wu^rl
cSlckelijfcschc öcricftfen.
gro-i
itoHt'
t een ervaren zeeman iswij betwijfelen het zelfs.
en geen reder, om zijn bekwaamheid te betwijfelen
qote vaart, op den tocht naarlndië; maar ons schip
vaart meest op de binnenwaterenkent hij alle
bKiUGtn en ondiepten alle havenreglementen en politie-ver-
'draeningen van die talrijke rivieren en kanalen waarop de
drukke binnenlandse he scheepvaart zich beweegt W ij
zouden meenen dat hij vooral goed moet uitzien naar een
bekwamen loods, in den vorm van een minister van Binnen
landsche Zaken.
En dan zonder ThorbeckeNeen dat gaat nietroepen
vooral zij die tot nog toe Thorbecke alles behalve onmisbaar
achtten, 't Is waarzij beweerden dal ze volgens een ander
stelsel zouden regeeren dat nitnemender zou blijken dan
het Thorbeckiaanscheen daarom daaraan niets behoefde te
ontleenen. Maar v. d. Tutte en zijn aanstaande boudgenoo-
ten kennen niet. anders dan de Thorbeckiaansche handlei
ding, zeggen zij; 't zijn scholieren, niet gewoon op eigen
beeneu te staan, leerlingen zonder zelfstandigheid; wat zijn
ze waard zonder den meester!
Zeker, het gezag, de invloed, de kunde, het talent, de
ervaring van een man als Thorbecke worden niet zoo spoe
dig vervangen. Zijn persoon gaf kracht en steun aan een
ministerieaan een partij in die mate dat de richting
die hij was toegedaan zijn naam ontving, en het ministerie
waarvan hij lid en, natuurlijk, hoofd was, naar hem werd
gedoopt. Nu echter zal liet blijken of die richting sterk
genoeg is om zijn naam te ontberen. Wij gelonven het.
maar wij weten ook dat men 'l haar moeilijk zal maken.
Wij gelooven dat er een sterke richting, dal er krachtige
beginselen leven in ons volk die men dikwijls noemde naai
den man door wien zij meestal zoo zuiver werden ontwik
keld en in praetijk gebracht, doch die ook zonder zijn naam
en zonder zijne leiding kunnen leven en zegevieren. Die
richting men noemt ze gewoonlijk du liberale zal
t>. d. Putte staande houden indien hij haar getrouw blijft
en gelukkig is in de keuze van bekwame ambtgenooten.
Hoe verlaat Thorbecke het ministerie 't Is nog niet ge
bleken. Wij hebben nog geen zekerheid omtrent de reden
zijner aftreding. Wij zouden van meening zijn dat een
man die jaren lang een zoo belangrijke roi heeft gespeeld
niet zoo onverwachts het publiek den rug mag toekeerenen
achter een coulisse verdwijnen. Als 't een tooueel uit een
drama gold zouden wij het bepaal I afkeuren. Hef ver
dwijnen van den hoofdpersoon mag niet. ongemotiveerd zijn.
De reden die hier wordi opgegeven is onvoldoendeis on
beduidend. Verschil, ofeen noodzakelijke regeeringsinaatregel
bij de wet of l ij Koninklijk besluit, zou worden ingevoerd Zoo
iets kan het aftreden verklaren van iemand die een bijrol
vervultmaar voor 't. verdwijnen van aeu hoofdpersoon is
zulk een beweegreden ten eenen male onbevredigend. Onbe
vredigd erkennen wij dan ook te zijnen het blijkt dat
velen, zeer velen het met ons zijn. Het volk verlangt, en heeft
recht meer te weten, 't Geldt hier toch in de eerste plaats
zijn belang, en waar dat ter sprake komt. zijn humeuren,
sympathie of antipathie, piquanterie, ambitie, airs, égards
en dergelijke onhollandsche nietigheden geen voldoende be
weegredenen. In elk geval wenscht men iets degelijks tus-
scheu Thorbecke en v. d. Putte en toch geen vijandschap,
geen aanleiding tot strijd, geen causa belli.
Maar 't is immers door de ondervinding hewezen dat een
liberaal ministerie zonder Thorbecke onbestaanbaar is. Inder
daad een liberaal ministerie Of een gemengdeen van
overgang, van fusie? Wat de ondervinding na 1848 geleerd
heeft is, dat een ministerie tegen Thorbeckemet opzet
telijke uitsluiting van Thorbecke, onhoudbaar was. Maar het
aanstaande ministerie behoeft, zonder Thorbecke, daarom
nog niet tegen Thorbecke te zijn. Lang hebben de libe-
raleu geen ministerie willen ondersteunen, waaruit Thorbecke
opzettelijk was geweerd. Of zij daar wel aan deden be
hoeven wij op 't oogenblik niet te onderzoeken 't was na
1853. Er is,echter geen grond om te vermoeden, dat zij
thans eveneens zullen handelen tenzij het mocht blijken
dat met Thorbecke de ware liberale geest het ministerie had
verlaten. Tot nog toe is daarvan gelukkig niets gebleken. Maar
er is ook in 't geheel niets geblekenwij weten nog niets en
tasten in den blinde rond. Moge er nimmer iets van blijken 1
De partij die haar heil zoekt in de leuze der verwarring
en des verderfs//verdeel en heerschheeft zich natuurlijk
gehaast te verkondigen, dat de breuk in het ministerie een
scheuring was in de liberale partij, dat er van nu af aan
afscheiding en strijd zal zijn tusschen de volgelingen van
Thorbecke en die van v. d. Putte. Ja, met opmerkelijke
gevatheid en vaardigheid heeft zij de liberale partij reeds
doen ondergaan in twee elkander vijandige fractieswaar
aan zij met uitnemend practisch talent terstond eigen namen
heeft gegeven. Wat eenmaal een naam heeft, wordt als be
staande beschouwdook al bestaat het niet. Daarop re
kenende spreekt die partij reeds van Puttianisme en Puttianen
als van bekende zaken. Mogen alle vijanden van barbaar-
sche woorden zich vereenigen met. alle vrienden van orde en
vooruitgang om zulk een verderfelijk streven legen te gaan.
Goede verdeeling moge noodzakelijk zijn voor juist oordeel
willekeurige verdeeling en onnoodige scheiding stichten op
elk gebied verwarring en onvruehtbaren strijd alzoo kracht
verspilling en stilstand. Naar onze meening zijn er tegen
woordig vrij wat ismen en anen te veel. Mogen dan ook
Puttianisme en Puttianen blijven wat ze zijn, onverstaanbare
leelijke bastaardwoorden, verachtelijk podding-Nederduitsch
waarvoor een fatsoenlijk man zich zal wachten gelijk hij
met schaamte de woorden Thorbeckianisme en Thorbeckianen uit
het, beschaafde spraakgebruik zal weren. Het biijke, dat een
rechtvaardig, bekwaam, werkzaam, vrijheidlievend ministerie,
zooals een vrij volk begeert en alleen kan dulden, in Neder
land steeds vasten bodem vindt, onverschillig öf Thorbecke of
v.d. Putte of een ander met de samenstelling ervan heiast is
geweest 1
Uiiuail.
Bij de Kamer is een ontwerp ingediend tot wettiging der
buitengewone, op eigen gezag door den minister van binn.
zaken genomen maatregelen, tot, weering der veepest. De
Kamer heeft dien bewindsman onmiddelijk dank gezegd
voor bet. door hem verrichteen den 30 zijne maatregelen
goedgekeurd met 70 tegen 4 st., terwijl 7 leden buiten
stemming bleven.
E JU «_E
De Geheime Raad der Koningin heeft den 20 de vroeger
gemaakte verordeningen op het, verplaatsen van vee, ook
toepasselijk verklaard op het vervoer van huiden en afval
van wegens besmetting afgemaakte runderen, alsmede op dat
van mest, hooi, stroo enz., welke de besmetting zouden
kunnen mededeelen.
Yan 13 tot 20 Januari zijn aangetast 10041 runderen,
zijnde sedert den aanvang der ziekte 107,098, waarvan ge
storven 63905, afgemaakt 16135 en hersteld 11831.
In het verslag der regeeriugseommissiebelast, met het
instellen van een onderzoek naar de toepassing der vaccine
als voorbehoedmiddel tegen de runderpest, w-rdt. verklaard,
dat dit middel niet proefhoudend bevonden is.
Den 25 is te Glasgow eeue vergadering gehouden ten
gunste eener parlementaire hervormingen daarin besloten
om eene petitie aan het Lagerhuis en eene deputatie aan graaf
Russell te zenden.
Te Manchester had den 30 eene dergelijke bijeenkomst
plaats, waarin niet alleen op uitbreiding van het stemrecht
en betere indeeliug der kiesdistrictenmaar ook op invoe
ring der geheime stemming werd aangedrongen.
De policie te Dublin en elders ontdekt, van tijd tot tjjd
nog bewaarplaatsen van wapens. Den 27 werden te Dun-
dalk bij het lossen van een stoomboot eenige kisten met
geweeren in beslag genomen.
Den 28 is te Dublin eene proclamatie aangeplaktwaarbij
verhoogde premiën worden uitgeloofd voor het opsporen van
Stephens. Zijne aanwijzing zal beloond worden met 1000,
zijne gevangenneming met evenveelen de aanwijzing van
personen die hem hebben geherbergd of voortgeholpen met.
300. Indien de aanbrenger medeplichtig is aan zijne ont
snapping erlangt deze geheele kwijtschelding van straf.
De fenian Hepburn is tot 10 jaren gevangenisstraf met
zwareu arbeid veroordeeld; Fotlerell is vrijgesproken.
Het hoofd der r. c. geestelijkheid in Ierland, dr. Culten,
heeft de feniansche samenzwering op nieuw nadrukkelijk
veroordeeld, bij herderlijken brief, welke 1. I. Zondag in alle
kerken te Dubiin is voorgelezen.
Bij proclamatie van 31 Jan. heeft het iersche bestuur een
aangekondigd concert en andere openbare vermakelijkheden
verboden welker opbrengst bestemd was tot ondersteuning
van de gezinnen der in hechtenis zijnde feuians.
Den 1 Eebr. is de zitting van het Parlement geopend.
Het Lagerhuis heeft, den heer Evelyn Denison met alg. st. als
voorzitter herkozen.
FUASKHIJK.
De minister Baroche heeft den herv. kerkeraad te Parijs
inlichtingen gevraagd omtrent het ontslaan van den predi
kant Paschoud eu die handeling in strijd met de wet ge
noemd- De president van den kerkeraad heeft daarop schrif
telijk geantwoord, dat alle voorschriften der wet zijn in acht
genomen en dat men met voornemens is een nieuwen pre
dikant te beroepen zonder de medewerking der regeering.
Het, Wetg. Lichaam leeft, de geloofsbrieven 'van graaf
IValewski goedgekeurd het onderzoek was ingesteld op de
aanmerking van den heer Glais-Bizoinaangezien de heer
iPalewski zijn ontslag als Senaatslid genomen had, om als
Afgevaardigde verkozen te kunnen worden, en door den Kei
zer tot voorzitter der Kamer is benoemdalvorens zijne
verkiezing in orde was bevonden. Ook de verkiezingen der
heereu Larrabure en Chesnelong zijn goedgekeurd die van
den laatste echter met 160 tegen 62 stemmen De heer
Larrabure was reeds vroeger lid, maar nam zijn ontslag als
lid van een district waar de heer Chesnelong hem opge
volgd is, om in een ander opengevallen district verkozer.ate
worden. De oppositie beweerde dat men zich niet als can-
didaat kan stellen, zoolang een ingediend ontslag niet dooi
de Kamer is aangenomen.
Het blad la Presse heeft eene eerste waarschuwing ontvangen,
hebbende de Kamer aangeraden om het. bewind naar hare
hand te zeiten, door het, buiten de mogelijkheid le stellen
om het, leger voltallig te houden en daardoor de gunst te
winnen van 100,000 jongelingen, die alsdan hunne familiën
niet behoeven te verlaten.
De uitgevers van ude 4 Evangeliënmet aanteekeningen
van wijlen P. J. Proudhon(een werk dat niet voor de pers
geschreven is), zijnde de heereu Lacroix eu Eerboeckhocen
zijn den 26 ieder veroordeeld tot.1 jaar gevangenisstraf en
1500 fr. boete, eu de drukker tot 3 maanden en 300 fr.
en zulks wegens krenking van het godsdienstig gevoel der
belijders van de erkende eerediensten.
Den 22 hebben eeuige studenten te Parijs den kreet van
«leve de republiek" aangeheven 8 hunner zijn in hechte
nis genomen.
Onder het vreemdenlegioen in Algiers worden vrijwilli
gers aangeworven voor het pauselijk leger.
ITAi-IK.
Het wetsontwerp tot opheffing der onderprefecturen en
dat tot opheffing der kerkelijke eorporatiën zijn ingediend.
Bij het laatste wordt voorgesteld om de ontbonden geeste
lijken een pensioen toeteleggen naar gelang van den leef
tijd en om het aantal bisschopzetels te verminderen tot 69,
met bezoldigingen van 12000 tot 24000 fr.
Tot de belast ingoutwerpen van den minister Saialoja be
hoort eene verhooging der belasting op de inkomsten tot
10 p. ot. van het zuiver bedrag.
KKSêKKS.IJEiE STAAT.
De H. Stoei heeft, eene leening van 50 millioen fr., tegen
den koers van 64gesloten met den bankier Kolbals ver
tegenwoordiger van eenige duilsche huizen.
De aartsbisschop van Spoleto heeft de aandacht gevestigd
op eenige wonderbare genezingen door een Madonna-beeld.
Hij schrijft die toe aan de afkondiging van het leerstuk der
O. Ontvangenis. De vrijmetselarij noemt hij te gelijker tijd
//eene duivelsehe instelling, die den geest, des kwaads tot
opperhoofd heeft, en haat, gezworen heeft aan de Voorzie
nigheid de altaren en de troonen."
N«®RWE«EW.
De Storthing, welke om de 3 jaren vergadert, heeft het
voorste! om jaarlijks bijeentekonien met eene meerderheid
van 2 st. verworpen, voornamelijk om de moeielijke reis uit
de afgelegen gewesten.
OOSTENRIJK.
Den 29 zijn de Keizer en Keizerin naar Pestli vertrokken
en 's namiddags aldaar feestelijk ontvangen 's avonds was
de stad algemeen geïllumineerd.
In den hongaarschen Landdag zijn thans 3 partijen: het
groot,e centium, dat. der^ leden telt, onder de Jeiding van
graaf Üeakde rechterzijde, aangevoerd door graaf Apponyi,
en de linkerzijde door den heer Ghicsy.
De minister Belcredi heeft aan den stadhouder van Tyrol
doen weten, dat. de administratie zich voortaan over al de
aangelegenheden der tyrolsehe protestanten zal te verstaan
hebben met den Landdag. 20 Van de 46 leden van die
vergadering zijn voor de gelijkstelling der verschillende eere
diensten gestemd.
Aan den Landdag van Boheme is het keiz. besluit mede
gedeeld waarbij voor het middelbaar onderwijs het duitsch
en het czechisch worden gelijkgesteld,
Van staatswege zullen 2 schepen onder bevel van den
s. b. n. TegethojjTeene wetenschappelijke reis ondernemen
naar de oost-aziatische wateren.
I De centrale congregatie voor Venetie heeft het hervor
mingsplan uitvoerbaar verklaard mits sommige wijzigingen
betreffende het in stand blijven der provincie Venetie met
het daarbij behoorende grondgebied
IS U"I SE BT.
Het hof van appèl te Berlijn verlangt, dat de holsteinsche
publicist dr. ilay door den genl. v. Gablem in hechtenis ge
nomen en naar Berlijn gezonden zal worden, als schuldig
aan beleediging des Konings.
De lauenburgsche commissie van het Huis der Afgevaar
digden heeft met groote meerderheid van stemmen besloten
om voortestellendat de vereeniging van het hertogdom
Lauenburg met de pruisisehe Kroon rechtens niet geldig is,
zoolang daaraan de toestemming der beide Huizen van den
Landdag ontbreekt. De ministers zijn niet in de bijeenkom
sten dezer commissie verschenen, maar graaf Bismarck heeft
haar geschrevendat de regeering zich buiten deze parle
mentaire kwestie zal houden, ook daarom wij! de schade
vergoeding aan Oostenrijk niet uit. de staatskas betaald is.
Het hooge gerechtshof heeft de heeren Twesten en Frenzcl
vervolgbaar geacht, en dus het beginsel aangenomen, dat
Afgevaardigden in regten betrokken kunnen worden wegens
redevoeringen in hunne kwaliteit gehouden.
B(TSI/AM«.
De handelsstand te Moscou heeft een luisterrijk feest ge
geven aan de americaansche ambassade, bij gelegenheid der
aankomst van den genl. Clay, gezant der Ver. Staten.
Polen. Bij Keiz. besluit wordt de oprichting verordend
van gymnasiën en normaalscholen voor poolsche", russische,
vereenigd-grieksche, duitsche en lithausche knapen; op alle
moet de poolsche en russische taal en geschiedenis onderwe
zen worden. De wereldlijke geestelijkheid zal belast worden
met het kerkelijk onderricht.
SEEKS WS.ÏK-Iiei.STEIN
De eerst door den genl. v. Gablem verboden vergadering
van afgevaardigden der sleeswijk-holsteinsche vereenigingen
is later toegestaanop voorwaardedat er geene besluiten
zouden genomen wordenen den 23 te Altona gehouden en
door 3 a 4000 personen bijgewoond.
De stedelijke ambtenaar Firjahn te Sleeswijk is bij den
genl. Manteuffel ontbodenwegens het weigeren eener prui
sisehe ridderorde.
De aanzienlijkste administratieve betrekkingen in Sleeswijk
zullen voortaan rechtstreeks door den Koning van Pruisen,
de mindere door genoemden generaal begeven worden.
SPAWK.
In de provincie Saragossa en in de bergen van Catalonie
zwerven nog gewapende benden opstandelingen. .De kapitein-
generaal van laatstgenoemde provincie heeft de alcades aan
geschreven om de insurgenten die binnen 4 dagen in on
derwerping komen niet te bemoeilijken.
De regeering heeft in den Senaat verklaard van voornemen
te zijn om bezuinigingen intevoeren maar dat die niet de
organisatie of de getalsterkte van het leger zullen betreffen.
2 Chilische kaperschepen hebben zich in de spaausclie wa
téren vertoond en de kustvaarders van Valeucia reeds over
last aangedaan.
Uit America verneemt men dat bet, pontonschip Domiiellu
door een chilisch vaartuig is vermeesterd.
Het ministerie, heeft een wetsontwerp ingediend tegen de
vrijheid der drukpers en tegen het recht van associatie.
Z WIT SE R E A A19
De stemmingen der burgers en der kantons over de in de
Boudsconstitutie te Lengen veranderingen, hebben tot de
uitkomst geleid, dal alle wijzigingen verworpen zijn, be
halve die welke strekken tot het verleenen van onbeperkte
gewetensvrijheid en tot opheffing der belemmeringen welke
tegen de nederzetting in sommige kantons, ter zake van
geloofsbelijdenis, bestonden.
VEKEENIODE STATEN.
Hel fenian-congres is voor onbepaaldcn lijd verdaagd,
heeft de litels van //President" en //Senator" afgeschaft,
bepaald dat hel hoofd van het bestuur den naam zal voeren
van Head-cenlre en bijgestaan worden door een Ceutralen
Raad de gewezen President. O'Mahony tot Hoofd voor
1866 benoemd en Boberts met de Senaatsleden uit de
broedeischap verbannen.
De President Johnson had reeds vóór het besluit van het
Congres, om de troepen niet uit de zuidelijke Staten terug-
teroepenbevolen om zulks wel te doen. De secretaris
Stanton had uit vrees voor de radicale partij die bevelen
in Virginia niet, gevolgd. De President lie ft. zich hierover
zeer verontwaardigd betoond, en gelast om, niet alleen in
Virginia, maar in alle zuidelijke gewesten, met het terug
trekken voorttegaan.
Het onlangs gegeven bevel om al de negertroepen in
Texas te ontslaan is ingetrokken. De troepen in Alabama
en Georgia worden, op aandrang van den genl. Grant, voor
eerst niet teruggeroepen, omdat die Staten nog te onrus
tig zijn.
De Senaat heeft, met. 25 tegen 12 st. het voorstel ver
worpen van den heer Chandlerom de diplomatieke betrek
kingen met Engeland aflebreken, wegens het weigeren der
vorderingen betreffende de Alabama.
De President heeft 122 niet in actieve dienst zijnde ge
neraals ontslagen.
Het Congres heeft met 116 tegen 54 st. het stemrecht
toegestaan aan de negers in het district Columbia.
BINN'FN'LANTS
De Koning heeft aan den minister Franssen v.d. Putte de
samenstelling van een nieuw kabinet opgedragen.
Staten-Generaal. Bij de 2e Kamer zijn ingediend wets
ontwerpen tot regeling der verleening van concessiën tot
regeling van het toezicht op fabrieken en inrichtingen die
schade en gevaar kunnen veroorzaken cn tot regeling van
het toezicht op het gebruik van stoomtoestellen.
Eerbewijzen. Den 30 Januari werd den heer J. Idema
Greidanusdie sedert ruim 15 jaren als rijks ontvanger, en
in verschillende besturen en commissiën te Enkhuizen werk
zaam wasdoor eenige zijner vrienden bij gelegenheid van
zijn vertrek naar Harlingentot souvenir, een keurig be
werkte zilveren inktkoker met toepasselijke inscriptie aan
geboden.
Scheepvaart. Op ult° December bestond de koopvaar
dijvloot uit 2203 schepen, metende 269,338 last, legen 2227
schepen van 271,476 I. op het einde van 1864. In 1865
zijn ingeklaard
nederl. vreemde g
3270 en 4631 schepen met 1,756.574 t. en 649 F*
(in '64 3831
uitgeklaard:
2312
(in '64 2212
Veepest.
4164
h 1,692,593 n 566) E5'
2785 1,289.280
2657 n 1.214,757
Van 13 Dee. tot Jan.
zjjn in Zuid-Holland aanget. gestorv.
2034 280
totaal 29031 8966
in Utrecht 424 148
van 20 tot 27 Jan. 259 147
totaal 2393 937
afgem.
226
7410
65
3691
3755)
hersteld
218
9896
203
244
1170
Te Oosterhout heeft zich de ziekte goopenbaard, waarom
15 beesten zijn onteigend en afgemaakt.
De directie van het Paleis van Volksvlijt heeft tegen 13
Eebr. eene vergadering opgeroepen van belanghebbenden ter
bespreking der veeziekte.
Aanbestedingen. Den 27 te Breda het bouwen eener
r. k. kerk voor de parochie van S. Barbara, aan C. Kuyck
voor f 140,000.
Misdrijven. In den morgen van den 29 is nabij Vol
lenhoven liet lijk gevonden van eene vrouwelijke dienstbode,
die op gruwelijke wijze vermoord was. Een nog geen 20jarig
persoon, tegen wien vermoeden is ontstaan, is gevangen
genomen.
Bijzonderheden. Uit verschillende plaatsen wordt ge
meld dat, zich jongelieden verbinden ais vrijwilligers voor
het pauselijk leger. De vrijwillige bijdragen voor den Paus
beliepen hier te lande op 1 Eebr. f 135,155,98^-.
Koloniën. Bij proclamatie van 1 Januari heeft de gon
