7
puttelijk geduld, en zoo hier de toegang was versperd, dan eene
andere gezocht; zoo hier de tegenstand onwrikbaar bleek, dan
maar ginds het beproefd met kans op beteren uitslag: het heilige
vuur der vrijheid bij het geheimzinnige licht der hoop op een ein-
delijke zegepraal. Sterke wilskracht, de banier der vrijheid moest
zich ontplooien; werkkracht, het zaad der vrijheid moest worden
uitgestrooid; draagkracht, zij wisten het: „wie het meest kan lij
den, brengt het meest tot stand;" veerkracht, buigen ja, en dan
nog alleen tijdelijk en in den grootsten nood maar brekendat
nooitO zegt, waren ze niet groot, reuzengestalten, die
met reuzenkrachten, reuzenwerk verrichtten?
ReuzenwerkjaAchhet behoeft immers niet uitvoerig te
worden geschetst, waarin dat werk bestond, geschetst voor ons,
die nog eiken dag de vruchten van hun werk ruimschoots genie
ten Onze volksvertegenwoordiger Mr. W. tan der Kaat schreef
het eenmaal ter neder 1): „Wat vroegen onze Nederlanders in
„de 16e eeuw? Vrijheid staatkundige en godsdienstige vrij
heid. Reuzenschreden waren er gedaan op het gebied van alge-
„meene beschaving en verlichting. Daardoor waren nieuwe be
hoeften ontstaandie echter alle voor hare vervulling niets an-
„ders noodig hadden dan vrijheid vrijheid, om zich te kunnen
„ontwikkelen zelfstandig onbelemmerd vrijheidom de kracht,
„die men in zich gevoeldete kunnen gebruiken ruimte om
„de nieuwe vleugelen van den geest te kunnen beproeven, om
„ze naar hartelust te kunnen uitslaan." Dat vraagden zijzij
dat kleine volkhet eerst en het dringendst. En toen men wei
gerde en weigeren bleef het gevraagde hun te geventoen namen
zij eindelijk waar zij recht op haddenten koste van veel arbeid
veel strijdveel bloedveel tranen. En toen zij het genomen
hadden eenmaal, was er geen macht op aarde meer, die het hun
ontrukken kon. En ze mochten dien behaalden buit soms öf niet
öf verkeerd gebruikenwee hem die aan hun heiligen schat de
heiligschennende hand dorst te slaanhij werd gewaar, dat in en
door de worsteling het volksbewustzijn was ontwaakt, de volks
kracht was geboren en groot gewordenzij hadden geleerd wat
zij wilden en wat zij vermochten. Eigenaardig schouwspel inder
daad een volk dat de kinderschoenen uittrekt en man wordt
man vol ernst en geestkracht,' of wilt ge liever een slaaf, die
zijn ketens verbreekt en zich vrij maakt uit eigen beweging, uit
ingeschapen dorst naar vrijheid. Want niet van anderen hadden
1) Tegen Aliierdingk Thijm p. 27.
