ALKMAARSCHE COURANT
Ko. 39.
Zeventigste Jaargang. 1868.
7
Zondag
27 September.
PATENTEN.
#fftcicel (Bcbccltc.
Postkantoor
te Alkmaar.
lloet de onzijdige openbare seliool
gehandhaafd worden
22Tcfccltjfi0cltc iacvtdtfctt
IB e 1
S'rniwn.
Oostcnrfjk-lEongariie.
Spanje.
Deze Courant wordt wekelijks uitgegeven en is verkrijg
baar op Zaterdag avond te 7 uren. Prijs per jaar f 3,40
franco per post f 4,
Brieven franco aan de Uitgevers
ÏÏERM'. COSTER ZOON.
i'T'.ttl!!
De Advertentiën kosten van 15 regels f 0,75, voor
elke regel meer 15 Cents, behalve 35 Cents zegelrecht
voor elke plaatsing. Zij worden uiterlijk aangenomen töt
Zaturdag namiddag 1 uuringezonden berichten een dag
vroeger.
Bij deze Courant behoort een Bijblad.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van ALKMAAR
brengen ter kennis van de belanghebbenden:
dat de jaarlijksche schouw over de verschillende onder de
gemeente gelégen slooten en vaarten, zal gehouden worden
op Woensdag 14 October e k.
Burgemeester en Wethouders voornoemd
Alkmaar, A. MACLAINE PONT.
23September 1868. De Secretaris;
SP AN J AARDT.
KENNISGEVING.
Het HOOED van het Plaatstelijk Bestuur te ALKMAAR
brengt, ten gevolge van art. 1 der wet van 22 Mei 1845
(Staatsblad N». 22) bij deze ter kennis van de ingezetenen
der gemeente, dat de voljaarsch suppletoire kohieren voor
de belasting op het personeel, zijnde n°. 2 en 3 van de
dienst 18jf, op den 15 September 1868, door den Heer
Commissaris des Konings in de provincie Noord-Holland
executoir verklaard, op heden aan den Heer Ontvanger der
directe belastingen binnnen deze gemeente ter invordering
zijn overgegeven.
Ieder ingezetendie drarbij belang heeftwordt vermaand
op de voldoening van zijnen aanslag behoorlijk acht te ge
ven ten einde alle geregtelijke vervolgingenwelke uit na
latigheid zouden voortvloeijente voorkomen.
Alkmaar, Het Hoofd van het Bestuur voorn.,
den 26 Sept. 1868. A. MACLAINE PONT.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van ALKMA AR
brengen ter algemeene kennis:
Dat de VOL JA ARS PATENTEN en die aangevraagd
in de maanden Mei, Junij en Julij 1868, kunnen afgehaald
worden van de gemeente-secretarie van heden tot en met
3 October 1868, 's morgens van 9 tot 2 ure.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
Alkmaar, A. MACLAINE PONT.
28 iSept. 1868. De Secretaris,
SPANJAARDT.
SCHUT
De personen van "WILLEM
LINGER, worden opgeroepen
nantemelden.
TER IJ
ZOON en KLAAS SCHEL-
zieh ter gemeente-secretarie
VERGADERING van den
MAAR. op Woensdag, den 30
ten 12". uur. Namens
RAAD der gemeente ALK-
September 1868, des middags
den k oor sitter van den Raad.
SPANJAARDT.
Dienst van 1 October
Het kantoor is geopend:
's morgens van 7 tot 8'/2Uur.
10"1
'snamidd. "2 3
n 5'/2" 7Va
's avonds n 83U" 11
Alkmaar,
26 September IS68.
1868 tot 1 Mei 1869.
Des ZONDAGS:
s morgens van 7 tot 81/» uur.
n 10l/2 1
5'/a 7 7,
De Directeur,
CARBASIUS.
Het "gezamenlijk schrijven" van den Aartsbisschop en de
Bisschoppen van Nederland aan de hun toevertrouwde ge-
loovigen over de eisehen van het onderwijs, wanneer het
aan de behoeften der Katholieken zal voldoen, is een te
merkwaardige gebeurtenis om er nog niet eens bij te blijven
stilstaan. Sommige Katholieken mogen bij hun gevoelen
volharden, dat zij vrijheid hebben in dit opzicht van een
andere meening te zijn dan hunne kerkvoogden, maar de
meerderheid onzer Katholieke landgenooten zal waarschijnlijk
de roepstem der herders volgen. Zij zullen alle krachten
inspannen om Katholieke scholen te stichten, de openbare
school alleen bij gebrek aan beter blijven bezoeken, en wel
dra zullen wij aan de voorstanders onzer onzijdige openbare
school hooren tegenwerpenTwee vijfden van ons volk acht
uw volksschool onvoldoende en gebrekkig. Voeg daarbij de
ontevreden Protestanten, en het is duidelijk dat meer dan
de helft der natie geen vrede heeft met de openbare lagere
school zooals die thans bestaat. Wat zal daarop hun ant
woord kunnen zijn?
Vooraf een paar opmerkingen.
Er zijn er die aan de Katholieke Bisschoppen verwijten,
dat zij de grenzen hunner bevoegdheid hebben overschreden
en zich hebben begeven op het gebied van het staatsgezag.
Dat verwijt komt mij ongegrond voor. In het gansche ge
schrift der Bisschoppen wordt met geen enkel woord gewezen
op hetgeen de Staat ten opzichte van het onderwijs zou be-
hooren te doen of niet te doen. Aan den Staat wordt geen
wet voorgeschreven. Er wordt niet gezegddat de openbare
scholen, zooals zij tegenwoordig zijn ingericht, behooren
te worden opgehevendat de Staat op andere wijze voor het
onderwijs moet zorgen, of zich geheel aan de zaak moet ont
trekken. De Nederlandsche bisschoppen verklaren alleen,
dat het tegenwoordig openbaar onderwijs gebrekkig en voor
de Katholieken onvoldoende is. Zij vermanen de leden hunner
kerk om niet dan bij volstrekte noodzakelijkheid van het
openbaar onderwijs gebruik te maken en daarbij dan zooveel
doenlijk op andere wijze in het ontbrekende te voorzien,
maar alle krachten in te spannen om Katholieke scholen te
stichten. Nu moge daarvan het gevolg kunnen zijn, dat er
van Katholieke zijde zal worden aangedrongen op wijziging
van onze schoolwet en van de bepalingen onzer grondwet
waarop onze schoolwet rust, de Bisschoppen verklaren niets
anders dan dat de Katholieke Kerk alle onderwijs verwerpt
waarbij de godsdienst is uitgesloten. Daartoe zijn zij toch
ongetwijfeld bevoegd. Of mogen zij aan de hun toevertrouwde
geloovigeu niet verkondigen wat de Kerk leert? Die hun
dit recht betwistis slechts in naam een voorstander van de
vrije Kerk in den vrijen Staat.
De bevoegdheid der Katholieke Bisschoppen om de leden
hunner Kerk in te lichten omtrent de leer der Kerk betref
fende de openbare school is alzoo boven allen twijfel ver
heven. Zoolang echter de Katholieke burgers zeiven niet
van hun gevoelen doen blijken in woorden en daden, mag
de Staat geen acht slaan op de lessen en vermaningen der
Bisschoppen. Voor den Staat bevat het geschrift niets anders
dan het gevoelen van een vijftal Nederlandsche burgers.
De Staat kent slechts het Nederlandsche volk, dat zelf kan
sprekenen geen vertegenwoordigers van een of ander gedeelte
des volks. Hoe zou anders de Staat het burgerlijk huwelijk
en de echtscheiding in zijn wetboeken kunnen handhaven
daar ook deze door de Katholieke Kerk evenzeer worden
veroordeeld als de openbare school? De Staat vraagt niet
naar de leer van eenig kerkgenootschap, maar naar de wen-
schen en de behoeften der burgers.
Laat ons echter nu reeds aannemenwat niet onwaarschijn
lijk isdat de meerderheid der Katholieke bevolking verklaart,
dat de gemengde openbare school niet aan hunne behoeften
voldoet. Wat dan?
Moet dan de Staat zich aan het lager onderwijs onttrekken
en dit grootste aller volksbelangen aan het volk zelf over
laten? Het blijkt niet, dat dit door eenige partij in ernst
wordt verlangd. Zoolang dit niet geschiedt, is het ook niet
noodig dit verlangen te bestrijden. Het zou een strijd tegen
windmolens zijn. Dp. Katholieke Bisschoppen verlangen deze
algeheele onthouding van den Staat niet. Immers zij onder
stellen, dat het 'niet mogelijk is overal scholen te doen ver
rijzen die de Kerk in allen deele goedkeurt. Als men aan
de vele plattelands-gemeenten en kleiue steden denkt, waar
de Katholieke bevolking niet talrijk en weinig bemiddeld is,
zou dit ook nog al moeilijkheden inhebben. Daarom schrijven
de Bisschoppen ook: "Wanneer men niet in de gelegenheid
is om het noodige onderwijs te hebben op eene school, die
de H. Kerk in allen deele goedkeurt, dan kan men zijne
toevlugt nemen tot eene niet katholieke school; altoos
echter op voorwaarde, dat in die school niets onderwe
zen worde in strijd met de godsdienst en zedeleer." Zij
erkennen ook, dat de uitkomst van het onderwijs op de ge
mengde openbare scholen in Nederland "tot heden toe min
bedroevend is geweest," maar zij vreezen voor de toekomst,
bij het steeds toenemend ongeloof en zedebederf. Het
schijnt dan ook inderdaad, dat de leerlingen der gemengde
openbare school in Nederland tot nog toe vrij wat betere
Katholieken zijn geworden dan de leerlingen der Katholieke
scholen in Italië, in Oostenrijk, inErankrijk en in België.
De openbare school bewaart althans voor vergiftiging en voor
den hongerdood, getuigen de Bisschoppen. Hief men de
openbare scholen op, een groot gedeelte vau de Nederlandsche
jeugd zou inderdaad, wat het onderwijs betreft, door ver
giftiging omkomen of den hongerdood sterven. Zelfs nu reeds
is de voeding verre van voldoende.
Maar als dan de Staat zich niet onttrekken mag, nog
eens wat dan
Het antwoord is bekend: scholen stichten van verschillende
kerkelijke richting naast de onzijdige schoolof geldelijke
ondersteuning schenken aan de bijzondere scholen. Maar in
een vorig artikel is reeds uiteengezet, dat één en ander on
uitvoerbaar geacht moet worden om de kosten, en aan den
Staat geen waarborgen zou schenken, dat er voldoend onder
wijs werd gegeven. De heer van Foreest merkte bij de be
handeling der wet op het lager onderwijs in 1857 reeds op,
dat er vierderlei scholen zouden noodig zijn: ééne voor de
Katholiekenééne voor de Orthodox-Protestantenééne voor
de Israëlieten en ééne voor de voorstanders der onzijdige
school. In vele gemeenten zouden er tegenwoordig meer
noodig zijn, maar op de meeste plaatsen, zelfs in zeer kleine
gemeenten, zouden er, zoo men aan alle gewetensbezwaren
te gemoet komen en geene minderheid onrecht wilde doen,
ten minste drieërlei scholen gevorderd worden. Daarbij zou
de Staat of het burgerlijk gezag de inrichting van alle scholen
behalve de onzijdige moeten overlaten aan de verschillende
kerkgenootschappen. Immers de Staat is niet bevoegd om
te bepalen, hoe het onderwijs op de scholen voor Katholieken,
Orthodox-Protestanten enz moet worden ingericht. Volgens
het geschrift der N .vlerlandsche Bisschoppen zou bijvoorbeeld
op de Katholieke schoien het toezicht der kerkelijke overheid niet
mogen ontbreken, maar zou deze tevens door raad en voor
lichting, door werkzame hulp de taak des onderwijzers moeten
verlichten; en het godsdienstig onderricht zou er een zoo
voorname plaats moeten innemen en zoo zeer alles beheersehen,
dat, in vergelijking daarvan, de overige kundigheden, die
er aau de jeugd worden medegedeeld, als bijzaken voorkomen.
Op zulk eeu school is voor regeling en toezicht van het
burgerlijk gezag geen plaats. Met regt zou men den Staat
kunnen toevoegen: Hoe? gij wilt scholen stichten die aan
de eisehen der Katholieke kerk voldoen, en nu wilt gij de
iurichting en het toezicht met de Katholieke geestelijkheid
deelen en niet alles aan haar alleen overlaten? Zoo bereikt
gij uw doel niet. En de verschillende Protestantsche ge
zindten, de Israëlieten enz. zouden hetzelfde zeggen. De
Staat zou dus al die ontelbare scholen moeten oprichten of
naar behoeften ondersteunen en die behoeften zouden
groot zijn maar zich van alle regeling en toezicht moeten
onthouden! Is zoo iets verdedigbaar?
De slotsom dezer beschouwingen is alzoode Staat mag
zich aan dit allereerste en allergrootste algemeen volksbelang
de zorg voor voldoend lager onderwijsniet onttrekken en
daardoor zijne burgers aan vergiftiging en aan den honger
dood blootstellen. Hij kan in Nederland, waar zoovele ver
schillende godsdienstige richtingen bestaan, die alle dezelfde
vrijheid genieten en dezelfde rechten hebben, in de behoefte
aan voldoend lager onderwijs niet anders voorzien dan door
de onzijdige openbare schooi.
Maar die openbare school voorziet niet in de behoeften
van vele burgers. Toegegeven. Zij voorziet in de behoeften
van geen enkel schoolgaand kind, zij voldoet aan de eisehen
van geen enkelen vader, die de opvoeding van zijn kind ern
stig ter harte neemt. Zij moet zich te dikwijls onthouden,
en daarom heeft zij aanvulling noodig, aanvulling van gods
dienst-onderwijs en huiselijke opvoeding. De Staat zorgt niet
voor alles; dat kan hij niet; hij zorgt niet voor de geheele
maar alleen voor het onderwijs. Het onvoldoende
van de onzijdige openbare'school bepaalt zich niet alleen tot
het gemis van godsdienst-onderwjjswie zal bij voorbeeld
het onderwijs in de algemeene en vooral ook in de vader-
landsche geschiedenis, zooals dit aan de openbare school moet
gegeven worden om geen andersdenkenden te kwetsenvol
doende achten Zeker geen Katholiekgeen Orthodox-Pro
testant, ook geen voorstander der onzijdige school. Maar
waarom moet dan die onvoldoende school in stand blijven
Omdat zij, ofschoon niet in alles, toch in veel voorziet,
omdat er anders vergiftiging of hongerdood te vreezen is,
omdat aanvulling van het ontbrekendeook volgens de ge
tuigenis der Katholieke Bisschoppen, niet onmogelijk is. Die
behoefte aan iets andersaan iets beters gevoelenmogen
zich vereenigen tot de oprichting van andere scholen, maai
de Staat kan daartoe niet medewerken.
Eindelijk mag niet verzuimd worden op een verdienste van
de gemengde openbare school te wijzen, waarvan nog zeer
vele^Katholieken levendig overtuigd zijn, en die bij de in
voering der wet van 1806, waaraan onze volksschool het aan
zijn dankt, door den Katholieken Aartspriester van Friesland
in een schrijven aan de regeering met de volgende woorden
werd aangewezen: "Zal de afgekeerdheid en verbittering eens
eindigenwillen wij eens ware eendragtvriendschap en
liefde tusschen de verschillende kerkgenootschappen heerschen
zien. dan is het naar mijne gedachte noodzakelijk, dat de
schoolmeesters zich van het onderwijs in het leerstellige van
de bijzondere kerkgenootschappen onthouden, waarvan ik
alleen uitzondere, wanneer men van de braafheid en bekwaam
heid van den onderwijzer overtuigd is, en hij maar kinderen
van een en hetzelfde kerkgenootschap heeft. Zonder dat
hooren deze te vroeg dat zij in godsdienst verschillen, de
een doet den andere verwijtingen, vele schoolmeesters maken
er geen werk van om dit te beletten; het is nu wel kinder
werk maar intusschen groeijen zij opzij verwijderen zich
hoe langer hoe meerderde wrok vestigt zich in het hart
en hunne geheele godsdienst is dikwijls niets anders dan een
verkeerde ijverdie door den geest van de godsdienstde
Christelijke liefde, weersproken en verfoeid wordt."
W. v. d. K.
P.S. Allerbelangrijkst zijn de beraadslaging en de stem
ming, Donderdag l.L in de Eerste Kamer hij de behandeling
van het adres van antwoord op de troonrede met betrekking
op ons lager onderwijs gehouden. De troonrede zelve zwijgt
geheel over het lager onderwijs. Natuurlijk; die zaak is reeds
in 1857 geregeld. Óok de commissie die het adres van antwoord
ontwierp zweeg over dit onderwerp. Maar bij de behandeling
van het ontwerp stelde de heer Messchert van Hollenhoven
een nieuwe paragraaf voor van den volgenden inhoud
"Wij vertrouwen dat de bijzondere zorg voor het onder
wijs waarvan Uwe Majesteit op nieuw de blijken geeft, zich
ook moge uitstrekken tot de wegruiming van de bezwaren,
die betrekkelijk het onderwijs bij velen voortdurend bestaan."
Dit voorstel werd met 26 tegen 5 stemmen verworpen. Voor
stemden alleen de heeren Schimmelpenninck v. d. Oyevan
Nispen tot Pannerdenvan Bylandt, Messchert van Vollenhoven
en Philipse. Die stemming is welsprekend, vooral wanneer
men er bij in aanmerking neemtdat zelfs de voorsteller niet
zoover wilde gaan van een wijziging der bestaande wet aan
te bevelenen één der voorstemmers, de heer Schimmelpenninck,
zich uitdrukkelijk een voorstander der wet van 1857 noemde.
Verschillende sprekers wezen er op, dat er wel bezwaren
tegen de wet bestaan, maar dat toch geen andere regeling
van ons openbaar onderwijs mogelijk is. Die bezwaren kende
men in 1857 even goed als nu. Toen is de zaak beslist.
En tegen welke wet bestaan geen bezwaren?
zal
en
op
1 e.
Voor den op 24, 25 en 26 te Brussel te houden scherp
schutters-wedstrijd, zijn den 21 300 engelsche riflemen over
gekomen, die den 23 en corps de lijkdienst voor de gesneu
velden van 1830, in de Gudula-kerk hebben bijgewoond.
De Koning heeft aan de geestelijkheid te Sleeswijk de
verzekering, gegevendat eene volkomen geloofsvrijheid
gehuldigd worden.
Te AÏtona heeft L. M. den 20 de godsdienstoefening
een dejeuner op het raadhuis bijgewoond, en vervolgens
de noord-americaansche stoomboot een tocht op de Elbe
gedaan en te Hamburg aan een groot diner deelgenomen.
Den 21 heeft hij daar de beurs bezocht en zijne verklaring
omtrent het behoud van den vrede, te Kiel afgelegd, nader
bevestigd. Te middernacht is Z. M. te Berlijn teruggekeerd.
De Dsbattewelke grootelijks medegewerkt heeft tot het
vestigen van het nieuweliberale stelselzendt thans hare
geabonneerdenbehalve de gewone ochtend-editie, nog eene
kleinere avond-editie, en zulks voor Weenen met verlaging
van den prijs. Zij zal er hare eer instellen, de goedkoopste,
d volledigste en de vrijzinnigste der groote weener couranten
te zijn.
Hongarije. In de zitting van het Volkshuis, den 19
gehoudenheeft de heer Eotv'ós een wetsvoorstel ingediend
waarbij wederkeerige gelijkheid van rechten aan al de chris
telijke gezindheden wordt verleend. Graaf Deak heeft voor
gesteld de begrooting voor 1868 in haar geheel aantenemen.
Dit voorstel is den 22 aangenomen.
Het hoog militair gerechtshof heeft bevel tot inhechtenis
neming uitgevaardigd tegen den gewezen civielen gouverneur
van Barcelona.
Den 18 zijn al de manschappen der voor Cadix liggende
vloot, met den s. b. n. Topete aan het hoofd, in opstand gekomen.
Te gelijker tijd zijn de naar de Canarische eilanden verban
nen generaals in de haven aangekomen enna eene oproeping
aan het garnizoen gericht te hebbenaan land gegaan. De
2 bataljons mariniers, te Cadix in bezetting, ondersteunden
de beweging en maakten zich dadelijk van 2 gewichtige slrl-
lingen meester. Toen daarop van de schepen een paar bommen
in de vesting geworpen werden, achtte de gouverneur het
