No. 1.
EenenTachtigste Jaargang.
1879.
ZONDAG
tt
5 J A N U A li I.
Voortplanting van het Moham
medanisme.
il randwee r.
Inschrijving voor de Nationale Militie,
SSÜcïïclijkschc Berichten
ISinncnSaml.
Juyczonöen i&mkkctt.
jEttl lliiinaar eene inrichting van
hoorei* onderwijs behouden
L
M A A II S n I I 0 II II A A T.
Deze Courant wordt wekslijks uitgegeven en is verkrijgbaar op Zaterdag
avond te 7 uren. Prijs per kwartaal f 0,83, franco per post f
afzonderlijke nommers A Cents.
Brieven franco aan de Uitgevers HE HM'. COSTER ZOON.
De Advertentiën kosten van 1-5 regels f 0,75, voor elke regM nieer 15
Cents; groote letters naar plaatsruimte. Bij inzending tot Zaterdag namiddag
1 uur, wordt voor de plaatsing in bet eerstvolgend nommer ingestaan;
ingezonden berichten een dag vroeger.
Bij deze Courant behoort een bijbladbevattende
wekelijksche berichten.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van ALKMAAR
Gelet op de bepalingen van de verordening op bet beneer
en behandelen der brandbluschmiddelen, vastgesteld 6 Maart
1872 (Gemeenteblad No. 101).
Roepen bij deze op
Alle te Alkmaar wonende manspersonen, tusschen 20 en
60 jaren onverschillig of zij bij de brandweer ingelijfd
daarvan vrijgesteld of buiten oproeping gebleven zijn, of
meenen reden tot vrijstelling te hebben
om zich in Januarij 1879 ter gemeente-secretarie voor de
dienst van het brandwezen te laten inschrijven op Dings-
dag, Woensdag en Donderdag van iedere week, des mor
gens van 10 tot 2 ure of 's avonds van 6 tot 7 ure.
Burgemeester en Wethouders herinneren dat;
1°. verzuim van aangifte indienststelling zonder loting ten ge
volge heeft
2°. bij de inschrijving tevens de redenen tot vrijstelling moeten
worden opgegeven.
Burgemeester en W ethouders voornoemd
Alkmaar, A. MACLAINE PONT.
17 Dec. 1878. De Secretaris,
NUHOUT VAN DER VEEN.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van ALKMAAR
brengen ter kennis van belanghebbenden, dat van 1 Januari
1879 de stads-apotbeek gedurende de maanden November,
December, Januari en Eebruari geopend is op Werkdagen
's morgens van 9 tot 2 en 's namiddags van 1 tot 7 uren
en op Zondagen, van 9 tot 1 en 's namiddags van 4 tot 6 uren
en gedurende de overige maanden des jaars, op Werkdagen,
's morgens van 8 tot 2 en 's namiddags van 4 tot 7 uren
en op Zondagen, 's morgens van 8 tot 1 en 's namiddags
van 4 tot 6 uren dat buiten die uren aangeboden recepten
niet gereed worden gemaakttenzij de geneesheer daarop
geschreven heeft dringend noodzakelijk dat de stads-apotheker
bevoegd is van andere recepten,'s avonds na 6 uren door
de geneesheeren afgegeven de aflevering tot den volgenden
morgen uittestellen.
Burgemeester en Weihouders voornoemd
Alkmaar, A. MACLAINE PUNT.
81 Dec 1878. De Secretaris,
NUHOUT VAN DER VEEN.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van ALKMAAR
brengen ter algemeene kennis
Dat beden op de gemeente-secretarie ter visie is gelegd
het aan hen ingediende verzoek met de bijlagen, van H.W.
HOLZMULLER, Winkelier te Alkmaar, om vergunning tot,
bet oprigten van eene bergplaats van petroleum en eene
koflieboonenbranderij in het perceel aan de Mosterdsteeg
Wijk C, No. 459, en dat op Zaturdag den 18 Januari 1879,
's middags ten 12 uren, ten raadhuize gelegenheid wordt
gegeven om tegen het oprigten van die bergplaats en die
koffieboonenbranderij bezwaren in te dienen.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
Alkmaar, A. MACLAINE PONT.
4 Jan. 1879. De Secretaris,
NUHOUT van der VEEN.
gedurende de maand Januari, op Dingsdag en Vrijdag,
des namiddags van 5 tot 7 ure.
Zij, die over 1878 iets te vorderen hebben van de STADS
APOTHEEK worden dringend verzocht hunne rekeningen
inteleveren bij den heer J. Mesman Nz. alhier, vóór 10 Ja
nuari 1879.
P O L I C I E.
Ter terugbekoming is aan bet Commissariaat van Polieie
het navolgende voorhandenalseen geruiten kinder-omslag
doek een bruine parapluieeen oorbelletjeeenige sleuteltjes
een halsdoek een verlofpas van een matroos, een pak goed en
een gouden speld met juweelen steen.
Terwijl de macht van den Beheerscher der Geloo-
vigen meer en meer wordt geknakt en beperkt, en
de Mohammedaan overal waar hij met Christen-volken
in aanraking komtmoet wijken en zich onderwerpen,
trekt het meermalen de aandacht, dat niet alleen de
belijders van den Islam er niet aan denken zich tot
den godsdienst van het de wereldoverheerschende ras
te bekeerenmaar dat zij zelfs hunne pogingen tot
bekeering van heidenen in den regel met gunstiger
uitslag bekroond zien, dan waarin de Christenen zich
bij dat werk mogen verheugen. In Europa hebben
zij nooit eenige moeite gedaan om de onderworpen
Christen-stammen hun geloof te doen aannemen. Zij
hadden er geen belang bi]. Zij lieten de Christen
honden belasting betalenen hieven tienden van alle
Christen kinderenom er soldaten van te maken en
het corps Janitsaren voltallig te houden. Waarom
zouden zij het aantal dier slaven verminderen? Toch
gingen in de 16de en 17de eeuw duizenden Christe
nen in het oosten tot het Mohammedanisme over,
daartoe genoopt door hun ellendig lot en de wanhoop
aan een betere toekomst. Bekeeringen van het Mo
hammedanisme tot het Christendom doen zich echter
niet voor. Al moge den zoon van den Islam in
Europa de heerschersstaf uit de handen vallen, al
is hij in Afrika onder voogdij geplaatst, al wordt hij
in Midden-Azië en m Indië door Europeesche Chris
ten-volken geregeerd hij valt niet af van zijn geloof.
Maar ook waai* hij dat geloof tracht uit te breiden
slaagt hij gelijk wij zeidengewoonlijk beter dan de
Christen-zendeling. Onder de negervolken in Afrika
wint de godsdienst van Mohammed steeds meer veld,
terwijl de aanwinst van het Christendom er onbedui
dend is. Het feit verdient ongetwijfeld onze aan
dacht. Wat mag er de reden van zijn? Het is waar,
dat sommige Christen-zendelingen er een vreemde
bekeeringstheorie op na houden. Zoo hebben wij dezer
dagen in de dagbladen gelezen, dat op het eiland
Nieuw-Brittanië vijf inlandschetot het Christendom
bekeerde onderwijzers door de inboorlingen zijn ver
moord en opgegeten. Vreeselijk, afschuwelijk, maar
niet geheel onverwacht. Men wistdat men met
menschenetera te doen had. Wat nu volgt verdient
echter niet minder sterke afkeuring. De Engelsche
missionaris deelt zelf medeen schijnt er zich op te
beroemendat hij in der haast zoovele gewapende
heeft verzameld als hij bijeen kon krijgen, en daarmee
den inboorlingen een gestrenge tuchtiging heeft toe
gediend. Vijftig a tachtig zijn er door zijn legertje
omgebracht. Te recht hebben zich in Engeland stem
men tegen deze handelwijze verheven en de aandacht
van de Regeering er op gevestigd. De bekeeriüg
door het zwaard is niet meer van onzen tijd en die
het Christendom aan menscheneters wil verkondigen,
weet aan welke gevaren hij zich bloot stelt. Hij zij
voorzichtig, of, acht hij het gevaar al te groot, hij
blijve thuis. Niemand dwingt hem. Het staatsgezag
voert nu eenmaal oorlog, tuchtigt, doet zijn grootere
macht gevoelen en brengt aldus tot onderwerping
maar particulierenreizigers die de binnenlanden van
Afrika willen doortrekken, of zendelingen die heide
nen willen bekeeren, hebben daartoe geen recht.
Evenwel kan in dergelijke handelingen de reden
niet worden gezocht, waarom de Mohammedanen
meer vruchten van hun bekeeringswerk oogsten dan
de Christenen. Het is toch bekend, dat de volge
lingen van den Profeet het zwaard tot de geoorloofde
middelen rekenen om het rijk der geloovigen uit te
breiden. De reden moet dus elders liggen. Dat de
negerslaaf in Amerika zich tot het Christendom liet
bekeeren, kan weinig gewicht in de schaal leggen.
Zijn treurig lot op aarde, waarin geen verbetering
mogelijk bleek deed hem de troost aanvaarden van
een godsdienst, die hem berusting leerde en de hoop
gaf op een toekomstige gelukzaligheid. Maar bij de
vrije negervolken in Afrika is het anders gesteld
Een neger van zuiver Afrikaansehen oorsprong, zelf'
Christen vroeger directeur van de Presbyteriaansche
school in Liberia, later consul van die republiek in
Engeland, verzekert ons, dat, ofschoon West-Afrika
reeds gedurende 300 jaren met het Christendom in
aanraking is geweest, geen enkele stain, geen enkel
invloedrijk opperhoofd den godsdienst der Europee
sche zendelingen heeft aangenomen, terwijl de krach
tigste en ondernemendste stammenen daaronder het
eenige volk dat begrip heeft van een Staat en van
maatschappelijke orde, tot het Mohammedanisme be-
hoorenwaarvan hij getuigtdat het de grootste
steden in het hart van het werelddeel heeft gebouwd
en bevolkt, de belangrijkste handelsbetrekkingen heeft
doen ontstaan, dagelijks zielen wint onder de heide-"
nenen algemeen geëerbiedigd wordt, ook door die
Afrikanen die zich nog niet aan de heerschappij van
den Koran hebben onderworpen. Terwijl de Chris
tenvolken op de westkust en in het zuiden geenerlei
invloed bezitten buiten de enge grenzen van hun ko
loniën, en de wegen naar het binnenland zelfs niet
open kunnen houden, trekken de Arabieren met
sterke karavanen door het land, openen groote han
delswegen met Mekka, en leggen wegen aan door het
breedste gedeelte van Afrika Vanwaar dat verschil?
Vooreerst kunnen de Arabieren beter tegen het
klimaat, en daarbij worden zij gedreven door grooten
geloofsijver, die hen geen moeite doet ontzien. Het
moet onze verbazing wekken wanneer wij lezendat
b. v. in de Engelsche kolonie Sierra Leona de Mo-
hatnmedaanscke bevolking zonder eenige hulp van de
regeering en zonder eenige bijdrage van Mekka of
Konstantinopel moskeeën gesticht, gelegenheid tot
het ontvangen van godsdienstonderwijs geopend scho
len opgericht heeft en de zendelingen uit Arabië, Ma
rokko of Foetahdie haar bezoekenmet geld on
dersteunt, terwijl bij de Christen-neger in dezelfde
kolonie van dit alles niets is te bespeuren. De Ara
bieren, die de negers tot Mohammedanen komen
bekeeren, beschouwen hen als hun gelijkenvermen
gen zich met de inlanders, drijven handel met hen
op groote schaalen huwen hunne dochters. En nu
mogen de Europeesche Christenen de gelijkheid van
alle menschen verkondigen en de negers en negerin
nen broeders en zusters noemen, dat doen ze niet
Zij blijven den afstand, die het blanke Europeesche;
ras van het negerras scheidt, bewarenzij blijven
menschen van een andere soort, wier vriendelijkheid
en welgezindheid de neger uit de verte kan bewon
deren, doch die hij niet kan naderen. Zoo ook werkt,
onze kunst op den neger ontmoedigend in plaats van
opwekkend en verheffend. Wat zijn voor hem d<
schoone vormen van het Kaukasische ras, die onze
schilder- en beeldhouwwerken hem voorstellen? Hij
weet dat daaronder voor hem geen plaats is. H
kan zijn smaak niet regelen naar het onbereikbare
Doet hij het, wordt in die richting zijn smaak ont
wikkeld en zijn schoonheidsgevoel verfijnddan is zijn
gevoel van eigenwaarde vernietigd en gevoelt hij zich
ongelukkig.
En évenals hij den man, die hem het Mohamme
danisme brengt, beter begrijpt en daarom ook dade
lijk meer vertrouwt en zich hem nader gevoelt, zoo
valt ook de leer zelve meer onder zijn bereik. Die
eeredienst van betamelijkheid en reinheid, die het
gewone, dagelijksche leven geheel beheerscht, al die
wasschir.gen die gebeden en die onthouding die hem
gepredikt worden, kan hij begrijpen. Hij mag daarb j
bot vieren aan zijn strijdlustigen aard en oorlog voe
ren tegen de heidenen en afgodendienaars, die hij
heeft leeren haten en verachten. Het Christendom
is hem te hoog, te weinig praktischte onbereikbaar
Daarbij merkt hij zeer goed het verschil op tusschen
de theorie en de praktijktusschen de leer en he
leven der Christenen. Hij ziet, dat de Europeaan
hem geenszins als zijn gelijke beschouwtal noemt
hij hem broeder. Tegenover de liefde tot vijanden
en de algemeene vergevensgezindheid en zelfverloo
chening die hein gepredikt worden, ziet hij ou
derlingen strijd en brandenden naijver. Hij hoort
den Europeeschen Christen minachting voor den
rijkdom en onbezorgdheid voor, den dag van morgen
prediken, en bespeurt zeer spoedig dat zorgeloosheid
en zijne schatting een groote ondeugd, en rijk worden
zijn hoofddoel is. Dat begrijpt de neger niet en daar
om vertrouwt hij den zaak niet recht. De idealen
van het Christendom zijn hem te hoog en bij ziet
niet dat de Christenen er ernstig naar streven om
ze te bereiken. Tusschen de leer en het leven van
den Mohammedaan ziet hij meer verband, meer
overeenkomst. De eischen worden wat lager gesteld,
maar ook beter nagekomen, en dat wint vertrouwen
Terwijl de Engelschen hem geweren en rum leveren,
verbiedt de Arabier het gebruik van alcohol onder
eiken vorm.
Terwijl de macht der Mohammedaansche Staten
in Europa en Azië afneemtblijft het mohamme
daansche geloof zich handhaven en breidt het zich
onder de heidenen in Afrika sterk uit. Die zich
rekenschap willen geven van den loop der wereld
gebeurtenissen, zullen dit niet uit het oog verliezen
Al moge door wanbeheer en zorgeloosheid van som
mige overheerschende rassen Mohammedaansche rijken
waggelen en ineenstortende Mohammedaansche
godsdienst is niet dood, maar toont zelfs hier en
daar een krachtig leven
De Koning is den 30 van het Loo naar Arolsen vertrokken.
Prinses Marianne is den 30 t.e Yoorburg teruggekeerd.
Benoemingen. Dr J. E. v. lterson JAz. is benoemd
tot hoogleeraar in de faculteit der geneeskunde, aan 's Rijks
universiieit te Leiden.
De prins». Wied heeft zich den 2 Jan. naar Neuwied bege
ven om verder naar Arolsen te vertrekken ter bijwoning
van de huwelijksplechtigheden des Rollings.
Belastingen. Te Boskoop wordt sedert 1 Jan. de plaat
selijke directe-helasting geheven volgens eigen aaugit'te naar
hel jaarlijksch zuiver inkomen.
De gemeenteraad van Leiden heeft de klassen der inkom
stenbelasting aldaar enger gesteld.
Bevolking. Binnen de gemeente Akersloot zijn in liet
jaar 1878 geboren 61 kinderen, waaronder 5 als levenloos
aangegeven, overleden 46 personen, gehuwd 13 paren.
Leger. In 1878 zijn naar O. Indië uitgezonden 1982
militairenwaaronder 668 nederlanders 166 belgen 402
duit.schers 132 zwitsers, enz.
Spoorwegen. De heeren Cfrans Sf Co., te 's Gravenhage,
hebben bij B. en W. van Dordrecht aanvraag om concessie
gedaan voor het aanleggen en exploit.eeren van tramwegen
in du; gemeente op nader overeen le komen voorwaarden.
Scheepvaart. Gedurende het jaar 1878 zijn te Amster
dam aangekomen 691 koopvaardijschepen en 763 stoomsche
pen te, zamen 1454, tegen 1482 in 1877.
Landbouw. Vrijdag hielden belanghebbenden bij de op
richting van een stoomgemaal in den polder de Scbermeer
eene bijeenkomst, waarin besloten werd twee verzoekschriften
te richten aan het. Polderbestuuréén van eigenaren en één
van de gebruikers der landerijen in de Schermeer gelegen
en eene deputatie van drie personen af te vaardigen naar de
vergadering van Heemraden, die Zaterdag 4 Januari ge
houden wordtten einde daar de belangen van de voorstan
ders van stoo.nbemaling voor te staan.
Tuinbouw. Van 4 tot 9 April a.s. zal in het Paleis voor
Volksvlijt te Amsterdam weder eene tentoonstelling van
tuinbouwvoortbrengselen worden gehouden waarroor een
groot aantal bekrooningen wordt uitgeloofd. Opgaven van
in te zenden voorwerpen moeten vóór of op 20 Maart ge
daan worden aan de commissie van regeling en beheer,
Linnaeusstraat 55, le Amsterdam.
Onderwijs. De ambachtsschool te Enschede is opgeheven.
De gemeenteraad van Gouda heeft, den 27 besloten de
schoolgelden te verhoor en.
De afdeeling Purmerende der vereeniging „Volksonder
wijs" is als zoodanig opgeheven en veranderd in eene plaat
selijke vereeniging tot bevordering van schoolbezoek en
volksouderwjs. De afdeeling Venhuizen heeft desgelijks
gehandeld.
Kerkelijke Zaken. Het miraculeuse beeld van O. L. V.
in de hoofdkerk te 's Hertogenbosch is den 26toen de
terugbrenging na eene afwezigheid van 224 jaren 25 jaren
geleden wasmet veel plechtigheid met eene kostbare dia
manten kroon versierd.
De gemeenteraad van Amsterdam heeft het voorstel tot
kostelooze ingebruikgeving van grond in het aangeplempte
West.erdok, voor de stichting eeuer kerk voor Scandinavische
zeelieden, met 18 tegen 8 st. verworpen.
Er bestaan thans hier te lande 365 gemeenten der christ.-
geref. Kerk, waarvan 273 met eigen predikanten.
Aanbestedingen. Den 24door de Maat.sch. tot ex
ploitatie van Staatsspoorwegen, de uitbreiding van sporen
enz. op de stations BoxtelBest en Eindhovenminste
inschr. J. Hitten, te Grave, voor f 25900het uitvoeren
vap dergelijke werken op de station Groningen, minste inschr.
A. F. v. Seterste 's Hertogenbosch, voor 12120.
Den 2.i, te Utrecht, door de Rijnspoorwegmaatschappij,
het maken van een los- en laadsteiger langs den Nieuwe
vaart aan den Kadijk, te Amsterdam, en het uitdiepen van
die vaart, in 2 pcrceelen, minste inschr. 1. .'I. v. d Weerden,
te Utrecht, voor f 34200, 2. W. JSchram, te Amsterdam,
voor f 15200.
Den 27, te 's Gravenhage,'het vergrooten en veranderen
van het paleis van justistie te 's Hertogenboschminste
inschr. A Pijnenburgte Vu glit voor 7585.
Den 28, door het prov. bestuur van Noordholland, bij
herbesteding, het driejarig onderhoud der Rijks zee- en
havenwerken op Vlieland, aan J Oldenburg, te Bergen, voor
f 35748 per jaar.
Den 31 te Rotterdamvan wege het r. c. parochiaal
kerkbestuur van S. Duminicus de bovenbouw met den toren
der bijkerkaan de Oldenbarneveldstraat, aan H. Stel vagèn
voor f 76,676.
Bouwwerken. Den 23 heeft, met goeden uitslag de proef-
maling plaats gehad van het bij Rustenburg gestichte stoom
gemaal voor den ruim 9Ü0 bunders grooten Banne-polder
van Ursem gebouwd naar de ontwerpen en onder directie
van het. ingenieursbureau voor stoombemaling te Amsterdam,
onder opzicht van den polderbaas J. Stam zijnde het werk
tuigdat 65 kub. ellen water per minuut tot 3 k 3.5 ellen
hoogte opvoert, vervaardigd door de Maatschappij „de Atlas'
te Amsterdam.
Geschenken. Mr. M. Mees geeft aan de gemeente Cbar-
lois afdeeling Katendrechteene bewaarschool ten geschenke.
Vervolg der wekelijksche berichten in het hijblad
Wij ontvingen wederom een Openbaar Jaarverslag nopens
de Lf.n hting voor spraakgebrekkige en achterlijke kinderen
onder directie van den heer F. Yntes King ma Nieuwezijds-
voorburgwal bij het postkantoor, te Amsterdam. Het blijkt
daaruit op uieuw, dat deze inrichting gunstig werkt en aan
vele kinderen tot groot voordeel is geweesten tevens, dat I
zij voortdurend behoefte heeft aan geldelijke ondersteuning,!
inzonderheid om in staat te zijn behoeftige patiënten uit
andere gemeenten kosteloos op te nemen Voor belang- ij
stellenden ligt het verslag, waarin o. a. een attest voorkomt I
van den G. C. Kunemun, keel-en vroed, eester te Amsterdam, S
bij de uitgevers dezer courant ter lezing. Onder de bescherm- jl
heeren der inrichting meldt het den heer AA. Gomve, die, Kj
des verzocht, zeker gaarne verlangde inlichtingen zal geven. 1
.li,.
Ziedaar eene vraag waarop de Gemeenteraad spoedig het |j
antwoord zal hebben te geven Zal de eeuwenoude iatijn- 1
sche schooldoor de nieuwe wet, op het hooger onderwijs til
ter dood gedoemd, door eene andere instelling, aan del
vereischten dezer wet beantwoordendeworden vervangen
Burgemeester en Wethouders hebben, in overeenstemming I
met het advies van curatoren der latijnsche schoolvoorge-11
steld om tot de oprichting van een gymnasium over t.e gaan,
meenende dat dergelijke inrichting niet ontbreken mag in L
eene gemeente, die door hare gunstige ligging reeds voor [n
de vestiging aangewezen schijnt en op dit punt in bet Ij
Noorderkwartier geene mededinging heeft, t.e duchten, die ij
eene toenemende bevolkinsr bezit zetel is van eene recht- j
bank en eene hoogere burgerschool. Zoowel B. en Wals'!
curatoren verwachten dat een gymnasium ook door jonge- j
lieden uit andere plaatsen zal bezocht worden, en daardoor j
beter kans van bloei aanbiedt dan een progymnasiumdat j
is zulk eene instelling tot opleiding voor de hoogescliool
waaraan de 5e en 6' klassen ontbreken, zocdat, de jonge-
lieden van hier hunne beide iaatste leerjaren elders zullen
moeten doorbrengen, en die vau andere plaatsen allicht dat
elders voor de gansche zesjarige gymnasiale opleiding ver
kiezen. Maar de minister van binneulandsche zaken heeft
in de toelichting zijner begrooting Alkmaar aangewezen als j|
een der gemeenten welke z. i. in aanmerking konden ko-
men voor het genot der Rijkssubsidie tot het bedrag der 1
halve jaarlijksche kosten van een progymnasium niet van j.
een gymnasium; en op het tot hem gerichte schrijven van i
B. en W.. waarin uitvoerig werd uiteengezet welkeredenen
Alkmaar kon doen gelden voor het verwerven der subidie
voor een gymnasiumheeft hij geantwoordniet van ziens
wijze veranderd te zijn. Alzoo valt te kiezen tusschen deze
drie
a. een progymnasium jaarlijks zullende kosten p.m. f 12000,
met Rijks-subsidie;
b. een gymnasium, n nun 21000,
zonder Rijks-subsidie
c geen van beidennihil.
Het laatste is zeker het goedkoopst; maai zou hel
het meest wenschelijk zijn P 't Zoumet het oog op v
verdwijnen der latijusche schooleen terugtred wezen, eeue
vermindering van wetenschappelijk leven een afdalen van
den rang, welken Alkmaar als eerste stad van het. Noorder-
kwartier meent in te nemen. Toch hoort men wel eens be-
werendat eene latijnsche school of dergelijke inrichtinj
voor eene plaats als Alkmaar eene overbodige weelde i
eene gelegenheid om enkele jongelieden, grootendeels ten
koste van het algemeen datgeen te verschaffen wat hunne
ouders wel in staat zijn in eene andere plaats voor hen te
bekostigen. Zoodanige bewering getuigt van beperkten blik:
het voordeel van het inwonen van wetenschappelijk ontwik
kelde mannen in eene gemeente is niet onder cijfers te bren- j
gen en strekt zich veel verder uit dan tot de jongelieden, j
die aan hunne leiding worden toevertrouwd. Zij geven aan j
de maatschappij zeker relief en bewaren haar voor het mate- I.'
riëelewaartoe een publiek van enkel kooplieden, indus-
triëelen en winkeliers zoo licht, afdaalt; zij bevorderen de be- ju
schaving, den wetenschappelijken zin, het geestelijk leven, zoo
vele niet te waardeeren schatten Al beperkt zich dan ook
hun eigenlijk onderricht tot, enkelen, zij zijn tot zegen van 1
velen. Nu ontbreekt te Alkmaar het geleerde element wel I,
niet, maar elke versterking ervan is als winst voor de samen
leving te beschouwen, te meer indien zij mag plaats hebben
in de richting van het voor karaktervorming en de ont
wikkeling van liet schoonheidsgevoel zoo gewichtige classi
cisme. Neen, Alkmaar mag de slooping zijner latijnsche
school niet onverschillig aanzien en haar zonder opvolgstey j
laten. Maar wat dan, zal het a. of zal het b. kiezen Ge- 1|
wichtige vraagwaarbij helaas de geldkwestie niet ter zijde H
gesteld mag worden. Eene blijvende verhooging der jaar
lijksche uitgaven rnet minstens f 20000 is voorwaar geene f
kleinigheid, en of de gemeenteraad vrijmoedigheid zal hebbel ;,|j
daartoe overt,egaan valt te betwijfelen. B. en W. zeggen jj
in hun voorstel: „zijn de kosten van eerstgenoemde inrichting ijl
[een gymnasium] hooger [dan vaneen progymnasium], dat ver- [I
schil is niet. zoo groot, om daarom niet tot de oprichting over i.
te gaan. Die hoogere uitgaaf weegt, alleszins op tegen de:f
grootere voordeelen, welke eene dergelijke inrichting oplevert." 19
Zeer waar, indien de minister ons de subsidie voor een
gymnasium wilde gunnen en de kwestie alzoo gesteld was Hl
tusschen a. de helft, van f 12000 f 6000 en b. de helft®
van t 21000 f 10500. Een verschil van 4500 wordt (1
al spoedig opgewogen door een groot.er aantal leerarenjfl
die hier hunne bezoldiging verieeren en schot en last jfl
betalen, en door een grooter aantal leerlingen, die voor jij
een deel een onderkomen hij de burgers moeten zoekeu. [9
Maar een verschil tussctien f 6000 en f 21000, d. i. eene II
opoffering van 15000, mag voor het verwerven van de 2 jl
aan een progymnasium ontbrekende klassen wel wat al ie jj|
groot gerekend worden. Curatoren ontveinsden zich niet lil
dat aan de oprichting en instandhouding van een gymnasium til
groote kosten zouden verbonden zijn, maar zij vertrouwden, [tl
dat de gemeente daarvoor niet zou terugdeinzen. Echter voeg
den zij er bij: „Voor het geval er onverhoopt, gewichtige belet- jl
selen ontstaan voor de oprichting van een gymnasium zouden f
wij ten sterkste moeten aanbevelen, in elk geval tot dejgj
oprichting van een progymnasium over te gaan. Moest toch
het, besluit om geen gymnasium op te richten tevens de jij
oprichting van een progymnasium in den weg staan,jfl
wij zouden dit ten zeerste betreuren. Wij zouden vreczen,
dat. er later niet lichtelijk tot de vestiging van eene derf?
beide inrichtingen zou worden overgegaan, en ook later deij
ondersteuning van Rijkswege, welke wij vertrouwen nu
althans voor een progymnasium le kunnen verkrijgen, niet
gemakkelijk zal worden toegestaan." De laatste opmerking B
is zeker zeer gegrond. Van de crelegenheid moet gebruik I
gemaakt, het ijzer gesmeed worden terwijl het heet is. Eu ij
wie weet, wat de toekomst geeft,ook de Rijks hoogere bur
gerschool werd na driejarig bestaan tot eene met vijljarigen
cursus uitgebreid. Blijkt het progymnasium levensvatbaar- i
beid te hebben, bijval te vinden, dan zal men tegen den I
tijd, dat het sedert 4 jaren bestaan heeft, nog in overweging#
kunnen nemen om met. de genoten en misschien dan te ver- J
lioogenof des nooda zonder Rijks ondersteuning lot de,
hervorming in een gymnasium over te gaan. De inrichting!
der 4 klassen van e n progymnasium is geheel dezelfde als
die der 4 laagste klassen van een gymnasium, zoodat, moch
ten later de 2 hoogere klassen toegevoegd worden, de over
gang geleidelijk kan geschieden. Met het oog op ee-
