordt verzocht voor de
crofoon plaats te nemen en eenige zin
nen te spreken in de taal of dialect
die U dagelijks bezigt. Deze zinnen
worden op een wasplaat gegrift. Soms
wordt een samenspraak gehouden.
En de bedoeling van dit onderzoek
is wel duidelijk, op de platen wordt
vastgelegd hoe bepaalde personen uit
die of die landstreek op dit oogenblik
spreken.
Over een aantal jaren zal dit her
haald worden en dan kan geconsta
teerd worden of de taal van deze men
schen een verandering heeft onder
gaan, welke veranderingen dan weer
onderzocht worden op het dominee-
ren van een bepaald dialect.
Wij hadden het voorrecht dat voor
ons eenige platen konden worden afge
draaid, waarop gesprekken en verschil
lende zinnen waren uitgesproken. Ook
hebben we onze eigen stem gehoord,
doch het frapante hiervan is dat je
je eigen stem niet terug kent, doch
wel die van een ander.
Dit is bij het natuurlijk spreken ook
zoo. Een ander hoort je stem anders
als je zelf. Voordat de platen echter
voor het afdraaien gereed zijn. moe
ten zij gehard en bewerkt worden, zoo
dat men niet moet denken dat iedere
opname meteen afgedraaid kan wor
den. Wij schreven dat de resultaten
van _dit onherzoek pas na eenige gene
raties merkbaar zullen zijn Dit is voor
wat betreft het constateeren van een
eventueel uiteindelijk Wieringer-
meersch dialect juist.
Maar toch is een verandering nu ook
al merkbaar.
B.v. een Noord-Hollandsch meisje
die met een Groningsche jongeman is
gehuwd, nemen beiden iets van elkan
der aan in het taalgebruik. Opnamen
op de gj-amofoonplaat hebben aan het
licht gebracht dat het Groningsch van
den man reeds zeer sterk van invloed
is geweest op het spreken van de
vrouw Evenals haar man sprak zij
verschillende woorden de tweede let
tergreep niet geheel meer uit. Onbe
wust natuurlijk. Doch dit is nu juist,
wat men voorziet ijl den Polder, dat na
een reeks van jaren misschien, men
tot de conclusie zal komen, dat een
groot deel van de kolonisten een taal
vervorming heeft doorgemaakt., waar
toe zij onbewust zijn gekomen. Inte
ressant zal zijn te vernemen welk
oorspronkelijk dialect dan domineert.
De techniek heeft ons zoover ge
bracht dat bij wijze van spreken voor
de eeuwigheid kan worden vastgelegd
Het onderzoek met de gramofoon-
platen is dus zeer belangrijk.
Alle goede dingen bestaan in drieën,
zoo ook dit taai-onderzoek Voordat
men U loslaat, worden nog een paar
foto's genomen. Deze foto's worden
niet genomen om een verzameling aan
te leggen van ons conterfeitsel, wat
men op de foto wil hebben is de lippen
stand bij het uitspreken van eenige
klinkers, a, e, o, alleen de mondstand
is hier van belang. Iets wat ook van
invloed is op het later onderzool
Het geheele onderzoek wordt door
hen die er bij betrokken zijn met de
meeste ambitie gehouden, het stemt
tot voldoening dat ook deze afdeeling
niets dan lof heeft voo de medewer
king van de bevolkii\....ij^olgende week
wordt dit onderzoek ~,{%fët W.-Werf
voorloopig afgesloten
Suikeibieten in de W.-Meer. Van het
opgezonden monster suikerbieten aan
de Suikei bieten-fabriek te Zevenaar,
het bedrijf van den lieer A. Maris to
Middenmeet', bedroeg het suikerge
halte 17.1 procent, terwijl hei gewicht
850 gram was.
Wintercursussen in de W.-Meer.
Zooals reeds bekend gemaakt is be
staat er voor de jongelui van 15 jaar
en ouder gelegenheid a.s. winter een
landbouwcursus te volgen. Deze cur
sus wordt zoowel te Slootdorp als te
Middenmeer gehouden. De cursus
duurt 2 winters. Bij gebeken voldoen
de kennis wordt aan het einde van
het 2e cursusjaar een diploma uitge
reikt. Spoedige opgave voor deze cur
sus is gewenscht.
Ontwikkelingcursus. Voor hen die
een algemeenen landbouKvcursus ge
volgd hebben en anderen blijkt de be
hoefte te bestaan aan een algemeenen
ontwikkelingscursus. Er zal getracht
worden een dergelijke cursus te orga
niseeren.
Bijen-cursus. Voor een dergelijken
cursus is thans een leerkracht beschik
baar. Getracht zal worden a.s. winter
een cursus in bijenteelt te organisee-
ren. De cursus zal bestaan uit 6 lessen
van 2 uur.
Paardenkennis. Vervolgeus zal ge
tracht worden een cursus in paarden
kennis te organiseeren.
Het lesgeld voor genoemde cursus
sen varieert van f 1.25 tot 2.50. Volgen
meerdere leden uit één gezin den cur
sus, dan wordt reductie verleend.
Wij hopen dat velen de gelegenheid
te baat zullen nemen om zich verder
te ontwikkelen.
Opgaven tot deelneming aan een
of meer cursussen vóór of op Woens
dag 29 Sept. a.s. onder opgave van
naam, voornamen, adres en leeftijd,
(schriftelijk), bij het Raadhuis te Wie-
ringerw.erf.
PREDIKBEURTEN A. PAULOWNA.
ZONDAG 26 SEPTEMBER.
NED. HERV. GEM:
Anna Paulowna, v.m. 10 uur Mr. J. Visser,
Cand..H. D.
EVANGELISATIE
Breezand v.m. 10 uur de heer Boon.
Breezand nam. 3.30 uur de heer Boon.
Politie. Gev. een rijwielplaatje.
Verloren een aardappelsorteerder.
Bouwvergunning. B. en W. verleen
den vergunning tot den bouw van een
woonhuis aan den Kleiweg aan den hr.
A. Zandbergen, en aan de N.V. Horna
en Van Oosten tot uitbreiding van een
bergplaats aan de Molenvaart.
MARKTBERICHTEN.
De Kaasmarkt.
Alkmaar, 24 Sept. 1937. Op de gehouden
kaasmarkt waren aanvoer en prijzen als
volgtFabriekskaas 33 stapels, kleine f 24;
Boerenkaas 7 stapels Kleine f 22.50 en 9
stapels Commissie f 25.50. Totaal aanvoer 49
stapels, wegende 102000 K.G. Alles met rijks-
merk. Handel goed.
De Graanmarkt.
Alkmaar, 24 Sept. 1937. Op de gehouden
Graanmarkt waren aanvoer en prijzen als
volgt35 H.L. voertarde f 8.25 31 H.L. Rog
ge f 8.25 376 H.L. Gerst f 78 idem chev.
f 8.30 397 H.L. Haver f 6.60—f7.10 42 H.L.
boonen, w.o. paarde f 8.70, bruine f 20, ci
troen f 2830 duiven f 911, witte (oude) j
f 30 en tuinboönen f 2730 21 H.L. Kana-
riezaad f 10.50 8 H.L. Mosterdzaad en 29 H.L.
Diversen, prijzen niet genoteerd 23 H.L. Kar-
wijzaad f 23—24 638 H.L. erwten, w.o. groe
ne (kl.) f 1012.25 groene groote f 20—23,
gruwe f 17—29 vale f 17.50—21.50 en platte
vale f 26.50. Alles per 100 K.G. Totaal aanvoer
1600 H.L. Handel goed.
Leeuwarden, 24 Sept. Op de gehouden week-
veemarkt waren aanvoer en prijzen als volgt
VeemarktjStieren 45 Enter f 115225 en
65 Twenter f 225—345 282 Vette koeien f 120
260 4668 cent per K.G. 315 Melk^ en
Kalf koeien f 110—270 20 Pinken f 55—145
10 Vette kalveren f 22—60 833 Graskalveren
f 2080 222 Nuchtere kalveren f 510 383
Vette schapen f 1636 220 Weide schapen
f 15—26 370 Lammeren f 9—18 297 Vette
varkens f 40140 5058 cent per K.G. 35
Magere varkens 23—55 cent per K.G.216
Kleine biggen f 1120 32 Bokken en Geiten
en 51 Paarden, waarvan prijzen niet geno
teerd. Totaal aanvoer 3396 stuks.
OverzichtNa de slechte markt van den
vorigen Vrijdag was er minder aanvoer. Stie
ren kleineren aanvoer, iets beter. Beste melk
koeien door verbeterden aanvoer iets beter.
Overigens was de handel in melk- en kalfvee
zeer kalm. Pinken matig. Graskalveren voor
de slachtbank redelijk en prijshoudend. Ge
schetste kalveren voor de fokkerij minder,
vette kalveren flauwe stemmingen. Nuchtere
kalveren en varkens over het geheel iets min
der. Wolvee stugger, met moeite of niet geheel
prijshoudend. Door de N.V.C. werden gisteren
227 varkens overgenomen.
(wegens opheffing van bedrijf)
op
DES NAMIDDAGS TE 2 UUR, ten
huize en ten verzoeke van den
Heer J. ROTGANS JOHZN. aan
den Hollebalgerweg No. 5 te Wes-
terklieft, gem. Wieringen, van
als 1 kalfkoe, 1 kalfschet, 2 gras
kalveren, 1 zwarte merrie, 1 zeug
met 2 biggen, boerenwagen, dres-
seerkar, 24 kippen, 13.000 K.G.
landhooi, 2500 K.G. stroo, 9
snees te velde staande voerbieten,
enz. enz.
De goederen zijn te bezichtigen
gedurende 1 uur vóór de verkoo-
ping.
Deurw. J. W. Biersteker
te Den Helder.
ZWARE
STAMBOEKBIGGEN
TE KOOP en
(4 ingeschreven zeugjes.)
Te bevragen bij
Hofwfeg, Stroe, Wieringen.
(BEDIENDE)
voor Kruidenier, (klanten zoeken).
Brieven onder letter T. Bureau
Wier. Crt. H.-hoef.
TE KOOP 7 H.A. BIETENLOOF
1 MELOTTE - DIEPPLOEG.
A. MARIS,
Ulkeweg B 37, Middenmeer.
DAGMEISJE GEVRAAGD
bij H. ATTEMA,
Oosterklief, Wieringen.
HARDDRAVERIJ SCHAGEN
a.s. DINSDAG. BUS 8.50 en 11.50
vanaf Den Oever. M. GEEL.
Accountant en
Belasting - consulent
SCHAGEN telefoon 82
Elke Donderdagmiddag van
2—6 uur zitting in café KOK,
Nieuwstraat te Hippolytushoef.
DIRECT uit onze fabriek een
prima GARANT - RIJWIEL voor
geheel compleet. Eerste klas on
verwoestbaar, m. terugtraprem.
Achterwiel speciaal verzwaarde
spaken, roestvrij lakwerk, prima
nikkelwerk, kettingkast, 6-volt
electrische lamp, buisdrager
met standaard, immitatie Terry-
zadel of 3 veerzadel, groote 4-
deel, jasbeschermer, spatlap, Per-
ryketting, le kl. Engelbert ban
den, het kan niet beter, dat is ten
slotte onze grootste reclame. Fran
co thuis enz. Volledige
schrifbel. garantie. Ditzelfde rij
wiel in eenvoudige uitv. f 27.50.
Ons Reclamerijwiel ge- OO 7C
heel compleet fl. LL*(o
Vraagt gratis nieuwe prijscourant
RIJWIELFABRIEK „GARANT"
WAGENINGEN. Teleph. 2165.
Molenaar
Wieringerwaard
Telefoon No. 7.
levert gemengd
passend bij het voeder uit eigen
bedrijf, wetenschappelijk samen
gesteld en ONDER OPENBARE
CONTROLE VAN HET STATION
VOOR MAALDERIJ EN BAKKERIJ
TE WAGENINGEN.
WOENSDAG'S AAN DE BEURS
TE MIDDENMEER.
Niet alleen uw kleeding
ook Uw uiterlijk dient er goed
verzorgd uit te zien.
ONZE
brengt U uitkomst.
Beleefd aanbevelend,
SPOORBUURT 7
ANNA PAULOWNA. TEL. 94.
N.V. De Heldersche Graan- en Kunstmesthandel
voorheen C. R. Keyser Co.,
Tel. 10C. DEN HELDER.
Binnenhaven 64
■rifcY,
Vrij blij v. noteering af magazijn op onze bekende condities
(Franco thuis bezorgd tegen matige vracht).
Laplatamais f 745
7.70
8.10
8.40
7.80
9.10—
7.10
8.10
9.50
8.30
9.90
Maismeel
Gerstemeel van zware gerst
Groene Erwtenmeel
Maisglutenmeel „DE BYENKORF"
Voe.rtarwe, Inlandsche C witte
Haver
Chevaliergerst geschoond
Voerrijst (Padie geschoond f 7.50)
Gemengd Kippenvoer
OCHTENDVOER C. R. K.
Varkensmeel A f 8.30 B f 8.15
Kalvermeel met mineralen A f 10.
Koeienmeel, 22-22% z.v. eiwit, 5-7% vet
Koeienbrokjes 20-22% z.v. eiwit, 5-7 vet
Murwe Lijnkoek W.L., in kisten, netto
Gem. KOEKJES „WESSANEN"
Victorie koekje Pijl 27—29% e. en v. met mineralen f
Paardenbrokjes Pijl. met mineralen
Gebr. Amerikaansche Lijnkoek
Gebr. Zaansche Voorslaglijnkoek (vette f 9.60
Lijnzaadschilfers SYPESTEYN e.a.
Gebr. Grondnotenkoek 55%
Grondnoptschilfers 55%
Gebr. Cocoskoek, blanke
Soyaschroot Inlandsch
Gebr. Palmpitkoek
Gebr. Sesamkoek, Inlandsch
Tarwezemelen f 7.15 Tarwegrind f
Vleeschbeendermeel ca. 40% eiwit. ca. 9% vet f
Vischmeel „Hollandia"f 12.50
Diermeel SCHAGEN f 10.60
Delftsche Voederkalk (geslibd krijt f 1.70) f 7.—
TURFMOLM per pak f 1.40
OPFOKVOER A f 12.— B f 11.25 C f 10.80
KUIKENZAAD A f 13.— B f 10.— C f 9.20
Per 100 K.G. Gemalen en gebroken bruto voor netto
MAAL- EN PLETLOON van granen f 0.30 per 100 K.G.
Vraagt bij ons prijzen van Kunstmest, Gras- en Klaverzaden
en Zaaigranen.
Wij schoonen en drogen alle granen en zijn erkend
tarweopslaghouder voor de G. T. O. Vraagt prijs.
27 Septmber 1937.
9.50
8.60
8.45
f 10.60
f 8.80
8.70
8.60
9.00
9.—
9.10
8.60
8.70
8.70
7.80
8.50
7.05
ASSURANTIES OP BEURSPOLIS.
VERHUREN VAN LOKETTEN.
MET 28 KAARTEN EN VELE KLEURE!
EN EEN ALPHABETISCH REGISTER,
ZITUREN VAN DEN KASSIER
TE HIPPOLYTUSHOEF
WOENSDAGMIDDAG van half twee tot half vil
TE DEN OEVER
MAANDAGMIDDAG van half twee tot half vii
voor deposito's, voorschotten, loopende rekening!
De rentevoet is voor Spaargelden 3% 's jaars, (vast)
2.75% 's jaars (los) voor Voorschotten (hypothee!
4% 's jaars voor Voorschotten (borgtocht) 4.25'
's jaars; voor Voorschotten (scheepshypotheek) 5.251
voor Debetrente in rekening Courant 4.25% 's jaal
voor Credietrente in rekening Courant 2.75% 's jaan
Spaarbusjes verkrijgbaar.