Spanj e.
Engeland.
Xncflon en Hoorwegen.
Rusland.
Turkije.
Tereonigtlt» Stalen.
Binnenland.
De Spoorwegverbinding le Amsterdam.
om de grève voorttezetten, aangezien aan de voornaamste
eischen: medewerking tot oprichting eener algemeene onder-
standskas, vermindering van den werktijd in de mijnen tot
8 uren daags en toezegging eener zoo veel mogelijke ver
hooging der loonen, was toegegeven. In het dep1, van de
Tarn, waar mede een groot deel der mijnwerkers den arbeid
gestaakt heeft, zijn te Carmaux ongeregeldheden voorge
vallen, die een ernstig aanzien hadden, maar door het ver
schijnen van troepen uit Toulouse en Chartres wedei opge-
houden, zijn.
In den nacht van 2324 Juli is eene der werkplaatsen
van de Maatschappij der Petites Voitnres te Parijs door een
hevigen brand vernieldwaarbij een paar honderd m®uw e
rijtuigen zijn verloren gegaan. De pianofahriek van de hrrau
Rousseau en de werktuigenfabriek van de firma Coster hebben
mede veel geleden. r
Verschillende Afgevaardigden, met name ae aeeren J.
Simonde LarrieuJFerryde JouvencelKeiler, Pelletan,
Bancel, Magnin, Marion en Esquiroshebben manifesten aan
hunne kiezers gericht, waarin zij hunne zienswijze over den
toestand van het oogenblik blootleggen. Nagenoeg aden
betoogen met aandrang, dat de tijd. tot het vervangen van
het persoonlijk door een parlementair gouvernement, tot het
doen vervallen der officiëele candidaturen, het doen benoemen
der maires door de gemeenten enz. thans gekomen is.
De Keizer heeft den 28 de eerste telegram langs den
fransch-atlantischen kabel aan den President Grant gezonden.
el Imparcial heeft het medegedeelde bericht, aangaande
het smeden van een complot tegen het leven der heeren
Serrano, Prim en Rivero door den genl. de Vega en andere
in hechtenis genomen personen, later zelf weder ongegrond
verklaard. De generaal is intusschen den 22 naar de Cana-
rische-eilanden gezonden.
De regeering, zeer bezorgd over den staatkundigen toe
stand der provinciën, heeft besloten, de wet van 1821 op
de algemeene veiligheid, behoudens eenige wijzigingen van
toepassing te verklaren. De Regent heeft daaraan gevolg
gegeven.
In een der bladen wordt een protest van 122 republi-
keinsche Afgevaardigden tegen dezen maatregel openbaar
gemaakt.
Te Pampelona is een komplot ontdekt't welk de over
rompeling der citadel ten doel had. Eenige priesters en
officieren zijn in hechtenis genomen en een der hoofden van
de samenzwering is gedood.
Den 22 en 23 zijn te Madrid 25 geestelijken in hechtenis
genomen, van welke sommige met op den rug gebonden
handen naar de gevangenis zijn gebracht. Het geleide van
manschappen der burgerwacht kon hen slechts met moeite
tegen den moedwil der menigte beschermenwaaruit de kreten
opgingen: //knoopt hen op! slaat hen dood!"
In een der voorsteden van Madrid is een depót van wapenen
en ammunitie ontdekt.
Gelijktijdig zijn te Valiadolid, Albacete, Leon en in
andere voorname steden een aantal gevangennemingen gedaan.
In la Mancha zijn talrijke benden carlisten verschenen
maar door de troepen uiteengedreven.
De militaire overheid heeft de burgerwacht gelast bijeen-
tekomen en eene kolonne uitgezonden. In den avond van
den 24 kwam het in den omtrek van Piedra Buena tot een
treffen met de bende van Sabariegoswaarbij de carlisten
geslagen werden met verlies van 30 doodeno. a. de kolo
nels Agapiso en Crespoen hun aanvoerder gewond werd.
Van de troepen werd de commandant der husaren gekwetst.
De opstandelingen verspreidden zich in kleine groependie
door de militairen achtervolgd werden. De manschappen van
de overrompelde wachtposten der burgerwacht te Picon en
Piedra-Buena zijn den vijand ontsnapt en met hunne wapenen
teruggekeerd. De burgerwacht van Zamora heeft aangeboden
omals de nood het vordert, zich tot bescherming der vrij
heid te mobiliseeren.
Door de gemelde nederlaagnaar het gewest waarin zij
voorviel die van Oiudad-Real genoemd, schijnt de kracht
van de carlistische beweging gebroken te zijn. Van den
pretendentden hertog v. Madridis de laatste dagen niets
vernomen, zoodat het onzeker is of hij zich op spaanschen
bodem heeft bevonden.
Te Londen is een muzeüm van bouwkunst voor het pu
bliek opengesteldwaarin de ontwikkeling dier kunst door
een groot aantal naar tijdsorde gerangschikte voorwerpen en
afgietsels wordt aanschouwelijk gemaakt en waarin populaire
voorlezingen over de bouwkunde gehouden zullen worden.
De iersche-kerkwet heeft de bekrachtiging der Koningin
erlangd.
Den 23 is te Londen, in tegenwoordigheid van den prins
v. Wales, den gezant der Ver. Staten, den lord-mayor enz.
het op het plein tusschen de Beurs en de Bank opgerichte
standbeeld onthuld van den americaan G. Pealody, die in
genoemde stad 250000 besteed heeft tot liefdadige doel
einden.
De prins en prinses v. Wales zijn den 25, over Brussel
en Darmstadt, naar Wildbad vertrokken.
De raad van bestuur der universiteit te Edinburgh heeft
beslotendat voortaan ook vrouwen als studenten in de
geneeskunde zullen worden toegelatenonder voorwaarde
dat voor haar afzonderlijke eollegiën gegeven zullen worden.
De oudste zoon van den Onderkoning van Egypte zal 3
jaren aan de hoogeschool te Oxford studeeren.
Hoogerhuis. Bij de beraadslaging op den 22reeds
kortelijk in ons vorig No. vermeldis aangaande de tusschen
den minister Gladstone en lord Cairns besproken schikking
medegedeelddat het Hoogerhuis niet langer zou aandrin
gen op de dagteekeningnoch op de schenking der pastoriën
aan de Episcopaalsche Kerk; dat de regeering daarentegen
onder voordeelige voorwaarden de thans levende geestelijken
voor het gemis hunner inkomsten zou schadeloos stellen, en
het surplus niet thans bij de wet tot liefdadige doeleinden
bestemmenmaar aan het Parlement het recht laten zon om
het bij voorkomende gelegenheden tot leeniging van onver
mijdelijke rampen te besteden. Van alle kanten toonden de
leden hunne tevredenheid over deze schikking. Enkele ble
ven echter protesteereno.a. de bisschop van Tuamdie de
opheffing der Staatskerk eene nationale zonde en de ontne
ming der subsidiën eene onrechtvaardigheid noemde. Van
andere zijde werd daartegen aangevoerddatnu de hoofd
beginselen der wet goedgekeurd warenhet schande zou
wezen om op de onderdeelen niet tot eene schikking te ge
raken. De amendementen van het Lagerhuis zijn daarna
behoudens de daarop nog te doene concessiën, goedgekeurd
en de wet is naar dat Huis teruggezonden.
Lagerhuis. Den 22 heeft de heer Sartorisverontwaar
digd over het verwerpen der wet op de universiteiten door
het Huis der Lords, zijn verlangen geuit, dat de regeering
die wet in het volgende jaar op nieuw zou indienen. De
advocaat-generaal verklaarde zich onbevoegd om zulks te be
loven en veroorloofde zich daarbij een zoo hevigen uitval
tegen het Hoogerhuisdat de meerderheid luide toejuichin
gen de oppositie het geroep van //tot de orde" deed hooren,
Den 23 heeft de minister Gladstone den wensch te ken
nen gegevendat het Huis zijn verschil van meening met
de Lords over art. 1 der iersche-kerkwet niet zou handha
ven. Van verschillende zijde werd ingenomenheid met de
voorgeslagen schikking betuigd. De heer Vance echter ken
schetste de handeling der Lords als eene //onvoorwaardelijke
overgaaf." De heer Disraëli herinnerde daaropdat over
de beginselen tusschen de beide Huizen geen verschil van
meening had bestaanwant dat anders uitstel niet alleen
gewettigd, maar noodzakelijk zou zijn geweest. De amen
dementen werden vervolgens goedgekeurd en de wetonder
luide toejuiching der ministeriëele partijnaar het Hooger
huis teruggezonden.
Den 26 hebben de leden zich naar het Hoogerhuis begeven,
om de mededeeling der koninglijke bekrachtiging van de
kerkwet te vernemenen, in hunne vergaderzaal teruggekeerd,
luide toejuichingen over deze gebeurtenis aangeheven. Ver
volgens is de post der begrooting van binn. zaken voor het
onderwijs in Ierland a 373.930 goedgekeurd en zijn de
artikelen der wet tot aankoop der telegrafen door den Staat
aangenomen.
Ierland. De Centrale Associatie tot verdediging der
protestantsche kerk heeft aan alle geestelijken en leeken, die
als afgevaardigden de jongste Kerkconferentie hebben bijge
woond bij circulaire verzocht om bij de aartsbisschoppen
van Armagh en Dublin aantedringen op het nogmaals bijeen
roepen der conferentie, ten einde plannen te beramen omtrent
de inrichting van het met 1871 van den Staat lostemaken
kerkgenootschap.
KoLONlëN. De commissie in de Kaapkolonie, welke zich
belast heeft met het inzamelen van liefdegiften voor de nood
lijdenden door den grooten boschbrand in Februari 1.1., ver
nemende, dat in Engeland reeds 1200 tot hetzelfde doel
bijeengebracht waren en dat ook in Nederland dergelijke
pogingen aangewend werdenheeft bekend gemaaktdat in
de kolonie genoeg fondsen voorhanden zijn om in gevallen
van wezenlijken nood te voorzien.
De Koning van Denemarken is den 22 met zijn gezin te
Stockholm aangekomen en feestelijk ontvangen. De schepen
in de haven waren met vlaggen versierd en losten salutschoten.
Den 28 is te Stockholm het huwelijk voltrokken tusschen
den Kroonprins van Denemarken en prinses Louise van Zweden.
Het door fransche bladen verspreide bericht, dat Konimis-
sarow, den redder van 's Keizers leven, zich zeiven zou hebben
van kant gemaaktwordt stellig tegengesproken evenzeer
als de beschuldiging dat hij aan sterken drank verslaafd was.
Eenige invloedrijke israëüeten te Petersburg hebben, bij
adres aan de ministers van binn. zaken en van onderwijs
verzocht, dat aan israëlieten, die eene zekere mate van be
schaving bezitten, uitbreiding van rechten verleend worde.
De eerste prijsuitdeeling in het lyceum van de voorstad
Galata-Seraï (Konstantinopel) is door meer dan 3000 per
sonen, waaronder een groot aantal turksche dames (moeders
en andere verwanten der kweekelingen) bijgewoond. Het aan
tal muzelmansche en christen-kweekelingen bedraagt thans 530.
De roo verhoofdman Ma noli, sedert 10 jaren de schrik van
Bithynie en op wiens hoofd een prijs van 10000 fr. was ge
steld, is door een griekschen messenslijper, bij wien hij een
ponjaard liet scherpen, met een bijl den schedel verbrijzeld.
Het lijk is uit Brussa naar Konstantinopel vervoerd, om het
bestuur van zijnen dood te overtuigen. De slijper heeft
echter den prijs niet bekomen maar is gevangen gezet, als
beschuldigd van Manoli en alzoo den Staat, diens eenigen
erfgenaam, te hebben tekort gedaan.
De telegraafkabel van S. Pierre naar Duxbury is met goeden
uitslag gelegd en daardoor de telegrafische gemeenschap
tusschen Frankrijk en America tot stand gebracht. Het be
vestigen van den kabel aan den vasten wal is geschied in
tegenwoordigheid van den burgemeester, den gemeenteraad
en de voornaamste ingezetenen van Boston.
Bij de verkiezingen in Virginia (zie ons vorig Nr.) heb
ben de conservatieven de overwinning behaald, zoodat de
regeering van den Staat weder in handen der blanken ge
komen en de reconstructie van Virginia veel bevorderd is.
De gematigde proclamatie van den President had den moed
der blanken doen herleven en hun algemeen aan de stemming
doen deelnemen.
Verkiezingen. Bij de verkiezing van een lid voor de
Prov. Staten van Noordholland te Nieuweramstel is wederom
verkozen de neer A. Wiegel Cs., met 171 van de 220 st.
Te Enschede hebben de wethouders Stroink en ter Kuile
hun ontslag ingediend naar aanleiding van een tusschen hen
den burgemeester opgerezen verschil van gevoelendaar,
naar hunne meeningde gemeente-financiën niet zuinig ge-
noea werden beheerd. Beide zijn door den Raad herbe
noemd, maar zij hebben dadelijk verklaard, die benoeming
niet aantenemen. Den 27 is de benoeming van wethouders
hervat, maar achtervolgens bedankten de daartoe gekozen
raadsleden en vervolgens gaven alle raadsleden te kennen,
dat ook zijverkozen wordendezouden bedanken. Op
voorstel van een der leden is eene commissie benoemd om
over deze aangelegenheid met den commissaris des Konings
in briefwisseling te treden.
Marine. Den 28 is op de reede van Texel eene proef
neming gedaan met het afsluiten der zeegaten door voor
anker liggende en door kettingen aan elkander verbonden
zwaren houten vlotten. Het ramtorenschip de Buffel is op
zoodanige versperring met kracht ingestoomd en heeft bij de
tweede proef een der zware kettingen verbroken.
Nolks-weerbaarheid. De Koning heeft 20 zilveren veld-
flesscben, met zwart verlakte bandeliers en zilveren gespen
bestemd voor ieder der 5 schutters van de schutterijen, de
vereenigingen ter bevordering van 's lands weerbaarheid en
de corpsen der zee- en landmacht, die bij den wedstrijd aan
de Bildt te zamen den collegialen prijs verwerven. Den 29
heeft Z, M., gekleed in de uniform van generaal der weer
baarheid, een bezoek aan het kamp aan de Bildt gebracht.
Den 28 is te Loosduinen de scherpschutters wedstrijd ge
houdendie door de Westlandsche Schuttersvereeniging uit
geschreven wasen waaraan is deelgenomen door vertegen
woordigers der vereenigingen uit 's Gravenhage, Westland,
DelftSchiedamRotterdam Utrecht (studenten), Amster
dam,'Haarlem en Leiden (studenten en burgers). Prins
Alexander heeft de prijzen aan de overwinnaars uitgereikt.
Internationale tentoonstelling voor de huishouding
en het bedrijï van den handwerksman. Het aantal
bezoekers beliep den 20™ 2797, den 21™ 4301den 22™ 5962.
Den 27 hebben prins en prinses Hendrik de tentoonstelling
bezichtigd en deelgenomen aan een hun door de commissie
aangeboden collation.
Landbouw. De afdeeling Haarlem der Holl. Maatschappij
van Landbouw heeft den 25—26 op het Hazepatersveld, eene
tentoonstelling gehouden van paarden, vee en landbouw
werktuigen, alsmede eene markt, van rijtuigenzadelmakers-
werk enz. In de Hertenkamp zijn bij die gelegenheid concerten
gegeven, den 26 besloten door een luisterrijk fête de mit
waaraan ongeveer 3000 personen hebben deelgenomen.
Bij de verloting van paarden, rijtuigen enz. is getrokkeü
op N. 12634 een landauer met 2 getuigde oldenburger mer-
riën, op N. 3115 een omnibus met 1 getuigde merrie, op
N. 8052 een break met 1 getuigde merrie, op N. 116 een
panier met een getuigde poney, op N. 13097 een hanno-
versch schimmel, op No. 11868 een ruin, op N. 16081,
15156, 6817 en 16543 merriën, op N. 3118 een poney,
op N. 16485, 16154, 79.14, 12481, 7336, 4990 en 4853 mer
riën, op N. 3850 een oliewagen, en op 19981 andere num
mers 381 mindere prijzen en 19600 nieten.
Onderwijs. Een in den gemeenteraad van Delft gedaan
voorsteltot oprichting eener hoogere burgerschool voor
meisjes, is door den voorsteller weder ingetrokken,^ omdat
zich van de 17 leden slechts 3 voor het in overweging ne
men verklaard hadden.
De gemeenteraad van 's Gravenhage heeft met 14 tegen
10 st. afgewezen het voorstel van den burgemeester, tot het
verleenen eener subsidie van f 6000 aan eene meisjesschool
voor meer uitgebreid lager onderwijs.
De leden der commissiewelke belast is geweest met
het afnemen van het eindexamen aan de Landhuishoudkundige
School te Groningen heeft eenstemmig, met uitzondering van
den hoogleeraar v. Hall, besloten, eene memorie aan den
minister van binn. zaken intedienen, waarin de thans bestaan
de inrichting dier school onvoorwaardelijk wordt veroordeeld.
In de den 29 te 's Hage gehouden vergadering van het
Ned. Onderwijzers-genootschap is, met groote meerderheid
van stemmen, adhsesie geschonken aan de handelingen van
het hoofdbestuur tot ongeschonden handhaving en verdediging
van de gemengde openbare school, en is aan het hoofdbestuur
volmacht verstrekt om in die richting te blijven voortgaan.
Kerkelijke zaken. Het aan de voor 2 jaren nieuwge
bouwde r. c. kerk te S. Hypolitushoef op Wieringen geschonken
fraaie altaar, dat met de beelden van S. S. Hypolilus en Mi
chael pronkt, is den 21 plechtig ingewijd door den pastoor
der Petrus- en Pauluskerk te Amsterdam, bijgestaan dooi
den deken van Schagen en den pastoor der amsterdamsclie
hoofdkerk.
Scheepvaart. De jaarlijksche wedstrijd van de Kon. Ned.
Zeil- en Roeivereenigingden 24 op het IJ voor Amsterdam,
alsmede die der Arnst. Roei- en Zeilvereeniging de Hoop,
den 27 op den Amstel gehouden, zijn bijgewoond door
prins Hendrik, de laatstbedoelde wedstrijd, welke door een
vuurwerk besloten werd, ook door H. D. gemalin.
Rampen. Den 25 is op de Maas bij Kralingen een aak
schip door een stoomboot aan stukken gevaren. De schipper
had zich met zijne familie ijlings in een boot begevenmaar
deze sloeg door den schok omzoodat ade in de diepte
verdwenen. Door spoedige hulp werd de schipper, diens
schoonmoeder en knecht geredmaar zijne vrouw en kind
zijn verdronken.
Den 23 zijn te Zuidwolde, door het broeien van het,
hooi, 3 boerenwoningen afgebrand.
Door het onweder van den 24 en den daarop volgenden
nacht is te Heesselt een gedeelte van den kerktoren afgesla
gen en zijn verbrandeene boerenwoning te Rossumeene
te Ambt-Hardenberg en te Dieren een door 2 gezinnen be
woond huis, waaruit de bewoners met moeite gered zijn,
terwijl eene oude zieke buurvrouw van de schrik dood bleef.
Den 28 zijn in het kanaal te Yelsen verdronken een 14
jarige knaap die, zich badende, in de diepte zonk en een
werkman die op het hulpgeschrei toesnelde enniet kunnende
zwemmen, zoo veel mogelijk aan den kant bleef, maai even
eens plotseling verdween. Hij laat eene weduwe met 3
kinderen achter.
Misdrijven. De gemeenteraad van Oud- en JNieuw-Oes-
tel heelt eene premie van 1000 uitgeloofd voor liet doen
van voldoende aanwijzingen aan de justitie omtrent de me
nigvuldige aldaar voorkomende branden, welke aan kwaad
willigheid worden toegeschreven. TT
Den 28 zijn, in eene tapperij bij het station te Haarlem,
zeeliedendie zich naar het Nieuwediep zouden begeven,
in twist geraakt, waarbij de een den ander met messteken
zeer zwaar in de dij en in de lende gewond heeft. De dader
is dadelijk gearresteerd en de gewonde m zeer zorgelijken
toestand naar het gasthuis vervoerd.
Gratie. De Vereeniging "het Algemeen stemrecht te
Rotterdam zal een adres aan den Koning zenden, ten einde
gratie te vragen voor Jacob de kletter.
Overleden den 23, te Hees bij Nijmegen, de gepensio
neerde generaal-maj oor b°. P. G. R. Snouckaertv. Schauuurg,
d-adjudant van wijlen Koning Willem TL.
Bizonderheden. Den 21 zijn per spoortrein van Breda
naar Rotterdam vervoerd 4 waggonsdie geheel volgeladen
waren met mandjes kersen.
KoLONlëN. Op 29—31 Mei zijn te Batavia de feesten
o-evierd ter gedachtenis van het 250jarig bestaan der stad.
Op den eersten dag heeft de gouverneur-generaal met veel
plechtigheid den eersten steen gelegd aan het optenchten
monument voor J. Pz. Koen, zijn volksfeestenen is s avonds
in den schouwburg een concert gegeven, de tweede dag
was bestemd tot kerkelijke gedachtenisviering, en op den
derden werd eene bloemententoonstelling en m de localen
der sociëteit Harmonie een bal en souper gehouden.
De door de Commendezen ter Kust van Guinea gevangen
genomen luitenant Zeegers Feedcens en 4 manschappen van
Z M. stoomschip Amstel zijn, door bemiddeling van den
engelschen gouverneur, die hun reeds een geneesheer, klee
deren en provisiën toegezonden had, uitgeleverd tegen een
losgeld van ƒ12000, met uitzondering van een matroos, die
bij de gevangenneming door de negers was doodgeschoten.
Het blijktdat de sloep door de branding omgeslagen is
dat de luitenant kriemoet Drabbe en 5 man verdronken zijn
en de overige 5 personen zwemmende den wal bereikt heb
benwaar zij de eerste 3 dagen zeer mishandeld, maar ver
volgens door tusschenkomst van eenige hooiden en op last
van den Koning der Fantijnendragelijk behandeld zijn.
men ze al behouden met het oog op eene mogelijke door
braak van den afsluitdijkof eene inbraak van de Noordzee
bij de zeesluizen onder Velsen, in den regel zullen de deuren
openstaan en geen schutting meer noodig zijn. Men zal die
dijken dan ookten gemakke der scheepvaartop meerdere
plaatsen kunnen opensteken envreest men misschien het
pas genoemde gevaar, dan zal men die openingen door punt-
deuren behoorlijk kunnen beschermen.
Bij de ontwikkeling van het plan der staats-ingenieurs voor
de spoorwegverbinding te Amsterdam moeten wij het boven
staande in aanmerking nemen. Hot is ontworpen in de ver
onderstelling dat men in de voltooiing van het zeekanaal
slagen zalevenwel zal het van de keuze der hoofdstad af
hangen, of het die wijzigingen zal ondergaan, welke voor
het geval van latere inbraak van het kanaal voor hare vei
ligheid noodig zullen zijn.
Beschouwen wij eerst het*plan, straks die wijzigingen.
Ieder herinnert zich zeker denaar men wil door de wer
king van eb en vloed, mislukte pogingen, eenige jaren geleden
door Amsterdam gedaanom in het havenfront dammen aan
teleggen tot aanlegplaatsen voor stoombooten. Een stukje
dijk nabij de Wester- en een dito bij de Oosterdoksluis zijn
daarvan het gevolg geweest. Die 2 stukjes zullen, eene flauwe
bocht binnenwaarts makendeverheeld en daarachter, met
opruiming van Nieuwe-Stads-herhergstoombootkantoren en
jachthaven, een breed terrein aangeplempt worden, dat zich
ook tot in de beide dokken uitstrekt en door een fikscb vaar
water van de stad gescheiden is. Dewijl nu dit eiland den
directen toegang uit het IJ tot de in het havenfront uitmon
dende grachten, het Singel, de Martelaarsgracht, het Dam
rak, de Oude-Kolk, de Geldersche-kade en de Kromme Waal
afsluitworden de aan de stad rakende einden der dokdijken
i doorgegraven en geschiedt de vaart naar genoemde binnen
grachten door de dokken heen. Die doorsnijdingen worden
van beweegbare bruggen voorzieneen dergelijke wordt van
het Kamperhoofd. en oen dam van 80 ellen lengte met een
ast brugvak van 20 ellen opening van het eind van het
Damrak naar het eiland gelegd. Langs niet minder dan 4
verschillende wegen zal men het dus uit de stad kunnen
naderen en dat is zeer noodig want het centraal personen-
station zal zich er op verheffenzoodat op een druk verkeer
rijtuigen en voetgangers te rekenen valt.
ii.
Amsterdam bezit tot heden een eigen zeewering. Ieder
kent den lioogen wal der IJgr&cht, de kapitale Nieuwe-brug
en andere sluizen, zelfs de binnenglooiing van den dijk aan
de Texelsche-Kade. De oostelijke eilanden KattenburgWit-
tenburg en Oostenburggelijk aan de westzijde het Prinsen-,
Bikkers- en Realeneilandliggen buiten deze bedijking en
leden vroeger meermalen door overstrooming, wanneer liet
Zuiderzee-water door stormweder in het IJ werd opgejaagd
In onze eeuw zijn al deze eilanden echter beveiligd dooi de
dijken van de beide dokkenen is slechts een gedeelte van
den waterkant der stad aan zijn eigen bescherming overgelaten.
Het watervlak tusschen dat gedeelte en de beide dokdijken
tot aan de daarin liggende Ooster- en Westerdoksluizen vormt
datgeen, wat men gewoonlijk het open havenfront noemt.
Komt het nieuwe zeekanaal tot stand, dan kan deze staat
van zaken veel veranderen. Het IJ blijft dan niet langer een
open zeearmmaar wordt een binnenwater, van de Zuiderzee
gescheiden door den afsluitdijk, welke van den Paardenboek
(bij Zeeburg) naar Schellingwoude moet gelegd worden.
De beide dokdijken zijn dan geene noodzakelijke waterkce-
ringen meer, hfcme sluizen zijn overbodig geworden en wil
De noordzijde van het eiland zal eene prachtige kade, uit
nemend geschikt als aanlegplaats voor stoombootenvormen
van de eene tot de andere doksluis meer dan 1400 ellen Lang,
waarlangs ongetwijfeld spoedig stoomboot-kantoren logemen
ten en dergelijke aan eene landingsplaats noodzakelijke ge
bouwen zullen verrijzenen mocht die kade eenmaal met
een rij boomen beplant worden (de Staat laat zich, helaas!
niet aan de beplanting van stationsterreinen en toegangswegen
gelegen liggen), dan zal Amsterdam evenzeer zijne Boompjes
hebben, als Rotterdam zijne beroemde kade van dien naam.
Achter de huizingen dezer kade en 4.50 ellen hooger dan
het grondvlak verheft zich het stationsterreinwaarop in
het midden het centraal personen-stationeen gebouw dat
door zijne grootsche afmetingen en degelijkheid van stijl de
hoofdstad zeker eer zal aandoenen aan de beide einden de
noodige bergplaatsen voor locomotieven en rijtuigen. Tot
verband van genoemde kade met het stationsvoorplein en de
daarop uit de stad toegang gevende bruggen dienen 2 door
gangen of poorten in het wegens zijne aanzienlijke hoogte
daartoe geen bezwaar aanbiedende spoorwegterrein.
Langs welken weg komen nu de Noordhollandsche en
Hollandsche, de Rijn- en Oosterspoorwegen op dit stations
terrein te zamen?
De Noordhollandsche Staatsspoorweg, op eenigen afstand
buiten de Willémspoort den Hollandschen spoorweg in zich
opgenomen hebbende, treedt, daarmede vereenigd, nabij het
tegenwoordige bureau van controle over de Stads-buitengracht
binnens Amstels wallen, doorsnijdt een blok huizen achter
het Haarlemmerplein en werpt zich in de Elandsgrachtwelke
zijnabij den zuidelijken walin hare lengte doorloopt over
een viaductwaarvan de bogen toegang kunnen verleenen tot
de erven en lootsen der Haarlemmer-houttuinenen die tevens
eene doorvaart laat naar de Eenhoomsluis (Prinsengracht).
Aldaar nadert de baanin het Westerdokhet te vormen
eiland volgt daarop een rechte lijn tot voorbij het station
en buigt dan cenigszins noordwaartsdat eiland verlatende
over eene draaibrug ter plaatse der al'tebrekeu Oosterdoksluis.
De weg volgt daarna den dokdijk tot op de hoogte van het
Funen en buigt daar, buiten de stad om, in de richting der
Muiderpoort, om zich op die wijze met het Entrepotdok
te verbinden, op welke hoogte de Rijn- en ontworpen Ooster
spoorwegen zich bij de Staatslijn kunnen aansluiten.
Tot nog toe spraken wij slechts over het personen-station,
laat ons thans zien waar het goederen-station, voor eene
zee- en handelstad als Amsterdam van zoo overgroot belang
zal geplaatst worden.
De dijk van het Oosterdok, waarover wij tot het Funen den
spoorweg gevolgd zijn, loopt in bijna rechte lijn door tot den
Paardenboek en nagenoeg rechthoekig van daar tot Zeeburg
waar hij in den Diemerdijk overgaat. Tusschen dit verlengde
gedeelte en den evenwijdig meer binnenwaarts gelegen S. An-
thoniesdijk vindt men de Stads-Rietlanden en de noordkant
daarvan is bestemd tot vestiging van de stations voor goe
deren en steenkolen. Daartoe wordt eeii terrein van meer
dan 1000 ellen lengte en 130 ellen breedte opgehoogd en
met de noodige magazijnen bebouwd. De sporenwier
zuidwaartsche vertakking achter het Funen wij straks be-
beschreven volgen hunne rechte richting tot deze magazijnen,
waartusschen en waarlangs zich weder tal van sporen bevin
den. Het terrein, waarop deze gebouwen verrijzen zullen,
blijft echter niet aan den verlengden dokdijk bij den Paar
denboek en aan den dijk die daar het IJ zal afsluiten ver
bonden maar wordt een weinig westwaarts doorgegraven
hetgeen, zoodra dat water ophoudt open zeearm ie zijn, geen
bezwaar kan opleveren. Voor den verlengden dokdijk wordt
dat water verdiept tot eene lig-, los- en laadplaats voor sche
pen en zoodanige gelegenheid wordt ook aan de binnenzijde
van het stations-terrein gevormd, tot welke de pas genoemde
doorgraving toegang verschaftzoodat, bedoeld terrein de
gedaante zal verkrijgen van een langwerpig-vierkant schier
eiland, bij het Funen aan het vasteland bevestigd en overigens
van diep water omgeven. Het springt ieder in het oog welk
groot gemak zoodanige inrichting voor de scheepvaart moet
aanbieden. Om het bereiken dezer gelegenheid door vaartuigen
uit de stad gemakkelijk te maken zal, het buiten de wallen
langs den S. Antoniesdijk strekkende gedeelte der Nieuwe-
Vaart behoorlijk verdiept worden.
Achter het Funen buigen de sporen van het goederen
station zich even als die van het personen-stationmaar
natuurlijk van andere zijde naar de Ooster- en Rijnspoor
wegen zoodat daar een vrij groot driehoekig terrein ont
staat waarop locomotieven- of wagenmagazijnenzoo noodig
nog plaats kunnen vinden.
Nog rest ons gewag te maken van een werk aan de west
zijde der stad ten nutte der kleine scheepvaart Om de
ophooping van vaartuigen voor de Eenhoomsluis te vermijden,
is een nieuw vaarwater geprojecteerd uit de Stads-buitengracht
bij de Willémspoortrecht door den in het plantsoen aldaar
bestaanden vijver, met doorsnijding van den Westerdokdijk
naar het Noordzee-kanaalwelke vaart tevensdoor een
zijtak binnendijks om den zoogenaamden Zandhoek (of door
