ALKMAARSCHE COURANT
INo. 34, Zeventigste J aargang. lg(
Zondag
23 Augustus.
Gewetensbezwaren.
gifflcfteltjftgchc Berichten.
België.
Pruisen.
Tluiringsche Stalen.
Oostenrfjk-Bongarjje.
Spanje.
Frankrijk.
Deze Courant wordt, wekelijks uitgegeven en is verkrijg
baar op Zaturdag avond te 7 uren. Prijs per jaar f 3,40,
franco per post f 4,
Brieven franco aan de Uitgevers
HERM-. COSTER ZOON.
De Advertentiën kosten van 1—5 regels f 0,75, voor
elke regel meer 15 Cents, behalve 35 Cents zegelrecht
voor elke plaatsing. Zij worden uiterlijk aangenomen tot
Zaturdag namiddag 1 uur; ingezonden berichten een dag
vroeger.
VERGADERING van den RAAD der gemeente ALK
MAAR, op Woensdag, den 26 Augustus 1868, des middag
ten 12J. uur. Namens den Voorzitter van den Raad.
SPANJAARDT.
De KAMER van KOOPHANDEL en FABRIEKEN te
ALKMAAR maakt bekenddat van Maandag 24 tot
Zaturdag 29 Augustus e.k., van 's voormiddags 10 tot,.'s na
middags 2 ure, in haar gewoon lokaal op het Stadhuis, ter
lezing zullen liggen:
1. Statistiek van het Koningrijk der Nederlanden, behelzende
de staten van de in- uit- en doorgevoerde voornaamste
handelsartikelen gedurende de maand Junij 1868.
2. Een opgaaf van den handel en de scheepvaart van Groot-
Brittanje en Ierland, gedurende de maanden April en Mei
en de overige maanden van 1868.
3. Verzameling van consulaire en andere berigten en verslagen
over nijverheid, handel en scheepvaart. Deel II, 5 8.
4. Uitgebreid verslag omtrent den handel en de scheepvaart
te Hamburg in 1867.
De Kamer van Koophandel en Fabrieken voornoemd
AlkmaarE. M. AGHINAVoorzitter.
21 Aug. 1868. JP. KRAAKMANSecretaris.
Er mag van regeeringswege geen dwang worden uitge
oefend ten voordeele van de openbare school en ten nadeele
der bijzondere. De gemeenteraad moet volkomen onzijdig
blijven tegenover het openbaar en het bijzonder onderwijs.
Met deze stellingen was het bekende voorschrift derRotter-
damsche schoolverordening in strijd, en het besluit van den
gemeenteraad waarbij die bepaling werd opgeheven, op uit-
noodiging van den Minister van Binnenlandsche Zaken ge
nomen, verdient daarom de toejuiching van allen die een
nauwgezette handhaving van het beginsel van volkomen vrijheid
voor de ingezetenen en niet minder volkomen onzijdigheid
van de zijde der burgerlijke besturen noodzakelijk achten.
Zelfs werd in deze courant betoogd, dat de Minister, wan
neer de Rotterdamsche gemeenteraad aan zijn uitnoodiging
tot wijziging geen gevolg had gegevenalleszins bevoegd zou
geweest zijn om het afgekeurde voorschrift, als in strijd
met het algemeen belangbij Koninklijk Besluit te doen
vernietigen. De Rotterdamsche gemeenteraad is echter bij
de wijziging der schoolverordening verder gegaan dan noodig
is te achtenhij heeft zelfs meer vrijheid toegestaan dan de
bepalingen en de geest onzer wetten en staatsinstellingen
vorderen. Hoe zoo?
Het bestreden artikel 31 is thans vervangen door de vol
gende bepaling
'Als hoofdbeginsel wordt gestelddat het schoolgaan van
kinderen uit huisgezinnen die eenigen onderstand genieten
door raad en aansporing tot geregeld schoolbezoek op de
openbare armenscholen en bewaarscholen voor armen zooveel
mogelijk zal worden bevorderdzonder dat echter die be
moeienis mag worden uitgestrekt tot die bedeeldendie
hunne kinderen op bijzondere scholen geplaatst hebben of
bij voorkeur wenschen te plaatsen."
Wanneer de bedeelden hunne kinderen alzoo naar een
bijzondere school zenden, bemoeit zich het algemeen bur
gerlijk armbestuur met het schoolgaan in het geheel niet.—
Mag het voor het minst niet toezien op een geregeld school
gaan? Maar wanneer een bedeelde zijn kinderen niet op
een bijzondere school plaatst of wenscht te plaatsen, dan mag
net armbestuur hem raden en aansporen om zijn kinderen naar
de openbare school te zenden, en zoo doende het schoolgaan
van de kinderen der bedeeelden zooveel mogelijk bevorderen.
Dit is de beleefdheid toch waarlijk wat al te ver gedreven.
Dat aan de ouders de keuze wordt gelaten tusschen de open
bare en de bijzondere schoolis goedis vrijgevigis ge
past in Nederland, komt overeen met den geest onzer staats
instellingen, is van algemeen belang; maar dat het armbe
stuur met zou mogen vorderen, dat de bedeelden in elk
geval hunne kinderen doen onderwijzen't zij aan een open
bare of aan een bijzondere school, dat is niet van algemeen
belangdat is niet. gepast in Nederland waar men belang
pleegt te stellen in het volksonderwijs, en ook gelukkig niet
in strijd met de letter of de bedoeling onzer wetten. Waar
om mag het armbestuur, onzijdig blijvende tusschen de
openbare en de bijzondere school en in dit opzicht aan zijn
bedeelden volle vrijheid latendeniet eischendat hunne
Kinderenzoo zij niet naar de bijzondere school gaan de
openbare school geregeld bezoeken Die eisch is niet
alleen geoorloofd, maar zelfs plichtmatig.
Een bedeelde staat niet gelijk met ieder ander burger. Hij
keeft met dezelfde vrijheid. Zelfs werd onlangs beweerd, dat
Jij onder de voogdij van het armbestuur staat; doch tegen
ie bewering ls men met veel nacir.,j!; opgekomen. De uit-
MUKKing is ook te sterk; maar overigens was de geheele strijd
et veel meer dan een strijd over een woord. Dat iemand
onderstand ontvangt van het armbestuur, een gedeelte
an zyn vrijheid verliest, kan toch moeilijk betwist worden,
mmers art. 24 der Armenwet bepaalt uitdrukkelijk //Aan
verleenen van onderstand mogen voorwaarden worden
'«bonden, niet „strijdig met de wet, de openbare orde of
dar f ze<Djn- Als deze bepa'ing nu iets beteekent,
vriit a u°? bedeelde daardoor wel min of meer in zijn
vr beid belemmerd worden. Bij voorbeeld elk ander heeft
vrijbeid zoo dikwijls naar de kroeg te gaan en zooveel jenever
ie drinken als hij zelf verkiest en betalen kan; de bedeelde
ai zich daarentegen moeten onderwerpen aan de voorwaarde
(Zf. J ...et. jcroe&l°°pen en jeneverdrinken laat. Elk ander
d Meld,0m -te werken of niet tc merken; maar dc be-
liem j Z met lnoSen onttrekken aan een arbeid die
m wordt aangeboden en waartoe hij in staat is. Kortom
een ge.rl'jk armbestuur heeft.de bevoegdheid den bedeelde
de inl^lr voorwaarden te stellen betreffende zijn levenswijze,
hii TliS van zbn huishouden, zijn arbeid enz., waaraan
&Lt j v m,oeten onderwerpen op verbeurte van den ou
de l!T I?n ,hiJ &eniet- De wet geeft daartoe uitdrukkelijk
in si en bepaalt alleen, dat de voorwaarden niet
goede zeden°Sen de WCt' d° openbare orde of de
■Behoort nu ook het burgerlijk armbestuur niet de bevoegd
heid te hebben om als voorwaarde van den te verleenen
onderstand te vorderendat de kinderen der bedeelden school
gaan Wat zou de bedeelde met eenigen grond tegen
dien eisch kunnen inbrengen? Toch niet, dat hij het beter
voor zijn kinderen acht (lat jzij geen onderwijs genieten
Immers hij zou even goed kunnen bewerendat hij het
voor zijn kinderen nuttig oordeelt dat zij vroeg jenever
leeren drinken. Op dergelijke, dwaze tegenwerpingen kan
geen acht worden geslagen. Zal de bedeelde zich op gewe
tensbezwaren kunnen beroepen Immers al laat men hem
de keuze tusschen de eene of andere bijzondere en de open
bare school vrij, hij kan beweren dat 'geen enkele hem be
vredigt. De eene moge al iets minder godsdienstloos, iets
meer christelijk, iets meer protestantscn of iets meer ka
tholiek zijn dan de andere, de bedeelde blijft beweren dat
op de eene zoowel als op de andere het ééne noodige ont
breekt; want aan gemoedsbezwaren is geen einde." Heeft
men er één gestild, terstond doet zich nog veel luider een
ander hooren. Als de bodem daarvoor eenmaal behoorlijk
is toebereid, verrijzen ze als paddestoelen uit den grond.
En in Nederland, maar in Nederland niet alleen, is de grond
sinds jaren vruchtbaar gemaakt voor de aankweeking van dit
weelderig gewas, waarvan .wij reeds rijke vruchten beginnen
te oogsten. Ongelukkig is 'het een oogst van doornen en
distels.
Noch de wet, noch de openbare orde, noch de goede
zeden verhinderen het, burgerlijk bestuur te vorderen dat
de kinderen der bedeelden schoolgaanvrijheid latende in de
keuze der school. Die eisch is integendeel in 't belang
der openbare orde, en van de goede zeden evenzeer. Strijdt
hij misschien met het algemeen belang Maar wordt dau
het algemeen belang gebaat door verwaarloosde opvoeding
D.e zich tegen dien eisch op gewetensbezwaren beroept
zoekt, een voorwendsel, of toont aan zoodanige begripsverwar
ring te lijden, dat men zich niet aan hem kan storen. Men
stelle zich een arme voor die onderstand vraagt, maar van
wien het bekend is dat hij niet werken wil. Het armbestuur
is bereid hem te ondersteunenonder voorwaarde dat hij
werken moet. Hij merkt echter op, dat hij daartegen gewe
tensbezwaren heeftbij voorbeeld, dat hij niet bezorgd mag
zijn voor den dag van morgen, en niet mag vragen wat hij
zal eten, wat hij zal drinken en waarmede hij zich zal
kleeden. Evenals de leliën des velds wil hij niet maaien en
niet zaaienhij moet allereerst het Koninkrijk Gods zoeken
en al het aniere zal hem toegeworpen worden. Daarom ook
brengt hij den ganschen dag door met het onderzoeken der
schriftenin gebed en stichtelijk gezangin godsdienstige
overpeinzing enz., zoodat er geen tijd overschiet om te werken.
Wat, zal het armbestuur op die bezwaren antwoorden? Het
zal hem misschien zeggendat hij de teksten waarop hij zich
beroeptverkeerd begrijptdat daarin alleen een overdreven
een uitsluitende zorg voor de aardsche belangen wordt afge
keurd, en dat integendeel de Christelijke leer een nauwlet
tende zorg voor de aardsche belangen, ook van vrouw en
kinderen, als plichtmatig voorschrijft! Maar wat zal het baten?
Menschen met gewetensbezwaren zijn zelden voor rede vat
baar, en daarenboven zal het, gewoonlijk niet het burgerlijk
armbestuur zijn waaraan zij in deze zaken groot gezag toe
schrijven. En zou het gewetensbezwaar van dezen overpein-
zenden en onderzoekenden doch niet werklustigen arme zoo
veel dwazer zijn dan dat van den bedeelde die zijn kinderen
niets wil laten leeren, omdat noch de openbare, noch de
bijzondere school voorziet in het ééne noodige Dezen zal
men antwoorden, dat er buiten de schooluren overvloed van
tijd en gelegenheid overblijft om zijn kinderen godsdienstig
onderwijs te laten geven, maar ook hij zal zich niet laten
overtuigen. Hij zal misschien zeggen, dat het geheele on
derwijs godsdienstig moet zijn ingericht en op het geloof
moet berusten, ofschoon er geen godsdienstig of ongodsdien
stig schrijvengeen geloovig of ongeloovig rekenenen geen
christelijke of onchristelijke aardrijkskunde of natuurkunde
mogelijk is.
De meeste bedeelden zouden echter veel minder zeggen.
Lang redeneeren is hun zwak niet. Met een enkelen bijbeltekst^
een machtspreuk of eenige van anderen overgenomen holle
klanken zullen zij hunne gewetensbezwaren kenbaar maken.
Die gewetensbezwaren zijn dan ook in den regel niet van
eigen vinding. Zij zijn de vruchten eener jaren lang ijverig
gekweekte agitatie. De openbare school is verdacht gemaakt
in de oogen der goê gemeente. Men heeft haar zoolang
onchnstelijk, godsdienstloos en erger dan godsdienstloos
gescholdenen haar in zulke krachtige bewoordingen voor
gesteld als een kweekschool van het'ongeloofdat velen de
schrik om het hart is geslagen. Menig Katholiek, die zelf
naast Protestanten op de schoolbanken heeft gezetenziet
thans daarin voor zijn kinderen groot gevaar; menig Protes
tant die zelf nooit een bijbel op de school heeft gezien wil
thans zijn kinderen niet naar een school zenden vanwaar
//Gods woord is verbannen."
Ie Rotterdam zijn ongetwijfeld bijzondere scholen van
verschilllende kleur en richting voorhanden, zoodat er licht
kans is om aan de gewetensbezwaren der bedeelden te gemoet
te komen. Daar heeft dus de eisch tot schoolgaan wel het
minste bezwaar. Maar zoo er nu in de eene of andere ge
meente, zooals veelal ten platte lande en in de meeste kleine
steden het geval is, geen bijzondere school bestaat waar de
bedeelde zijn kinderen zonder gewetensbezwaar heen kan
zendenmag dan het burgerlijk armbestuur aan het verleenen
van onderstand de voorwaarde niet verbinden, dat hij zijn
kinderen de openbare school doe bezoeken? Wanneer dat
bestuur overtuigd is, dat, op de openbare school, gelijk de
wet gebiedt, niets wordt gedaan of geleerd dat strijdt met
den eerbied aan andersdenkenden verschuldigdmag het niet
verzuimen te eischen, datLde kinderen der bedeelden geregeld
de openbare school bezoeken. Het moet vorderen dat die
kinderen onderwezen worden. Dat eischt het algemeen belang.
Zij mogen niet opgroeien tot nieuwe armlastigentot onge
schikte burgers en bedelaars. Is er een bijzondere school en
wil men ze daar heen zenden, goed; maar is di er niet of
verkiest men daar geen gebruik van te maken, dan naar de
openbare, maar geen verwaarloozing, geen verwilderin°-, geen
straatslijpen. Hoe? tegen de openbare school zoude bedeelde
gewetensbezwaren hebben, die men zou moeten eerbiedigen,
maar hij zou er geen gewetensbezwaar in zien, zijn kinderen
mets te laten leeren, hen den ganschen dag langs den wee
Is hetnd!n°Pen' n Zij?en Paarcenten kunnen verdienen!
s liet dan zoo erg dat de openbare school gevaarlijker is
voor die jeugdige zieltjes dan de openbare straat Of worden
de kinderen dezer nauwgezette lieden misschien den ganschen
dag bezig gehouden met het ééne noodige Meestal geen
uur; en al waren het twee of drie uren, die blijven er fm-
mers van de schooltijden wel over. Neen, zulke gemoeds
bezwaren zijn vooroordeelen of voorwendsels, en geen ver-
o^rT,a:rmbes^ur mag zich daaraan storen. Het is dan
middel ÏS' j u- b^erI«k a™best,uur te Rotterdam
middel vmde om de kinderen zijner bedeelden van de straat
te houden en zoo zij geen bijzondere school bezoeken, in
T Je brengen, en dat de armbesturen in
dere gemeenten, ofschoon de keuze vrijlatende tusschen de
openbare en de bijzondere school, zoo die er is, in elk geval
zullen eischen dat de kinderen der bedeelden schoolgaan
W. v. p. K.
De regeering heeft den 2 aan hare diplomatieke agenten
eene nota gezonden, waarin de geruchten aangaande onder-
p™nkrlnten-+7eli-eeinu tol",en militaire overeenkomst met
tï p uitdrukkelijk worden gelogenstraft.
De hansche uitgewekene Rochefort komt in l' Indépendance
op tegen de bewering der officieuse parijsehe bladen, dat er
geen bevel gegeven was tot zijne gevangenneming. Hij ver
zekert integendeeldat hij aan zijne villa gedurende 2 dagen
is opgewacht door agenten, die zelfs geld geboden hebben
Z,t1Jn TT te vinden. Zijn blad''la Lunterne zal hh
voortaan te Brussel en te Parijs doen verschijnen.
hepft lBoogschutterij van S. Sebastiaan te Brussel
heeft haar 400jang bestaan gevierd; aan de wedstrijden en
optochten hebben vele boogschutterijen uit andere steden,
zelfs uit het noorden van Frankrijk, deelgenomen.
De drukker van het heftige, door de heeren Stamir en
Marchal uit Parijs naar Brussel overgebrachte blad V Inflex~
bit v!„V i T Jeerroof b« Yerstek veroordeeld tot
W w T6r adeverffoediug van 10000 fr. aan den
MK' den redacteur der Figaro; het vonnis moet in
geplakf worden m °P 50 plaatseu aan'
De Kroonprins lijdt aan eene ontsteking van het hartvlies.
De aartsbisschop van Mechelen heeft openbare dagelijksche
gebeden m de kerken voor zijn herstel uitgeschreven.
if gerechtshof m Henegouwen heeft den 17 al de (22)
beschuldigden van deelneming in het oproer te Chatelineau
vrijgesprokenhetwelk door het aanwezige publiek met vreug
degejuich beantwoord werd.
Den-J15 b?J prachtige nieuwe bad-etablissement te Spa
ingewijd. De Koning was wegens de ongesteldheid van den
Kroonprins afwezig en werd vertegenwoordigd door den
minister van bmn. zaken.
De conservatieve hannoversche staatsman graaf v. Munster
heeft een vlugschrift uitgegeven, getiteld//Het Noordduitsch-
Verbond en zijne herschepping in een duitsgh Keizerrijk
waarin hij voorstelt den Koning van Pruisen den titel van
Keizer van Dmtschland optedragende Souvereinen van
minderen rang te doen vervallen, den Bondsraad te vervan
gen door een verantwoordelijk federaal ministerie en het
Pruisische Heerenhuis door eene Vorstenkamer, waarin de
Souvereinen der verbonden Staten, de meerderjarige prinsen
van Pruisen en Saksen, de Erfprinsen der overige Staten
de gemediatiseerde Vorsten en de burgemeesters der Hanze
steden zitting zouden hebben. De Kamers der Afgevaar
digden der verbonden Staten zouden in gewestelijke Land
dagen, met eene zeer uitgestrekte autonomie, worden veranderd
De Koning is den 14 te Wiesbaden tegenwoordig geweest
bij het leggen van den eersten steen voor een te bouwen
militair Kur-huis. De stad was feestelijk versierd.
Te Eisenach wordt een gemeenschappelijk hof van appèl
gevestigd voor Coburg, Gotha, Weimar, de beide Schwartz-
burgen en Reuss.
Oostenrijk. Met het oog op den dreigenden toestand
m het Dosten is de uit- en doorvoer van wapenen en mu
nitie naar Servie, Roumanie en Bosnië aan beperkende be
palingen onderworpen.
Hongarije, De Pes ft Naplo, het orgaan der door den
heer Deak geleide meerderheid van den Rijksdag, verklaart
dat dc hongaren zich zeer gekwetst en tot waakzaamheid
aangespoord gevoelen, wegens de bij het schuttersfeest te
Weenen aan den dag gelegde duitsche sympathiën.
De Keizer heeft bepaald, dat bij de in de hongaarsche
Kroonlanden opterichten legercorpsenzooveel mogelijk enkel
officieren zullen worden ingedeeld, die in bedoelde landen
geboren zijn. Deze gedeeltelijke tegemoetkoming aan het
verlangen naar een //hongaarsch leger" vindt veel bijval.
Prins Peter Kara-Georgevich heeft den minister van justitie
bij adres verzocht zijnen vader, wegens diens zwakke gezond
heid, in het vroeger door hem bewoond hotel te doen be
waken. De minister heeft geantwoord, dat alleen het stede-
'li gerechtshof in deze had te beslissen. Na een onderhoud
met den minister-president, is prins Peter weder naar Parijs
vertrokken.
De hertog en de hertogin v. Montpensier hebben aan de
Koningin een nadrukkelijk protest tegen hunne verbanning
gezonden, waarin zij alle verantwoordelijkheid voor de heer-
schende gisting van zich afwerpen en verklaren, dat die ver
antwoordelijkheid op hooger geplaatste personen dan zij ne-
derkomt.
Bij een brand, in den nacht van den 8 in de Rue S«. An-
toine te Parijs uitgebroken, heeft de korporaal Thibaud, van
het corps sappeurs-pompiers, met verwonderlijke behendigheid
en doodsverachting) achtervolgens 10 personen gered, dig
