ALKMAARSCHE COURANT
No.SU.
Eenenzeventigsle J aargang.
*sm
Zondag
16 Mei.
(Officieel ©cbccltc.
lan tot de
;endc ver-
Generaal
Staten, en
en Mr. W.
:nde leden
Een verdediger van de houding der
conservatieven in de onderwijskwestie.
;ii Staat
a stort-
md van
:1 buiten
ug voor
innen en
i Oedep.
nkomst
ppletoire
chrijving
ite-eigen-
daaruit
nmerwerf
Deze Courant wordt wekelijks uitgegeven en is verkrijg
baar op Zaterdag avond te 7 uren. Prijs per jaar f 3,40
franco per post f 4,—
Brieven franco aan de Uitgevers
HEltM". COSTER ZOON.
De Advertentiën kosten van 1—5 regels f 0,75, voor
elke regel meer 15 Cents, behalve 35 Cents zegelrecht
voor elke plaatsing. Zij worden uiterlijk aangenomen tot
Zaturdag namiddag 1 uur; ingezonden berichten een dag
vroeger.
ruik van1
burger-
se school
nagement
onfng aan
istus e.k.
eene gra-
tot tege-
door het
Volgens de wet van 6 Mei 1869 (Staatsblad n». 76) bestaat
fet kiesdistrict Alkmaar thans uit de volgende gemeenten:
A Alkmaar, Texel, Vlieland, Terschelling, Wieringerwaard
leringenden Helder, de ZtjpeSehagenCallantsoog
iergen, Schoorl, Petten, Koedijk, Oudorp, Heilo, Egmond
Zee, Ègmond-BinnenAkersloot. Liminen Castricum,
•rjfaiinsrkarspel, Si. Maarten. Warmenhuizen, Nieuwe Niedorp,
bmide Niedorp, Winkel, BarsingerhomZuid-Soharwoude
loord-ScharwoudeSt. PancrasBroek op LangcdijkOud-
rspelHeer Hugo WaardOterleekSehernierliorn en
luid- en Noord-Schermer.
den keer
van een
3ii van de
de Lange-
euwesloot.
gemeente-
m te ken-
nedebelen-
kosten zal
al worden
Alkmaar.
PROVINCIALE WATERSTAAT VAN
NOORDHOLLAND.
AANBESTEDING.
Op Donderdag den 20'ten Mei 1869, des namiddags ten
f" F drie urezal aan het lokaal van liet provinciaal bestuur
Noordholland te Haarlem, bij enkele inschrijving worden
besteed:
De duinbeplanting en het stellen van rietschut
tingen op Texel en den vasten wal van Noord
holland, in drie perceelen.
Het verbeteren van het beslag vóór het paal-
scherm der Pettemer Zeewering.
Het doen van eenige uitvoeringen bij de pro
vinciale zeedijken tusschen Naarden en Muider-
berg en beoosten Naarden.
Van liet. sub. b gemelde werk zal de aanwijzing in loco
orden gedaan op Zaturdag vóór de besteding.
De bestekken, zijn, tegen betaling van 20 cents per exem-
aar, verkrijgbaar aan het lokaal van het provinciaal bestuur
wrnoemd én aan het bureau voor buitenlandsehe paspoorten
den Dam te Amsterdam. Het bestek sub. a vermeld is
larenboven verkrijgbaar bij den Opzigter van den Water
aat C. v. d. Sterr te Helder.
Nadere inlichtingen kunnen worden verkregen bij den Hoofd-
igenieur van den Waterstaat te Haarlem en wat betreft bet
erk vermeld sub. a bij den Ingenieur J. M. F. W'ellan
Alkmaar en den Opzigter C. v. d. Sterr te Helder; sub.
bij den Ingenieur te Alkmaar voornoemd en sub. c bij
i Ingenieur L. J. du Celliee Muller te Amsterdam.
Te COMMISSARIS des KONINGS in de provincie
irdholland brengt ter kennis van belanghebbenden dat,
r bet verwisselen der binnenvloeddeuren van de schut-
is Willem III aan het Noordhollandsch Kanaal, de groote
buitenlandsehe vaart van af 19 tot en met 23 Mei a.s.
genoemde sluis oponthoud zal kunnen ondervinden.
'Tevens worden belanghebbenden herinnerd dat, daar de
-haven van de schutsluis Willem I nog niet op de volle
to is gebragtgeene groote schepen of zeestoombooten
r laatstgenoemde sluis kunnen geschut worden.
Haarlem Fe Commissaris des Konings voornoemd
Mei 1869. ït e l l.
PATENTEN.
BU ROEM EESTER en WETHOUDERS van ALKMAAR,
lengen ter kennis van de belanghebbenden, dat de in de
naiiden Februarij, Maart en April 1869 aangevraagde pa-
aten van de geneente-secretarie kunnen worden afgehaald,
in 15 tot. en met. 29 Mei 1869, 's morgens van 9 tot 2 uren.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
Alkmaar, A. MACLAINE PONT.
12 Mei 1869. Fe Secretaris
SPANJAARDT.
De VOORZITTER van den GEMEENTERAAD van
LKMAAR brengt ter algemeene kennis, dat door Oede-
iteerde Staten der provincie Noord-Hollandbij besluit
m 5 Mei 1869, n'\ 43, bepaald is, dat de verkiezing van
in lid der Provinciale Statenin het boofdkiesdistrict Alk-
aar, ter vervanging van den lieer Mr. P. A. de Langezal
ats hebben op Dingsdag 8 Junij 1869 en de herstemming,
die noodig mogt zijn, op Dingsdag 22 Junij 1869.
De V oorzitter van den Gemeenteraad van Alkmaar,
Alkmaar, 12 Mei 1869. A. MACLAINE PONT.
Aan de Alkmaarsche Courant is ingezonden bet volgende
artikel, dat bier, natuurlijk begeleid van haar antwoord, aan
hare lezers ter kennisneming wordt aangeboden.
Eerst een goed woord voor de uitgevers van de Alkmaarsche
Courant, die vrijgevig genoeg zijn van de gelegenheid te
geven dat een wederwoord op hun hoofdartikelen een plaatsje,
m bun blad erlangt. Wij prijzen dien waarlijk vrijgevigen zin.
Biet hoofdartikel in de Alkmaarsche Courant van den 9
dezer opent den strijd, die de aanstaande periodieke verkiezing
van een lid voor de Tweede Kamer moet voorafgaan.
De schrijver doet bet voorkomen als of bet te verkiezen
kamerlid slechts een mandaat zal erlangen om uitsluitend
de onderwijskwestie ons te vertegenwoordigen, als of
gedurende dev- jaren dat bet te geven mandaat geldig zal zijn
geene andere zaken waarin wij belangstellen zullen behandeld
worden. Nu daarover hebben wij geen papier vuil te maken
want zij die gewoon zijn hoofdartikelen van dag- of week
bladen te lezen, weten het wel beter. Maar wij nemen de
pon op om jen schrijver onder bet oog te brengendat bij
de tegenstanders van de onderwijswet, en speciaal de con-
'rvatieven, zich al te dom voorstelt.
Schrijver zegt: «bij de aanstaande verkiezing zal de natie
elegcnheid hebben om te toonenof zij rijp is voor de op-
«fling van de openbare school als regel en hare toelating
"bij uitzondering alleen daar waar geen bijzondere school
«in de behoefte voorziet. Die daar vóór is stemme denbeer
'van Poreesten verhaaste daardoor den dag waarop de
■bestaande schoolwet zal vallen, waarop de kinderen van
"hetzelfde volk niet meer gezamenlijk in de openbare
"volksschool zullen worden onderwezen, maar, verdeeld in
«verschillende scholenelk naar de godsdienstige gezind-
'heid zijner ouders, van jongs af aan van elkander zul-
«len vervreemdenom later als vijandige partijen tegen
«elkander over te staan, zonder eenige bewustheid van den
«gemeenschappelijkcn volksbandzonder bewustheid van zoo-
«veel waarin wij Nederlanders toch allen één zijn, maaralleen
«met een helder besef van hetgeen waarin wij verschillen."
Alzoo wanneer de schoolwet, zal vallendan komen er, wij
worden er mede bedreigd, sectesehoien die de natie zullen
verdeelen enz. enz. Is er niet ietwat brutaliteit toe noodig
om zoo iets te schrijven te Alkmaar, in Mei 1869 V
Nu loer, ten gevolge van de onderwijswet, althans door
de wijze waarop zij wordt uitgevoerd, reeds eene bijzondere
christelijke school bestaat en de school voor roomsch catho-
lijken over eenige dagen zal worden geopendnu wij reeds
door de wet in dien ongunstigen toestand zijn gebragtnu
wil schr. ons voor het opheffen van de wet bang maken door
ons te belooven, iets dat wij reeds hebben. Wanneer dat
artikel nietzooals no geteekend was met een naam die
vertrouwen moet inboezemenwij zoudenvertrouwende op
het oordeel van de lezershet stuk als onschadelijk laten
loopenmaar nu eene vlag die achting verdient zóó eene
lading dektnu willen wij voor 't minst doen zien dat men
ons niet zoo gemakkelijk misleiden kan.
Er is meer.
Iets verder zegt sebr. «Zullen zij" (de conservatieven) «de
«voorstanders van de gemengde school misschien geruststellen
«met de verzekering er bestaat voor onze schoolwet geen
«gevaar, tot een grondwetsherziening komt het toch nooit F"
Wij antwoorden daarop nneen."
En mogt men dan vragen «waarom niet?" ons antwoord
zoude zijn, dat wij de conservatieven niet zoo dom achten
als door schr. wordt voorondersteld. Zij zullen niet een
kandidaat aanbevelen «op grond dat hij toeh zijn doel niet
«zal bereiken, op grond alzoo dat hij geen kwaad zal kunnen
«doen." Wie zijn tegenpartij zóó ligt acht, als schr. doet,
waardeert zieh zeiven te magt.ig.
En verder
«In het district Alkmaar" zegt selir. «behooren de conser
vatieven alzoo partij te kiezen in de onderwijskwestie." Dat
«alzoo" zoude kunnen gelden, wanneer het bewijs geleverd
wasnu dit echter ontbreekt, zeggen wij daaropdat te be
wijzen is.
Schr. zegt verder«de heer van Foreest is een beslist
tegenstander van de gemengde schoolgeen min gevaarlijk en
veel belovend maar weinig gevend onderzoeker en overweger."
De heer v. d. K. zal onze vrees deelen, dat de woorden
die wij onderstreepten door velen verkeerd gelezen kunnen
wordenvan schr. humaniteit verwachten wij dat hijwan
neer wij hem zulks verzoekenwel zoo goed zal zijn dien
zin nogmaals en in meer duidelijke woorden te willen geven.
Schr. vraagt: «Hoe zullen de conservatieven deze kandi
datuur kunnen doen rijmen met het programma der Alge
meene kiesvereeniging voor Nederland?" Seh. gaat hier van
de vooronderstelling uit, dat conservatieven zijn menschen die
hunne zelfstandigheid hebben cadeau gedaan aan de Alge
meene kiesvereenigingdat de conservatieven hunne daden
en gedachten in overeenstemming moeten doen zijn
moeten doen rijmen met een eminent hoofd of parool gevende
vereeniging. Schr. dwaalt. Ik weet niet hoe het met de
zelfstandigheid van de leden der liberale partij gesteld is,
en mogelijk heeft sebr., de laatstgenoemde kennende, ver
keerdelijk het besluit gevormd dat de andere partij ook zoo
zal zijn. Ik moet met al de kracht die in mij is tegen zulk
eene vooronderstelling opkomen. Ik heb nimmer iets van
conservatieven dwang gevoeld of bemerkt, en zoude het ook
niet kunnen lijden. Sebr. heeft geen regt iemand zoo eene
slaafschheid toe te schrijven.
Als Nederlanders zeggen wij met Griffo de Saliër't bloed
Bruischt en brandt mij vrij door de aadren vrij vloeie 't.
U.
Als de woordvoerder der conservatieven niet alleen het
laatste hoofdartikel der Alkmaarsche Courant had gelezen
maar ook nog even de beide voorgaande had ingeziendie
evenzeer handelen over «de aanstaande verkiezingen en de
onderwijskwestie," zou hij niet beweerd hebben, dat de schrijver
het doet voorkomen, «alsof het te verkiezen kamerlid slechts
een mandaat zal erlangen om uitsluitend in de onderwijskwestie
ons te vertegenwoordigen." Hij zou daarin het volgende gelezen
hebben«Het ligt in den aard der zaak, dat bij de verkiezingen
inzonderheid wordt gelet op de kwestiën die aan de orde van
den dag zijn." Ziet gij Finzonderheid, dat is: meer dan
op andere kwestiënmaar geenszins uitsluitend. En nu is
het ontegenzeggelijk ook deze woordvoerder der conser
vatieven ontkent het niet dat de onderwijskwes'ie thans
meer dan eenige andere kwestie aan de orde is, de algemeene
belangstelling in hooge mate opwekten daarom zeer zeker
erdient op den voorgrond geplaatst te worden.
Het eerste verwijt berust dus geheel op een onvolledige
en oppervlakkige kennisneming van de drie achtereenvolgende
artikelen, waarin de schoolwetkwestie in de Alkmaarsche Cou
rant is behandeld.
Hoe nu F aldus klinkt het tweede punt van bestrijding
gij beweertdat de opheffing der gemengde openbare school
de verrijzing van sectesehoien ten gevolge zou hebbenZie
toeh om u heenliier te Alkmaar bestaan thans reeds «ten
gevolge van de onderwijswetalthans door de wijze waarop
zij wordt uitgevoerd," een bijzondere Christelijke cn een
Roomsch-Katholieke school. Zeer zeker, die bestaanen
zoudt gij nu willen dat dit algemeen werd, dat er geen an
dere dan sectesehoien bestonden? Ais de gemengde school
wordt opgehevenzullen er natuurlijk niet anders dan ge-
zindheidsscholen overblijven. Verlangt gij dat de staat zich
aan het onderwijs onttrekt, of alleen daar optreedt waar
geen bijzondere scholen bestaan F Mag de staat zulk een
algemeen en bij uitstek gewichtig volksbelang aan particu
lieren overlaten F Hebt gij dan waarborgen dat overal, ook
voor armen en minvermogendengelegenheid zal bestaan om
hunne kinderen voldoend lager, onderwijs te doen genieten F
Nu is de gezindheidsschool uitzondering, en onze conserva
tieve bestrijder schijnt dit reeds erg genoeg te vinden. Maar
die uitzondering zal regel wordenzoodra de gemengde open
bare school wordt opgeheven. Zal het dan beter zijn F
Maken alle Orthodox-Protestanten en alle Katholieken te
Alkmaar gebruik van de gezindheidsscholen F Integendeel, het
kleinste gedeelte. De meesten toonen de gemengde school
(openbare of bijzondere) te verkiezen. Hef de openbare
armenschooltusschcnschool en lagere burgerschool op en
waar zullen al die kinderen voldoend lager onderwijs vinden?
Is het niet duidelijkdat de gezindheidsschooldie nu nog
hij uitzondering bestaat en door betrekkelijk weinigen ge
bruikt wordtregel zal worden F
Maar de stichting der gezindheidsscholen zegt onze
bestrijder is een gevolg van de bestaande onderwijswet
althans van de wijze waarop zij wordt toegepast. De wijze
waarop zij wordt toegepast! Ziedaar weer die ellen
dige verdachtmaking, die ondanks alle afdoende tegenspraak
jaar op jaar zonder eenige aanvoering van bewijs wordt her
haald. Zulke ongegronde aantijgingen verdienen geen ant
woord. Maar dat de onderwijswet niet de oorzaak is van
de stichting der gezindheidsscholen blijkt in deze gemeente
zoo helder als de dag. Bestaat hier niet een uitmuntende
gemengde bijzondere schooldie niet door de wet beheerscht,
en alzoo geheel vrij is F Als men alleen tegen de openbare school
bezwaar heeftwaarom zendt men zijn kinderen dan niet naar
die bijzondere school? Waarom laat men een ander bijzon
der onderwijzer ten gevolge van een onvoldoend aantal leer
lingen vertrekken en elders een beter bestaan zoeken? Om
dat de voorstanders van liet gemeenschappelijk onderwijs
zonder onderscheid van godsdienstige gezindheid geen on
derscheid maken tusschen de openbare en de bijzondere ge
mengde school, als slechts het onderwijs goed is, en omdat
de tegenstanders alle gemeenschappelijk onderwijs veroordee-
len, onverschillig of het aan een bijzondere of aan een open
bare school wordt gegeven. Hunne bezwaren gelden niet
alleen de bij de wet geregelde openbare schoolmaar even
zeer de vrije gemengde bijzondere school. De ondervinding
heeft daarenboven in Alkmaar geleerd, dat een goede ge
mengde bijzondere school de concurrentie met de openbare
scholen niet behoeft te vree/.en. Wat haar zou kunnen be-
nadeelenis de gezindheidsschooldie in de eerste plaats
naar de godsdienstige opleiding en eerst in de tweede plaats
naar het gehalte van het onderwijs vraagt.
Op de uitnoodiging aan de conservatieven in het district Alk
maar om zich toch te verklaren omtrent de onderwijskwestie, om
ons te verklaren, hoe zij bij herhaling den heer van Foreest kun
nen aanbevelendie één der heftigste tegenstanders van de
gemengde openba -e school isterwijl het toch bekend is dat
velen hunner dm school voorstaanen ook de Algemeene
Kiesvereeniging voor Nederland, door bekende conservatieve
leiders opgericht en bestuurd, «handhaving der neutrale openbare
school" in haar vaandel schrijftop die vragen antwoordt de
conservatieve woordvoerder bij herhaling zoo dom zijn de
conservatieven nietNeen, hier is geen kwestie van dom
heid of slimheid, maar eenvoudig van eerlijkheid. Een staat
kundige partij en de conservatieven vormen immers een
partij die voor beginselen strijdt, en niet voor personen,
mag omtrent een kwestie van zoo overwegend belang als de
sehoolwetkwestie niet het stilzwijgen bewarenof zij stelt
zich bloot aan de dan niet ongegronde verdenking dat zij
geen beginselen heeft, en door elke verklaring te ontwijken,
zooals de heer Groen van Prinsterer zegtzooveel mogelijk
stemmen tracht te winnen. De conservatieven in dit dis
triet hebben een eigen orgaande Nieuwe Alkmaarsche Cou
rant IJ' eekblad voor Kennemerland en West-Friesland, door
de Kiezersvereeniging «Vaderland en Koning" openlijk er
kend en aanbevolen als een blad waarin onder anderen ook
hare staatkundige beginselen gehuldigd zullen worden. Er
is dan ook geen twijfel aanof in dat blad zal die kiezers
vereeniging inlichtingen geven omtrent hare houding ten
opzichte der onderwijskwestie. De schrijver van het boven
geplaatste stuk moge dit een domheid achtende kiezers
zullen het eerlijk noemen.
Kunt gij de aanbeveling van den heer van Foreest rijmen
met het programma 4er Algemeene Kiesvereeniging voor Ne
derland dat «ban thaving der neutrale openbare school" be
geert? Op die vraag antwoordt onze conservatieve schrij
ver denkt gijdat de conservatieven hunne zelfstandigheid
hebben prijs gegeven aan de Algemeene Kiesvereeniging? Neen,
dat laten wij aan de liberalen over; wij zijn vrije menschen,
even vrij als de verraderlijke en huichelende Griffo de Sa
liër; wij gehoorzamen aan geen wachtwoord. Ooedweest
vrijmaar geeft ons een antwoord en den kiezers een on
ontbeerlijke inlichting. Gij o n t w ij k t alweer de kwestie.
Denkt gij dan anders dan de Algemeene Kiesvereeniging? Zijt
gij tegenstanders van de neutrale openbare schoolen be
veelt gij daarom den heer van Foreest aan 't Is ons wel
maar zegt het dan ten minste aan de kiezers, opdat zij we
ten wat zij aan u hebben. Is dan die Kiesvereeniging, op
gericht onder het voorloopig bestuur van de heeren J. Rau
van GamerenH. J. van der HeimF. C. A. van Hogendorp,
J. M. de Kempenaar, W. van der VlietIf. A. van Rappard,
C. W. E. VaillantII. R. War molt sP. N. Quarles van
UffordII. F. van Zuylen van NijeveltA. van Lennep, R.
Crommelin, W. van Nauta Lemke en J. A. Molster, geen
conservatieve kiesvereeeniging F Of is haar titel een onwaar
heid: is zij niet algemeen, niet voor Nederland? Hebbende
conservatieven in Alkmaar weer andere beginselen, of in 't
geheel geen beginselen F Ik erkendeze vragen zonden be-
leedigend kunnen zijnindien de vreemde houding van on
zen conservatieven inzender er geen aanleiding toe gaf. Zijn
schrijven geeft recht tot zulke vragen. Daarom mag ook
zijn schrijven niet toegerekend worden aan de conservatieve
partij in dit distriet. Die partij en de kiezersvereeniging
Vaderland en Koning zullen celeer juist door dit schrijven nog
meer overtuigd worden van de noodzakelijkheid om zich te
verklaren.
Eindelijk vraagt de conservatieve woordvoerder opheldering
omtrent deze zinsnede«de heer van Foreest is een beslist
«tegenstander van de gemengde schoolgeen min gevaarlijk
«en veel belovend maar weinig gevend onderzoeker en over-
weger." Als hij het voorgaande artikel in de Alkmaarsche
Courant had gelezen, zou hij die inlichting niet noodig hebben.
Daarin toch wordt herinnerd, hoe de conservatieven niet
de heer van Foreest, die integendeel altijd openhartig en
duidelijk heeft gesproken bij de stembus en in de Kamer
zieh steeds bereid hebben verklaard de bezwaren tegen de
schoolwet met welwillende gezindheid te onderzoeken en te
overwegen, zonder zich ooit nader te verklaren dan omtrent
