WIERINGER COURANT.
TOEKOMSTIGE KOLONISATIE VAN DE
NOORDOOSTPOLDER.
ZATERDAG 7 DECEMBER 1940 No. 143.
Duizenden arbeiders zullen er werk vinden.
Aantal bedrijven ongeveer
achttienhonderd.
In een algemeene vergadering van de
Friesche Maatschappij van Landbouw
te Leeuwarden heeft It. Smeding, direc
teur van de Wieringermeerpolder, een
inleiding gehouden over „Ervaringen en
plannen met betrekking tot de cultuur
en kolonisatie van Zuirierzeegronden."
Spreker begon met de behandeling van
het algemeen plan van de in aanleg
zijnde Noordoostpolder en gaf daarna
een overzicht van de resultaten van het
in de loop der jaren ingestelde onder
zoek van de verschillende grondsoorten.
De groote middenmoot van de polder
zal uit klei- en zavelgronden bestaan,
terwijl meer naar de westelijke en oos
telijke rand de grondsoorten lichter wor
den.
Op grond van uitvoerig onderzoek mag
worden aangenomen, dat hier meeren-
deels waardevolle cultuur-gronden zul
len worden verkregen, welke, naar het
zich thans laat aanzien, over groote ge
bieden zeer homogeen van samenstelling
zullen zijn.
De tien cultuur-jaren van de Wierin-
germeer (ter grootte van 20.000 ha.»
hebben rijke ervaringen gebracht, waar
van bij het in cultuur brengen van de
overige Zuiderzeepolders (samen 200.000
ha omvattend) een dankbaar gebruik
kan worden gemaakt.
Nadat de grond een aantal jaren be-
greppeld zal hebben gelegen en hierdoor
geholpen door begroeiing eerst dooi
de wilde flora en daarna door de cul
tuurgewassen flink: ingedroogd en
gescheurd is tot in de diepere lagen,
kan zonder bezwaar in de bestaande
greppels de drainage worden aange
bracht.
Gewassen in de eerste jaren.
Gewassen zijn eerst in de Wieringer-
meer gezaaid, toen het zoutgehalte van
de gronden dit blijkens de in de
proefpolder verkregen gegevens mo
gelijk maakte, waardoor mislukkingen
practisch konden worden voorkomen.
Op grond van de proefpolder-ervarin-
gen, bevestigd door proefveld-onderzoek
in de Wieringermeer, was reeds bekend,
dat erwten en boonen, vlas en aardap
pelen in de eerste jaren, ook na goede
ontzilting van de grond, slechte resul
taten opleverden. De peulvruchten ga
ven. ook "na enting, ondanks een duide
lijk effect hiervan, een zeer kort gewas
en een slechte opbrengst. Voor vlas geldt
iets overeenkomstigs. Bij aardappelen
waren het vooral de smaak en de houd
baarheid, die te wenschen overlieten.
Deze verschijnselen traden in sterkere
mate op, naar mate de grond zwaarder
was. Suikerbieten gaven aanvankelijk
sterk vertakte wortels, terwijl bij fijnza-
dige gewassen, als blauwmaanzaad, het
verkrijgen van 'n goed kiembed het
zwakke punt was.
Als gewassen, die zich na voldoende
ontzilting van de bouwvoor vrijwel di
rect behoorlijk ontwikkelden, kunnen
worden genoemd koolzaad, de granen
en de klaver.
De oppervlakte, verbouwd met het
eerstgenoemde gewas, is om technische
en financiëele redenen beperkt geble
ven. In de ontginningsperiode is om het
grondverbeterende effect veel meer kla
ver verbouwd, dan normaal gebruikelijk
en rendabel is.
Een groote beteekenis moet ook nu
nog gehecht worden aan de klaver zij
het dan ook dat deze op de verpachte
bedrijven op het oogenblik vrijwel uit
sluitend in de vorm van stoppelklaver
wordt verbouwd. De gunstige werking
van de klaver op de jonge gronden wel
ke ook in vroegere polders in de ont
ginningsjaren volledig erkend werd,
ligt in de bedekking en de uitdrooging
van de grond in een tijd, dat het bouw
land anders onbegroeid is. Verder wor
telt de klaver, vooral de overjarige lu-
cerne, diep en werkt daardoor mede
aan het uitdroogen, en scheuren van de
grond. Tenslotte kan nog gewezen wor
den op de verrijking van de grond met
organische stof en stikstof.
Spr. behandelde vervolgens het vraag
stuk van de mestbehoefte.
Eenige proefvelden.
Ten aanzien van de organisatie van
het ontginningsbedrijf is i.d. Wieringer
meer ervaring opgedaan, zonder welke
het niet wel mogelijk zou zijn een pol
der van pl.m. 48.000 ha in cultuur te
brengen. Evenals in de Wieringermeer
zal ook in de Noordoostpolder het in
cultuurbrengen van de jonge gronden
voor rekening van de staat geschieden,
zoodat de eerste grondgebruikers gevrij
waard zullen worden tegen de risico's,
welke hieraan zijn verbonden.
Teneinde het inzicht in de cultuur
waarde en het gedrag van de Noordoost-
poldergronden te verruimen is in 1938
op een dijkvak nabij Kraggenburg, over
een oppervlak van 500 bij 40 meter een
laag vers gebaggerde klei van 1 meter
dikte aangebracht, waarop in 1939 en
1940 tal van proefvelden zijn aangelegd
en het gedrag van de grond nauwkeurig
wordt gevolgd.
De hier verkregen resultaten zijn al
leszins bemoedigend en hebben de
overtuiging gevestigd, dat bij intensieve
ontwatering cultuurgronden van zeer
goede hoedanigheid zullen worden ver
kregen.
Uitgifte van gronden.
Spreker ging daarna over tot de be
spreking van de plannen voor het in
cultuur brengen van de Noordoostpol-
dergronden.
Gehoopt wordt de geheele oppervlak
te in de eerste drie jaren van een vol
doende detailontwatering te kunnen
voorzien. Vindt het droogvallen in 1941
plaats en kan het werkplan voor dat
jaar nog worden volbracht, dan zullen
alle gronden aan het einde van 1943 op
ontwatering kunnen liggen.
Het eerste complex, de spoedig toe
gankelijke gronden in het randgebied
omvattende, zou aan het eind van 1944
in pacht kunnen worden uitgegeven. Zoo
zal elk volgend jaar een complex voor
uitgifte gereed moeten worden gemaakt.
De omstandigheden zijn thans zooda
nig, dat omtrent de grootte van een
jaarlijks in gereedheid te brengen com
plex gronden weinig optimistisch ge
dacht kan worden. Volgens het aanvan
kelijk gemaakte werkplan, acht com
plexen omvattend van elk 6000 ha (bru
to), zou de uitgifte plaats kunnen vin
den van 1944 tot 1951. Het later ontwor
pen „versnelde" werkplan gaat uit van
zes complexen van elk 8000 ha (bruto),
waardoor de uitgifte in zes jaar zou
kunnen verloopen. Erkend moet worden,
dat de ontwikkeling en vooral ook de
structuur van deze reeds grootendeels
ontzilte gronden nog mogelijkheden in
houdt voor teleurstellingen, en dat het
nog afgezien van de thans wel zeer
uitzonderlijke omstandigheden n(iet
geoorloofd is dit tempo als „gegaran
deerd" te beschouwen.
Evenals in de Wieringermeer zullen
ook hier weer theoretisch gevormde en
ervaren practici moeten worden inge
schakeld om bij de ontginning behulp
zaam te zijn als opzichters.
De kolonisatie.
Sprekende over de kolonisatie, zeide
spreker, dat het wel vast staat, dat er
nog vele jaren moeten verloopen, alvo
rens de doelmatigheid van het in de
Wieringermeer gevoerde kolonisatiebe-
leid kan worden beoordeeld, omdat de
grondslagen pas zijn gelegd en de ver -
dere ontwikkeling eerst nog afgewacht
zal moeten worden. Maar bovendien
staat wel vast, dat wij leven in een tijd
van snel wisselende inzichten, zoodat
het vrij voorbarig zou zijn thans voor
spellingen te doen over de wijze, waarop
in de komende reeks van jaren de ko
lonisatie moet worden geleid. Spr. gaf
een kort overzicht van de Wieringer-
meer-ervaringen.
Duizenden arbeiders zullen in de
eerste jaren van de ontwatering en be
bouwing van de gronden te werk moe
ten worden gesteld, in omstandigheden
welke hooge eischen stellen aan het
psysiek van de betrokkenen.
De lichamelijke constitutie van deze
werkers zal zoodanig moeten zijn, dat
zij tegen deze zware taak zullen zijn
opgewassen. Een deel van de arbeiders
zal spoedig worden ingeschakeld bij de
exploitaite van d| gronden, zoodat ook
aan de vakbekwaamheid van deze cate
gorie bij de keuze de noodige aandacht
zal dienen te worden geschonken. Huis
vesting zal in den beginne uitsluitend
in barakken kunnen plaats vinden, ter
wijl de blijvende landarbeiders zijn aan
gewezen op de in en buiten de dorpen
te stichten landarbeiderswoningen. Ge
hoopt wordt, dat autobusvervoer weer
mogelijk zal zijn. om arbeiders uit de
omgeving naar het nieuwe land te trans
porteeren, waardoor de tijdelijke huis
vesting in barakken zou kunnen wor
den beperkt.
De volgende categorie, die met de ar
beiders zich in de dorpen zal vestigen,
is die van de middenstanders, waartoe
evenals in dc Wieringermeer grond in
erfpacht ter beschikking kan worden
gesteld. Gezien de groote belangstelling,
is het noodzakelijk gebleken vestigings-
eischen te stellen, zoodat een zekere
ordening ook in de Noordoostpolder wel
niet achterwege zal kunnen blijven.
In de Wieringermeer is behalve de
noodige vakbekwaamheid en een zeker
financieel weerstandsvermogen ook het
behoefte-element ingeschakeld, waar
door een run op het nieuwe land langs
privaatrechtelijke weg kon worden voor
komen.
De gronden worden gedurende de eer
ste jaren in ontginningsexploitatie ge
houden en eerst dan ter beschikking
van de pachters gesteld, als de verkregen
cultuurresultaten dit wettigen. Hierme
de heeft de derde categorie, die van de
grondgebruikers, haar intrede gemaakt.
Een zorgvuldige selectie van de vele
belangstellenden naw" een landbouwbe
drijf moet aló een kolonisatie-eisch van
de eerste orde worden beschouwd.
Grootte der bedrijven.
De grootte van de bedrijven is een
veel omstreden punt. De kavelgrootte
van 24 ha maakt het in de Noordoost
polder mogelijk, om bedrijven te stich
ten van 12, 24, 36, 48 ha en grooter. Na
der zal moeten worden beslist, in welke
mate naast de in het klei-gebied te
stichten akkerbedrijven, ook de kleine,
nijvere werkers plaatsing zal worden
aangeboden. De grondsoorten maken het
mogelijk, in het bijzonder in de lichtere
randgebieden, tal van kleine gemengde
bedrijven (van bijv. 12 ha» te stichten.
Al naarmate aan de sociale factor
meer aandacht wordt geschonken, zal
het aantal bedrijven in de Noordoost
polder kunnen oploopen tot 1800 of
meer. Naarmate men de kleine bedrij
ven meer in aantal doet toenemen, zal
aan het gebouwenkapitaal hoogere ei
schen worden gesteld, doch in sterkere
mate aan de bestaande vraag tegemoet
gekomen kunnen worden.
Een moeilijk punt is en zal wel blij
ven de vaststelling van de pachtprijzen
voor de eerste pachttermijn, aangezien
deze moet worden bepaald in een peri
ode, gedurende het nog niet mogelijk is
een voorspelling omtrent de toekomsti
ge cultuurwaarde van de gronden te
doen.
De dorpen zijn in de Noordoostpolder
zoodanig geprojecteerd, dat er een aan
gewezen hoofdcentrum zal ontstaan,
waaruit blijkt dat leering is getrokken
uit wat in de Wieringermeer is nagela
ten. Er worden thans reeds maatregelen
getroffen het hoofddorp zoo spoedig
mogelijk toegankelijk te maken, tenein
de dit hoofdcentrum in een zoo vroeg
mogelijk stadium aan te kunnen leggen
en tot ontwikkeling te brengen.
Door deskundigen zijn van de dorpen
reeds plattegronden ontworpen, waarbij
ook aan beplanting en boschaanleg de
noodige aandacht is geschonken. Aan
genomen mag worden, dat dit hoofdcen
trum langzamerhand een stedelijk ka
rakter zal krijgen, waarmee bij de op
bouw van de aanvang af rekening moet
worden gehouden. De overige dorpen
in een kring op afstanden van 7 tot
8 kilometer van het hoofddorp en van
elkaar gelegen, zullen ongetwijfeld
een landelijk karakter krijgen cn be
houden.
Een blijkens ervaring gewenschte gang
van zaken bij de kolonisatie is deze, dat
begonnen wordt met de stichting van
een aantal (in de Wieringermeer pl.m.
100 tot 120 landarbeiderswoningen in de
dorpen. Door de bouw van landarbei
derswoningen, alsook van landarbeiders
plaatsjes op het land, kan dan in de
dorpen ruimte worden gemaakt voor de
verzorgende bevolking en een deel der
landarbeiders dichter bij de bedrijven
en hun werk worden gebracht.
De landarbeiders, ook die woonachtig
in de dorpen, dienen in de gelegenheid
te worden gesteld tegen redelijke voor
waarden een landarbeidersperceel in'
gebruik te krijgen, voor de verbouw van
groenten en aardappelen.
Nadat spreker nog had gewezen op de
toekomstige gemeentelijke indeeling van
ae pij^der, sprak hij de wensch uit, dat
de omstandigheden zich weldra in gun
stige zin zouden mogen wijzigen, om
met succes dit belangrijke werk te kun
nen aanvatten en beëindigen. Volksbl,
En toen door liet collecteverbod
liet mooie kinderfeest dreigxle in
het water te vallen, toen waren al
len stil, ook de ouders, ook de on
derwijzers, want ze zagen hun
iets ontvallen, wat hun lief was,
ter wille van de jeugd.
Kon het daarom anders, dat
(oen toch nog ter elfder ure de
ontheffing van 't verbod kwam, er
bij de onderwijzers een organisa
tievermogen aan den dag werd ge
legd, dat alle narigheid ineens ver
vaagde
Men had weinig tijd, maar op
5 December vond de Sint alles in
orde om zijn entree op de scholen
te maken.
En niet meer blijheid dan ooit
te voren zongen de kinderen Sin
terklaas toe en waren hun hartjes
van dankbaarheid vervuld.
Ook wij zijn dankbaar, dat het
kind weer eens een andere sfeer
kon ademen, want maar al te zeer
moet ook de jeugd de angst en
nooddruft van deze tijden mee
maken.
Een hartelijk dank namens de
ouders aan het onderwijzend per
soneel en aan de milde gevers mag
hier zeker wel weer klinken.
WELKE BONNEN ZIJN THANS
GELDIG.
BROOD.
Broodbon 17. Geldig tot en met 15 Dec.
recht gevende op 2500 gr. roggebrood ot
2000 gram ander brood.
Bon 16 geldig t.e.m. 8 Dec.
KAAS.
Bon 49-50, 62-63, 100 gr. kaas, geldig
t.e.m. 29 December. Bon 24 nog geldig
t.e.m. 8 Dec.
EEN EI.
Bon 36 voor één ei, tot en met 15 De
cember. Bon 37 nog geldig tot en met
8 December.
BOTER.
Bon 19 (boterkaart) een half pond
boter of een half pond margarine tot
en met 13 Dec.
MARGARINE OF BOTER.
Bon 19 (vetkaart) half pond margarine
of boter tot en met 13 Dec.
BLOEM KA Alt'JL.
Bon 2 (bloemkaart) 60 a 65 gr. rogge
brood of 50 gr. ander brood of Va rant
soen gebak of 35 gram meel of bloem,
t.e.m. 29 Dec.
SLAOLIE.
Bon 21. Geldig tot 27 Dec. 'I* flesch
slaolei of pond boter of margarine.
PEULVRUCHTEN.
BON 56. Geldig tot 16 Dec.. recht
gevend op een pond peulvruchten.
KOFFIE OF THEE.
Bon 81 V: pond koffie of 75 gram
thee tot en met 20 December.
BON 88 uitsluitend pond gort, of
gortmout,, of grutten, t.e.m. 27 Dec.
BON 93 1 ons maizena, of griesmeel, of
sago, of aardappelmeel, dan wel een
hoeveelheid puddingpoeder- of pud-
dingsauspoeder, welke 100 gramzetmeel
bevat, tot en met 27 Dec.
BON 98 1 ons macaroni of vermicelli
spaghetti tot en met 27 Dec.
BON 83 1 pond havermout, of haver
vlokken, of haverbloem, of aardappel-
meelvlokken, of gort, of gortmout, of
I grutten van 2 Nov. t.e.m. 27 Dec.
GEMEENTE WIERINGEN.
SINTERKLAAS OP Z'N BEST.
ITct Hollandsciie Sinterklaas
feest is in dc eerste plaats, een
feest voor de kinderen, en ieder
jaar weer kwam de goede Sint
ook op de scholen, en dan waren
zelfs de grooten, temeer als ze
wat op hun kerfstok hadden, nog
huiverig, als Zwarte Piet wat te
dicht met zijn rammelende ket
tingen bij hun kwam, cn beloofden
ze hortend en stootend beterschap,
als de Sint hun een berisping toe
diende. Maar hoe glunderden de
.gezichtjes en wat waren ze ge-
lukkig, als ze na het bezoek van
'den grijzen weldoenden Bisschop
de school verlieten met geschen
ken en allerlei lekkers.
Brandstoffenbon 04, 05, 06 en 07.
Bon 07 tot en met 14 (bonkaart centrale
verwarming) perbon
tot en met 30 November
1 hl anthraciet of
1 hl eierkolen, of
2 hl. cokes, of
110 kg bruinkoolbriketten, of 450 st.
(200 kg) bagger turf, of 200 kg. lange turf.
Bon 01. 02 en 03 haarden en kachels.
Brandstoffenbon 08, 09, 10 en 11 één
eenheid turf. (Binnenkort ook andere
ZEEP.
Bon „1 rantsoen toiletzeep"ca. 75
gr, toiletzeep van de oude samenstelling
medicinale zeep of kinderzeep onbe
paalde geldigheidsduur.
BON 116 (extra-bon, die gelijk met de
textielkaart aan mannelijke personen
boven 15 jaar is uitgereikt) 50 gr. scheer
zeep of één tube scheercrème of één pot
scheepzeep van 31 Augustus tot en met
31 December.
PETROLEUMZEGEL „periode b."
Voor verlichting, geldig tot en met
15 December, rechtgevende op 2 Liter
petroleum.
Alleen voor diegenen die daartoe ver
gunning hebben.
PETROLEUMZEGEL PERIODE 7,
Geldig voor 2 liter petroleum tot en
met 29 Dec.
NIEUWE BONNEN
De Secretaris-Generaal, waarne
mend hoofd van het Dep. van Land
houw en Visscherij, maakt bekend:
Elk der met ,18 genummerde
bonnen van de broodkaart geeit
gedurende de weck van Maandag9
Dec. t.m. Zondag 15 Dec. recht op
het koopen van 125 gram rogge
brood of 100 gram ander brood.
Voorts geeft elk der met 18 ge
nummerde broodbonnen recht op
het koopen van een rantsoen ge-
hak. Dit omvat voor de hierna ge
noemde bakkerijproducten telkens
tenminste het daarachter vermel
de aantal grammen beschuit 75
gram. biscuits en wafels 90 gram,
speculaas 140 gram, andere koek
jes 200 gram, koek 160 gram, cake
300 gram, gevuld klein korstgebak
(bijv. amandelbroodjes) 400 gram,
gevuld groot korstgebak (boterlet
ter) 500 gram, taart en gebakjes
600 gram.
Vooi geheel of ten deele uit
meel of bloem gebakken produc
ten. welke hierboven niet ge
noemd zijn, geldt, dat een rant
soen ten hoeveelheid omvat, waar
i 770 gram of bloem is verwerkt.
De op 15 Dec. nog niet verbruikte
bonnen blijven nog geldig gedu
rende de week van 16 t.m. 22 Dec.
a.s. met dien verstande, dat zij ge
durende laatstgenoemde week
niet mogen worden gebruikt in ho
tels, restaurants e.d.
EIEREN
Gedurende het tijdvak van Maan
dag 9 t.m. Zondag 15 Dec. a.s.
geeft de met „23" genummerde
bon van het algemeen distributie
bonboekje recht op het koopen van
een ei. De bonnen, welke op 15
Dcc. nog niet gebruikt zijn, blij
ven geldig t.m. 22 Dec. met dien
verstande, dat ook zij geduren
de de week van 17 t.m. 22 Dec.
niet mogen worden gebruikt in ho
tels, restaurants e.d.
SUIKER.
De met ..30" genummerde bon
van het algemeen distributiebon
hoekje geeft gedurende het tijd
vak van Zaterdag 7 Dec. t.m. Vrij
dag 20 Dec. a.s. -dat is dus gedu
rende een periode van 14 dagen)
echt. op het koopen van 1 Kg.
suiker.
De aandacht wordt er op geves
tigd, dat werkgevers, die perso
neel in den kost hebben, NIET bon
„30" van dat personeel mogen in
houden.
BOTER EN MARGARINE.
De met „20" genummerde bon
van de boterkaart zoowel als van
de vetkaart geeft gedurende het
tijdvak van Zaterdag 7 December
tot en met Vrijdag 13 December
a.s. recht op het koopen van 250
gram boter of margarine. De bon
nen. welke 13 Dec. nog niet ge
bruikt zijn, blijven voorts nog gel-
lig van 14 tot en met 20 Dec. a.s.
NIEUWE ZEEPBON.
Wijziging in regeling voor
wassctaerijen.
De secretaris-generaal, waarnemend
hoofd van het Departement van Han
del, Nijverheid en Scheepvaart, maakt
het navolgende met betrekking tot de
distributie van zeep bekend.
Gedurende het tijdvak van Zaterdag
7 December tot en met Dinsdag 31 De
cember geeft de met „17" genummerde
bon van het algemeen idstributie-bon-
boekje recht op het koopen van 150
gram toiletzeep (nieuwe samenstelling)
óf 120 gram huishoudzeep öf 200 gram
zachte zeep of 250 gram zeeppoeder of
voor zoover voorradig 125 gram
zeepvlokken of 250 gram zelfwerkende
waschmiddelen of 200 gram vloeibare
zeep.
Voor zoover de verpakking dit toeaat.
kan de verbruiker gedeelten van bo
venstaande hoeveelheden zeep naar
keuze tezamen op een bon koopen. Zoo
zal dus b.v. op een bon 60 gram huis
houdzeep met 100 gram zachte zeep ver
kregen kunnen worden.
Met betrekking tot de wasscherijen
is een wijziging" in de distributie
van zeep gebracht. Wasscherijen
zijn verplicht voor de behandeling
van de gezinswasch gedurende bo
vengenoemd tijdvak den met „17"
genummerden bon in ontvangst te
nemen van hun clientèle voor het
koopen van zeepproducten. evenwel
niet een bon per acht kilogram
maar per twintig kilogram droog
waschgoed.
De wasch van kantoren, voor zoover
het handdoeken, poets- en stofdoeken
betreft, kan ter behandeling worden
gegeven, zonder dat daarbij bonnen
behoeven te worden afgegeven.
Hotels, restaurants e.d. zullen in den
vervolge uitsluitend toewijzingen voor
zeep ten behoeve van het reinigen van
beddelakens en kussensoopen ontvan
gen.
