ALKMAARSCHE COURANT
- No. 19.
EenenzeventigsteJ aargang.
Zondag
9 Mei.
<S)fficiëcl (Scbceltc.
De schoolkwestie en het aftredend lid
der Tweede Kamer in het district Alkmaar.
^STckclijRechc Berichten,
Belgie.
Baden.
Beieren.
Uo^tcnrjjk-llongarije.
Italic.
Kerkelijke totaal.
Spanje.
Deze Courant wordt wekelijks uitgegeven en is verkrijg
baar op Zaterdag avond te 7 uren. Prijs per jaar f 3,40
franco per post f 4,
Brieven franco aan de Uitgevers
HERM-. COSTER ZOON.
De Advertentiën kosten van 1—5 regels f 0,75, voor
elke regel meer 15 Cents, behalve 35 Cents zegelrecht
voor elke plaatsing. Zij worden uiterlijk aangenomen tot
Zaturdag namiddag 1 uur; ingezonden berichten een dag
vroeger.
Bij cleze Courant behoort een Bijblad.
PROVINCIALE WATERSTAAT VAN
NOORDHOLLAND.
AANBESTEDING.
Op Donderdag den 20ttn Mei 18G9, des namiddags ten
half drie urezal aan liet lokaal van het provinciaal bestuur
van Noordholland te Haarlem, bij enkele inschrijving worden
aanbesteed:
a. Da duinbeplanting en het stellen van rietschut
tingen op Texel en den vasten wal van Noord'
holland, in drie perceelen.
b. Het verbeteren van het beslag vóór het paal-
scherm der Pettemer Zeewering.
c. Het doen van eenige uitvoeringen bij de pro
vinciale zeedijken tusschen Naarden en Muider
berg en beoosten Naarden.
Van het sub. b gemelde werk zal de aanwijzing in loco
worden gedaan op Zaturdag vóór de besteding.
De bestekken zijn, tegen betaling van 20 cents per exem
plaar, verkrijgbaar aan het lokaal van het provinciaal bestuur
voornoemd en aan het bureau voor buitenlandsche paspoorten
op den Dam te Amsterdam. Het bestek sub. a vermeld is
daarenboven verkrijgbaar bij den Opzigter van den Water
staat C. v. d. Sterr te Helder.
Nadere inlichtingen kunnen worden verkregen bij den Hoofd
ingenieur van den Waterstaat te Haarlem en wat betreft het
werk vermeldsub. a bij den Ingenieur J. M. F. Wellan
te Alkmaar en den Opzigter C. v. d. Sterr te Helder; sub.
b bij den Ingenieur te Alkmaar voornoemd en sub. c bij
den Ingenieur L. J. du Celliée Muller te Amsterdam.
Tegen betaling van f 1,is ter gemeente-secretarie ver
krijgbaar het jaarlijksch verslag omtrent den toestand dezer
gemeente, over 1868, door Burgemeester en Wethouders aan
den Raad uitgebragt.
In het district Alkmaar treedt dit jaar als lid der Tweede
Kamer volgens rooster af Jhr. Mr. C. van Foreest. Het lijdt
geen twijfelof de conservatieve partij zal de herkiezing van
het aftredend lid aanbevelen en met alle kracht ondersteu
nen. De anti-revolutionairende tegenstanders der gemengde
school onder de Protestanten en de volgelingen van de Tijd
onder de Katholieken zullen niet in gebreke blijven hunne
stemmen voorden heer van.Foreest uit te brengen. Dit laatste
is zeer verklaarbaar.
De heer van Foreest heeft zich herhaaldelijk, en nog on
langs bij de behandeling der staatsbegrooting voor 1869, in
de zitting der Tweede Kamer van lï December 1.1.. doen
kennen als iemand die de agitatie tegen de schoolwet niet
alleen «met klimmende belangstelling" heeft gadegeslagen
maar die steeds //groote sympathie" voor haar heeft gevoeld.
Zijne grieven tegen de bestaande wet kunnen niet door wij
zigingen van ondergeschikte punten worden uit den weg ge
ruimd. Hij acht de gemengde school, omdat zij zonder
eenige godsdienst moet zijn. //een noodzakelijk kwaad," dat
hij alleen daar waar het bijzonder onderwijs te kort schiet
zou wenschen te behouden. Hij is dan ook voor een wol
komen oplossing," en die oplossing is zijns inziens //niet
door schoolwetsherzieningmaar alleen door grondwetsher
ziening te verkrijgen." De bepaling der Grondwet, dat
overal van overheidswege openbaar lager onderwijs wordt ge
geven, moet vervallen. Het is slechts de vraag, of de natie
daarvoor reeds rijp is; en omtrent dit punt schijnt de heer
van Foreest nog niet volkomen zeker, ofschoon die rijpheid
naar zijne meening met den dag wint. Immers in December 1.1
zeide hij: //Voor grondwetsherziening nu, meende ik (in 1857)
was de natie nog niet rijp. Of zij er thans rijp voor gewor
den is, zou ik niet durven beslissen."
Bij de aanstaande verkiezingen zal de natie gelegenheid
hebben om te toonen, of zij rijp is voor de opheffing van de
openbare school als regel en hare toelating bij uitzondering alleen
daar waar geen bijzondere school in de behoefte voorziet. Die
daarvóór is, stemme den heer van Foreest, en verhaaste daar
door den dag waarop de bestaande schoolwet zal vallen,
waarop de kinderen van hetzelfde volk niet meer gezamenlijk
in de openbare volksschool zullen worden onderwezen, maar,
verdeeld in verschillende scholen, elk naar de godsdienstige
gezindheid zijner ouders, van jongs af aan van elkander
zullen vervreemden, om later als vijandige partijen tegen
elkander over ie staan, zonder eenige bewustheid van den
gemeenschappelijken volksbandzonder bewustheid van
zooveel waarin wij Nederlanders toch allen één zijn, maar
alleen met een helder besef van hetgeen waarin wij verschillen.
Volgens den heer van Foreest moet de staat zich zooveel
mogelijk aan het onderwijs onttrekken, is de gemengde
school ten eenen male verwerpelijk, en behoort, zoodra ons
volk daarvoor rijp is, de bepaling dat overal van overheids
wege voldoend openbaar lager onderwijs wordt gegeven
uit de Grondwet te worden geschrapt. Bij de verkiezingen
belmoren de stemgerechtigde burgers voor hunne meenïng
uit te komen. Die dus de opheffing der openbare lagere
school begeert, geve zijn stem aan den heer van Foreest;
maar die haar wil handhaven, die haar onmisbaar acht voor
de ontwikkeling van liet Nederlandsche volk, voor de toe
komst der natie, zal toch bezwaarlijk haar heftigsten bestrijder
tot zijn vertegenwoordiger kunnen kiezen.
Zal niettemin de conservatieve partij den heer van Foreest
tot haar candidaat stellen Ongetwijfeldzij heeft het vroeger
bij herhaling gedaanen de heer van Foreest heeft reeds in
1857 met navolgenswaardige eerlijkheid en zeldzame duide
lijkheid dezelfde meening omtrent de beginselen onzer school
wet verkondigd. Toch zijn er velen, zeer velen onder de
conservatievendie hoogen prijs stellen op de handhaving
onzer gemengde openbare schoolen die de mandementen
her R. K. Bisschoppen daartegen met schrik hebben gelezen.
Die mandementen nu en de rede van den heer van Foreest
°P 11 December 1.1. in de Tweede Kamer gehouden hebben
Scheel dezelfde strekking. De heer van Foreest wil de ge
lengde school volgens de tegenwoordige wet als //noodzakelijk
Uvaad alleen daar behoudenwaar zij volstrekt onmisbaar
is bij gebreke van bijzondere scholen. De Bisschoppen noemen
de onzijdige gemengde school onvoldoende en gebrekkig, en
achten haar bezoek alleen daar verschoonbaar als een//droevige
noodzakelijkheid. waar geen Katholieke scholen bestaan,
lïelde veroordeelen de openbare school op denzelfden grond;
beide verlangen dat het godsdienstig met het maatschappelijk
onderwijs ten nauwste verbonden wordeen verwerpen elke
school waar dit niet het geval is. De Orthodox-Protestanten
en Katholieken die de gemengde school veroordeelen
kunnen dus in dit opzicht niet beter doen dan den heer
van Foreest stemmen; maar zulLn velen onder de conser
vatieven die aan de gemengde school gehecht zijn, zoovelen
onder de Katholieken die de bezwaren tegen de gemengde
school niet deelen hem tot hun vertegenwoordiger verkiezen?
Of zijn de conservatieven ook tegen de thans bestaande
gemengde school Dat zij het dan openlijk erkennenen
zij zullen daarmede hunne ondersteuning van den heer van
Foreest gerechtvaardigd hebben. Immers het geldt hier niet
iemand die aan eenige bezwaren omtrent ondergeschikte pun
ten wil te gemoet komenmaar iemand die zelfs met school
wetsherziening niet tevreden is en grondwetsherziening verlangt,
die dus in dit opzicht geheel gelijk staat met den heer Groen van
Prinsterer. Zullen zij de voorstanders der gemengde school
misschien geruststellen met de verzekeringer bestaat voor
onze schoolwet geen gevaar, tot een grondwetsherziening komt
het toch nooit Dan vinden zij krachtige tegenspraak bij
den heer van Foreest zeiven, die in 1857 meende dat de
natie voor grondwetsherziening nog niet rijp wasmaar in
1868 niet durfde beslissen of zij er thans misschien niet rijp
voor geworden is. En wie beveelt ooit een candidaat voor
de Tweede Kamer aan, op grond dat hij toch zijn doel niet
zal bereikenop grond alzoo dat hij geen kwaad zal kunnen
doen
Maar neemt de heer van Foreest genoegen met de thans
bestaande wet, zoolang er geen grondwetsherziening plaats
heeft gehad Heeft die wet geen gevaar van hem te duchten,
zoolang de Grondwet onveranderd blijft? Ook deze vragen
zijn door den heer van Foreest niet geruststellend voor de
voorstanders der bestaande wet beantwoord. //Dit is mijn
frief tegen de Regeering, zeide hij op 11 December
.at zij halsstarrig weigert zelfs de geringste concessie, ook
met zoodanige als de Grondwet toelaat, aan de voorstanders
der bijzondere school te doen. dat zij zelfs niet tot de wijzi
gingen in de schoolwet die de Minister Heemskerk voorstelde
gezind is, waardoor ik gaarne erkendat aan enkele bezwaren
zou zijn te gemoet gekomen. Die houding zal mij nopen om
aan den Minister van Binnenlandscke Zaken mijn vertrouwen
te ontzeggen." Op dien grond stemde de heer van Foreest
dan ook tegen de begrootiug.
In het district Alkmaar behooren de conservatieven alzoo
partij te kiezen in de onderwijskwestie. Hier kunnen zij niet
volstaan met de gewone verklaring, dat de bezwaren van zoovelen
bij hen een welwillende gezindheid zullen vinden. De heer
van toreest is een beslist tegenstander van de gemengde school,
geen min gevaarlijk en veel belovend maar weinig gevend
onderzoeker en overweger. Hoe zullen de conservatieven
deze candidatuur kunnen rijmen met het programma der Al-
gemeene Kiesvereeniging voor Nederlanddoor conservatieven
opgericht en bestuurd, dat//handhaving der neutrale openbare
school" voorschrijft?
Het is aan de conservatieven, zich hieromtrent te verdedigen.
Hier wordt er alleen de aandacht op gevestigd, dat de lieer
van Foreest recht heeft op de ondersteuning van allen die
met alleen wijziging der schoolwet, maar zelfs zooveel mogelijk
opheffing der gemengde openbare school verlangen; doch dat
niemand die de handhaving dier wet begeert en de gemengde
school lief heeft, zijn stem kan uitbrengen voor dit aftredend
lid der Tweede Kamerzonder in strijd te komen met eigen
overtuiging, zonder zijn woorden te verloochenen door
zijn daden en zich zeiven tot een leugenaar te maken.
De candidaat, door de Centrale kiesvereeniging in het kies
district Alkmaar gekozen, doet zich in zijn in deze courant
openbaar gemaakten brief daarentegen als een beslist voor
stander der gemengde volksschool en der tegenwoordige
schoolwet kennen. In dit kiesdistrict is de onderwijskwestie
dus zuiver gesteld, en zijn de kiezers volkomen in staat bij de
stembus van hunne meening omtrent de nationale neutrale
volksschool te doen blijken. W. v. d. K.
er zu'ke Katholieken zijnen dat er velen zijn
blijkt reeds voldoende alleen uit de keuze van leden der
Tweede Kamer in de beide Katholieke provinciën, Noord-
Braband en Limburg. De Tijd doet zich wel voor als woord
voerder der Katholieken, maar hij vertegenwoordigt
in waarheid slechts een richting, een partij onder de
Katholieken.
Den 1 Mei heeft de procureur des Konings te Antwerpen
zich met 1 brigadier en 4 gensdarmes naar Beirendrecht be
geven, waar de van Walcheren teruggekomen belgische werk-
ieden uit weerwraak een arbeider van hollandscke afkomst
mishandeld hadden. 3 Personen zijn gevangen genomen.
Volgens gerucht zou de minister van justitie Bara aan
den Koning zijn ontslag gevraagd hebben, ten gevolge der
ingrijpende wijziging door den Senaat van zijne wet tot af
schaffing van den lijfsdwang.
De Kamer van Afgevaardigden heeft intusschen den 4
zijne begrooting aangenomen met 52 tegen 22 st.
HDrgiiscn.
Het te Berlijn gehouden congres der vereenigingen voor het
verplegen van zieke krijgslieden in tijd van oorlog is den 72 ge
sloten. O. a. is besloten om de regeeringen, die tot
de conventie van Genève zijn toegetreden, uittenoodigen
om eene overeenkomst te sluiten, ten einde in geval van
oorlog de mogendheden, welke aan den strijd niet deelnemen,
hare voor eigene dienst niet onmisbare geneesheeren ter
beschikking van de oorlogvoerende partijen te stellen, ten
behoeve der gekwetsten in de ambulances.
Den 28 heeft graaf Bismarck den Bondsraad van het duitsche
Tolverbond geopend.
Noordduitsciie Rijksdag. Een voorstel is ingediend
en met 107 tegen 90 stemmen aangenomen om, ter ver
zekering van de persoonlijke vrijheid der Afgevaardigden,
den bondskanselier uittenoodigen tot het onverwijld ge
lasten; der invrijheidstelling van den Afgevaardigde Mende,
die te Gladbach is in hechtenis genomen wegens opruiende
taalgevoerd in eene vergadering van handwerkslieden
waarvan feitelijk verzet tegen de policie, welke de ontrui
ming der zaal gelastte, het gevolg is geweest.
Het gerechtshof te Mannheim heeft de uitspraak bekrach
tigd der rechtbank te Ereiburgwaarbij de administrateur
van het aartsbisdom Ereiburg, dr. Kiibel, a de geestelijke
Burger te Constanz zijn vrijgesproken van de aanklacht van
misbruik van macht in zake de excommunicatie van den bur
gemeester Stromeijer te Constanz.
Prins Adalbert heeft den 29, namens den Koning, de
zitting van den Landdag gesloten en daarbij leedwezen
betuigd over bet verwerpen door de le Kamer van de school
wet, //die op vrijzinnige grondslagen rustte en geschikt was
om de beschaving van het volk te bevorderen."
OOSTENRIJK. Huis dee Afgevaardigden. Den 1
Mei zijn wetten ingediend tot regeling van het contingent
voor 1869 (56041 man voor het leger en de marine en 5604
voor de reserve, diensttijd van 1 Juli tot 30 Aug.) en tot
vaststelling van den laatsten termijn voor de betaling der
renten van oude ter converteering aangewezen sehuldtitels.
HONGARIJE. Den 25 April beeft de president-minister een
prachtig feest gegeven, hetwelk door den Keizer, de Keizerin
en 3 Aartshertogen is bijgewoond.
Volkshuis. Tot president is verkozen de heer PaulSoms-
sich met 246 st., tegen 134 die over verschillende personen
verdeeld waren.
V olgens de Correspondance Italienne heeft de regeering liet
zwitsersche gouvernement overgehaald om aan Mazzini het
verblijf te Lugano te ontzeggen.
Brins Napoleon is den 25 April, aan boord van zijn jacht,
te Napels aangekomen.
De prins en prinses v. Wales zijn den 2 Mei te Brindisi
aangekomen en terstond naar Turijn vertrokken.
Senaat. De nieuwe credietwetten zijn zonder discussie
goedgekeurd.
Kamer der Afgevaardigden. Den 30 April ismet 170t,egen
54 st. aangenomen liet regeeringsvoorstel tot regeling der
verkiesbaarheid tot lid van het Parlement, na verwerping van
het amendement der commissie waarbij de uitsluiting bepaald
wera van allen, die belang hebben bij concession, contracten
en ondernemingen in welke de Staat gemoeid is.
Den 3 Mei is overgegaaii tot de behandeling der begroo
ting. na aanneming eener motie van den heer Ferraris,
waarbij vertrouwen betuigd werd ten aanzien van het financieel
beheer en van de verbetering der verachterde geldmiddelen
door de regeering.
Men verzekert, dat de piemonteesche leden, die onder
den naam van permanente eene afzonderlijke fractie vormen
en zich tot dus ver bij de linkerzijde aansloten, zich bij de
mimsteriëeie partij zullen voegen.
Het totaal bedrag der door den Paus ter gelegenheid van
zijn jubilé ontvangen giften wordt geschat op ongeveer 7
miljoen fr. in geld en op bijna 3 miljoen in natura.
De staatkundige veroordeelden, wier gevangenisstraf bij
de jongste amnestie in ballingschap is veranderd, hebben,
met uitzondering van slechts één hunner, geweigerd die
gunst aantenemen, dewijl van hen eene verklaring gevorderd
werd, dat zij hunne aanslagen tegen het wereldlijk gezag
betreurden en niet zouden hervatten.
Ie Barcelona, waar men zeer tegen de vrijhandels-poli
tiek van den minister Figuerola verbitterd isheeft het volk
J J 'VI uii/iwu 10 UGCll/ 11CU VI
den gouverneur gedwongen een telegram naar Madrid
te
1 O O 11IVCL1 1M.UU1 f U IC
zenden waarbij de afzetting van dien minister wordt geëischt.
j s avondszijn in alle catliolieke kerken van
Madrid gebeden opgezonden tot afwering van den godde-
lijken toom wegens de atheïstische redevoering, door den heer
Sunyer y Capdevila in de Cortes uitgesproken.
De hertog v. Montpensier heeft voor zijne rekening al de
lotelingen van het kerspel van Sevilla, waarin zijn paleis
gelegen is, en van zijne zomer-residentie San Lucar, die
lage nummers hadden getrokken, van de dienst doen vrijkoopen.
CoNSTiTuëERENDE Cortes. Den 26 heeft de heer Smyer
y Capdevila (uitgever van een geschrift, waarin de Koningen,
de tering en God als de hoofdgeessels van liet menschdom
worden voorgesteld) een amendement op de constitutie, 't welk
vrijheid liet om elke godsdienst of in 't geheel geene gods
dienst te belijden, op zoo stuitende wijze toegelicht, dal de
president Rivero liem het woord ontnomen heeft. De geheele
republikeinsche minderheid verliet daarop de vergaderzaal
en toen zij bewogen was om terugtekeeren, deed zij een voor
stel om het gedrag des voorzitters aftekeuren. Een tegen
voorstel van den heer Martos was daarvan bet gevolgdat
echter, even als het anderelater ingetrokken is. De president
heeft zijn ontslag willen nemen, maar is van dat voornemen
teruggebracht.
In dezelfde zitting is besloten dat niet meer dan 6 rede
voeringen voor en 6 tegen het beginsel van vrijheid van gods
dienst mogen uitgesproken worden. Een amendement van den
kardinaal-aartsbisschop van Santjago, msgr. Cuestatot instand
houding der godsdienstige eenheid, werd met 293 tegen 51 st.
verworpen. De heer Zarate beweerdebij de bespreking
daarvandat alleen catholieken het recht hadden om zitting
in de Cortes te nemenen dat de vreemdelingendie eene
andere godsdienst dan de catliolieke beledente weinig in
getal waren om er eenige notitie, van te nemen.
Den 1 Mei is een amendement op de constitutie verworpen,
hetwelk tegen het invoeren van vrijheid van godsdienst gericht
was, even als een ander, 't welk strekte om de r. c. prelaten
niet langer door de Uitvoerende Macht te doen benoemen
en hun eene niet meer dan zuiver geestelijke rechtspraak ts
doen behoudenalsmede een derde, van den heer Gurrido
om de catholieken hun eigen geestelijken, door middel van
een hoofdelijken omslag, te doen bezoldigen,
