WIERINGER COURANT.
EEN JUISTE RISICOVERDEELING
BELEGGING IN EFFECTEN
DE NOORDER BANK
(Zitdag te Middenmeer Hotel Smit Woensdags van 9-1 u.)
ZATERDAG 28 SEPTEMBER 1940. No. 113.
DE VOEDERWAARDE VAN
KNOL- EN WORTELGEWASSEN
Aardappelen, stoppelknollen,
wortelen, pastinaken.
Wij zullen beginnen met van de hier te
behandelen voedermiddelen de gebrui
kelijke cijfers te geven, waar iedere be
langstellende praktische boer, zooals wij
reeds eerder schreven, langzamerhand
mee vertrouwd moet raken.
dr. stof v.r.e. v.w.e. z.w
aardappelen 25 11 0.9 19
(rauwe)
aardappelen (rauwe ingekuilde)
44 0.7 0.2 33
Aardappelen (ingek. gestoomde)
31.5
0.8
27
Wortelen (penen)
13
0.8
0.4
8.7
Koolrapen 13
1.2
0.5
7.7
Stoppelknollen 10.2
1.3
0.6
5.5
Witlof wortels (uitgetrokken)
18.2
1.3
0.7
13
Witlof wortels (niet uitgetr.)
25.9
1.4
0.8
18
pastinaken 18
1.2
0.6
13.4
den gevoerd, krijgt de melk een gele
kleur.
PASTINAKEN (of Pinksternakelen)
hebben een hooger dr. st. gehalte. Van
wortelen (pastinaken 20%.) Ze wor
den door het vee veelal met graagte op
genomen, ondanks de iets bittere smaak.
Ze schijnen volgens de praktijkervarin
gen een gunstigen invloed uit te oefenen
op de melkproductie, alsmede op het
vetgehalte. In te groote hoeveelheden
krijgen melk en boter een bittere smaak.
KOOLRAPEN. Deze hebben in verge
lijking van de dr. stof hooger eiwitge
halte dan voerbieten. Het is een voeder
middel, dat zeer spoedig een onaangena
me smaak aan de melk geeft, waarom
men ze na het melken moét voeren en
eventueee resten zorgvuldig uit de stal
moet verwijderen. Melkkoeien geve men
niet meer dan 25 Kg. en jongvee min
der. Voor Noordholland is dit een onbe
langrijk voedermiddel.
In een vorig artikel hebben wij de
voedingswaarde van alle groepen voer
bieten vergeleken met de z.w. van 100
Kg. suikerbieten. Ditzelfde hebben wij
ook voor bovengenoemde knol- en wor
telgewassen eens gedaan, omdat
daarmede meenen het voor de praktijk
gemakkelijker te maken zich te oriën-
teeren. Het staatje zie er dan als volgt
uit
dr. stof v.r.e. v.w.e.
100 Kg. suikerbieten
25 0.9 0.4 16
84 Kg. aardapp. (rauwe klei,
consumptiemaat
21 0.9
0.75
±16
184 Kg.
wortelen
23.9 1.47
0.73
16
rt
207 Kg.
koolrapen
26.9 2.48
1.03
16
290 Kg.
stoppelknollen
29.6 3.77
1.74
16
123 Kg.
witlof wortels (uitgetr.)
22.4 1.6
0.86
16
90 Kg.
witlofw. (n. uitgetr.)
23.3 1.26
0.72
16
120 Kg.
pastinaken
21.6 1.44
0.72
16
STOPPELKNOLLEN.
pen hebben ze een hoog eiwitgehalte,
zijn dus op grond hiervan zeer bruik
baar. Zoowel loof als knollen\hebben een
behoorlijke voedingswaarde. Een be
zwaar is, dat de knollen veeal moeilijk
schoon te oogsten zijn, dus te veel aan
hechtende aarde, vooral op de zwaardere
gronden. Ze zijn zeer waterrijk, ongeveer
water. Ongeveer 30 Kg. knollen
hebben een even groote z.w. als 10 Kg.
suikerbieten. De voedingswaarde wat
betreft het eiwitgehalte komt goed uit
in de navolgende vergelijking
dr.stof v.r.e. v.w.e.
1 Kg. goed hooi
0.85
8 Kg. versch loof
0.88
10 Kg. knollen 0.80
8V2 Kg. loof knollen
0.85 0.111
De opbrengst per H.A. is nogal uiteen
loopend, soms 30.000 Kg. en meer. Een
bezwaar aan knollen verbonden, is de
knolgeur en -smaak aan de melk, het
geen grootendeels vermeden kan worden
door niet te groote hoeveelheden te voe
ren en na het melken.
Voor mestvee en varkens kan men ze
ook zeer goed gebruiken en gelden de
genoemde bezwaren voor melkvee niet.
Voor melkvee moet een gift van 20 Kg.
per dag bij voorkeur niet worden over-
groep vallen ondermeer de surro
gaten van de genotmiddelen kof
fie en thee en verder een deel
van die, welke ten doel hebben
suiker te vervangen. Deze laatste
bestaan grootendeels uit een
mengsel van melksuiker of gewo
ne riet- of beetwortelsuiker met
een kunstmatig zoetmiddel (sac-
charine, kristallose. duicine of
sucrol.) Voor zoover op de ver
pakking de samenstelling is ver
meld, bestaat togen het in den
handel brengedl van deze vervan-
gingsmiddelen geen bezwaar. Hel
publick kan zelf beoordeelcn of
het, wat den zoeten smaak aan
gaat, hetzelfde ;>^flltaat ople
vert, terwijl dan -wfirèht de huis-
houdkas er voordeel bij heeft.
Het andere deel van deze twee
de groep van surrogaten, de kof
fie- en theesurrogaten, komen
den consument tegemoet bij de
ONDER ALLE OMSTANDIGHEDEN waarborgt
het beste resultaat.
Laat U door dit principe leiden en vraagt daartoe bij de
inlichtingen aan de Directie van
HOORN.
Evenals koolra-^handhaving van het normale ge-
bruik van koffie en thee, omdat
het toegewezen rantsoen in vele
gevallen te klein blijkt te zijn.
In ons land zijn er reeds een
100-tal fabrikanten van deze-
surrogaten. Tegen den verkoop
zijn geen bezwaren in te bren
gen, mits de grondstoffen, waar
uit ze bereid zijn. niet schadelijk
zijn voor de gezondheid, en de fa
brikant deze onschadelijkheid kan
aantooen. Vooral met het oog op
dit laatste is de aankondiging,
dat er op grond van de Warenwet
binnenkort een nieuw koffie- en
theebesluit zal verschijnen, met
nadere voorschriften in dezen, toe
te juichen.
0.074 0.05 0.36
0.141
0.081
0.078
0.023
0.052 0.46
De derde groep is die der waar
devolle vervangingsmiddelen,
waarvoor de iets minder gunstig
klinkende benaming surrogaten
eigenlijk niet op haar plaats is
o.a. glucosestroop en geconden
seerde taptemelk met suiker als
waardevolle vervangingsmiddelen
voor d,e gerantsoeneerde suiker.
In den laatsten tijd komen er
naast vele gerantsoeneerde graan
en meelproducten een aantal
zeer waardevolle vervangings
middelen daarvoor op de markt,
welke alle gefabriceerd worden
schreden. Voor jongvee niet te veel. ze ui( aardappelmcel.
zijn te waterrijk. Om ze te bewaren kan
Hieruit blijkt wel, dat bij gelijke z.w.
behalve aardappelen de andere knol
wortelgewassen nog al wat meer vert.
eiwitachtige stoffen bevatten, vooral de
stoppelknollen munten daarin uit, n.1.
4 x zooveel als in suikerbiet en aardapp.
Bovenstaande vergelijking spreekt voor
zich zelf en behoeven wij niet verder te
bespreken.
AARDAPPELEN. Momenteel worden
er nog al wat zgn. droogzieke aardappe
len alsmede kriel verhandeld voor prij
zen van f 1.30 a f 1.40 per 1000 Kg. Nu
bevatten vroeger aardappelen minder
droge stof en dus minder voedingswaar
de dan late, dit geldt natuurlijk, ook voor
kriel. Bovenstaande vergelijking is dus
voor droogzieke en kriel te gunstig. Toch
komt de prijs van f 1.30 a f 1.40 de ge
noemde opmerking in aanmerking ge
nomen, vrij aardig overeen met die van
100 Kg. suikerbiet, garantieprijs f 14. De
keus is dus nog niet zoo erg slecht ge
weest. Op grond hiervan mogen dus
.stoppelknollen nog minder dan 1/3 van
f 14 per 1000 Kg. kosten enz., een ieder
bestudeere het staatje goed, als hij er
belang bij heeft.
Aardappelen zullen, zooals ik schreef,
slechts in geringe hoeveelheden voor
voederdoeleinden aanwezig zijn. Ten
einde ze te bewaren is inkuilen noodza
kelijk. Zijn ze voor mestdoeleinden be
stemd, waarvoor ze door het zeer lage
eiwitgehalte en in verhouding zeer hoo-
ge z.w., zich het meest eigenen, is in
kuilen na voorafgaand stoomen te raden.1
men de knollen en het loof inkuilen
(30.000 Kg. na bezakking pn. 30 M3.
Zuurtoevoeging is niet noodzakelijk,
doet men het, dan verkrijgt het kuilvoer
een betere geur. (5 a 6 L. A.I.V.-zuur
per 200 Kg.) Vermeldenswaard is nog,
dat de ervaring op een Friesche proef-
boerderij heeft uitgewezen, dat 20 Kg.
knolsilage hooger aangeslagen werd
dan ingekuild gras en werd aldaar be
waard voor de versche koeien.
WITLOFWORTELS. Aan de iets bit
tere smaak wennen de dieren spoedig
en lusten ze dan gaarne. Wanneer men
te groote hoeveelheden voert, neemt de
melk en de boter een bittere smaak aan.
Bij voorkeur geve men dan ook niet
meer dan pl.m. 15 Kg. per koe per dag.
Ik meen hiermede het voornaamste
van de knol- en wortelgewassen, welke
in de a.s. stalperiode in onze provincie
gevoerd kunnen worden, de revue te
hebben laten passeeren.
In een volgend en laatste artikel wor
den nog andere stoppelgewassen behan
deld, als spurrie, groene mais, wikken
en haver, mergkool enz.
De Rijksveeteelt-consulent,
Ir. L. DE VRIES.
Alkmaar, Landbouwhuis, Sept. 1940.
RATIONEELE VOEDING EN
EN SURROGATEN.
i Goed, slechte en waarde-
loozc surrogaten.
Dr.
II. W. de Boer, directeur
Voor melkvee kan men ze rauw inkuilen,'van deu Provincialen Keurings-
alhoewel men gekuilde gestoomde aard-'dienst van levensmiddelen en an
appelen ook heel gauw aan melkvee kan dere waren in Groningen, heeft
geven. Men kan ze inkuilen gelijk gras.'een uiteenzetting gegeven van de
Voor hen, die hiervoor nadere inlichtin-j voedingswaarde van surrogaten.
gen wenschen, hebben wij een circulaire
beschikbaar. Aardappelen als zeer eiwit-1
Hij verdeelt ze in drie groepen:
Aardappelmeel lis als zoodanig
voor het gebruik in de huishou
ding niet bijzonder geschikt
Men heeft echter in den laatsten
'it-ijd door speciale behandelingen
de minder gewenschte eigen
schappen van aardappelmeel
voor een groot deel weten weg te
werken. Dit speciaal behandelde
aardappelzetmeel is daardoor
veel geschikter geworden voor de
bereiding van vla, puddingen
e.d. Men kende reeds lang de
aardappelsago en de aardappel
tapioca daarnaast zijn korten
tijd geleden aardappelvlokken in
den handel gebracht, welke met
de vroeger aardappelvlokken, die
als menschelijk voedsel nooit erg
gewild zijn geworden, nog
slechts den naam gemeen hebben
Zij zijn bereid uit speciaal behan
deld aardappelmeel en ondermeik
poeder de samenstelling is op
het etiket van de verpakkingen
vermeld.
Door deze bereiding zijn de
voedzaamheid en de bruikbaar
heid zeer verhoogd, terwijl waar
schijnlijk ook de houdbaarheid
niets te wenschen over zal laten
Bovendien worden aan enkele
soorten van deze vlokken nog vi
taminen toegevoegd, zoodat deze
gevitaminiseerde en door middel
van ondermelkpoeder aan eiwit,
melksuiker en voedingszouten
rijk gemaakte aardappelvlokken,
wat betreft de voedingswaarde,
voor havermout niet behoeven on
der te doen.
Dr. De Boer vestigt de aandacht
van de Nederlandsche huisvrouw
op deze duurzame en voor de voe
ding zeer bruikbare aardappel-
meelproducten.
Voor Konijnenhouders.
DE FOK.
De fok van konijnen gaat bij naleving
van de reeds beschreven artikelen met
weinig moeite gepaard, indien men
maar steeds over voldoende voeder en
een flinke, warme behuizing beschikt.
De beste tijd om te fokken is van
Februari tot en met September. De
drachten die nadien nog komen gedijen
niet zoo best meer, en de voedster
heeft óók een rustperiode noodig, o.a.
de verharing.
Wil men een voedster gedekt hebben,
zorg dan dat beide dieren goed gezond
zijn, kijkt ze dus na. Is dit in orde, breng
dan den voedster bij den ram in het
hok, niet omgekeerd, daar dan de ram,
nieuwsgierig zijnde, het geheele hok
door elkaar haalt, de voedster zenuw
achtig maakt, en van een dekking niet
veel terecht komt.
Een normaal nest zal na 30 a 31 da
gen gebracht worden, doch een klein
nestje wil wel eens tot zelfs 35 dagen
wegblijven.
Geef een voedster vóór het werpen
nooit te veel extratjes, men meent er
goed aan te doen, doch het werpen zal
haar veel moeilijker vallen. Geef haar
eenige dagen vóór het werpen, dagelijks
wat drinkwater extra, Cs winters zacht
verwarmd) en maak 't zgn. kraambed
in orde, o.i. het hok schoon maken, en
een hoek donker maken, daar het ko
nijn altijd een donkere hoek zal opzoe
ken. Zij die een dag en nachthok be
zitten hebben dit laatste natuurlijk niet
te doen.
Na het werpen is het gewenscht, dht
men zoo vlug mogelijk het nest inspec
teert daar de jongen nog wel eens door
het hok verspreid liggen. Zet hiervoor
de voedster apart in een mand of kist,
en geef wat voeder voor afleiding. Dat
men er de eerste dagen niet naar zou
mogen kijken zijn praatjes. Stel u voor,
dat er eenige doode jongen in het nest
liggen, dan zouden deze na eenige da
gen tot ontbinding overgaan, en de at
mosfeer in het hok dusdanig verontrei
nigen, dat het geheele stel verloren gin;
Het is wèl aan te bevelen dat men, n
eenige uren uit het hok, doe de over
tollige jongen van het andere nest over
(zonder nestmateriaal) en laat hun de
lucht van het nieuwe nest aannemen.
Zet na eenige uren de min weer in
haar hok terug en, zij zal de stiefkinde
ren accepteeren.
Houdt de eerste dagen honden, kat
ten, muizen en ratten vèr van het hok.
Door het schrikken springt de voedster
op het nest om dit te beschermen en
vertrapt hierdoor het jonge goed. Mui
zen zoeken de warmte van het nest op
en gaan tusschen de jongen liggen. Rat
ten moorden geheele nesten uit. Duiven-
gas voor de hokken versperd hen den
toegang.
De jongen komen blind en onbehaard
ter wereld. Den derden dag beginnen zij
harig te worden en den negenden tot
den veertienden dag gaan de oogen
open.
Heeft het moederdier melk genoeg,
dan zullen de jongen niet vóór den ach-
tienden dag het nest verlaten, ko
men ze er vóórdien uit dan drijft hun
den honger. De eerste twee weken kan
men alleen den mesthoek schoonma
ken. Met drie weken beginnen ze mee
te knabbelen. Denk er dan aan niet te
veel wortel of raap in het hok te wer
pen omdat de zachte tandjes vlug af
breken en op den duur, door het onvol
doende kouwen darmstoornissen optre
den. Dan komt een zware tijd aan voor
de voedster omdat dan den geheelen dag
een hongerige horde achter haar aan
zit. Om haar wat rust te geven zet men
een omgekeerd kistje in het hok zoodat
zij daar op kan springen om wat uit te
rusten. (Vluchtheuvel.) Zij regelt zelf
de zoogtijden. Met vijf weken kunnen de
jongen zichzelf redden, doch men houdt
ze er minstens zes weken bij, liever nog
langer, bijv. acht a tien weken.
De volgende week nog iets over de
jongen waarbij tevens „Wreede voed
sters."
In het artikel over „Ziekten" bij No. 3
Verstopping, leest men Om het te ver
mijden geeft men niet te veel voeder.
Dit moet zijn „geeft men niet te veel
droog voeder.
In het artikel over „Inteelt" leest men
voor Waaibeenen, „waaiooren" en voor
achterstand „achterhand."
D. J. KORTMAN,
arm krachtvoer naast hooi en eventueel De eerste groep vertegenwoordigt
kuilgras maakt de eiwitvoorziening er de'l'e geheel of grootendeels aai de
a.s. stalperiode slechter inplaats van looze, dus altijd te duic suuoga-
beter op. De aardappel is dan ook de '^n. ^ij is gelukkig niet groot de
komende stalperiode geen aanbevelens- arenw et vormt, thans een niet
waardig ruwvoedermiddel voor jongvee te onderschatten beschermings-
en melkvee. Zij, die nogal wat aardap- «el, dat waarde
pelen bezitten, kunnen deze het beste >°°s of vervalscht is. De wettelijke
voor de varkens en de gelde koeien ge- voorschriften sluiten bij voorbaat
„'het in den handel brengen van
bruiken en m zeer beseheiden mate voorsum)gaten. uiL tcnzij men het
wortelen'"penen) EN^ST,NAKEN.
Deze worden m de praktijk hoog aange-I de samenstelling v0idoen
slagen, vooral ook voor paarden. Wat b,ijken Men zal begrijpen, dat
het voeren betreft, kan men ze vergelij-(,an VQOr den fabriUant> indien
ken met voerbieten. Het lof is veel min-, daaruit blijkt, dat de samenstel-
der smakelijk dan dat van voer- en Jing vrywcj waardeloos en dus de
suikerbiet. Diarrheo veroorzaakt het prijg vec, lc hoog ts> de aardig-
niet, integendeel, het werkt iets ver~, heid van het fabriceeren en het
stoppend, waarom men ze wel eens voert jn den handel brengen af is.
naast suiker- en voerbietenblad. Dikwijls i
is het- lof met schimmel bezet en danj tweede groep van snrroga-
gevaarlijk Zuiver wortellof is voor melk-(|Cn js die, welke een zeker „be-
vee een goed voer, in groote hoeveelhe- staansrecht" heeft onder die
NIEUWE SUIKER, EN
BROODBONNEN
Voor de komende periode.
Van Zaterdag 28 September t.m.
Vrijdag 25 October a.s. geeft de
met „109" genummerde bon van
jlict algemeen distribütiebonboek
je recht op het koopen van één
kilogram suiker.
Gedurende heit tijdvak van
Maandag '30 September t.m. Zon
dag 6 October a.s. geven de met
„8" genummerde bonnen van
het broodbonboekje te zamen
recht op het koopen van 2500
gram roggebrood of 2000 gram
ander brood.
Elk der bonnen geeft derhalve
recht op het koopen van 125 gr.
loggebrood of 100 gram ander
brood.
De bonnen, welke 6 October
nog niet gebruikt zijn, zullen
voorts nog geldig zijn t.m. Dins
dag 8 October a.s.
de inspectie, niet meer in het nest zit-
ten te graaien, of: doet het alleen bij Brakieveldweg 116, Deï Helder.'
voedsters welke heel goed aan U gehecht
zijn. Vindt men jongen koud buiten het
nest liggen, doe deze dan niet direct
weg, doch legt ze op een warme plaats,
dikwijls zijn ze slechts schijndood en
komen in de warmte weer bij. De warm
te der hand is soms al voldoende. Be
wegen ze weer, leg ze dan gauw in het
warme nestje terug.
Houd nooit meer dan 8 jongen bij de
voedster, liever niet meer dan zes.
Het is soms een hard besluit er eenige
te moeten wegdoen, doch later zal blij
ken dat het uw voordeel was. De voed
ster heeft acht tepels, er zijn echter
ook dieren die er maar zes hebben.
De voorste twee drogen spoedig in,
zoodat dan eenige achterblijvende jon
gen komen welke op den duur toch
meestal sterven omdat zij over onvol
doende weerstand beschikken, doch
voordien de grooteren in hun groei be
lemmeren en de voedster uitbuiten.
Veel brieven krijg ik om raad over
sterfte onder de jonge konijnen. Men
schrijft dan nooit de groote van het
nest er bij, doch dit is een der belang
rijkste punten. Houdt men er zes bij.
dan krijgt men zes flinke jongen, doch
integendeel dertien, dan krijgt men
schrale stakkers welke meestal niet te
gen de kinderziekten opgewassen blij
ken.
De jongen behooren in een strak-ge-
spannen vel te zitten, dus bij selecteeren
haalt men eerst de gerimpelden (of)
kleinsten er tusschen uit.
Blijkt later, dat alle diertjes gerimpeld
blijven, dan is dit een bewijs dat de
voedster over onvoldoende zog beschikt,
en kan men er beter nog eenige jongen
bij vandaan halen.
Ook kan men zorgen dat eenige voed
sters tegelijk werpen, of een zgn, min,
dit mag een voedster van minder kwa
liteit zijn. De jongen welke u te veel
heeft kunt u dan bij deze te zoogen ge
ven.
Voor dit geval haalt men de min
MARKTOVERZICHT.
Op de Donderdag gehouden
mai-kt, werd nog wat handel ge
daan in vette koeien. De hoogste
prijs was f 55, verkocht voor den
handel. Het grootste gedeelte was
echter voor de vordering.
De handel in kalfkoeien was
matig, er werden aardige bees
ten aangevoerd, en er werden
prijzn gemaakt tot f 50.
In geldekoe'ien was de handel
vrij goed en er was een mooie
aanvoer, de hoogste prijs was
f 225.
De heer Huizinga uit Den Hel
der kocht al de aanwezige gras-
kalveren, waarvan f 75 de hoog
ste prijs was.
Nuchtere kalveren geen no
teering.
De handel in bokken en geiten
was goed.
Met de schapen was het iets an
ders dan de vorige week, de han
del was nu kalm en dc prijzen
waren even lager.
Van jonge vette schapen was
de hoogste prijs f 55.
Voor 2-jarige, dus oude slacht
schapen was de hoogste notee
ring f 58.
De noteering in slachtlarome-
ren was 3H/2 hoogste prijs, ter
wijl de lammeren voor 't leven
geen hoogere prijs opbrachten
dan f 20.
De magere schapen werden
graag verkocht voor f 33.
De aanvoer van schapen be
droeg deze week ruim 1600 stuks
De paardenhandel was goed en
de aanvoer groot. Voor paarden
was f 800 de hoogste prijs, terwijl
de hitten varieerden van f 250
tot f 450.
Konijnen werden duur ver
kocht, de kippenhandel was als
van ouds.
