kü li et MEUWEDSEP.
N°. 22,
1854,
Be aanstaande verkiezing.
^\,«lGEN "Er G_
Ge>
i1
TWAALFDE JAA51UAXG,
Mmj
Dit Weekblad wordl eiken Maandag-morgen
uitgegeven bij C. BAKKER Bz.te Nieuweditp,
j)e prijs is 80 cents in de drie maanden en voor
de buitensteden franco per post 90 cents. Men
abonneert zich bij de Boekhandelaren en Postkan
toren zijner woonplaats.
1 A A M A <3
ADVERTENTIEN gelieve men ongezegeid aan
den Uitgever in te zenden, uiterlijk Zaturdags des
middags ten 12 ure; de prijs van 1 tot 4 regels
is 60 centen, voor eiken regel meer 15 centen,
behalve 35 centen zegelregt voor elke plaatsing.
23 M E E.
STAATKUNDIGE BESCHOUWINGEN, VEKTOOGEN enz.
Onder bijna algemeene toejuiching is het ministerie Thorbeclce
opgetreden, in de plaats van het ministerie Donker-K.empena.er
welks onmagt, om iets tot stand te brengen, voor iedereen was
gebleken. Er bestond een algemeen vertrouwen, dat de grondwet
ontwikkeling en bevestiging zoude erlangendat bij eene krachtige
regering, orde en spoed in de administratie zoude geboren worden;
cn bij een zuinig beheer de algemeene belangen des lands zouden
worden behartigd.
Het ministerie vond tegen zicli over eene kleine reactionaire
partij, met de weinige aanhangers der met wrok en wrevel, over
hunne aftredingvervulde personenvan de afgetreden ministers
en de nog geringere groeniaanscbe partij. Deze vereenigden zich
ter bestrijding van het ministerie Thorbeclce.
"Wanneer slechts het belang des lands de drijfveer ware geweest,
de strijd ware slechts denkbaar, waar men het ministerie van mis
kenning der grondwet of van 's lands belangen, had kunnen be
schuldigen, maar alle beschuldigingen op dat terrein leden schip
breuk op liet gezond verstand der natie, die in alles zag en ge
voelde, dat de verwachtingen, die de optreding van bet ministerie
liad doen geboren worden, werden vervuld. De kieswet, de pro
vinciale wet, de gemeentewet, werden als meesterstukken van wet
geving geroemd, en zullen te meer gewaardeerd worden, wanneer
zij door langere toepassing meer en meer in den geest der natie
geworteld zijn. De vrije scheepvaart gaf onzen handel een vroeger
ongekende bloei; de grondslagen voor liet telegraphen-net werden
gelegd; aan de verbetering onzer rivieren, waarover men meer dan
een halve eeuw delibereerde, zonder dat er iets tot stand kwam,
werd een krachtige hand geslagen en daaraan aanzienlijke sommen
ten koste gelegden toch vloeide bij zuinig beheer de schatkist
over; de achterstallen werden gedekt en aanzienlijke sommen tot
schulddelging aangewend.
Het ministerie Thorbeclce hier onkwetsbaar, moest dus van een
andere zijde worden aangevallen en men vond die zijde in de ar
menwet. Hier vond men een terreinwaarop men hartstogten en
wel kerkelijke hartstogten, in beweging kon brengen. De leus werd:
de onafhankelijkheid der kerk is in gevaar!" Niets werd ge
spaard om predikanten en kerkeraden in beweging te brengen,
conceptadressen werden verspreid en zelfs voor den laster werd niet
teruggedeinsd,
Hoe weinigen begrepen dat zij den speelbal waren van een paar
politieke partijenZouden zij bet ook thans inzienwanneer zij
opmerken, dat tegen de armenwet, door het tegenwoordig ministerie
ingediend, ofschoon op dezelfde beginselen berustende, en in enkele
opzigten welligt verder gaande, dan het vroeger uitgekretenevol
strekt geen aandrang tot het indienen van adressen is gekomen
en honderden van kerkeraden, die vroeger petitioneerden, van da
thans aangenomen wet naauwelijks iets vernamen.
Ware de armenwet van Thorbeclce in beraadslaging gekomen
had de discussie de strekking, het geoorloofde, het heilzame aan
het licht gebragt, waarschijnlijk zoude voor het gezond verstand
der natie de opgewondenheid zijn bedaard en de toeleg mislukt
zijn. Maar kort voor dat tijdstip ontstond de bisschopsquacstie cn
de reactionaire en groeniaanscbe partijen begrependat op de reeds
door de armenwet in beweging gebragte kerkelijke authoriteitcn
daarmede krachtig gewerkt kon wordendat het voor hen was het
nu of nooit en de aanslag gelukte.
Wanneer men thans alle liartstogt ter zijde stelt cn bedenkt
dat tot alle voldoening aan de opgewondenheidde onbeduidende
wet op de kerkgenootschappen tot stand kwamdie nu door de
Groenianen in de Tweede Kamer zclven wordt bestempeld met
den naam van eene politieke wet, wier bedoeling het alleen was,
om de massa, die men in beweging had gebragt, te paaijen, dan
durven wij de erkentenis verwachten, dat er misbruik is gemaakt
van een gevoel van belangstelling in de kerk, dat men misleid is
geworden, dat men tot eene machine is geworden van eene reactionaire of
groeniaanscbe partij, waartoe men niet gerekend wil worden te behooren.
En zouden de kiezers dan die combinatie, welke vroeger of
later moet ontbonden worden en alleen kan leven onder het nega
tief beginsel(als het een beginsel lieten mag) 0111 de constitu
tionele partij van den invloed op dc regering te weren. Zouden
de kiezers die tot liet bewustzijn zijn gekomen, dat zij misleid zijn
geworden, die combinatie steunen?
Zullen wij, die hechten aan den bloei waarin wij ons onder de
leiding der constitutionele partij mogten verheugennu onze eigene
belangen tegenwerken, of zal men in de stembus het bewijs neer
leggen, dat wij geen transactie, noch reactie willen, noch tct bet
eenig zaligmakend geloof der dordsche vaderen met een heerschende
kerk in het verschiet, verlangen terug gevoerd te worden
Zullen wij den ouden vriend en collega van van Hall, onze
stem geven? of ons vereenigen op den standvastigen en onafhan-
kelijken aanhanger van die constitutionele beginselen, waaronder
wij het regt- kregen, om in de stembus ons oordeel uit tc spreken,
waaronder wij ons vaderland bij vrije ontwikkeling jn bloei zagi
toenemen?
f fc. l-r*l /(A'S
