De Nationale Herinnering aan 1813.
fflavfitïïcrtgtcu.
jSlabs iïicuw5.
Het groote zendingsfeest ia liet bosch vau Wolfheze,
waar verschillende sprekers optradenhad op denzelfden dag
plaats. Men wil daar minder van den regen gehad hebben.
Duizende personen namen er aan deel. De van Rotterdam
per spoor derwaarts gereisden vingen hunnen togt reeds lof-
^D^'m^ster van financien heeft gearresteerd de 252". Staats
loterijzullende bestaan uit 20000 loten, 10000 prijzen en 2
premien. De collecte wordt geopend van 31 Aug. tot 12
Sept. en de trekking duurt van 28 Sept tot 19 Dec.
Men leest in het Volksblad:
Het iaar 1813 verloste ons van eene vreemde overlieersehing,
die loodzwaar op het volk drukte, door dat zij voor eigene
belanden onze vrijheid van handel en industrie vernietigde.
Het jaar 1813 verbond na jaren van verdeeldheid de onder
scheidene partijen weder tot'één volksgeest; het hereenigde
na eene scheuring van negentien jaren op nieuw Nederland
en Oranje.
Het jaar 1813 was echter met alleen eene herstelling, maar
eene hernieuwing van den Nederlandsclien Staat.
Vóór 1795 heerschte er verdeeldheid tusschen de provin
ciën, ongelijkheid tusschen de belijders der onderscheidene
godsdiensten, onzekerheid omtrent de grenzen der hoogste
magt In 1813 werd de zoon van den laatsten stadhouder
tot°Souverein Vorst, met eene grondwet, uitgeroepen en hij
nam op den 2den December aan hetgeen Nederland hem opdroeg.
Het jaar 1863 viert het halve eeuwfeest van de gebeur
tenissen van 1813.
Allen, die de onafhankelijkheid van liet Vaderland van
vreemdeoverlieersehing op prijs stellen allen die de
eenheid en ondeelbaarheid van den Staat boven het. vroegere
provincialisme zij n toegedaan, allen, die den historischen
band tusschen Nederland en Oranje op prijs stellen, allen,
die de onwaardeerbare voorregten van vrijheid en gelijkheid
van godsdienstige belijdenis lief hebbenallendie den
grondwettigen regeringsvorm waardeeren, moeten medewerken,
dat de herinnering aan 1813 in waarheid zij eene nationale
herinnering.
Welke verscheidenheid van gevoelens ook vroeger moge
geheerscht hebben over de zamenstelling der hoofdcommissie,
over "de onderscheidene stichtingen enz., naarmate de tijd
nadert waarop de nationale gedeukdag zal gevierd worden
moet alle verschil van gevoelen plaats maken voor eene al-
gemeene overeenstemming.
De hoofdcommissie met Prins Frederik tot Voorzitter, thans
aangevuld met mannen, die den naam van eau der Duyn en
tlan'Limburq Slirum dragen, en door afgevaardigden uit de
verschillende provinciale hoofdsteden en Amsterdam en Rot
terdamheeft van hare vergadering van 9 Julij 1.1. een Uit-
voeri" verslag aan de onderscheidene plaatselijke commissiën
doen°toekomen. Uit dat verslag blijkt onder anderendat
eene commissie is benoemd met den Graaf van der Duyn van
Maasdam en L. Graaf van Limburg Slirum aan haar hoofd
tot regeling eener godsdienstige en nationale viering van het
SOjarig feest van Nederlands herstelling, op Dingsdag den
17 November eerstk. Voorts worden in dat verslag aan de
plaatselijke commissiën ter overweging onderworpen drie
voorstellen, met. uitnoodiging om de meening der plaatselijke
commissiën dienaangaande zoo spoedig mogelijk in te zenden.
Deze voorstellen zijn
a. het oprigten van een gedenknaald te Scheveningen zoo
nabij mojelijk aan de plaats, waar de prins van Oranje
den 30 November 1813 aan wal stapte;
b. het oprigten van een bronzen of marmeren gedenkteeken
(monument) in het Willemspark te 's Gravenhage, als eene
nationale buide van liefde endank aan de grondleggers van
Nederlands herstelling en aanNeêrlands eersten Souverei-
nen Vorst en later eersten Koning Willem I;
c. de vestiging eener nationale instellingen wel van eene
nationale ambachtsschool te Amsterdam.
De hoofdcommissie zelve heeft niets willen beslissen en bare
plannen geheel aan de vrije overweging der plaatselijke com
missiën onderworpen.
Het is intusschen wenschelijkom tot een besluit te ge-
rakenzich aan de overweging der voorstellers te houden
daar bet, te vreezen is, dat bij het doen van geheel nieuwe
voorstellen, de gevoelens zoozeer uit elkander zullen loopen, dat
er van eene algemeene eenstemmige handeling niets zal komen.
En inderdaad men kan zulks, daar de drie onderscheidene
plannen nationale denkbeelden inhouden. Algemeene goed
keuring sluit echter geene onbepaalde toestemming in.
Men mag vragen of drie stichtingen niet te veel zijn? Of
men niet beter doet één enkel plan op den voorgrond te
stellen en daaraan de andere ondergeschikt te maken.
En dan zal wel de grootste stichting het eerst in aan
merking moet komen.
Het is een schoone vooruitgang in de openbare meening
om bij het herdenken van groote gebeurtenissen en ter ge
dachtenis van beroemde mannen, in plaats vau monumenten
nuttige nationale instellingen ten behoeve van het volk tot
stand te brengen. Van dit beginsel ging de Amsterdamsche
commissie ter oprigting van een museum voor Vaderlandsche
kunst onder den naam van Muzeum Willem I, uit, eene com
missie die reeds bestoud vóór de 's Gravenhaagsche, ofschoon
zij door toevallige omstandigheden eerst later voor het publiek
is opgetreden. Zij heeft, reeds inschrijvingen tot een bedrag
van ruim t 60,000 ontvangen. Die inschrijvingen zijn nog
niet genoegzaam om de door haar bedoelde stichting tot stand
te brengen maar mogen toch wel aanleiding geven aan de
hoofdcommissie en de plaatselijke commissiën tot de vraag
op welke wijze de' plannen van de Amsterdamsche commissie
voor een museum met de plannen der 's Gravenhaagsche com
missie in eventuele gevallen zouden kunnen worden vereenigd.
Een vaderlandsch museum van kunststukken die op de
groote gebeurtenissen van de vaderlandsche geschiedenis wij
zen, met de portretten van de meest beroemde Nederlanders
en met een gevel of voorportaal, dat aan 1813 en aan Wil
lem I herinnert, zou inderdaad eene allezins waardige stich
ting zijn ter herinnering aan 1813. Het bekende voorstel
van den Heer Verhuell vond dan ook vele warme voorstanders.
Wij erkennen echter, dat het voorstel van eene groote
ambachtsschool binnen de hoofdstad, waar uit alle provinciën
des Rijks jongelingen tot voortreffelijke ambachtslieden kunnen
worden gevormd gelijk zulks in het breede in het verslag
der hoofdcommissie is voorgesteldeen nog schooner
een nog meer eeht nationaal denkbeeld uitdrukt.
De gebeurtenissen van 1813 gaven ons een vernieuwd
volksbestaan het is eerrowaardige herinnering aan die
gewigtige gebeurtenis, dat liet 'volk, na vijftig jaren de ze
geningen van een vrij grondwettig volksbestaan genoten te
hebben, uil vrijwillige bijdragen eene algemeene inrigtingtot
stand brenge, waardoor de zonen des volks worden opgeleid
om met het buitenland te wedijveren in de werken des vredes.
Wordt het denkbeeld van een nationale ambachtsschool al
gemeen ondersteund, misschien dat de Amsterdamsche in
schrijvers voor het Museum Willem I dan nog wel hunne
inschrijvingen eene andere bestemming willen geven. Maar
eene waarlijk nationale ambachtsschool op de|lioogte van den
tegenwoordigen tijdwaarop niet enkelemaar alle hoofd
ambachten worden geleerd, en waarin de onderscheidene leer
lingen worden gehuisvestzal zeer vele duizenden Kosten
en zal misschien wel in aanmerking kunnen komen, om wan
neer zulk eene grootsche stichting eens niet tot stand mogt
komen de verzamelde gelden te vereenigen met diewelke
reeds ingeschreven zijn voor een Vaderlandsch museum van
kunst, dat wel zulk een practisch nut niet heeft als het plan
der 's Gravenhaagsche oommissiemaar toch hij uitnemend
heid geschikt is den volksgeest te veredelen en daardoor een
eigenaardig karakter bezit voor Cene stichting, toegewijd aan
de herinnering van gewigtige vaderlandsche gebeurtenissen.
Bedriegen wij ons niet, dan zal eene grootsche stichting
als een ambachtsschool of een museum meer den algemeenen
bijval verwerven, dan een bronzen of marmeren gedenkteeken,
hoe juist ook gedacht en hoe schoon ook uitgevoerd. Zulk
een monument verdient allezins in de tweede plaats in aan
merking te komen, vooral wanneer dat monument de gehecht
heid aan een beginselgehechtheid aan de eenheid van
den Nederlandschen Staat onder een grondwettig bestuur met
een Vorst uit liet Vaderlandsche Stamhuis van Oranje-Nassau,
uitdrukt. Het monument moge bestaan in een standbeeld van
Willem I, op den steven van een schip, gelijk hij kwam als
Neêrlands hoofd en reddermet kleine busten of basreliëfs
van de mannen, die het meest tot de omwenteling van 1813
medewerkten, op het voetstuk, wij vinden zulk een denkbeeld
schoon wij zouden echter weusehen, dat onder het stand
beeld de woorden gegrifd werdenwaarmede onze eerste
nationale grondwettige Vorst onder ons optrad:
«Ik aanvaarde wat Nederland mij aanbiedtmaar ik aan
vaarde het ook alleen onder waarborging eener wijze con
stitutie. welke uwe vrijheid tegen volgende mogelijke misbruiken
verzekertik aanvaarde het m het volle gevoel dor verplig-
tingwelke deze aanneming my oplegt."
Het derde plan, het oprigten van een gedenknaald te Sche
veningen, zoo nabij mogelijk aim de plaats, waar in den
namiddag van 30 November de Prins van Oranje aan wal
stapte schijnt ons het minst aannemelijke voorstel. Dat
feit treedt geheel op den achtergrond bij de meer beteekenis-
volle daad van 2 December, fóen Willem I de proclamatie
hieldwaarin do bovenstaande woorden voorkomen. Het
oprigten van zulk een naald zou dan eerst in aanmerking
kunnen komen, wanneer de giften toelieten, na eene grootsche
nationale stichting en een monument, zulk een naald uit de
overschietende gelden op te rigten.
Maar waar zal de plaats zijn waar men zigtbaar aan de
groote gebeurtenissen van 1813 zal herinnerd worden
Amsterdam, waar do volksopstand liet eerst uitbrak op 16
November 1813 en waar Willem I de Souvereiniteit onder
eene Grondwet op 2 December aanvaarde, of 's Graven
hage, waar op den 17111"1 November 1813 door het optreden
van een provisioneel algemeen bestuur de nieuwe orde vau
zaken een wettigen aanvang nam
Een wedstrijd van aanspraken door onderscheidene steden
bij de oprigting van een nationaal gedenkteeken moet en kan
voorkomen wordengelijk zulks in de voorstellen van de
hoofdcommissie ook is geschied. De nuttige stichtinghetzij
dat een nationale ambachtsschool of een nationaal museum
de hoofdsticliting zijbehoort eigenaardig aan de noofdstad
Een marmeren of metalen monument voegt meer aan de be
koorlijke residentiestad, die reeds onderscheidene monumenten
telt en die zulke schoone plaatsen aanbiedt om een stand
beeld te plaatsen.
Uit het verslag van de hoofdcommissie vernemen wijdat
464 plaatselijke commissiën zich geconstitueerd hebben. Mog
ten alle die commissiën thans eendragtig met kracht en ijver
medewerkendat iets goeds en schoons tot stand kome,
Hiertoe is het niet noodig, dat men de drie in de hoofdcom
missie geopperde plannen zonder aanmerkingen goedkeurt
maar wel dat men de vrijmoedige gedachten daarover op eene
wijze openbaredat de hoofdcommissie zonder nadere brief
wisseling een besluit kan nemen.
In het algemeen is de wensch der hoofdcommissie uit haar
verslag reeds geblekenzij wensebt //een levend gedenktee.
//ken eene nuttige stichting binnen de hoofdstad des rijks
//binnen de stad. die aan de heilrijke omwenteling in 1813
//een beslissenden stoot gaf, die den geëerbiedigden Vorst het
«eerst als zoodanig openlijk erkende en uitriep" en twee
monumentente weten een naald te Scheveningen en een
monument te 's Gravenhage.
Bij eene nationale herinnering moet eendragt heerschen
Zeer wenschelijk is het dat de voorstellen aan de hoofdcom
missie door Zijne Koninklijke Hoogheid gedaan onvoorwaar
delijk en eeudragtelijk door alle commissiën mogen worden
aangenomen, maar dit sluit niet uit, dat tevens de wensch
wordt te kennen gegevendat daarbij de orde worde
omgekeerd: dat de nuttige stichting, nu c, het eerste en de
naald te Scheveuingeunu ahet laatste voorstel worde in
diervoege dat wanneer de inzameling der nationale giften de
volle raming van 550,000 niet mogt bereiken de hoofd
commissie uit de adviesen van 'de plaatselijke commissiën de
vrijheid erlange monument-én nuttige stichting te verbinden
en in vereeniging met de Amsterdamsche commissie voor het
Muzeüm Willem I, een nationaal museum van kunstwerken
op te rigten ter heriunering aan vaderlandsche gebeurtenissen
en aan mannen, die ziek aan het vaderland hebben toegewijd,
eene stichting waarvan de kosten minder zijn geraamd
Zijne Koninklijke Hoogheid, Prins Frederik, heeft verklaard
dat hij het raadzaam oordeelde aan de publieke opinie gele1
genheid te laten zich te openbaren omtrent den vormiu
welken de natie haar gevoel voor tijdgenoot en nageslacht
zou uitspreken. De 1 publieke opiuie heeft aanvankelijk over
sommige punten hare stem doen hoorenmogt zij het ook
na liet rapport der hoofdcommissie doen op eene wijze, dat
eenstemmig de geheele natie medewerke tot waardige herin
nering aan vaderlandsche. gebeurtenissen, waarin alle staats
burgers een levendig-belang moeten stellen.
Alkmaar 3 Aug. Aangevoerd 5 Koeijen f 60 a 150, 223
Kalveren 20 a 50, 420 Sohapeu f 16 a 30 32 vette Var
kens 36 a 40 ets. liet N.P.
7 Aug. Kleine Kaas ƒ25,25, Commissie dito f 25 Mid
delbare dito 25, laagste prijs 14, aangevoerd 557 stapels,
wegende 117610 NP. Koolzaad f 12,75, Karweizaad 13,50,
Garst/6, Haver 4.
8 Aug. Aangevoerd 5 Paarden f 60 a 150, 7 Koeijen
80 a 120, 375 Schapen 7 a 30, 20 Lammeren /8 a 12,
60 magere Varkens 12 a 60, 50 Biggen f 4 a 6. nucht.
Kalveren f 5 a 10, Boter per kop 65 a 70 ets.
Enkhuizen 5 Aug. Kleine Kaas 25,25 aangevoerdJ/O
stapels, nieuw bruin Mosterdzaad 21, Karweizaad 13,/5,
Wijker vale Erwten f 7,75.
Haarlem 5 Aug. Kleine Kaas ƒ24,7 5, aangevoerd 106 stapels
Hoorn 3 Aug. Aangevoerd 26 Kalveren, 325 Schapen en
Varkens.
6 Aug. Kleine Kaas 25aangevoerd 324 stapels
wegende 80881 N.P.
Aug. Gerst J 6,25, Haver 4, vale Erwten f 7,50,
Koolzaad 12, aangevoerd 233 mud. Op monster verkocht
65 mud Mosterdzaad a ƒ21 en30mud Karweizaada f 13,50,
23 Paarden 20 a 145, 7 Kalveren ƒ3,50 a 6, 65 Sohapeu
9a 21 31 Varkens 6 a 15, 4 Zeugen 16 a 29, 117
Biggen 3 a 5.50. 53 Kippen 20 a 75 ets., 3550 Kippcn-
eijeren f 2,40 a 2,60, 1600 Eenden dito J 2,60 a 2,702400
koppen Boier 52 a 57 ets. per kop 46 mud Aardappelen
1,80 a 4 per mud, 4500 N.P. roode Aalbessen 16 a 17
per 100 NP., 315 manden Peeren 1.40 a 3,50 per mand.
Medemblik 5 Aug. Kleine Kaas 26 aangevoerd 152
tapels, wegende 36350 NP., Boter 1,10 per NP., Kip-
peneijeren f 2,25 Eenden dito 2,75 per 100.
6 Aug. Aangevoerd 86 vette Schapen /18 a 24.
Monnickendam 5 Aug. Kleine Kaas 25,50 aangevoerd
44 stapels, wegende 11919 NP.
Furmerende 4 Aug. Aangevoerd 106 vette Kalveren 40
tot 55 ets. per NP., 29 nucht. dito 4 a 10, 90 vette Var
kens van 32 tot 40 ets. per N.P., 7 magere dito /9a 16
184 Biggen 3 a 6, Boter 0,80 a 0,95 per NP., Kleine
Kaas 25,75 Middelbare dito f 25, aangevoerd 193 sta-
iels 6 mud Peren 9,50 por mud Kippencijeren 2,50
Eenden dito 2,80 per 100.
Schugen 6 Aug. Aangevoerd 6 Paarden 80 a 15012
Melkkoeijen 80 a 100, 14 vette dito 130 a 180, 12 nuclit.
Kalveren t 4 a 7, ,180 magere Schapen 10 a 16, 290 vette
dito 18 a 2830 Lammeren 12 a 161 Eugelsclie
Ram 35, 6 Bokken en Geiten /'la 2,50, 18 magere Var
kens /9 a 15, 75 Biggen f 4 a 6, Konijnen 10 a 55, Kippen
30 a 40. Eenden 35 a 50, Duiven 10 a 15 ets., Boter 70
ets. per kop of 0,93^ per N.P., Kaas 25 a 35 ets. per N.P..
5000 Kippencijeren 2,20 a 2,25 cn 2000 Eenden dito j' 2,40
a 2,50 per 100 stuks.
Schiedam 7 Aug. Moutwijn 12,25, Jenever 17,75.
Londen 3 Aug. Aangevoerd 5690 Runderen30090" Scha
pen en Lammeren408 Kalveren en 220 Varkens. Beste
Rund. 4,10, Schap, cn Lanun. 5., Kulv. en Vark. 4.6.
6 Aug. Aangevoerd 1150 Runderen10800 Schapen en
Lamm., °600 Kalveren 350 Varkens. Prijzen onveranderd.
Het voorgenomen bezoek van de 3°. sectie van do Am
sterdamsche afdeeling van het Metalen Kruis en van de
Citadel-vereeniging heeft op 2 Aug. bij uitmuntend weder,
tot algemeen genoegen en in volmaakte orde plaats gehad.
Omstreeks 10 ure arriveerden de gasten ten getale van 124,
en vergezeld van het muziekcorps der mariniersmet de
stoomboot Diana, en werden door de leden der 2* sectie alhier
geleid naar de bovenzaal van liet lokaal Harmonica, welke
toepasselijk versierd was. De burgemeester verwelkomde hen
met eene treffende en warme toespraak waarna de weder-
zijdsche begroetingen geschiedden door de h. Amsen en Age-
ma van Amsterdam en door den president der Alkm. 2',
sectie Bruin. Weldra verschenen ook de leden der Is. sectie,
uit wier naam de heer Binkhorst, lid van het hoofdbestuur,
de oude krijgers toesprak. Op den middag deden de vreem
delingen met de leden onzer 2e. sectie en voorafgegaan door
het medegebragte muziekcorps en dat der schutterij, eene
wandeling door de stad, waarnamen zieb tot gezellig verkeer
vereenigde iu de benedenlokalen van Harmonica aan het Doe-
lenveld. In den namiddag werd een bezoek gebragt aan
het Huis van verbetering en opvoeding en na eenig vertoef
in den Geesterliout bragt men met de beide muziekcorpsen
hulde aan den burgemeesterden majoor-commandant der
schutterij en den directeur van ket jongens-gesticht. Nog
maals genoten de feestelingen in Harmonica het genoege-
lijk zamenzijn en ougeveer half negen ure vertrokken de
Amsterdammers onder muziekgejuich en het gezang der
knapen van het jongenshuis, van de Bierkade. Bij het ver
trek zoowel als bij de aankomst der gedecoreerden en bij
hunne wandeltogten was steeds eene aanzienlijke menigte op
do been. Onder de wederzijdsche wapenbroeders heerschte
aanhoudend een aangenamenvriendschappelijken toon en
vaderlandsiievenden geestzoodat het gesmaakte genot lang
in geheugenis zal blijven. Van de tevredenheid der Am
sterdamsche bezoekers over de hier ondervonden bejegening
getuigt eene advert, in het H.blad van 5 dezer.
Tengevolge van het gehouden examen voor hoofdonderwijzer
aan de openbare tusscheuschool, zijn door burgemeester en wet
houders, in overleg met den heer districts-sehoolopziener, tot de
benoeming voorgedragen de heeren K. de Boer Pz., te Beemstes*
H. Zwart, te Zaandijk, en J. H. Bergmante Alkmaar.