Jugczottbcii 5>tuf»fccu.
Over wat puin en brandhout.
te Innsbruck om de stadwegens de ledigstaande kazernen,
de catholieke bevolking en de neutraliteit des landsaante-
prijzen als bijzonder geschikt voor de vestiging eener catho
lieke universiteit.
PRUISEN.
De Koning heeft den 10 de noordduitsche Rijksdag geo
pend. Hij kondigdebehalve de indiening der Bondsbe-
grootingook die van wetten aan op de vrije nederzetting,
de militaire dienstplichtigheidhet postwezende eenheid
van maten en gewichten, de Bondsconsulaatschappen en de
nationaliteit der koopvaardijschepen. Door de uitgaven tot
het strikt noodzakelijke te bepalen, zou het mogelijk zijn
bijna 4 daarvan te bestrijden uit de eigen inkomsten van
het Verbond en de bijdragen der Staten zouden voldoende
zijn om het overige te dekken.
Onder de 20 naar Berlijn geroepen sleeswijk-holsteinsche
notabelen bevinden zich 2 deenschgezinden8 voorstanders
van den augustenburgschen pretendent eu 10 aanhangers der
pruisische regeering. Allen zijn lid geweest van de voorma
lige volksvertegenwoordiging. De Kieler-Zeitung beweert
dat vele der notabelen het vertrouwen des lands niet be
zitten.
Het sleeswijksche Parlementslid graaf Baudissin heeft
eene verklaring openbaar gemaakt, waarin hij het voor
Sleeswijk-Holsteiu noodzakelijk noemt, vasttehouden aan
zijn recht en zelf over zijn lot te beslissen.
De deenschgezinde manschappen der reserve in Sleeswijk
wijken naar Denemarken uitten einde zich aan de oefe
ningen der landweer te onttrekken.
De deensche gezant te Berlijn is thans officiéél tot com
missaris voor Denemarken bij de commissie voor de noord-
sleeswijksche aangelegenheden benoemd.
De oproeping der naussausche notabelen, wier getal op 10
is bepaald, zal tegen den 16 plaats hebben.
In eene algemeene vergadering van aandeelhouders der
speelbank te Wiesbaden, zijn de voorstellen der regeering
(verlof tot voortzetting der bank tot 1870. tegen betaling
van één miljoen gulden voor geneeskundige doeleinden) een
stemmig afgewezenen is met 341 tegen 50 st. besloten
eene commissie te benoemen om met het gouvernement te
onderhandelen.
BEIEREN.
Te Munchen waar de overheid bij aangiften van overlij
den binnen het eerste levensjaar opgave verlangt of de kin
deren al dan niet door de moeders gezoogd zijn is het ge
blekendat in 1865 en 66 van de 100 in het eerste jaar
gestorven kinderen 88 niet door de moeders gezoogd waren.
OOSTENRIJK.
Het handelstractaat met Engeland is den 9 definitief ge-
teekend. Engeland geniet dezelfde voordeelen als aan het
Tolverbond zijn toebedacht.
De parijsche Sociétê-Généralewelke de hongaarsche spoor-
wegleening voor hare rekening heeft genomen, heeft het ver-
eischte waarborgkapitaal van 2 miljoen fr. reeds gestort.
De Wanderer verzekert, dat in den ministerraad, den 10
onder voorzitting des Keizers gehouden, het voorstel van
Hongarije, oin 30 miljoen in de staatsschulden voor zijne
rekening te nemen verworpen is.
Het album door de stad Salzburg Keizeriu Eugénie tot
een aandenken harer reis aangeboden bestaat uit 40 door
meesters geteekende gezichten in den omtrek der stad in
prachtigen met een gouden kroon en H. M. naamcijfer in
ametisten prijkenden band. De kosten hebben 5000 fl. bedragen.
ZWITSERLAND.
Garibaldi heeft op het vredes-congres den heer Lemonnier
omhelsd, nadat deze gezegd had, dat alleen de republiek
een einde kon maken aan de oorlogen.
De zitting van den 11 is zeer langdurig en onstuimig
geweestde heer Dupasquin verweet de vergadering de anti
godsdienstige strekking van sommige redenvoeringen en ver
oordeelde de n. americaansche republiek. Garibaldi had de
stad 's morgens in stilte verlaten.
Den 12 heeft men de laatste zitting niet ten einde kunnen
brengen tengevolge van gewelddadige manifestatiën van de
zijde der geneefsche bevolking. De zaal is ontruimd moeten
worden De president verwijderde zich, om een protest in
gereedheid te brengen.
SPANJE.
Aan de insurgenten is op nieuw een uitstel verleend om
zich overtegeven. Na het verstrijken van dien termijn zal
de militaire wet in hare geheele gestrengheid worden toegepast.
Den 3 heeft de maarschalk Narvaez eene proclamatie tot
het leger gerichtwaarin hij hoog opgeeft van de door de
militairen betoonde trouw en vaderlandsliefde.
Het eskader uit de Stille-Zuidzee is teruggeroepen.
De regeering heeft bevolen een gerechtelijk onderzoek in-
testellen naar het gedrag van den genl. Mackennatijdens
de onlusten in Arragon.
FRANKRIJK.
2 Leden van den Arrondissements-raad te Lyon hebben
hun ontslag genomen, wegens de weigering van het bureau
om een wensch te formuleeren ten gunste van de toepassing
van het electieve beginsel op de samenstelling van den raad
dier stad.
De vesting Metz is aangewezen als plaats van interneering
voor de op fransch grondgebied overgegane en ontwapende
spaansche insurgenten.
Het parijsche comité voor het coöperatieve congres heeft
bekend gemaakt, dat die bijeenkomst dit jaar niet, maar
wel in het volgende jaar, en alsdan buiten Frankrijk
gehouden zal worden. De regeering was nietzoo als men
gemeend had op hare weigering, om het congres te Parijs
te veroorloven teruggekomen.
Op 26 en 27 Aug. hebben de gezamenlijke europeesc'he
comité's voor de afschaffing: der slavernijonder voorzitting
van heer Laboulayete Parijs eene conferentie gehouden
waarin o.a. aan de britschefranschespaansche en ameri
caansche comité's opgedragen is om bij de Souvereinen van
Brazilië, Spanje, Portugal, Turkije en Egypte op nieuw en
met nadruk aantedringen op de algeheele opheffing yan de
slavernij en den slavenhandel in hunne Staten of koloniën
en om den Paus te bewegen in het belang der afschaffing
voor zooveel de catholieke lauden betreftzijne stem te
verheffen.
ENGELAND.
Een te Manchester ingesteld onderzoek naar de werking
der ambachtsvereenicingen heeft al aanstonds doen blijken
dat daar, even als te Sheffield, ergerlijke practijken hebben plaats
gehad, o.a. door het doen mishandelen en voor hun werk
onbekwaam maken van personendie weigerden aan eene
strike (arbeidsstaking) deeltenemen.
De deeoratiën welke gediend hebben voor het tereeredes
Sultans te Louden gegeven balwaaronder 25 rood fluwee-
len gordijnen, 10 vergulde kandelaars, 1 troonhemel enz.
zijn in het openbaar verkocht voor p.m. 400.
Den 6 heeft de gemalin van de Onderkoning van Ierland,
te Dublinde medaljes uitgereikt aan de ambtenaren der
policicdie zich bij de fenianistische woelingen verdienstelijk
hebben gemaakt.
De toebereidselen voor de expeditie naar Abyssinie worden
bemoeilijkt door de kolendragers, die, nu hun arbeid gezocht
isverhooging van loon eischen. Ook zegt men, dat de ma
trozen 4 in plaats van 2j. per maand vorderen.
GRIEKENLAND.
In het Zwarte-Gebergte heeft men dezer dagen schier ge
lijktijdig eene rijke petroleum-bron eene uitgestrekte asphalt-
laag en een voortreffelijk steenkolenveld ontdekt.
T U R K IJ E.
Ten gevolge van gisting in Servie worden aan de gren
zen der Donau-Vorstendommen turksche troepen bijeenge
trokken.
De Porte heeft afwijzend geantwoord op de nota der mo
gendheden betreffende Candia.
De russische stoomboot Vladimir heeft in de zee van
Marmora eeu^turksch transportschip bestemd naar Candia,
in den grond gevarenzoodat de bemanning in de golven is
omgekomen.
EGYPTE.
De beambten van den Onderkoning hebben op de jaar
markt te Tantah, waar de levendigste handel in slaven ge
dreven wordtongeveer 1200 slaven vrijgekocht.
VEREENIGDE STATEN
Men verzekertdat in Virginie verscheidene geheime neger
genootschappen outdekt zijn en dat een negeropstand in het
Zuiden niet onwaarschijnlijk is.
De President heeft eene amnestie afgekondigdwaarvan
alleen zijn uitgesloten de hooge ambtenaren der voormalige
Confederatie en de personen die in den moordaanslag tegen
den heer Lincoln zijn betrokken geweest.
Bij de verkiezingen in den Slaat Maine hebben de radi
calen de overwinning behaald.
De genl. Grant heeft wel geprotesteerd tegen de handel
wijze van den Presidentwat betreft het verplaatsen van
militaire commandanten in het Zuidenmaar niettemin
diens gezag erkend en zijne bevelen uitgevoerd.
MEXICO.
Juarez heeft op het hem aangeboden banket ontkend,
dat te Queretaro eene terechtstelling van keizerlijken op
groote schaal zou hebben plaats gehaden aangekondigd
dat het leger tut op 18000 man verminderd en vele gevan
genen in vrijheid gesteld zouden worden.
De tegen prins v. Salm-Salm uitgesproken doodstraf is in
7 jaren gevangenisstraf veranderd.
BINNENLAND.
De Koning is den 12 van het Loo in de residentie te
ruggekeerd.
Verkiezingen. De Staten van Overijsel hebben den
9, met 27 van de 42 st„ tot lid van de 1® Kamer verkozen
den heer C. P. Stork te Oldenzaal.
Te Assen zijn voor de verkiezing van één lid der 2e Kamer
uitgebracht 1218 geldige stemmen waarvan verwierven Mr. L.
Oldenhuis Gratama 545 en P.v.d.Veen 368 st.. zoodat tus-
schen beiden moet herstemd worden. De heer P. P. v. Bosse
bekwam 287 st.
Benoemingen. De heeren v. d. Does de IVil/eboiscom
missaris des Konings in Limburgen J'. A. Klerck zijn
gecommitteerd tot het voeren van onderhandelingen met
Pruisen over een aanteleggen spoorweg van Venlo naar
Hamburg, welke de kortste verbinding zou vormen tusschen
Parijs en Noord-Duitschland.
Postwezen. De minister van financiën heeft aan de Ver-
eeniging van en voor Ned. Industriëeleu doen wetendat
hij aan den door haar kenbaar gemaakten wensch om een
uniform-briefport van 5 centen intevoerenin het belang
der schatkist niet kan voldoen.
Bij Kon. besluit van 4 Sept. worden met 1°. Oct. nieuwe
postzegels ingevoerd tot frankeering van brieven voor het
binnenland het. buitenland en de koloniën in 6 soorten
van 5, 10, 15, 20, 25 en 50 centen.
Marine. De gemeenteraad van Ylissingen heeft besloten
den Koning een adres aantebieden waarbij de verplaatsing
van het kon. instituut van marine van Willemsoord derwaarts
wordt verzocht.
De bemanning van het stoomschip Metalen Kruis, liggende
in het Nieuwe Diep, is, door de mildheid van een der leden
van de Metalen-Kruis-vereeuigingonthaald op wijn, brood,
vleesch en sigaren.
Volks-weerbaarheid. Den 10 is in het gebouw Musis
sacrum te Arnhemdoor eene commissienamens een aantal
dames bij monde van jonkvr. v. Tuyll v. Serooskerken een
vaandel aangeboden aan de vereeniging '/Volksweerbaarheid."
Des avonds werd aan de donatricesdie in den schouwburg
bijeengekomen waren, eene serenade bij fakkellicht gebracht.
Plattelands-Weeshuis. In eene den 10 gehouden ver
gadering van leden der gemeentebesturen in Noord-en Zuid-
Beveland, is eene commissie benoemd tot het ontwerpen van
een plan, voor het oprichten van een gesticht tot verpleging
van plattelands-weezen van alle gezindten.
Onderwijs. Van de 10 aspirantendie in de vorige
week hebben deelgenomen aan het geneeskundig staats-examen,
is slechts 1 tot geneeskundige bevorderd.
Te Utrecht zijn 4 jeugdige japanners aangekomen tot bij
woning der lessen aan de hoogere burgerschool.
Aanbestedingen. Den 12, aan het ministerie van binn.
zaken, het maken van den onderbouw der draaibrug, rem-
mingwerken, leidammen vaargeul en gedeelte spoorwegdam
voor de overbrugging van het Hollandsch Diep aan den
Moerdijk, miuste inschr. Volker te Dordrecht, voor f 392,500;
het verhoogen en verzwaren van waterkeeringen te Bergen
op Zoom minste inschrijver J. den Rercker te Steenbergen
voor 23828.
Den 11, te Leiden, bij herbesteding, het gedeeltelijk ver-
grooten en herbouwen van het r. c. wees- en oudeliedenhuis,
minste inschr. J. 11. Carliervoor f 30200.
Den 12, te Haarlem, het uitvoeren van eeriige werken aan
het Noord-Hollandsch kanaal, in 2 perceelen, minste inschr.
voor het 1" perceel H. R. Bennik te Vreeswijk voor ƒ5900,
voor het 2e perc. G. Schalk te Buikslootvoor f 8685.
Den 13, door burgemeester en wethouders te Haarlem, het
dempen van de Raaks en de Beek, met het maken van riolen,
bestrating enz., minste inschr. A. J. Stoel, voor t 41,269.
Bouwwerken. De gemeenteraad van Goes heeft besloten
de helit der f 5000 te willen dragen, welke tot herstel van
den toren der herv. kerk noodig zijnen omindien dit
voorstel niet wordt aangenomen, voor 3500 een uur- en
speelwerk in den stadshuistoren te plaatsen.
Gieten. De weduwe A. v. Marion, geb. Kleijweg, heeft
aan de herv. diaconie te Rozenburg f 6000 gelegateerd.
Wijlen de heer H. Schuite heeft aan de herv. diaconie
te Steenwijk 4 zijner vrij aanzienlijke nalatenschap vermaakt,
ten einde van'de renten eene goede opvoeding aan weezen
te geven.
Rampen. Den 9 zijn te Doetinchem 5 woningen bewoond
door 6 gezinnen afgebrand.
Overleden den 8, te Groningen, Dr. Ch. Guyot, oud-hoofd
directeur van het instituut voor doofstommen, oud 77 jaren.
Rechtszaken. Het prov. gerechtshof van Gelderland
heeft den 12 IV. Hanekampbeschuldigd van poging tot
moord op den notaris Ghijm en diens huishoudster, veroor
deeld tot. 20 jaren tuchthuisstraf.
Cholera. Te Rotterdam zijn aangetast en overleden: den
10 8 en 10, den 11 8 en 4den 12 15 en 6 personen.
Te Delft zijn tot den 12 aangetast 121 en overleden 82.
Veepest. De minister van binn. zaken heeft het houden
van markten en openbare verkoopingen van rundvee in dat
gedeelte van Noordholland dat bij zijne besehikkiug van 6
Juli uitgesloten was van de opheffing van het verbod.
Onrust te Amsterdam. In den avond van den 10 kwam
het volk op den Dam in verzet, toen de policie een paar
beschonken personen in hechtenis nam. Nadat de policie
versterkt wasweigerde de allengs aangegroeide menigte
omdaartoe aangemaanduiteen te gaanhet aanrukken
van eenige militaire macht had echter spoedig het geweuschte
gevolg.
Staats-loterij. Trekking der 2e klasse3® en 4e lijst.
No. 15750 20000, No. 17267 f 1500, No. 4305 ƒ1000.
Met ieder jnar schijnt zich het voorkomen onzer
stad te verjongen. De getuigen van vroegere eeu
wen verdwijnen meer en meer en nog maar enkele
hun oorspronkelijken vorm geheel of ten deele bewa
rendespreken van het grijze verleden. Onze poorten
en gildehuizen zijn de eene voor, het andere na
verdwenensints de tijdgeest van geen af- en uitslui
ting meer wilde weten het zakkendragershuis en de
hooge brug vielen als offers voor het Kanaalhet
prinsenhof, het klokkenhuis en het aardig doelen
torentje werden om ouderdom of andere oorzaken
gesloopt, kazerne en infirmerie opgeruimd toen de
stad hare bezetting had zien vertrekken. Gaat hier
en daar zoodoende wel eens een schilderachtig hoekje
te loor en kunnen wij niet elke afbraak toejuichen,
waar oude en somberevan het doel hunner stich
ting vervallen gebouwen plaats gaan maken voor
flinke en ruime scholen, voor een weeshuis, dat zoo
hoog noodig is, zullen wij de laatste zijn om te kla
gen en als kampvechters tegen sloopingswoede en
wandalismus optetreden. Integendeel verheugt het
ons, dat de moker wordt opgeheven tegen de oude
kerk van het S. Salvatorsconvent met hare 80 duim
dikke murenhare boognissen en haar hoog dak
tegen de onherbergzame en onaanzienlijke gebouwen
van het „Sint-Lijsbetten-gnsthuis." 't Verwondere
niemand, dat wij van afbraak van het S. Elisabeths-
gasthuis spreken. Deze stichting was niet die welke
wij thans als het gasthuis kennen en uit het later
gebouwde mannengasthuis bestaat, maar die welke
aan de naar de Geesterpoort loopende straat den
naam van Gasthuisstraat heeft gegeven. Laat ons
nagaan wat de geschiedenis van het klooster en het
gasthuis en van de verdere lotwisselingen der daar
toe gediend hebbende gebouwen weet te verhalen.
Het S. Salvator-klooster, gewoonlijk het Middelhof
genoemdwerd reeds in het begin der 14e eeuw ge
sticht door den heer en onder begunstiging van den
abt van Egmond, en in 1344, ten kosten van de
priesters Alard van Overschie en Nicolaas van der Graft
aanmerkelijk vergroot met een gasthuis voor arme
zieke vrouwen, tot welker oppassing de aanzienlijkste
dames, o. a. de vrouwe van Egmond, zich lieten vin
den. In dit gasthuisonder de bescherming van
S. Elisabeth gesteld, en, hoe innig ook met het kloos
ter verbonden door eigeu „voogden" of „meesters"
bestuurd, werden al vroeg proveuiersters opgenomen
wij vinden ten minste in 1465 daarvan een voorbeeld.
In hetzelfde jaar verkocht de mater van het convent
een groot, daar tegenover liggend erf aan den priester
Jacob Matthijsz., die er een hofje op stichtte, waarvan
de pomp op het Grootekerksplein nog afkomstig is.
4 Jaren vroeger had Dieuwer Berwoutsd. wed" van Jan
Jansz., het gasthuis een huis geschonkenwaarvan
de nadere aanwijzing eenig denkbeeld der toenmalige
situatie geeft; het stond „op 't Heilige Velt, strec-
kende van voren van der straet tot after an der stede
veste toe belent dat Middelbeginehove
an de suytsijde." Het moest dienen „om dair in te
woonen en te onttaen arme vrouwe personen en
arme maechden om dairin handtieringhe te hebben."
Weinig duurder verkreeg het gesticht in 1493 een
ander huisdat door schepenen er aan toegewezen
werd omdat de eigenaar zijne pacht van 3 gulden
niet aan het gasthuis betaald had. Dit pleit niet
voor de hooge waarde van het geld in die dagen
evenmin als de uitkeeringen die wij onder de lasten
vermeld vinden, namelijk aan het H. Bloed, het S.
Brigittengild en het S. Anthoniegild elk 3 stuivers
's jaars. Naar deze cijfers gerekend, zou men meenen
dat de minnebroeder, die dagelijks de mis in 't gast
huis las met f 24 's jaars door de stad wel betaald
was't was aan de nonnen al in 1452 door den
utrechtschen bisschop vergund een biechtvader van
de orde der minnebroeders te hebben. Ook de zus
ters bekwamen een huis „naast het hospitaal van
S. Elisabeth", want in 1523 kwam de mater met de
vroegere eigenaarsden priester Cornells Adriaansz.
en zijne moeder, overeen, dat deze er het vruchtge
bruik van zouden hebben. In 1530 verkocht de mater
aan het Jougehof een daarmede in gemeenschap be
zeten koeweide over de Ivwakelbrug, waarvan de
opbrengst zeker wel te pas kwam voor de maandelijk-
sche contributie voor de versterking der stad welke
het convent in 1538 nog op een extraatje van f 80
en het gemis van vergoeding voor een weggegraven
stuk land kwam te staan, alleen om een ruim en
vrij erf te houden en een muur zonder aardwal daar
op te krijgen.
Dat het convent niet onaanzienlijk was, hiervan
mocht de kloeke kerk getuigen die menige dorps
kerk overschaduwde en van een toren op het westeinde
voorzien was.
In 1551 weigerde de Keizer aan de kerkmeesters
der Kapel de vergunning om een gasthuis te bouwen,
