HELDER EN HET MEÜV\ EDIEP.
Go
1844.
STAATKUNDIGE BESCHOUWINGEN, VERTOGEN enz.
Openbaar Onderwijs in Frankrijk Belgie en Nederland.
TWEEDE JAARGMC.
Dit Weekblad wordt eiken Maandag-morgen
uitgegeven bij C. BAKKER Bz.te Nieuwe Diep.
13e prijs is 80 Cts. in de drie maanden en voor
de buitensteden franco per post 90 cents. Men
jbonneert zich bij de Boekhandelaren en Postkan
toren zijner woonplaats.
HAASDAC
-
ADVERTENTIES gelieve men ongezegeld aan
den Uitgever in te zendenuiterlijk Zaturdags des
middags ten 12 ure de prijs van 1 tot 4 rege's
is 60 centen voor eiken regel meer 15 centen
behalve 35 centen zegelregt Toor elke plaatsing.
3 J U IV IJ.
Uit de Referent.
Zou men liet gelooven Er wordt cene gelegenheid daar-
gesteld om den geschiksten voor een min bekwamen doch
toevallig tot de godsdienstige gezindheid behoorende van het
grootste deel der bevolking waar hij verlangt geplaatst te
wordente doen wijken (2). De censuur der leerboeken
wordt aan de geestelijkheid opgedragen. De Onderwijzers
daardoor belemmerdverlegen schroomvallig in de 'keus
hunner hulpmiddelen. En, wij herhalen het, welke belang
stelling heeft deze ommekeer verwekt? Wie hebben zich ei-
tegen doen hoorcn? Enkele, niet eens alle, publicisten; Ba-
tavus(?) in: Geest en strekking v. h. Besluit v. 2 Jan. 1841,
in opgewonden toon; Petrus de Raadteenigen tijd laterin
het Besluit omtrent het Lager Onderwijs enz. in denzelf
den geest doch met bedaarder voordrag! de Schoolopziener
Teissèdre VAngedie iu de wet zelve tan 1806, den weg
reeds aangewezen vond tot hare eigene volmaking zie daar de
weinigen, die, als roependen in de woestijne, hunne stemmen
verhieven tegen de verderfelijke beginselen in onze bestaande
inrigting van het Onderwijs ingevoerd. Laat ons echter niet
vergeten aan te merken dat het Besluit ook een verdediger
vond den sedert Ridder Nassau die in zijne vluglige ge
dachten enz. enz. de wijsheid bewonderde welke de boven
vermelde bepalingen van het Besluit ademden (zie p. 25). In-
tusschen heeft eene ondervinding van twee jaren reeds uitspraak
gedaan in dezen zonder dat er sedert grooter belangstelling
(2) Zie art. 7 van het Besluit. Bij weten van steller dezes is, in het verle
denjaar, in eene aanzienlijke plattelandsgemeente in Noord-Holland na een
vergelijkend Examen ter vervulling van de betrekking van Onderwijzer
een der sollicitanten die in al de zeven vakkenwaarover het onderzoek had
geloopenblijken van bekwaamheid gegeven had teruggezet en een an
der van doch het is onverschillig van welke gezindheid hij was al
thans die in slechts vier vakken voldaan had als nagenoeg van gelijke
bekwaamheid woorden van het Besluit,] met den eersten zijnde, in de
gemelde betrekking benoemd geworden. Men ziet welk gebruik van ver
leende concessien kan gemaakt worden. En menwane niet dat het Hooger
Onderwijs minder bloot zou staan voor eenen aanvalof minder geschikt
zijn om bekrompen en belemmerd te worden dan het Lager. De voorslag
van de Broglie boven door ons medegedeeld tot geheele afschaffing van
het Onderwijs in de Wijsbegeerte bewijst het tegendeel. W ij mogen
intusschen niet verzwijgen datin bovengemeld geval ten gevolge van
de krachtdadige tusschenkomst van eenige notabele ingezetenen de Mi
nister behoorlijk orde op de zaak gesteld en de post toegewezen heeft aan
wien hij toekwam.
schijnt te zijn opgewekt. Door Teyler's Godgeleerd Genootschap
wordt (zie kol. 32.) eene prijsvraag uilgcsehreveu over de be
ginselen tvelke de regten van den Staal de Kerk en den
Huisvader met betrekking tot het onderwijs der jeugd behoo-
ren te regelen en geen antwoord is ingekomen. W ij vragen
zou dit geloofd worden in Frankrijk in België zelfs alwaar
gelijk wij in den aanvang opmerkten ditzelfde vraagstuk zoo
onverdeelde belangstelling verwekt heeft? Is dan in Nederland
het Ouderwijs geene zaak meer van algetneene deelneming
moeten wij na hierin even als in zoo veel dat goed en edel
en schoon is den weg gewezen te hebben aan Europa thans
stilzitten en verflaauwen? Is dan Nederland iu waarheid ge
doemd het westelijk China te wezen Anders bleken de Bel
gen gestemd te zijn tjjdens de beraadslagingen ia de kaniers
over de jongste voordragt der Regering aangaande de examens
aan de Universiteiten waarin het gouvernement meerdere in
vloed dan tot nu toe wenschle te bekomen. Immers geduren
de den loop der beraadslagen waren de tribunen zoo bezet
was de aandacht zoo gespannen als ooit bij ons gedurende de
batten over eene belastiugwet het geval geweest is. Intusschen
moeten wij nog dit opmerken dal niet enkel en alleen de be
langen van liet Onderwijs op zich zelve die deelneming ver
wierven. Als gewoonlijk was ook dit vraagpunt weder inge
wikkeld in den altijd voortdurenden strijd tusschen de Minis
ters en de oppositie, tusschen de liberalen en de Catholijken.
Wij twijfelen niet of wij zullen aan onze lezers een dienst be
wijzen met naauwkeurig den voorslag der Regering en den af
loop van denzelven mede te deelen daar voor zoo verre ons
bewustis onze politieke bladen hieromtrent slechts opper
vlakkige berigten geleverd hebben.
Tot dus verre werden iu België de leden van de Jury van
onderzoek bij het afleggen der academische Examina op die
wijze benoemd dat van de zeven uit welke iedere sectie dei-
Jury bestond twee door de Gedeputeerden twee door de Se
natoren en de drie overige door liet Gouvernement gekozen
werden. Dien ten gevolge zijn sedert 1835 als leden dezer
Jury op gemelde wijze benoemd geworden 120 Professoren
van de beide Staatsuniversiteiten te Gent en te Luik 76 van
de vrije (R. C.) Universiteit te Leuven 55 van de vrije (libe
rale) Universiteit te Brussel en 85 die geene Professoreu waren.
Het overwigt van Leuven is uit deze getallen duidelijk gelijk
mede uit het aantal Studenten welke zich ter Examinering
aangeboden hebben en geslaagd zijn namelijk uit Geut 668
van de 1040; uit Luik 670 van de 1101; uit Leuven 1169 van
de 1908; uit Brussel 576 van de 954, loopende deze laatste
opgave over do jaren 18361840. Of hel nu is om dit over
wigt aan Leuven te benemen en dus den liberalen aangenaamT