ALKMAARSCHE COURANT
Achtenzestigste J aargang.
33.
Zondag
19 Augustus.
Jo
©fftciëcl (Bcbccltc.
Arbeiders-vereenigingen.
®2Hcfcclt jfcscftc öcrichtcti.
beieren.
Deze Courant, wordt wekelijks uitgegeven en is verkrijg
baar op Zondag morgentusschen 8 en 9 ure. Prijs per
jaar 3,40, enkele Nos. 7 Cents, franco per post/4,
Brieven franco aan de Uitgevers
HERM". COST EK ZOON.
De Advertentiën kosten van 15 regels0,75, voor
elke regel meer 15 Cents, behalve 35 Cents zegelrecht
voor elke plaatsing. Zij worden uiterlijk aangenomen tot
Zaturdag namiddag 1 uuringezonden berichten een dag
vroeger.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van ALKMAAR
brengen bij deze ter kennis van de belanghebbenden
Dat het kantoor der rijkstelegraaf, met doorloopende
dagdienstop gisteren is overgebragt naar het waagge
bouw alhier en voor het publiek is geopend en dat alzoo
het kantoor aan de Kerkstraat gesloten is.
Burn meester en IVethouders voornoemd
Alkmaar, A. MACLAINE PONT.
den 11 Aua. 1866. De Secretaris
SPANJAARDT.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van ALKMAAR
noodigen de ingezetenen dringend uithet gebruik natelaten
van garnalenkomkommers en augurkenzoo versche als
in zuur gelegde, kruis- en aalbessen, meloenen en vooral
van afgevallen onrijpe peren en appelenzooals die dezer
dagen in groote hoeveelheid van buiten zijn aangevoerd en
rondgevent worden.
Tevens worden de ingezetenen opmerkzaam gemaaktdat
het drinken van slecht water voor de gezondheid zeer scha
delijk iszoodat het gebruik van het water uit de pomp bij
de Groote kerk iedereen wordt aanbevolen, als het zuiverste
drinkwater, binnen deze gemeente verkrijgbaar.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
Alkmaar, A. MACLAINE PONT.
den 18 Aug. 1866. De Secretaris,
SPANJAARDT.
VERGADERING van den RAAD der Gemeente ALK
MAAR op Woensdagden 22 Aug. 1866des namiddags
ten 12 ure Namens den Voorzitter van den Raad
SPANJAARDT.
MILITIE en SCHUTTERIJ.
De onderstaande personen worden verzocht zich zoo spoedig
mogelijk ter secretarie alhier aantemelden
KLAAS HEIJNES en MAARTEN JILLES HENDRICKS.
CHOLERA.
In den loop der week aangetast 6, overleden 8 personen.
POLITIE.
Ter terugbekoming is aan het Commissariaat van politie
te Alkmaar voorhanden het navolgende gevondene, als:
een gouden oorhanger, een houten teekendoosje een paar zwarte
nieuwe kousjeseen bos sleutels en een bloedkoralen kinderbra
celet waar tevens informatiën zijn te verkrijgen omtrent een
op het stationsplein te Alkmaar gevonden baleine zweep, en
een op straat onbeheerd gevonden kleine vaal zwarte bonte
hond.
Help yourself is een echt engelsch spreekwoord, dat
de hollandsche arbeider maar al te dikwerf vertaalt door:
«laat de soepcommissie en de diaconie u helpen want
die zijn er voorDaarin ligt voornamelijk de reden
waarom bijna al de zuivere arit/Ars-vereenigingen in
Nederland in 't water zijn gevallen. Men heeft van de
coöperatie zulke wonderen verteld en geloofd en de
praktijk is zoo bitter tegen gevallendat liet niet onbe
langrijk mag zijn de redenen voor beiden na te gaan.
Met onderlinge crediet en productie-associatien behoeven
wij ons niet bezig te houden tot nog toe kent men in
ons land alleen, of ten minste voornamelijk, de winkel-
vereenigingen.
Over hoe minder schijven een product loopt om van
den voortbrenger tot den verbruiker te komendes te
goedkooper zal het zijn. En aan den laatsten schijf, den
kleinhandelaar blijft om verschillende redenen het meeste
hangen daarom stellen zich de winkel-vereenigingen ten
doel om buiten dezen om in de behoeften der leden
arbeiders te voorzien.
De vereeniging koopt in't groot, verkoopt in't klein
en de winsten vlooijen in de kas der vereeniging in plaats
van in den zak van den koopman.
De leden hebben gedurende het jasr betere onver
valscbte waren gehad voor hetzelfde geld, en buitendien
blijft er met Januarij nog een min of meer aanzienlijk
saldo te deelen over.
Zoo eenvoudig als dat nu schijnt is het echter niet,
Waarom is de kleinhandelaar duur? 1°. Omdat hij bij
geringen omzet grooten interest van zijn kapitaal moet
hebben. 2°. Omdat hij betaald moet worden voor zijnen
arbeid. 3°. Omdat hij een aan zijnen omzet geheel
onevenredig crediet moet toestaanen zeer dikwijls
in 't geheel niet betaald wordt.
De beide eerste nadeelen zijn voor de winkel-vereeni
gingen niet te vermijden.
Even goed als die tallooze kleine winkeltjes die in
onze achterbuurten telkens weêr verrijzen, ook telkens
weer te niet gaan uit gebrek aan kapitaal, zoo zal ook
bankroet en ondergang het onvermijdelijk lot zijn van
eene winkel-vereenigingdie begint zonder fondsen.
De Rocbdaler pioniers de vaders van de coöperatie
hebben jaren lang gespaard om een gering kapitaal bijeen
te brengen dat is de Engelsche manier. Hier heeft men
door gïften en leeningen tegen exceptioneel lage renten
dat doel trachten te bereiken. Alweer hetzelfde karak
teristieke onderscheid, ginds: helpt uzeiven!, hier: laat
u helpen door anderen! Daar nu wel niemand in het
hoofd zal krijgen om op dergelijke wijze geld te geven
of te leenen aan een kleinhandelaar, zoo spreekt het van
zeiven dat de gunstige uitkomsten hier en daar door
dergelijke ondersteunde vereenigingen verkregengeheel
buiten vergelijking moeten blijven. De winstendie de
coöperatie jaarlijks opleverdewaren in dit geval ge
schenken. Evenzoo met de administratie De Engelschen
betalen een hunner, een man van kennis en vertrouwen
zeer goed om de winkel te houden de boeken te voeren
in één woord: om de koopmanschap te drijven. Hier
wordt in den regel door een commissie uit een anderen
stand der maatschappij (in ons land kunnen wij niets
doen zondereen half dozijn cammissiën en even zooveel
philantropen), of door eenig menschenvriend die zich
daartoe heeft bereid verklaard, de administratie gevoerd,
en dan ja dan kan men zeker voor zeer weinig geld
iemand krijgen om in den winkel te staan.
Het blijkt dus, dat waar de winkel-vereenigingen gel
delijk voordeel opleverdenzj dit alleen deden omdat
zij op een veel beter standpunt staan wat het geven van
crediet betreft. Cooperative-stores verkoopen alleen d comp-
tant. Dat is hun levensbeginsel. Zij zijn eene vereeniging
van arbeiders, die weigeren in de schade te deelen, die
slechte betalers den kleinhandelaar toebrengen omdat
zij zelf goede betalers zijn. Daartoe zoeken zij een middel.
Nu heeft men echter te veel uit het oog verloren dat
er voor maatschappelijke kwalenevenmin als voor lig-
chamelijke, universeele geneesmiddelen bestaan, en meestal
heeft men vergeten te onderzoeken of het middel dat
in Manchester paste, ook wel in Amsterdam genezing
zou meêbrengen.
Twee wegen staan de arbeiders die zich vereenigd
hebben open om hun doel te bereikenof zij beginnen
hun eigen winkelof wel zij koopen in bestaande win
kels, tegen lagere prijzen onder behoorlijke zekerheid
van comptante betaling voor den leverancier. Voor het
eerste is noodig een zeker kapitaal dat door de arbei
ders zelfs hoogst moeijelijk is bijeen te brengenen eene
tamelijk hooge mate van ontwikkeling. Werklieden die
behoorlijk kunnen boekhouden en in staat zijn een handel
op eenigzins groote schaal (daarin zit de verdienste) met
voordeel te drijven zijn uitzonderingen.
't Is een treurige waarheidmaar de engelsche werk
man staat veel hooger dan de onze. Die 't niet gelooft
ga naar Velzen en overtuige zich
Een ander vereischte van een eigen winkel is eene
naauwkeurige opgave van het benoodigde die een half
jaar van te voren niet zeer gemakkelijk te verkrijgen is
want onverkochte koopwaren vooral zoo zij aan be
derf onderhevig zijn, verslinden in een oogenblik het
grootste deel van de winst; zij zijn niet alleen winstderving,
maar bijna altijd dadelijk verlies van kapitaal.
De nadeelen aan een eigen winkel van de vereeniging
verbonden zijn dus zoo grootdat men er slechts in
geval van nood gebruik van moet maken bijv.waar
de waren op groote schaal vervalscht worden of daar
waar regtens of feitelijk monopolie bestaat. Eene uit
zondering zouden wij kunnen toegeven. Wanneer een
zeer groot getal arbeiders op eene kleine ruimte veree
nigd, dezelfden arbeid verrigten daardoor geheel dezelfde
behoeften heeftwaar door de groote afstand van
den winkel geen tijdverlies ontstaat (tijd is ook geld!)
daar heeft, bij verzekerd debiet over een gering aantal
waren eene dergelijke winkel kans van slagen. Echter
zullen zich al deze voorwaarden wel hoogst zelden ver
eenigd voordoen behalve misschien in groote industrie-
en fabrieksplaatsen.
Zoo blijft dan alleen de eenvoudigste vorm der coöpe
ratie over. Het nut van eene arbeiders-vereeniging, die
aan liare leden levensmiddelen en kleêren versohaft op
de goedkoopste wijzebij aanbesteding en a comptant
zal niet ligt iemand tegensprekenal is bare uitwerking
meer negatief dan positief (zij verhindert meer het schul
den makendan dat zij dadelijk voordeel aanbrengt), al
zijn bare moreele gevolgen van veel meer belang dan de
financiëele.
Maar dit alles is geene nieuwe uitvinding evenmin eene
nieuwe toepassing van eene reeds bekende economische wet.
Reeds in 1832 bestond er te Guebwiller in den Elzas
eene dergelijke vereeniging, opgerigt en bestuurd door de
arbeiders der katoenfabrieken evenzoo is eene eeuwen
heugende weldadigheids-instelling te Rijssel in 1840 dooi
de werklieden in banden genomen en lieelt sins dien tijd
als arbeiders-vereeniging gewerkt en gebloeid.
Nu men in dezen tijd begrijptdat het noodzakelijk
is om 't dreigende pauperisme met iets beter dan met
woorden te bestrijden, trekken deze vereenigingen de
aandacht.
De eerste proef nam men te Amsterdam 1500,
bragten de leden bij elkander; 1000,— werd hun ge
schonken. Er was natuurlijk eene commissie van toezigt
niet uit de leden gekozen de heer Pier son verspreidde
vliegende blaadjes (die te weinig gelezen werden), in een
woord de winkel had moeten bloeijen maar in tegen
spraak met elke theorie ontdekte de commissie weldra
een tekort van f 2000,en tot voor korten tijd was
de zaak nog in dien verwarden toestand.
Zoo als in 't begin is aangetoond moest deze proeve
wel mislukken. De arbeiders hadden geen hart voor
eeue zaak die hun half geoctroijeerd was die slechts
voor de helft hun eigen was. Bovendien begingen zij
de groote fout een winkel optezetten zonder dat die
maatregel noodig was.
Toen kwam de beurt aan Rotterdam. Mannen uit het
volk, eenvoudige werklieden bragten met ijver en liefde
het werk tot stand. Maar ook zij waren niet tevreden
hunne benoodigdheden goed en goedkoop te hebben, zij
wilden ook in hun eigen winkel koopen. Zonder kapitaal
deden zij eenige inkoopen in 't klein en zonder crediet
bij den verkooper, huurden een klein winkeltje in een
achterbuurten 't gevolg was dat de associatie dood
en 't geringe kapitaaltje versmolten was voor dat eenige
belangrijke handeling haar bestaan den volke verkondigd
had. Zij stootte op de tweede klip die wij vroeger aan
wezen gebrek aan fondsen.
Zoo liep bet af met de beide eerste proeven van Ne-
derlandsclie coöperatie
Op welke voorwaarden kan er dan iets in dezen zin
zonder, gevaar worden verrigt
I. Dat men den arbeiders geene wonderen belove. In
de meeste gevallen zullen de kosten van administratie
de winst zeer gering maken. Maar dit zal de arbeider
winnen dat hij langer en gemakkelijker vrij blijft van
schulden.
In den regel doet de handwerker in drukken zomertijd
de schulden af, in den schralen winter gemaakt. Ook
nu zal hij in de lange dagen werken om de schade in
te halen die hem de mindere werkuren in den winter
veroorzaken, maar 't zal zijn voor den volgenden winter,
dat hij aan de vereeniging betaaltniet meer voor den
verloopenen aan zijne crediteuren.
Misschien zal hij zich dan een beter, zeker een vrijer
man gevoelen.
II. Dat men de administratie zoo eenvoudig mogelijk
makeeerstens om de daardoor veroorzaakte kosten, en
ten tweede omdat een ingewikkeld beheer alhgt voert
tot commissiën van toezigt en bestuur of iets dergelijks
die de dood zijn voor de arbeiders-vereenigingen. Zij
moeten zich zelf helpen en ze kunnen het, wanneer wij
ze niet verwennen door hun al den arbeid en den last
uit de handen te nemen en met den last ook de lust
de ijver en de liefde voor de vereeniging.
Wil men eene associatie oprigten, men volge inden
aanvang althans het voorbeeld van Rijssel.
Die vereeniging bezit een kapitaal, door de leden bijeen
gebragt, voor een deel ook tegen behoorlijken interest
opgenomen. De leverancie van kleeding en voedsel
wordt eens in 't jaar, den minsten inschrijver, na publieke
aanbesteding, toegewezen. Tegen een vast gestelden prijs,
zijn voor alle leden bons verkrijgbaar (waarmede de han
delaar kan worden betaald), die eiken Zaturdag door het
bestuur tegen geld worden ingewisseld. Het verschil nu
tusschen den prijs waarvoor het bestuur de bons aan de
leden verkoopten die welke zich de handelaar bedongen
beeftmaakt de winst der vereeniging uit. Deze dient
tot vorming van een reserve-fonds en tevens om aan de
leden die door ziekte of ouderdom in hunnen arbeid
worden verhinderd, bons, hetzij tegen lageren prijs,
hetzij kosteloos, te kunnen afstaan.
Moge dit eenvoudige voorbeeld van onderlinge hulp
ook h?er navolging vinden. Wat de Fransche revolutie
niet heelt kunnen doenhebben de arbeiders-vereenigin-
gen voor hare leden gedaan gelijkheid en broederschap
tot meer dan een ijdele klank gemaakt
BELGIE.
Het Nedèrlandsch Letterkundig Congres, dat 26-29 Aug.
te Gent zou worden gehoudenzal wegens de daar heer-
schende cholera niet doorgaan.
Den 10 is te Antwerpen een zware brand uitgebroken in
de magazijnen van den beer Denis Baine aan bet 8. Wai-
bur^splein welke zich aan de entrepots medegedeeld heeft
eu tegen middernacht beperkt scheenmaar den volgenden
dag weder voortgewoed en eerst in den avond van den 13
op nieuw gebreideld is. Aanzienlijke pakhuizen met guano,
wol en petroleum gevuld, liet hotel de Cologne en vele andere
gebouwen zijn eeue prooi der vlammen geworden. De spuiten
konden niet meer werken aangezien liet water door de daarop
uitgevloeide petroleum onbruikbaar werd. ALoo werd aan
ongeveer 900 personen last gegeven hunue huizen te verlaten,
otn° den brand door omverlialing van gebouwen te isoleeren.
De luchtgaten der petroleumkelders werden dichtgemetseld
of volgegooid met zand. Verschillende personen zijn bij
deze pogingen gekwetst, enkeie gedood. l)e schade beloopt
vele millioenen. Den 15 werden de overblijfselen nog be-
S|VKeizer Napoleon heeft den Koning geschreven dat hij
volstrekt niet voornemens is een gedeelte van België bij
Frankrijk intelijven.
Ill eene talrijke bijeenkomst van burgers te Munchen is
