ALKMAARSCHE COURANT
i
1\X 43,
Zeventigste Jaargang. jfj
Zondag
25 October.
'r I
(Officieel ©cbccïtc.
9 Koemarkten te Alkmaar,
ij 2 en 18 November 1868.
Hoe
(1e heer Cd.
naar Indië
Bus ken
ging.
lluet
kkTvfn 7J:Td is£en gebeel ™tdek.
^Kfidtjliscfie iScridttcu.
BVuisen.
Saksen.
BS renten.
Itnden.
BSosteniaijk-BEongar|[e.
Italië.
Spanje.
Deze Courant wordt wekelijks uitgegeven en is verkrijg
baar op Zaterdag avond te 7 uren. Prijs per jaar f 3,40
franco per post f 4,
Brieven franco aan de Uitgevers
HERM'. COSTER ZOON.
Bij deze Courant hehoort een Bijblad.
Raadsnotulen.
De Advertentiën kosten van 1—5 regels 0,75, voor
elke regel meer 15 Cents, behalve 35 Cents zegelrecht
voor elke plaatsing. Zij worden uiterlijk aangenomen tot
aturdag namiddag 1 uur; ingezonden berichten een dag
vroeger.
nde
i
NICOLAAS DEKKER en HENDRICUS THEODORUS
van der MEERworden verzocht zich ter gemeente-secre
tarie aantemelden.
Ter gemeente-secretarie van Alkmaar liggen voor belang-
"•ebbenden ter lezing de voorwaarden voor het wasschen en
prêteren van goederen, ten behoeve van het Marine Hospitaal
Willemsoordgedurende 18(59, waarvan de openbare aan-
isteding zal plaats hebben Maandag 9 November a.
voormiddags ten 11 ure.
De onderstaande verlofgangers worden verzocht zich on
verwijld ter gemeente-secretarie alhier aantemelden
ADRIANUS WOLZAK. GERRIT KAAIJ. THEO
DORUS JOHANNES van MEEGEN. JOHANNES HO-
GERVORST. HENDRIK JACOB EEHRES. EVERT
de KNECHT. CORNELIS BONGEN.
VERGADERING van den RAAD der geineenle ALK
MAAR, op Woensdag, den 28 October 1868, des middags
ten 12 uur. Namens den I oorzitter van den Raad
SPANJAARDT.
POLITIE.
In een land onder Alkmaar, nu ongeveer drie maanden ge
leden gevonden: een wit schaap, en, op straat aldaar, op 17
dezer, een half afgewerkt trépied; de daarop regtkebbenden
gelieven zich ter terugbekoming te vervoegen aan het com
missariaat van politie aldaar.
Is dat een zaak van algemeen belang zou men willen
vragen. Wat gaat ons de geschiedenis van den heer Huet
aan, dat over zijn tocht naar Java artikelen geschreven wor
den in dagbladen, die zich. bijna uitsluitend met zaken be
moeien die van rijks-provinciaalof gemeentebelang zijn
Zal ons hier tot afwisseling van de weinig aanlokkelijke kwes
ties van staatkunde en volkshuishouding,, misschien een inte
ressante reisbeschrijving, een boeiend verhaal of een aardige
anecdote worden opgedischt? En menige lieve lezeres van
de Alkmaarsche Courant, die in den regel het taaie hoofdartikel
ovérslaatheeft misschien dit maal het blaadje opgenomen, in
de stellige verwachting van nu eens iets te zullen lezen 'dat
niet vervelend is. Helaas, zeer gewaardeerde lezeres, indien
dit zoo ismoet ik u tot mijn niet geringe spijt teleurstel-
jen. t Is alweer een. zaak van algemeen belang, waarover
hier gehandeld zal worden een staatszaak, wam- de Tweede
Kamer, het recht van interpellatie, van ininisteriëele verant
woordelijkheid, en wie weet welke afschrikwekkende zaken
meer bij te pas komen. Wilt gij liet artikel toch lezen
t Zal mij aangenaam zijn, maar ik heb u gewaarschuwd
Geen Nederlander heeft waarschijnlijk in de laatste tien
jaren zijn landgenooten een grooter verrassing bereid dan de
heer Cd. Busken lluetdie Lidewyde schrijft, den heer Koor
iers aanbeveelt als lid der Tweede Kamer, en van den minister
Hasselman f 3000 aanneemt om naar Indië te gaan en daar
middelen te beramen tot breideling van de uitspattingen der
drukpers Maar wij hebben niet met den heer lluet te doen
maar met den minister Hasselman. Wat de eerste heeft ge
daan, moge hij zelf verantwoorden. Tot nog toe schijnt men
op Java zijn verantwoording niet zeer overtuigend te vinden
en in elk geval klinkt het zeer vreemd, dat de redacteur van
een dagblad, dio meer dan iemand vrij en onafhankelijk dient
te zijn tegenover iedereenmaar inzonderheid tegenover de
regeermgwier woorden en dadenplannen en beginselen
hij dagelijks m het openbaar zal beoordeelen, dat de man
die een zoo verheven standpunt gaat innemen, zijn reiskosten
laat betalen door diezelfde regeering, en de verplichting op
zich neemt om haar te dienen van zijn goeden raad tot brei
deling van de uitspattingen der drukpersinzonderheid de
dagbladschrijvers, waartoe hij zelf behoort. Zulk een colkma
moet den mannen van de Indische pers wel bijzonder aange
naam zijn en biedt ongetwijfeld aan het publiek buitengewone
waarborgon van een zolfstandige en onafhankelijke houding
tegenover de regeermg! Maar de ex-minister Hasselman
öelioort zich te verantwoorden tegenover de vertegenwoordi
gers van het Nederlandsche volk.
Den tweeden October 1.1. sprak de heer lentinq in de
tweede Kamer over //de bekende zaak van den heer Busken
am, die m de Indische dagbladen zooveel beweging heeft
gemaakten die zelfs in een handelsvereeniging te Batavia
aanleiding gegeven heeft dat de Javabode, waarvan de redactie
«n dien keer is opgedragen, daar niet meer zal gelezen
worden. Nu, dat ging nu niet precies de Tweede Kamer
an; maar wat baar wel aanging was het gerucht waaromtrent
«e lieer Lentmg inlichting vroeg, dat de vorige Minister van
Koloniën aan den heer lluet vrijen overtoclït zou hebben
Wpend //om zich in Indië aan het hoofd van een dagblad
te plaatsen, dus 's lands gelden heeft besteed om iemand te
Ptatsen in een particuliere zaak," De heer J\ierstras;
Wensohte nog meer inlichtingen; namelijk, of het in do laatste
tent jaren meer gebeurd wasdat aan ambtenaren die geen
aanspraak hadden op vrijen overtocht, of aan particulieren
wie een missie werd opgedragen, vergoeding van reis-
osten uit s lands kas was verleend. De verlangde inlich
ten zijn thans aau de Kamer gegeven,
berst deelt de Minister van Koloniën mede, dat gedurende
natste acht jaren twee malen door de regeering vriie
ertocht naar Neêrlandsch Indië is verleend aan personen
e daarop volgens de bestaande wettelijke bepalingen geen
praak hadden. 1». In 1861 aan een Chineeschen genees-
w, om hem in gezelschap te doen reizen met twee hier te
nae opgeleide tolken voor de Chineesche taal, en hun
daardoor de gelegenheid te schenken zich dagelijks met dezeii
Chinees m zijn moedertaal te kunnen onderhouden. 2 In
1868 aan de geseheiden echtgenoot van een Indisch ambtenaar,
die, in Indië geboren en in behoeftige omstandigheden ver-
keerende, daarheen wensebte lorag te koeren. Op deze
mededeeling volgt bet Koninklijk Besluit waarbij aan den
heer Huet en zijn gezin vrije overtocht wordt verleendmet
de voordracht van den Minister Hasselman aan den Koning
waarbij het nemen van dat bestuit wordt aanbevolen Deze
voordracht, gedagteckend 10 MaLrt 1868, is te belangrijk om
er iets van terug te houden. Zij luidt aldus:
//Reeds sedert geruimen tijd heeft de journalistiek in Ne-
derlandsch-Indie de aandacht der Regering getrokken. Niet
zonder bezorgdheid kan worden opgemerkt, hoe de dagblad
pers daar te landeongeacht de voorzorgsmaatregelen op
genomen in het bij Uwer Maj. besluit van 8 April 1856
vastgestelde reglement op de drukwerken in Indie, eene meer
en meer schadelijke strekking heeft, ook door den toenemend
heiligen toon, dien zij aanslaat. Ten gevolge van eenevoor-
loopige gedachtenwisseling met liet Indisch bestuur, is door
den Gouverneur-Generaal onlangs een lijvige bundel besehei
den aangaande dit belangrijk onderwerp aan mij gezonden
waarin, wel is waar, nevens liet zijne, de adviezen van vele
autoriteiten m Indie zijn bekend gesteldmaar waardoor
toch met zijn geleverd de bouwstoffen tot oplossing der
vraagwelke de kwestie als het ware bebeersclit in hoe
ver, namelijk, in Indie vrijheid op bet stuk der pers en in
het bijzonder der dagbladpers, kan worden verleend, zon
der dat het daar zoo noodzakelijke prestige van het Neder
landsche gezag worde in gevaar gebragtof de Oostersche
volken in hunne zeden en gewoonten worden gekrenkl. Er
bestaat, door jhet vertrek eerlang van den heer Cd. Busken
Huet naar Java, thans de gelegenheid om aan het Indisch
bestuur de voorlichting te verzekeren van een' door-kundi*
man, die met de journalistiek in het algemeen, en met die van
Nederland in het bijzonder, vertrouwd is, wiens overtui*in°-
geheel die van mij uitdruktdat de pers in Indie noodza
kelijk op beter terrein moet geleid wordenen die zich heeft
bereid verklaard omtegen genot van vrijen overtogt naar
Java voor zich en zijn gezin met den zoogenaamden ovei-
landweg, de taak op zich te nemen om, na zich ook in In
die met de journalistiek te hebben bekend gemaakt, het Indisch
bestuur te dienen van eonsideratiën en advies omtrent de
v.iaag. welke maatregelen daar te lande van bestuurswege
worden vereischt tot breideling van de uitspattingen dei-
drukpers zouder de vrijheid om zijne gedachten en gevoe
lens te uiten en openlijk mede te deelen meer te belemmeren
dan tot verzekering der openbare orde gevorderd wordt
Ik aeht liet van mijnen pligt,. Uwer Majesteit eerbiedig in
overweging te geven om, door de bekrachtiging van het
hierbij aangeboden ontwerp van besluit, de goede diensten
van den lieer Huetvoor de afdoende regeling van de on-
derwerpelijke gewigtige aangelegenheidaan het Indisch be
stuur te verzekeren."
Ziedaar dan de zending van den heer HuetZiedaar het
landsbelang, dat den heer Hasselman bewoog dien heer met
zijn gezm op 's lands kosten naar Indië te zenden! Ziedaar
de handelwijze van den ex-minister van Koloniën voor aller
oogen gerechtvaardigd Voorwaar, dit stuk alleen is vol
doende om het kortstondig bestuur van den heer Hasselman
te vereeuwigenen aan zulk een vereeuwigend gedenkteeken
aan zulk een monumentum aere perennius bestond behoefte.
Het was te vreezendat niemand zich over een paar jaren
zou berinneren, dat er eenmaal een minister Hasselman was
geweest. Thans bestaat die vrees niet meer. Dat er in
Nedenand in het jaar 1868 door een minister aan den Konin*
zulk een voordracht kon gedaan worden als hier in haai-
geheel is afgedrukt is een zoo merkwaardig verschijnsel
dat de naam van den heer Hasselmandie er onder staat
zeker met licht vergeten zal worden. Laat ons dit prachtige
stuk nog eens wat van naderbij beschouwen, 't Verdient liet wel
De lieer Hasselman maakte zich bezorgd en velen met
hem over de uitspattingen der Indische drukpers, //in
t bijzonder der dagbladpers". Hij wensclite die uitspattin
gen te //breidelenzonder de vrijheid om zijn gedachten en
gevoelens te uiten en openlijk mede te deelen meer te belem
meren dan tot verzekering der openbare orde gevorderd wordt"
Daarover had hij reeds naar Indië geschreven, en van daar
terug ontvangen een lijvige bundel bescheiden aangaande dit
onderwerp van den Gouverneur-Generaal Mijerdie door liet-
zeiide Ministerie waarvan de heer Hasselman lid was juist
naar Indie was gezonden om daar de zaken eens goed te re
gelen. Niemand toch werd daartoe door zijn ambtgenooten
beter geschikt geacht dan de heer Mijer. die daarom in der
tijd zijn immstenëelen zetel te 's Hage in aller ijl had moe
ten verlaten, en vervangen werd door den heer Trakranen en
daarna door den lieer Hasselman, die zijn stelsel zoo geheel
waren toegedaan, dat het eigenlijk immers haast hetzelfde
was alsof de heer Mijer nog m den Haag op het ministerie
van Kolomen zat. Die lijvige bundel bescheiden bevatte
onder anderen het advies van den Gouverneur-Generaal Mijer
zclven en de adviezen van vele autoriteiten in Indie. Toch
was dit. den lieer Hasselman niet genoeg. Nog waren er geen
voldoende bouwstoffen om de vraag te beslissen, boe er in
tndie vrijheid aan de pers kan worden verleend, zonder dat
het prestige van het Nederlandsch gezag in gevaar wordt qe-
bracht, of de Oostersche volken in hunne zeden en gewoonten
worden gekrenkt. De heer Mijer en de vele autoriteiten in
Indie schenen met recht te weten wat voor de handhaving
van ons gezag in Indië noodig is, en ook minder bekend te
zijn met de zeden en gewoonten der Oostersche volken. De
heer Hasselman wil iemand hebben die er meer van weet.
Wat doet hij? Misschien laat hij eenige echte oud-gasten
overkomen, misschien wel eenige inboorlingen van Java
Javaansche prinsen en grooten, priesters, regenten endessa-
nootdenom zich eens goed te doen inlichten omtrent de
zeden en gewoonten der Oostersche volken Immers om
aver Indie te kunnen oordeelen, moet men er jaren lang
vertoefd hebben, zeggen de heer Hasselman en ziine
geestverwanten. Toch hebt ge misgeraden: de heer Has
selman zendt, iemand uit Nederland naar Indië, om daar den
Gouverneur-Generaal Mijer en den velen autoriteiten inlich
tingen te geven omtrent de eischen van ons gezag en de ze
den en gewoonten der Oostersche volken. Dit vindt ge reeds
vreemd, maar ge waagt, wien hij dan zendt: zeker een oud-
WanT^n hrt rteTai e"tambt®naar' een oud-autoriteitP
Want m het stelsel van den heer Hasselman weet een oud-
XT™* ff een. oud-ambtenaar of een oud-autoriteit
nmRt 1 Tan een f»0U7erneur-Generaal een
ambtenaar of een autoriteit, die nog in functie is - AL
noTt ™Sf?denh'j fe?dt den heer Cd. Busken Huet, die
nooit m Indie geweest iszich voor zoover iemand bekend
sehe° V Indlscb<' zaken heeft bemoeid, nooit over Indi
sche zaken geschreven, en zich steeds op een geheel ander
hebt™ beW°"en, hee t! ^ie moet het Indisch bfsturn voor-
trhïhh* tlICj met de j°«rnalistie/c van nabij
te hebben bekend gemaakten, want hierop kwam het im
mers aan, na zich ook met de eisehen van ons gezag en de
zeden en gewoonten der Oostersche volken in Indië zelf be-
IeTntdT te^hben! Maar dit denkbeeld is eerng.
Iemand die met Indie geheel onbekend is, naar Indië te
teïteXn T rTt Gouverneur-Generaal en de vele autori-
braeht fe hebbtn?' *'A ZelV6n °P de ho0gte Se"
Maar de beer Huet is een doorkundig man, die met de
journalistiek m het algemeen en met die van Nederland in het
j1 den heer. Hasselman. Het Nederlandsche publiek
wist tot nog toe met beter, dan dat de heer Huet zich veel
op theologisch en letterkundig terrein had bewogen, en voor
de Haarlemsche Courant uittreksels maakte uit buiten- en
ofXl S teespreSiiaden' Z°nder °0it 6en eigen
Maar men had meer bepaald iemand noodig om de uit
spattingen der pers te beteugelen; de Indische pers is te
heftig van toon en dikwijls te hatelijk en te personeel
niemand T g duidelijk te word<® 5 d*artoe was
niemand beter geschikt dan de door geheel Nederland be
kende humane zachtmoedige, kalme, bezadigde recensent
Huet, die nooit personeel was, altijd de zaken en nooit de
C&0hetnimf"adee - 'ide kleSCh° schriiver val1 "Een avond
aan het hof de ingetogen auteur van Lidewyde. Juist, juist!
J[aar,eku'it ge nu zeggen, dat de heer Busken Huet niet
zou weten wat voor Indie goed en nuttig is P Dat hij dit
heerT J Jgfiheel Nederland getoond door den
In dit -I—'t„dahOT
Dat 's waar ook.W. v d K
De minister van binn. zaken heeft het spinnen van koe-
haar in de gevangenissen verbodennadat eene commis
sie van geneeskundigen zulks als schadelijk voor de borst
en oogen had verklaard. Deze ongezonde arbeid zal dus
voortaan aan de eerlijke lieden overgelaten worden.
knnnj;^6» i bijeengekomen vergadering van duitscbe
kooplieden heeft besloten hare goedkeuring te hechten aan
(e invoering van bet tiendeelig muntstelsel, op den voet
zooals in Juli 6/ door de parijsche conferentie is bepaald.
W-3 ^lng. 20p00 fr- geschonken voor de waters-
noodlij denden in Zwitserland.
Niettegenstaande de aanmaning van den magistraat en de
tedreiging der policie, dat van de wapenen zou worden
gebruik gemaakt, hebben den 15 te Dresden weder samen-
scholingen plaats gehad. Talrijke patrouilles hebben, het
plat der sabel gebruikendede menigte uiteengedreven
waarna de straten door infanterie zijn afgezet.
Het schip de Germania is van zijnen tocht naar het noor
den onverrichter zake in Bremerhaven teruggekomen De
zeer ongustige gesteldheid van het ijs en hei, 'weder hebben
niet toegelaten den Noordpool te bereiken. De breedte van
ö-L o is evenwei bereikt,-/iine n.
81 j is evenwel bereiktzijnde verder dan ooit een vaar
tuig gekomen is.
De conferentie van de Rijnoeverstaten is den 12 te Mann-
beim hervat. Den 17 is de herziene acte van navigatie door
de gevolmachtigden onderteekend. Door al de betrokken
Staten is toegegeven aan de bedenkingen van Nederland
ten gevolge waarvan de onderhandelingen afgebroken waren.
Oostenrijk. Joseph Mazzini raad den slaven, in een in
het russisch, poolsch, czechisch en servisch gesteld manifest,
waarvan 20000 exemplaren m de slavisehe landen verspreid
zijn, aan, om het panslavismus dienstbaar te maken aan de
vestiging van een bondgenootschap tusschen de slavisehe vol-
ken en bezweert hen om met in de dienst van Turkije te
strijden tegen de christenbevolkingen van het Oosten.
Bij den Rijksraad znn wetsontwerpen ingediendop de
maatschappijen op aandeelen; op de ambachtsvereenigingen
betreffende de vaststelling der oostenrijksch-zwitsersohe gren
zen; betredende te Praag verordende maatregelen; een aan
hangsel op het handelsverdrag met Engeland en een met
Zwitserland te sluiten handelssverdrag; tot vergunning aan de
Nationale Bank om haar kapitaal te verminderen; eene leger-
wet, waarbij de actieve diensttijd op 3 jarendie bij de re
serve op 7 jaren en de getalsterkte van het leger (land- en
zeemacht) op 800.000 man wordt vastgesteld.
Prins Rapoleon heeft den 12 een onverwacht bezoek aan
iurijn gebracht. Na een langdurig onderhoud met den Ko
ning, heelt hij s avonds den schouwburg bezocht en ver
volgens de terugreis naar Erankrijk aanvaard.
De licei Rivero is alcade van Madrid geworden.
De voorzitter van liet hoog-gerechtskof heeft zijn ontslag
genomen en is vervangen door den heer Aguirrea.
benoemd61, t0t voorzitter van den Staatsraad
De lieer Mende.z Nunez is tot vice-admiraal benoemd. Aan
de gezanten te 1 arijsLondenMunchenBerlijn en Kon-
stantinopel is hun ontslag gegeven,
