Span|e.
Portugal.
Wercenijs;«lc blaten.
■Binnenland.
Jngczcrnbctt ^fufcfcctt.
Praktische Yaderlandstudie.
S t a 9 - JJU e uw 0
Het bekende openbaar gemaakte ontwerp der constitutie
is door 22 van de 39 leden der commissie onderteekend.
De minderheid der commissie heeft een protest tegen het in
bet ontwerp opgenomen beginsel der godsdienstvrijheid open
baar gemaakt. Het wordt door de liberale bladen scherp
gecritiseerd.
De genl. Lizarraga heeft midden in de citadel van La
Seo de Urgel een groot kruis van ruwe boomstammen doen
plantenopdat ieder, die door een vijandelijken kogel valt
in den aanblik ervan troost kan vinden.
De genl. Flio is naar het buitenland vertrokkentot her
stel zijner geschokte gezondheid.
Don Cfhrlos heeft het regium exequatur afgeschaft voor de
bullenbrieven en alle verdere stukkenuitgaande van bet
Vaticaan.
Naar men wil heeft don Carlos vóór eenigen tijd een be
sluit genomen voorschrijvendedat op de institutenscho
len seminariën en door notarissenoverheidspersonen pries
ters enz. in AlavaBiseaye Guipuzcoa en Navarre voortaan
in plaats van de castiliaansche de baskische taal zal worden
gebruikt.
Saballs heeft den 11 Juli, uit Ripoll, in antwoord op het
regeeringsbesluit tot het verkoopen van de goederen der
familiëndie norr na 30 Juli zonen bij don Carlos in dienst
zouden hebben, eene dagorder uitgevaardigd, waarin hij aan
kondigt, dat bij de eerste bezitting welke om die reden
wordt geveild, en bij de eerste schatting, welke om dezelfde
reden van eenige familie wordt gehevenal de liberalen
waarvan men zich zal kunnen meester makenover de kling
zullen worden gejaagdbehoudens een uitstel van 3 uren
om zich daarop voor te bereiden. „Al de koninglijkc strijd
machten in dit "Vorstendom zijn belast met de uitvoering
van deze order."
Volgens een „officiéél" carlistisch bericht uit Hendaye van
den 6 Aug., was de kolonel Weyler bij Brega in Gerona door
Saballs volkomen verslagen, met verlies van ongeveer 1000
dooden, gekwetsten en gevangenen. Voorts was de stad S.
Martin de Malda, in Lerida, met hare bezetting, 5 officieren
en 150 soldatenbenevens een groote krijgsvoorraadin
handen der earlisten gevallen. 4000 Manbehoorende tot
het carlistische centrumsleger, zoo luidt het bericht verder,
onder bevel van Alvarez, Adelantoro en Cucalazijn in Am-
pudam [Ampurdan gevallenalom de burgerwacht ont
wapenende en aanzienlijke oorlogsschattingen heffende.
Het carlistische bericht wordtwat de vermeestering van
Malda betreftbevestigd door de tijdingdat de earlisten
33 tot de bezetting behoorende vrijwilligers hebben dood
geschoten.
Genl. Quesadageene troepen genoeg bezittende om Vil-
lareal te behouden is naar Vittoria teruggekeerd. Den
zelfden dag werd de deerlijk gehavende plaats wederom door
de carlistische aanvoerders de Caserte en Moyano bezet
waar Mogrovejo zich met bataljons uit Guipozcoa en Biseaye
bij hen voegde. De gestrengheidwaarmede Quesada de
regeeringsbesluiten toepastwordt voor een groot deel' ont
doken door de bereidvaardigheid, waarmee de junta's en de
invloedrijkste aanhangers van don Carlos den gevraagden
eed van trouw aan Alfonso afleggenzonder daarom na te
laten, de zaak des eersten in het geheim te dienenzoodat
bijkans alleen de arme gezinnenwier zonen onder de op
standelingen strijden, worden uitgedreven.
Don Carlos is met Ferula, Tristany en Beavides, benevens
eene talrijke krijgsmacht Villareal binnengetrokken, waar hij
zijn hoofdkwartier heeft gevestigd.
De bestorming van La Seo de Urgeltegen den 8 aan
gekondigd, is uitgesteld moeten worden wegens het eerst den
10 aankomen van het zware belegeringsgeschutten ge
volge van den slechten staat der wegennog verergerd door
de menigvuldige onweders van dezen zomer. De citadel
schijnt wel voorzien van levensmiddelen en krijgsbehoeften
de artillerie wordt er bestuurd door José Curto, een deserteur
van het alfonsistisehe leger.
De struikrooverij heeft in het zuiden het hoofd op nieuw
opgestokende dagbladen te Valencia en Malaga sporen het
staatsgezag tot onverwijlde maatregelen aanen het gemeen
tebestuur van Valencia heeft, wegens de werkeloosheid der
hooge overheideene soort van veldwacht georganiseerd [het
corps veldwachters, indertijd door Narvaez ingesteld, is na
de September-revolutie afgeschaft],
Het vermoeden dat, het mandement vau den aartsbisschop
van Oporto een verdicht stuk washeeft zich bevestigd.
Het olericale blad Palavrahet orgaan eener catholieke ver-
eeniging te Oportohad voor eenigen tijd eene verdichte
aanschrijving van den minister van binn. zaken openbaar ge
maakt waarin allerlei buitensporige maatregelen tegen de
liberale dagbladen aangekondigd werdenen het Jornal de
Commercio had zulks beantwoord door den aartsbisschop een
manifest toe te dichten.
Andrew Johnson, de 17". President der Unie, als hoedanig
hij Lincolns opvolger en Grants voorganger is geweestis
dezer dagen te Nieuw-York in bijna 67jarigen ouderdom
overleden. Hij was vroeger kleermaker van beroep en had
nimmer ter school gegaan.
Bij de verkiezingen in Kentucky hebben de democraten
met groote meerderheid de overwinning behaald.
In de vallei der Ohio is ongeveer een derde gedeelte van
den" graanoogst door de jongste regens en overstroomingen
vernield. Elders staat de oogst zeer gunstig. Den 6 begon
de rechteroever der Mississippi, in Arkansas, te overstroomen.
Het fregat Gellert heeft last bekomen om naar Tripoli te
gaanten einde een onderzoek in te stellen naar de belee-
diging, den americaanschen consul aldaar aangedaan.
Consuls. Den 3 heeft aan het ministerie van buit. zaken
de onderteekening plaats gehad van 2 conventiën tusschen
Nederland en Italiëtot regeling der rechtenvoorrechten
en vrijdommen der wederzijdsche consulaire ambtenaren in de
beide Rijkenen tot regeling der voorwaarden van toelating
van consulaire ambtenaren vau Italië in de voornaamste havens
der nederlandsche overzeesche bezittingen.
Staten-Generaal. De minister van binn. zaken heeft
geantwoord op het Afdeelingsverslag der 2". Kamer betref
fende het wetsontwerp op het hooger onderwijs. De minister
heeft verschillende wijzigingen in zijn ontwerp gebracht en
een nieuw aangeboden. De aansluiting der gymnasiën aan
de hoogere burgerscholen is geregeldmet verlenging van
den cursus der gymnasiën van 6 tot, 7 jaren; in gemeenten,
waar eene h. b. school bestaatkunnen gymnasiën met 5ja-
rigen cursus worden ingesteldin gemeenten van minder
dan 20000 zielen progymnasiën. De minister handhaaft de
bestaande hoogeseholen. Hij wil het afzonderlijk onderwijs
in de godsdienstwetenschap doen vervallenmaar, als maat
regel van overgang, gedurende 5 jaren de theologische facul
teit op den tegenwoordigen voet laten voortbestaan.
De 2e. Kamer heeft den 10 hare werkzaamheden hervat.
Bij de Kamer zijn ingediend wetsontwerpenstrekkende
om aan het dep', van marine de beschikking te verlcenen 1
over f 211,434,27%ontvangen voor verstrekkingen aan
particulierenen tot goedkeuring van 2 credietensamen
van 220,000door den gouv.-genl. geopend boven de in-
dische begrooting voor 1875 voor buitengewone uitgaven
ten behoeve der zeemacht in de wateren van Atchinte
vinden uit andere begrootingsposten en uit den koffieverkoop.
Den 12 is met 43 tegen 26" st. aangenomen een voorstel
van den heer Godefroi tot verzending der kiestabel naar de
afdeelingen, en met 37 tegen 32 st. verworpen een voorstel
van den heer Kierstrasz tot behandeling der judiciëele ont
werpen nog in deze zitting. Een voorstel van den heer
v. Houten, om het spoorwegontwerp-Aayjpe^e in de openbare
vergadering aan de orde te stellen en de behandeling van
het regeeringsontwerp in de afdeelingen tot een nader te be
palen dag uittestellenwas vooral door den minister van
binnenl. zaken bestreden en door den voorsteller ingetrokken.
Benoemingen. Tot hoogleeraar in de faculteit van be
spiegelende wijsbegeerte en letteren aan de hoogeschool te
Leiden is benoemd dr. P. de Jong, thans hoogleeraar te
Utrecht.
De heer Douwes Dekker (Multatulï) heeft de benoeming tot
lid der Maatsch. van Ned. Letterkunde niet aangenomen.
De heer Beerenbroekburgemeester van Roermonde, heeft
zijne herkiezing tot lid van den gemeenteraad niet aangeno
men en de heer Michiels v. Kessenich heeft zijn ontslag ge
nomen als wethouder en raadslideen en ander ten gevolge
van de niet-herkiezing der niet-ultramontaansche leden Bloe
men en Fouquetwelke laatste tevens wethouder was;
Gedenkteeken voor Prop. Kaiser. Den 11 is in de
sterrewacht te Leiden de daarin geplaatste buste onthuld en
aan die instelling overgedragen. B. en W. van Leiden heb
ben den gemeenteraad voorgesteldom de thans gedempte
Cellebroersgrachtdie toegang geeft tot de sterrewacht, den
naam te geven van „Kaiserstraat."
Belastingen. De gemeenteraad van Arnhem heeft be
sloten tot de heffing eener belasting op de honden.
Militaire zaken. Ten gevolge van het stilstaan van
eenige fabrieken in Belgie worden dagelijks door belgische
wervers tusschen de 50 en 70 belgen te Harderwijk aange
bracht. De wervers krijgen, behalve de f 10 aanbrenggeld,
f 75 van het handgeld van eiken goedgekeurden man.
Schutterijen. Bij kon. besluit van 24 Juli is vernietigd
het besluit van B. en W. van Maastricht van 14 Mei j.L,
betrekkelijk den aan den commandant der d.d. schutterij al
daar verstrekten last, tot het doen vergezellen der algemeene
processie van den H. Servatius door 2 compagniën van de
onder zijne bevelen staande schutterij en zulks omdat de
bevoegdheid, bij de wet van 1827 aan B. en W. gegeven
tot bet inroepen van de hulp der schutterij ter verzekering
der orde en rustbij art. 184 der gemeentewet uitsluitend
op den burgemeester is overgegaan.
Onderwijs. De gemeenteraad van 's Gravenhage heeft
den 10 besloten tot opheffing van de gemeente-gymnastiek-
school.
De algemeene vergadering der Maatschappij tot Nut van
't Algemeen, den 11 te Amsterdam gehouden, heeft met,
545 tegen 237 st. aan het departement Groningen eene sub
sidie van f 10000 toegestaan voor de oprichting eener kweek
school voor onderwijzeressenwelke subsidie vervalt als op
1 Jan. 1877 geen begin van uitvoering is gegeven aan de
oprichting.
Kerkelijke Zaken. Den 12 is het 200jarig bestaander
Portug.-Israël, synagoge te Amsterdam, in het prachtig ge
decoreerde kerkgebouw, gevierd met het houden eener rede van
den heer mr. J. L. de Leao Lagma, voorafgegaan door psalm
gezang en gebed (door koor met orchest), aanvaarding der
feestgeschenken (zilveren kroon voor een wetsrol en gouden
handwijzer tot het lezen van dien rol), en gevolgd door de
onthulling (door den burgemeester) van 2 gedenksteenen
aanbieding van een album met de namen van de schenkers
dezer steenengezangen en gebed. Het dagelijksch bestuur
der hoofdstad, de kerkeraden der waalscheevang.-luthersche,
doopsgezinde eu remonstrantsche gemeenten (die der ned.-
herv. gemeente had in spijt van eenige predikanten en vele
ledendie zulks in adressen van gelukwensching hebben
doen blijkenvoor de uitnoodiging bedankt), do militaire
autoriteitende overheden van de beide israël. gemeenten
te Amsterdam en van die te 's Gravenhage woonden de
plechtigheid bij. De geheele wijk was met vlaggen getooid.
De heer O. heeft zijn kasteel te Oosterhout uit de hand
verkocht. Het zal worden ingericht tot een klooster voor
duitsche religieusen.
De buitenplaats „la Grande Suisde" te Maastricht is ge
huurd door de franciscanessen van Nonnenwerthdie er een
pensionaat zullen vestigen.
Aanbestedingen. Den 5, door het gemeentebestuur van
Opsterland het bouwen van een post- en telegraafkantoor
te Gorredijkminste inschr. E. Kuipers te Heerenveen, voor
f 21.720.
Den te 's Gravenhagehet bouwen eener school voor
lager onderwijs aan de Heemsterhuisstraatminste inschr.
J. A. Raasveldvoor f 54,400.
Te Hoorn het oprichten van een gebouw voor het stoom
gemaal tot zuivering der riolen, aan M. Godvliet en P. J.
Blauw, voor f 12,533; de levering der maehineriën aan de
naaral. vennootschap nla Plandre», te Gent, voor f 10,770.
Giften. Een vocaal- en orgelconcertden 6 door den
heer JBasliaans Jr. in de Groote kerk te Haarlem ten
behoeve der overstroomden in Erankrijk gegevenheeft
zuiver ruim 200 opgebracht.
Den 7 was bij de amsterdamsche commissie tot hetzelfde
doel ontvangen f 9630,23% en fr. 1054,50; daaronder eene
gift van f 1000. Sedert deze opgaaf zijn bij den heer
JBarge uit Zeist van een onbekende nog ontvangen 5 bank
biljetten elk van f 1000.
Op een óoncert, te 's Hertogenbosch door de muziek der
guides van Brussel gegeven, is door de leden der commissie
voor den watersnood in Frankrijk eene collecte gehouden
die f 257 heeft opgebracht.
Te Gorinchem heeft de commissie eene collecte langs de
huizen gehouden welke f 430.91 heeft opgel'everd.
i Wijlen mej. A. E. Craandijk te Soest heeft vermaakt aan
de herv. diaconie aldaar en de doopsgez. armen te Amster
dam elk 1000, aan de "Vereeniging voor ziekenverpleging
te Amsterdamhet instituut voor blinden aldaar, het doof
stommen-instituut te Groningen het Ned. Bijbelgenootschap
en het Ned. Zendelinggenootschap elk 500; en voorts aan
verschillende instellingen een zestal kleinere legaten.
Geschenken. De kunstschilder Gabriel Max te Munchen
heeft aan den dierentuin te Amsterdam eene schilderij ver
eerd voorstellende een dooden orang-otang.
Arbeiderskwestie. Den 8 is te Amsterdam door 250
timmermans-gezellen eene vergadering in de open lucht ge
houden wegens de weigering hunner bazen om het loon
van 18 tot 22 cents per uur te verhoogen. Met alg. st.
werd beslotengeen genoegen te nemen met de weigering,
en de patroons door eendrachtige samenwerking' te noodza
ken, het verzoek in te willigen. Met inbegrip der nieuws
gierigen telde de meeting 1200 menschen.
Rampen. Den 8 heeft boven Utrecht en andere plaatsen
een onweder gewoed, vergezeld van hevigen regen en hagel,
waardoor veel splwde aan bootuen en planten is toegebracht
en een zeer groot aantal glasruiten verbrijzeld zijno.a. in
den Hortus ongeveer 2000. Er vielen ruim 74 kannen water
op de vierkante el. De Maliebaan stond bijna geheel
blank. Te Markelo is door den bliksem eene boerenwoning
verbrandalsmede eene daarbij staande schuur met 25 scha
pen. Mede verbrandde aldaar eene turfschuur met, 60000 tur
ven. Te Lent zijn 3 gebouwen achter elkander getroffen en
verbrandbij Raalte 2 hooibergenterwijl aldaar eene koe
in de weide doodgeslagen werd. Te Minnertsga werd een
werkman vlak voor zijne woning gedood. Te Wijeken is
een gebouwonder Bemmel en aan de Bilt-, bij Utrecht',
zijn hofsteden getroffenmaar niet m brand geraakt; bij die
te Bemmel is echter een hooiberg verbrand even als een
varkenshok aan den weg van Grave naar Nijmegen. Aan den
voet van den berg, waarop het hotel Berg-en-Dal, bij Nij
megen staatis de bliksem wel 20 malen neêrgeslagen. Te
Nijmegen zijn vele kelders volgeloopen en in het verzakkend
gedeelte der Waalkade 2 groote gaten ontstaan.
Den 12 zijn de toren en daken der luthersehe kerk te Ber
gen op Zoom door den bliksem vrij erg beschadigdzonder
dat er echter brand ontstaan is.
Eene zware gasontploffing in een huis op de Warmoes
gracht te Amsterdamden 9 heeft de binnenmuren zwaar
beschadigd en alle vensterruiten van dit en van 2 andere
perceelen doen springen. Door het onverwijld afsluiten van de
hoofdkraan der gasleiding is het gelukt, brand te voorkomen.
In den vroegen morgen van den 9 zijn te Schijndel ver
brand de stoomgraanmolen van J. A. v. d. Schroot en 2 nabij
staande huizeneen en ander verzekerd.
In den nacht van 1112 is de houtzaagmolen „de Huis-
musch" te Westzaan, van den heer A. de Lange, door het
heetloopen van de as, afgebrand.
Rechtszaken. De Koning heeft afwijzend beschikt op
het verzoek om gfatie van Jacob Wolff, te Zwolle, voor
malig directeur der Overijselsche Bank.
De kantonrechter te 's Gravenhage heeft den 5 den heer
Oscar Carré veroordeeld tot eene boete van f 10wegens
het doen werken op 10 en 14 Mei van 2 kinderen beneden
de 10 jaren in zijne inrichtingen hem vrijgesproken op de
aanklacht wegens het optreden van kinderen in het ballet
„Asschepoester." De heeren Blanus en Hamida werden vrij
gesproken daar het niet bewezen wasdat het 8jarig doch
tertje van den laatste arbeid verrichtte en in hunne dienst was.
De bekentenis van den te Samarang overleden militair
schijntblijkens te 's Gravenhage ingewonnen inlichtingen,
niet te slaan op den moord van mevr. v. d. Kouwen en hare
dienstbodemaar op den kort daarna bedreven moord van
een meisje nabij de Geestbrug, dat met eenige kolonialen uit
gegaan was en wier lijk deerlijk verminkt, uit de vaart bij
die brug is opgehaald.
De koopman in aardewerk te Bergen op Zoomwiens
dood werd toegeschreven aan mishandeling door zijnen broe
der en concurrentis, volgens de verklaring van den ge
neesheer, overleden aan longontsteking.
Het kantongerecht te Hoorn heeft 2 sigarenfabrikanten
ter zake van overtreding der wet op den arbeid van kinde
ren veroordeeld tot 6 boete of 2 dagen gevangenisstraf.
Misdrijven. Den 8 's avonds heeft in de Foeliestraat
te Amsterdam eene hevige vechtpartij plaats gehad tusschen
christenen en israëlietenwaarbij zelfs een bijl als wapen
gebruikt werd, waarmede een israëliet, verwond is. Aan
eene sterke polieiemacht gelukte het spoedigde rust te
herstellen. Als oorzaak van den twist wordt genoemd de
ongepaste handelwijze van een israëliet tegenover een chris
tenmeisje, dat aan den'arm van haren vrijer door de buurt
wandelde.
Te Utrecht hebben den 10 en 11 nog al ernstige op-
loopen en samenscholingen van eene groote menigte plaats
gehad voor de woning van den broodbakker de Laat op de
Vischmarkt, die de verkeering wil beletten zijner minder
jarige dochter met zijn vroegeren bediendedie van eene
andere geloofsbelijdenis en merkelijk ouder dan het meisje is,
Er werden glasruiten verbrijzeld pn met- straatsteenen ge
worpen waardoor een agent aan het hoofd getroffen is
zoodat de policie de menigte met de wapenen heeft moeten
uiteendrijven. Wijl de vader den 10 met, zijne dochter uit
de stad wasvermoedde mendat hij haar in een klooster
trachtte te doen opnemen's avonds keerde hij echter met
haar terugen moest hij onder bescherming der policie naar
zijne woning gevoerd worden.
KoLONlëN. De indisehe regeering heeft uit Amboina eene
expeditie van 150 man infanteriemet eenige artillerie en
de noodige alfoersche hulptroepen uit Ternate en Tidore
gezonden ter kastijding der berg-alfoeren op Ceramdie
den 9 Dec. een inlandsch soldaat van het garnizoen teWa-
haai vermoord, sedert eene overmoedige houding aangenomen
en de strandnegorijen onveilig gemaakt hadden. Aanvankelijk
zijn goede berichten van de expeditie ontvangen; eene vij
andelijke negorij is verlaten bevonden en bezeteene andere
is stormenderhand, met verlies van 2 dooden en 2 gekwetsten,
ingenomen. De gezondheid en de geest der troepen en der
bevriende bevolking waren zeer goed.
Atchin, 4 Aug. Kleine patrouilles hebben den vijand nog
al benadeeld door het vernietigen van eenige versterkingen
en het verbranden van verscheidene woningen. Evenwel
blijft de vijand vele onzer posten beschieten. Choleragevallen
komen mog dagelijks voor, maar overigens wordt de ge
zondheidstoestand gunstiger en is de sterfte betrekkelijk gering.
Ter gelegenheid van het 25jarig jubilé van prins Hendrik
als stadhouder van Luxemburg, wordt door den boekh. C. v.
Bentum te Utrecht uitgegeven een gegraveerd portret van
Z.K.H., gevolgd naar eene schilderijwaarvoor de prins
geposeerd heeft. Zeer velen zullen zich voorzeker de beel
tenis aanschaffen van den hooggeachten Vorstdie zich steeds
beijvert om tot heil des vaderlands zijne beste krachten aan
te wenden.
De aandacht van ouders en voogden verdient gevestigd te
worden op de Kweekschool voor Zeevaart te Leidenonder
bescherming van Z. M. den Koning en onder het beheer
eener commissiewaarvan prins Hendrik eere-voorzitter is.
Het doel dezer instelling is om knapen van 13 tot 17 jaren,
uit den behoeftigen stand die geschiktheid en neiging voor
de zeedienst hebbenvoort te helpen om eene eervolle en
nuttige betrekking te bekomen. Zoodanige knapen brengen
een proeftijd van 4 of 6 weken aan de kweekschool door
waarna zij gekeurd worden en alsdan voor 10 jaren in
's Rijks dienst kunnen tredenen van dat oogenblik af
voor rekening van het Rijk komen, met ontvangst van/30
premie en eene maandelijksche soldij van f 8, om, na nog
een half jaar aan de kweekschool te zijn opgeleidplaatsing
als jongen of lichtmatroos te vinden. Gedurende de proef-
weken moet 60 c. daags vergoed worden alzoo hoogstens f 25,
een bedrag, dat wel altijd zal te vinden zijn. De kweek
school heeft sedert hare oprichting in 1856 reeds 1137 kna
pen voor de marine en (doch bij uitzondering) 65 voor de
koopvaardijvloot opgeleid. Zij is tot stand gekomen en
wordt onderhouden van liefdadige bijdragen door subcom-
missiën (ons vaderland telt er 29 in verschillende plaatsen)
en particulieren bijeengebracht. Aan het lidmaatschap is
de betaling eener jaarlijksche bijdrage van minstens 2,50
ten behoeve der hoofdkas verbonden.
De heer J. J. Cremer is bezig de laatste toetsen te leggen
aan zijn nieuwen romanwaarvan de stof ontleend is aan
de tooneelwereld alzoo een voor onze romanlitteratuur ge
heel nieuw genre. Naar wij vernemen zal dit werk van
onzen zoo begaafden novellist eerstdaags als feuilleton iii
het Aieuws van den Dag verschijnen.
Onder dezen aardigen en in het oog vallenden titel schrijft
een te Méran verblijf houdende Duitscher in een der jong
ste nummers van die Gartenlaube omstreeks het volgende:
Op een warmen Julidag van het vorige jaar zat ik
voor een der buiten-herbergen alhier de schaduw, en het
schoone uitzicht te genieten toen niet zonder het noodige
gedruischeen met stof bedekt en door de zon verbrand
gezelschap van twaalf koppen het hek binnenkwamtien
meestal forsche jongens van 16 a 17 jaren, met twee ge
leiders, waarvan de ééne weinig ouder dan de jongelieden
zeiven scheen en de ander misschien 40 jaren telde. Allen
hadden eene reistasch (een zoogenaamden „tornister") op
den rugen een stevigen alpenstok in de hand. Zij zochten
niet lang naar een plaatsje om zich neder te zetten, wierpen
vlug hun tasschen en hun hoeden van zich veegden zich
het voorhoofd af, en keken met verlangende blikken naar de
intusscben bestelde verkwikking. Blijkbaar was een frissche
dronk bier hier geen weelde. Het eerste glas ging zonder
spreken naar binnen. Het tweede smaakte wellicht nog be
ter; en na het derde klonk uit de opgefrischte kelen van een
goed bezet en welgeoefend dubbel kwartet, de schoone me
lodie van een Zwitsersch volkslieddat door de talrijke
overige gasten met luiden bijval vereerd werd.
Terwijl zich daarna de jongelieden in een druk gesprek
over de dien dag doorleefde avonturen mengdenhad ik
kennis gemaakt met hun Mentor, en van hem vernomen dat
het gezelschap uit de beide hoogste klassen van de Bernsche
kanton-school bestonden bezig wason Staats kosten een
voetreis naar Venetie te doen.
„Naar Venetie? En te voet?" vroeg ik verwonderd.
„Jawel, Mijnheer!" antwoordde de onderwijzer opgewekt,
„slechts een paar korte afstandenb.v. tusschen Botzen en
Trentedenken wij per spoortrein af te leggenmaar heb
ben overigens de dagreizen zoo verdeeld, dat wij juist in
veertien dagen het doel van den tocht kunnen bereiken.
Er zijn op het oogenblikvoegde hij er bij, „nog verschei
den andere reisafdeelingen van onze school op marsch, doch
dit is voor kleinere toeren."
Daar hij zag dat ik veel belang in de zaak steldever
telde bij mij o.a. nog het volgende
„Het uitdeelen van prijzen is gelukkig sinds lang bij ons
afgeschaft. In de plaats daarvan zijn de schoolreizen geko
mende beste, duurzaamste belooning die den leerling, als
aandenken aan zijn schooltijdin het leven meegegeven kan
wordenen tegelijk het krachtigste middel om het vaderland
in telkens ruimer kringen te leeren kennen en met bewustzijn
liefhebbeu. Het recht om aan deze reizen deel te nemen
moet natuurlijk door goed gedrag en vlijt verdiend worden
maar vooreerst is alles zóó ingericht dat de demoraliseerende
naijver, door de prijsuitdeelingen opgewekt, vermeden wordt;
en ten andere zijn de vereischten zoo gesteld, dat ieder leer
ling die het niet al te bont maaktgemakkelijk elke onzer
vier reizen ééns mee kan doen. Onze inrichting n.L, tegelijk
Gymnasium en „Reaalschool," bevat zestien klassen: acht voor
letterkunde en acht voor natuurwetenschappen enz., en de
zeven hoogste klassen van beiden vormen ieder vier reisaf
deelingen de twee onderste klassen moeten natuurlijk in
het eerste schooljaar hun reis eerst verdienen. Het laagste reis
gezelschap nuuit een onbeperkt aantal van de jongste
leerlingen bestaandemaakt eene wandeling van éénen dag
het daaropvolgendeuit hoogstens twintig man bestaande, is
twee dagen onderweghet derdedat er niet meer dan
twaalf mag tellenblijft zes of zeven dagen uiten het
hoogste, ook van twaalf, maakt „de groote reis," van veer
tien dagen. Op die manier groeit de reis met de lichamelijke
en geestelijke krachten van de jongens. Yoor de gezamenlijke
acht reisafdeelingen wordt eene som van 3500 fr. uitgetrok
ken en dat is voldoendeniet voor reizen van weelde
dat moeten het ook niet worden, maar voor de eenvou
dige behoeften van onderwijzers en leerlingen. Wij echter
vormen eene buitengewone reisafdeeling en doen een soort
van proefnemingmet. ons twaalven eene vierweeksche reis
voor 1000 fr. Het is dan ook bij uitzondering, dat wij
zoover van huis gaande drie laagste afdeelingen blijven
altijd binnen de vaderlaudsche grenzenen ook de hoogste
komt anders nooit verder dan SavoyeBoven-Italie of Ti-
rol. - Kennismaking met het vaderland blijft altijd hoofdzaak.
Sedert heb ik mij gedeeltelijk door mededeelingenge
deeltelijk met mijn eigen oogener van kunnen overtuigen
hoezeer deze schoolreizen in de laatste jaren in Zwitserland
algemeen geworden zijo. Vooral in de buurt van Bern en
op de klassieke punten van het Vierwalds1atter-meer ontmoet
men in Juni en Juli dagelijks „reizende scholen" van allerlei
soortlageren en koogerengymnasiën en seminariënjon
gens-, meisjes- en gemengde scholen, allen stralend van ge
luk en blijde in het voorrecht van hun schoone vaderland
door eigen aanschouwing te mogen leeren kennen. In de
groote steden, voornamelijk in «Bern-, komt men telkens ver
sierde wagens vol kinderen tegen, die met verbazing en be
wondering de stadswereld aanzienin welker winkelstraten
en leerrijke museums zij zich vermaken en ontwikkelen. Bijna
overal in Zwitserland zijn deze reizende scholieren welkome
gasten. Spoorweg- en stoombootdirectiën stellen voordeelige
voorwaarden. Zelfs logementhouders toonen dikwijls dat zij
een mensckehjk hart hebbenkortom overal begunstigt men
deze voor de ontwikkeling van het jeugdige geslacht zoo
uitnemende zaak.
Het veelzijdig nut daarvan aantetoonen is waarlijk wel
overbodigdat nut te betwijfelen zou twijfel wezen aan bet
nut der eigen aanschouwing der zelfgemaakte ondervinding,
aan het nut van het reizen in het algemeen. "Waartoe ech
ter gebeurt dit niet eveneens in Du'itschland Dus besluit
de Duitscher; en wij kunnen er aan toevoegenZou dit
zelfde niet ook in ons land op groofer schaal kunnen ge
schieden dan thans reeds hier en daar, voornamelijk door
particulieren beproefd wordt
Z. M. heeft tot leeraar aan 's Rijks hoogere burgerschool
te Gouda benoemd de heer A. Langerhuizen v. XJven.
Tot lid der commissie tot het afnemen van het verge
lijkend examen voor de betrekking van adspirant-ingenieur
van den waterstaat is benoemd de heer ingenieur J. M. F.
Wellan alhier.
Na eene drukkende hittte van enkele dagen, ontlastte
zich 1.1. Maandag boven deze stad. een hevighoewel niet
lang aanhoudend onweder, vergezeld van hagelslag. De on-
middelijk op den bliksem volgende knallende donderslagen
deden het gevaar als zeer nabij kennen. Dit bleek ook door
het treffen vau een pakhuis nabij de gasfabriekde bliksem
