Poïiiicïï
(LOcfsclijfssche öcritjfcu.
v e is k si x b«a e »ta t e>
JSf
menen daar zeggen wij ja en amen op. Doch is daar nu
niets aan te doen dan de hulp van den Staat in te roepen?
Kan diezelfde maatschappijdie er reeds zoo vele stichtte
niet de oprigting van meerdere bevorderen. Zouden de ban
ken in kleine gemeenten waar het geringe ingebragte kapi
taal soms de plaatsing bemoeijelijktzich niet met die in
een grootere gemeente in verband kunnen stellen? En waai
de maatschappij het niet doetzijn daar geen mannen te
vinden, wier overtuiging vau het groote nut der zaak lust
en ijver bij hen zal opwekken en onderhouden om een spaar
bank op te rigten en in stand te houden Het belang der
zaak moet luide en herhaaldelijk verkondigd en in het licht
gesteld wordende overtuigingdat de minvermogende
burger overal in Nederland de gelegenheid moet hebben om
zijne spaarpenningen te beleggen, moet bij ieder beschaafd
man levendig zijnen dan dan zal er in de behoefte
worden voorzien.
De burger, de welgezindevaderlandslievende burger zal
er in voorzien, beter dan de Staat met zijne ambtenaren.
Men kan en mag van den ambtenaar, wien de zorg voor
de spaarbank bij zijne overige werkzaamheden zou worden
opgelegd, niet dezelfde ijver, dezelfde belangstelling ver
wachtenals van lien, die uit overtuiging van het groote
nut der spaarbank vrijwillig en kosteloostijd en moeite
aan de zaak ten beste geven. Opwekking en aanmoediging
is dikwijls uoodigen eerder te verwachten van de vrije
philanthropie dan van rijksambtenaren.
Laat ons toch niet alles van den Staat vorderen en aan
den Staat overlaten. Als vrije, mondige burgers zeiven
gedaan wat de hand vindt om te doen. Daarom spaar
banken meer, veel meer spaarbankengoed iugerigt, maar
aan de zorg van den menschlievendeu, in zijn volk belang
stellenden burger toevertrouwd.
Zoolang de gedachte in de ziel des menschen besloten ligt
is zij zijn eigendom hij heeft er de vrije beschikking over.
Zij is voor wijziging vatbaar, en kan bij nadere overweging
en rijp beraad belangrijke veranderingen ondergaan. Wanneer
zij echter eenmaal een bepaalden vorm heeft aangenomen, en
als //woord" over de lippen is gekomen is zij algemeen ei
gendom geworden. Üver hot gesproken woord heeft de
spreker zelf niet meer te beschikkencn geene magt ter
wereld kan het ongesproken maken.
In dit opzigt zijn ook de woorden dezer dagen te Rome
gesprokenvan gewigt. Niemand kon in onzekerheid verkee-
ren, hoe de naar de Heilige Stad gesnelde prelaten en pries
tershoc do II. Vader zelf over het wereldlijk gezag van
den Opperpriester dachten. Ook geene nieuwe gronden zijn
voor hot behoud van dat gezag aangevoerd. Maar liet feit zelf
dat de Paus ton aanhoore der gelieele wereld duidelijk heeft
gesprokenis belangrijk. Er wordt verklaarddat er een
onverzoenlijke oorlog wordt gevoerd tusschen de Kerk en
hare vijanden, en onder die vijanden wordt ook de ltaliaan
sche Regering gerangschikt. Haar eenig doel isvolgens
den Paus, de Kerk in slavernij te brengen en te onderdruk
ken. Ten opzigte van het wereldlijk gezag wordt verklaard
dat deze souvereiniteit met een bepaald oogmerk aan den
Roomselien Opperpriester is gegeven, opdat hij, van niemand
afhankelijk de geestelijke magt zal kunnen uitoefenen.
Welke uitwerking hebben deze woorden gehad te Turijn,
en te Parijs? In de Kamer der Afgevaardigden te Turijn is,
zonder discussie en op ééne uitzondering na met algemeene
stemmenbeslotenbij een adres aan den Koning te protes
teren tegen alles wat in de laatste dagen te Rome is geschied,
en de regten van Italië op zijne hoofdstad op nieuw te sta
ven. Ziedaar de partijen wel scherp afgeteekend tegenover
elkander. Wijst men aan de eeue zijde op de eenstemmigheid
der to Rome vergaderde priesters en prelaten een een
stemmigheid die in de Katholieke Kerk zeer natuurlijk is
aan de andere zijde plaatst men er de eenstemmigheid der
ltaliaansche Afgevaardigden tegenover. In Parijs is geen
vlug sprekend Parlement bij een. Er is daar slechts één
man, die spreken kan, wanneer hij wil; maar deze man is
niet gewoon zichvoorkl omtrent deze zaakspoedig en
duidelijk uit te laten. Volgens geruchten en voor 's hands,
ja misschien nog zeer lang, heeft men niets dan geruchten
om zich op te beroepen volgens geruchten dan zou de
Eranscke Regériug van de.i Kardinaal-Aartsbisschop van
Parijs Morlot verwacht hebbendat hij de Pauselijke Rege
ring lot eenige toegeeflijkheid zou hebben kunnen stemmen;
dit is echter niet gelukt, en volgens vertrouwelijke mededee-
lingeu van dezen prelaat aan den Keizerzouden de Fran-
sche geestelijken vast besloten hebbenom met de Iveizer-
hjke Regering te breken, wanneer deze door dc ontruiming
van Rome bare bescherming aan den Paus mogt onttrekken.
De Eransche Kardinalen zouden alzoo hun ontslag nemen
als leden van den Senaat, en hunne betrekkingen bij het Hof
nederleggen. Een dankbetuiging aan het Eransche leger voor
dc diensten aan den II. Stoel bewezenin het adres van den
bisschop ran Orleans Duoanhup voorgesteld, kou zelfs geen
genade vinden in dc oogen der Oostenrijksche prelaten. De Eran
sche Regering zou dan ook zeer misnoegd zijn over de
woorden te Rome gesproken en over den Kardinaal Morlot.
Men merkt op, dat het miubtcriëele ,blad la Pa.trie aankon
digt, dat betover *dezc zuiver staatkundige manifestatie der
Roomsch-Katholieke geestelijkheid" nader zal handelenen
dat de Moniteur in de toespraak des Pausen de woorden
weg laat, waarin de H. Vader den oorlog tegen het wereld
lijk gezag veroordeelt.
Ouder! usschen heeft in Italië een gebeurtenis plaats gehad,
die door sommigen als een begin vau scheuring en ondergang
wordt beschouwd doch met meer ragt als eene noodzakelijke
afscheiding en wcnschelijke zuivering kan aangemerkt worden.
Mazzini heeft bekend gemaakt, dat het Huis van Savoi/e
onbevoegd bevonden is om de eenheid van Italië tot stand
te brengen; daarom breekt hij nu openlijk en voor goed
met de Regering van Koning Victor Emmanuelom onverwijld
Rome en Venetië te bemagtigen en dat wel door middel van
zameuzweringen en geheime genootschappen. Het was
wel niet te deuken, dat Mazzini het Koningschap trouw zou
blijven zijn terugtreden zal der ltaliaansche zaak zeker in
de algemeene schatting geen schade doendoch nu is het
oogeublik gekomen waarop zal blijken of de bewering van
de tegenstanders der eenheid waarheid bevatdat Mazzini
de voortstuwende kracht is, die niet alleen Garibaldi, maar
ook Victor Emmanuel met zijn ministerie en het Parlement te
Turijn voort zal drijven tot de roodste aller roode republie
ken en de ellende van regeringloosheid en democratische
dwingelandij. Wordt de ltaliaansche Staat door deze oor
logsverklaring van Mazzini niet geschokt, dan was ook dit
schrikbeeld ijdel.
Is Keizer Napoleon niet tevreden over liet gebeurde te
Rome, li ij heeft, evenmin reder, om zich te verheugen over
den gang der zaken in Mexico. Hoe verward de berigten
in den Moniteur aanvankelijk mogen geweest zijn hoe men
liet gebeurde ook verzacht en vergoêlijkthet blijktdat de
Eranselieu niet gelukkig zijn geweest bij hunnen aanval op
liet lort Guadeloupe bij Puebladat zij door de Mexicanen
volstrekt niet met open armen worden ontvangen dat de
President Juarez niet algemeen verafschuwd wordt, maar
door leger en bevolking wordt bijgestaan, en eindelijk dat
de monarchale partij met den door Frankrijk begunstigden
generaal Almonte aan liet hoofd er al zeer weinig invloed
heeft. De eer der Eransche wapenen moet natuurlijkeu
zal dan ook wel behoorlijk gehandhaafd worden. Met alle
magt werkt men aan de uitrusting eeuer nieuwe expeditie
van versterkiugstroepen. Aanstonds zullen 5,000 man wor
den ingescheeptom door 10.000 gevolgd te worden. Om
den spoed, die gevorderd wordt, zal het eskader van de
Middelandsche Zee de troepen overbrengen; het Wetgevend
Ligcliaain heeft oogenblikkelijk bij acclamatie een buitenge
woon crediet van 15 ipillioen francs toegestaan voor den
nieuwen togt -alles goed en welmaar waar blijft nu het
regt van Frankrijk om in Mexico een Regering te verdringen,
die zich zoo krachtig kan handhaven, en dat ten behoeve
eener partij, waartegen de groote meerderheid der bevolking
vijandig gezind blijkt? Wij twijfelen er niet aan, of een
of ander blad zal deze bezwaren echter wel spoedig met
klinkende redeneringen uit den weg ruimen.
De Eransche Conslitutionncl en de Eugelschc Times zijn het
eensdat er pogingen gedaan moeten worden om aan den
oorlog in Noord-Amerika een einde te maken. Het Engel-
sclie blad zegt echterdat Engeland natuurlijk niet als be
middelaar kati optreden wegens de nog tusschen dien Staat
en de Unie bestaande verbittering. Voor Frankrijk wordt
echter ook voor die eer bedankt. Evenwel blijft men verze
keren. dat graaf de l'ersigny te Londen gekomen is om over
een plan van tusschenkomst of bemiddeling te handelen. De
Eugelsche bewindslieden hebben echter verklaarddat de
Britsche Regering niet voornemens is bemiddelend op te
tredennoch daarover onderhandelt.
UI'ilMFUltiKKKV.
G00 Studenten zijn uit Zweden en Noorwegen naar Ko
penhagen overgestoken om zich met. hunne Deensche mak
kers te verbroederen. Zij zijn gehuisvest op het, Koninglijk
paleis en bij aauzieulijke ingezetenen. De Koning heeft de
Scandinavische jongelingschap een diner aangeboden van
1000 couverts.
KUIiTttilU3it\»,
De Saksische Afgevaardigden hebben eenstemmig hettusschen
Frankrijk cu Pruissen gesloten handelsverdrag goedgekeurd.
KXUKLAX ES.
Het Parlement van Canada heelt de door eenige zijner
leden in overleg met britsche officieren tot bevordering van
de weerbaarheid der kolonie, ontworpen militiewet met G1
tegen 54 st. verworpen.
Het, verdrag, door onzen zaakgelastigde Ch. IVyke met
den geul. UoLlado gesloten is door de Mexicaansche rege
ring goedgekeurd.
Dc prins van Wallis is den li van zijne reis naar het
Oosten te huis gekomen.
Lord Canning, gewezen Onder-Koning van Britseh-Indie
onlangs in ziekelijkeu toestand van daar teruggekeerd, is
den 17, op 50jarigen leeftijd, te Londen overleden.
Het Jonische Parlement heeft besloten een verzoekschrift
aan de groote mogendheden te rigtentot inlijving der re
publiek bij Griekenland.
F1UNKHIJK.
In den laten avond van den 13 is het raadhuis te Bordeaux
met het archief geheel verbrand het museum werd echter
gered.
Op liet berigt, dat <Je Eransche troepen voor Peubla in
Mexico, waarvan zij de citadel nog niet hebben kunnen ver
meesteren een verlies van 300 doodengekwetsten en ge
vangenen geleden hebben en gevaar loopen van de kust af
gesneden te wordenzijn aanstonds maatregelen genomen
tot het zenden van aanzienlijke versterkingen. Bij het Wet
gevend Ligchaam is een wetsontwerp ingediendtot het
verleenen van een buitengewoon crediet van 15 millioen voor
de expeditie, hetwelk, op het, gunstig verslag der commissie,
met alg. st. terstond is goedgekeurd.
In de regeringskringen is men zeer misnoegd over het te
Rome voorgevallene; vooral zou de Keizer er verstoord over
zijndat in het adres der bisschoppen niet wordt gewaagd
van de fransche krijgsmagtj, welke den Paus beschermt.
De begrootiugen voor oorlog en marine zijn reeds aangenomen.
ITALIË.
In het Parlement heeft de lieer Saffi willen betoogen. dat
de militaire magt te Brescia hare bevoegdheid is te buiten
gegaan en dat er burgerbloed gestort iswaarvoor het land
rekenschap behoort te vragen. Hij werd door de aanwezigen
op de tribunes zoo zeer toegejuicht, dat de president met
de ontruiming heeft moeten dreigen.
De Kamer heeft de toelating geweigerd van den heer
Sacchieen der warmste aanhangers van den minister Ra-
tazziniettegenstaande deze de geldigheid zijner verkiezing
krachtig verdedigd had.
Up voorstel van 49 leden is cene commissie benoemd om
een adres aan den Koning te rigtentot protest tegen het
adres der bisschoppen aan den Paus eu alzoo liet regt op het
bezit van Rome. als den wil des volks, te handhaven. Dit
protest is met. alg. st. op één na goedgekeurd.
Op de vraag van den Afgevaardigde Cassio, naar de aan
leiding van het, gerucht, dat Keizer Napoleon het. Romeinsche
vraagstuk zoude oplossen tegen den afstand van het eiland
Sardinië, heeft, de heer Ratazzi daarover zijne verontwaardi
ging betuigd en verzekerd dat het gerucht van allen grond
ontbloot is. Zijne verklaring werd met luid vreugdegejuich
ontvangen.
Mazzini heeft een nieuw manifest uitgevaardigdwaarin
hij breekt met, de regering van Victor Emmanuïl, omdat zij
niet onverwijld overgaat tot het aantasten van Rome en
Venetie. Hij zal hiertoe het middel van zamenspanning en
geheime genootschappen weder ter hand nemen.
OOMTEXUMli.
Den 17 heeft het Huis der Afgevaardigden het voorstel
der financiële commissie, om de normale begrooting voor het
leger in vredestijd te bepalen op 92 millioen fl., aangenomen.
IIUSLAXD.
De generaal-gouverueur te Petersburg heeft de schaak-clubs
doen sluitenals plaatsen van waar valsclte geruchten ver
breid werden, en de volksleeskabinetten verboden, wegens
het in omloop brengen van oproerige geschriften.
De provinciale gouverneurs zijn gemagtigd om des gevor
derd de krijgswet in te voeren. Moordroof en brandstich
ting worden met den dood gestraft,
T U K 14 ÏJ E.
Het berigt der inname van het versterkte klooster Ostrog
door de Turken is al te voorbarig geweest. Integendeel is
de poging daartoe mislukt en Derwisch-bassawegens het
gebrek aan water en leeftogtnaar Bieleh teruggetrokken.
De Montenegrijueu hebben Nikitiseli op nieuw aangetast
maar zijn weder afgeslagen.
Nadat de vijand de grenzen van zijn landje overschreden
had, is Yorst Nicolaus met 40Ü0 goed gewapende manschap
pen uit Cettinje getrokken en heeft hij zich bij Ostrog ge
posteerd. Zijn vader Mirko staat met 1500 eveneens goed
gewapenden bij Orja-Luka. De magt der Turken, onder
Omer- en Derwisch-bassabeloopt niet minder dan 35000
man, maar door ziekte als andersins is slechts de helft strijd
vaardig; bovendien hebben deze troepen in geen 20 maauden
soldij ontyangen.
In den avond van den 15 is in eene voorstad van Belgra
do een Servische knaap door Turksohe militairen vermoord.
Den gehcelen nacht had daarop een bloedige strijd plaatsen
werden 2 poorten vernield. Door bemiddeling der consuls
is de rust hersteld en hebben de Turksohe militairen de stad
verlatenwordende de Turksehe bevolking door de Serviers
beschermd. Den 17 werd de stad uit. de citadel beschoten,
waardoor slechts weinig schade aangerigt is.
Sedert is een wapenstilstand gesloten en werpen de stads
bewoners, die versterking van landvolk bekomen, barrikaden op.
Do separatisten hebben den 1 Junij, gedurende een he-
vi<*en storm, waardoor de vallei der Ghickahotniny overstroomd
werd, een krachtigen aanval gedaan op den regterflauk van
het voor Richmond liggende leger dor Unie. de linie door
gebroken en de divisie Casey tot, een overhaaste vlugt ge
noodzaakt, waarbij zij 19 kanonnen, de geheele bagage en
een aantal gevangenen vermeesterden. Door de aankomst
der brigaden Weintzelman en Karneij eu van andere corpsen
werden^ de aanvallers tot staan gebragt en den volgenden dag
geslagen zoodat zij de genomen grond weder ontruimden
'do stukken eu gevangenen met, zicli voerende. Het verlies
der Federalisten bedraagt 7000 man, zijnde daarentegen de
lijken van 1200 geeonfeaereerdeu op het slagveld gevonden.
De flotille der separatisten op de Missisippi bij Memphis is
geheel vernield en die stad bezet. Mede is de doortogt der
James-rivier beueden Richmond geforceerdf?). De aanval op
Charles town is echter mislukt. Do geul, Freemont viel na
melijk in eene hinderlaag, gecommandeerd door gen\. Jackson,
en leed zware verliezen.
