No. 17.
Eenentachtigsle Jaargang.
1879.
ZONDAG
27 APRIL.
(Officieel (B c t» e *-• 11 c
Herijk van alle Maten en Gewigten,
Sffitekclijksche Berichten
Binnenland.
Jugczauöcu &tuftfccn.
jStaÖa-iJiieuwtf.
ALklIA
Deze Courant wordt wekïlyks uitgegeven en is verkrijgbaar op Zaterdag
avond te 7 uren. Prijs per kwartaal 0,65, franco per post f 0.»0,
afzonderlijke nommers Cents.
Brieven franco aan de Uitgevers HERM'. COSTER ZOON.
A AT.
De Advertentiën kosten van 15 regels 0,75, voor elke regel meer 15
Cents; groote letters naar plaatsruimte. Bij inzending tot Zaterdag namiddag
1 uur, wordt voor da plaatsing in het eerstvolgend nommer ingestaan
ingezonden berichten een dag vroeger.
Bij deze Courant behoort een bijbladbevattende
wekelijksche berichten.
i„ het Victoriepark te Alkmaar, voor de i"|^tenen dier
gemeente op 28. 29 en 30 April eu op 1, 2, 3 5, 6, 7 Mei
e.k., van des voormiddags 9 tot des namiddags 3 uur.
KENNISGEVING.
Aan belanghebbenden wordt berigt, dat de BADINRIG-
TING in het mannen en vrouwen gasthuis van 21 April lo/ J,
alle dagen uitgezonderd Zondaggeepend zal zijn van
's morgens 7 tot 's avonds 7 ure. Zij dm van deze mng-
tine voor een enkel bad gebruik willen maken, moeten voor
zien zijn van een door den binnenvader van bet gasthuis
aftegeven kaartje.
VERGADERING van den RAAD der gemeente ALK
MAAR, op Woensdag, 30 April 1S79, des middags ten
ure. Namens den Voorzitter van den Raad,
De Secretaris
NUHOUT VAN DER VEEN.
Lijst van brieven, waarvan de geadresseerden onbekend zijn,
verzonden gedurende de 2". helft der maand Maart 1879.
J. W. Elfring, J. Meijer, wed. M Franken, Wed van
Zijp K Miessen, Amsterdam; H. Brinkman, A. C. Vonk
Robbers, J. Donke, HaarlemKamper, Haarlemmermeer;
Ed. van Benten, Hoorn; J. Winder, Langereis; Wed. K.
van Dijk, Wervershoof; S. van Host, Smilde; W. S. Groe-
nings, Texel; R. K. Kooiman, VV estemde.
Van de Hulpkantoren:
NoordscharicoudeA. Schraler, Rotterdam.
Koedijk: H. Lenstra, Wetering.
Warmenhuizen: Peereboom, Oosthem.
Wognum: H. Agink, Tubbergen.
P O L 1 C I E.
Ter terugbekoming is aan bet Commissariaat van Policie
het navolgende voorbandenalseen gouden oorbel, een por
temonnaie, een grijze handschoeneen broche van paarlemoer,
een gouden manchetknoop, een zwarte vrouwenzak, een zwarte
handschoeneen potloodhouder, een bloedkoralen kettingje met
kapittelstokje, eenige sleutels en een portemomaie met tenig geld.
De Koning en de Koningin zijn den 20 over den Rijn
spoorweg naar Amsterdam vertrokken. In de met vlaggen
versierde station werden zij begroet door de directie der
spoorweg-maatschappij en beeft het dochtertje van den pre
sident H. M. een bouquet aangeboden. Te Amsterdam was
aan de station een locaal allersierlijkst tot ontvangst van
H. H. M. M. ingerichtzij werden daarin verwelkomd
achtereenvolgens door den commissaris des Konings in Noord
bolland den burgemeester, de heer v. hennepvoorzitter
der feestcommissieen den heer Luden commandant der
eerewacht. Jonkvr. den Tex en Hartsen boden bouquetten
aan, 8 meisjes strooiden bloemen. De Koning en de Ko
ningin deden daarop hunnen intochtgezeten in een met. 6
paarden bespannen staatsiekoets, begeleid door de uit 47 le
den bestaande eerewacht te paard, gevolgd door het militair
huis des Konines te paard en de leden der hofhouding in
koetsen. De brug voor het Weesperplein en de Sarphati-
straat prijkten met mastenvan guirlandes wimpels en
schilden voorzien, de Hoigesluis met eene kolossale eerepoort
van groen, versierd met vlaggen, wapens en opschriftenen
hebbende 3 doorgangen de oostelijke gevel van het Paleis voor
Volksvlijt met eene decoratie de Ütrechtscke straat met slin
gers van groen langs de huizen op de Botermarkt stond eene
eerepoort voor de Amstelstraat, en eene met 3 doorgangen
voor de Reguliersbreestraat, onderling verbonden door masten
met guirlandesop den Dam eene fraaie decoratie met mas
ten bloemkorvenschilden en guirlandes dragende om het
geheel van bloemen omgeven monument. De huizen langs
de Heerengraclit vertoonden de kostbaarste versieringen van
draperiën schilderwerk en bloemen. Van de station tot de
Heerengracht stond de schutterij geschaard, van de Heeren
gracht tot den Dam de bezetting en de daags te voren
overgekomen crenadiers en jagers, en langs de Heerengracht
een groot aantal militaire en andere corporatiënmet ver
schillende muziekcorpsen die zich alleen achter den stoet
aansloten. Voor het gebouw der Handelmaatschappij werd
de Koningin een bloemruiker aangeboden door mej. Trakranen,
voor het doopsgez. weeshuis de Oranjeappel door de weezen,
die onder begeleiding van een orebest een lied zongen
en voor het Blindeninstituut door eenige blinden. De Ko
ning deed voor beide laatste inrichtingen het rijtuig eenige
oogenblikken stil houden. Ook de langs de gracht geschaarde
kweekelingen der Kweekschool voor de Zeevaart boden een
bouquet aan. Op het paleis werden H. H. M. M. ontvangen
door den Groothertog en de Groothertogin van Saksen-
Weimar, de hooge staatsdienaren enz., waarna zij zich op
het baleon vertoondenterwijl de eerewacht en de overige
corporatiën tegenover het paleis geschaard waren. De menigte
toonde overal de grootste geestdrift en had maar één woord
over de lieftalligheid der jeugdige Koningin. Na bet diner
van ongeveer van ongeveer 80 couvertswaaraan ook de
commissaris des Koningsde burgemeesterde leden der
commissie voor het nationaal huldeblijknevens die der
kofhouding deel namenen waarbij de muziek der gre
nadiers zich jdeed hooren, had de aanbieding van het
geschenk der natie aan de Koningin plaats, bestaande in
halssnoer en borststuk van diamanten besloten in een rijk
bewerkt koffertje, 's Avonds werd op den Dam eene luis-
sterrijke serenade en fakkeloptocht gehouden. De laatste ging
uit van het Paleis voor Volksvlijt en bestond uit 56 ver-
eenigingen. het studentencorps aan liet hoofd, en 7 muziek
corpsen welke vereenigingen in 37 verlichte transparanten
baar karakter voorstelden, terwijl nog een groep in 15 trans
paranten de genealogie van H. H. M. M. vertoonde. De
vereenigingMarine of 's Lands Werf bestond uit niet
minder dan 1150 pers men. De studenten droegen zelf hunne
fakkels en overigens waren bij elke corporatie fakkel- en
lantarendragers. Op de beurs kwamen 11 zangvereenjgingen
te zamen, en toen deze voor het paleis en de optocht op
het plein geschaard waren, werden het Vlaggelied van Ver
huist „eene Serenade aan de Koningin" van Brandts Buys
(woorden van Hofdijk) en het volkslied „Wy leven vrij"
van Wilms aangeheven. Deze ovatie geschiedde onder aan
houdenden regen.
Den 22 begaven H. H. M. M. zich met den Groothertog
en de Groothertogin naar de Nieuwekerk, waarvan de ingang
met een fraai gedecoreerd priëel en het inwendige gepast
versierd was. Door B. en W. en deputation uit de feest
commissie en den kerkeraad ontvangen zijndenamen de
Vorstelijke personen plaats op een praclitigen troon. Door
e solisten dames Bom, uit den Haag, en v. Ketwichen
eeren Küster en Hendrichseen koor van ongeveer 750 zan-
;rs en zangeressen, met een orchest van ongeveer 100 ar-
t.isten ward uitgevoerd eene „Cantate ter plechtige begroe
ting van den Koning en de Koningin door de burgerij
van Amsterdam", woorden van de Buil, muziek van Ver
huist, Tusschen de beide afdeelingen van dit zangstuk werd
door den burgemeester, aan het hoofd van den gemeente
raad een adres van gelukwenscbing voorgelezenen had
de aanbieding plaats: door 12 meisjes, namens de Nederl.
Zondagschoolvereeniging, van een bijbel, door 8 meisjes,
namens het bestuur der wijkvereeniging „Koning-Willems
huis" van een gezangboek, beide rijk georneerd, aan de
Koningin; en door de feestcommissie van exemplaren in
goud, zilver en brons van een gedenkpenning, geslagen
op 's Konings huwelijk en bezoek der hoofdstadverge-
zeld van eene sierlijke oorkonde. Daarna geschiedde
onder een solozang van den heer Küster, een „omme
gang der weezen", van 90 meisjes en 50 jongens uit
de elf verschillende weeshuizen der stadvan elk gesticht
strooide een meisje bloemen voor de Koningin en 2 meisjes,
1 uit bet burgerweeshuis en 1 uit het r. c. maagdenhuis,
boden haar kransen aan.— Op het paleis bad de aanbieding
plaats der geschenken van de hoofdstad (zilveren tafel-or
nement in teekening, als nog niet voltooid zijnde), van
bet centraal comité der Weerbaarheid (3 medaljes, in goud,
zilver en brons), van de schutterij-officieren (schilderij van
Schipperus: het slot, te Arolsen) de Vereeniging van scherp
schutters-officieren (2 zilveren koppen en schotels), van den
heer Sequera (bewerking van diamanten), van den beer
Paul Miche, van den heer Reijenga (gelakt penanttafeltje),
van de ambachtsschool, van de industrieschool voor vrouwe
lijke jeugd, van den heer Maesdijck te Brussel (eene schihlerij),
van bn. v. Tuyll (een klok), van de peusionaires van Z. M.
(album met teekeningen) en van het album, bijeengebracht
door nederlandscke letterkundigen en kunstenaars bestaande
in 434 bijdragen, verdeeld in 3 portefeuilles, met een tiende,
de namen der medewerkenden bevattende, besloten in eene
prachtige kunstkas. Vervo!gens stelde de minister van buit.
zaken bet buitengewoon belgisch gezantschap, bestaande uit
bn. de Tornaco, oud-president van den Senaat, en 4 andere
personen, aan den Koning voor, ter overhandiging van een
brief vau gelukwenschitg van Koning Leopold. Het gezant
schap maakte daarna zijne opwachting bij de Koningin. Ook
ontving de Koning de 2 afgezanten van den Vorst van
Roumaniodie insgelijks een brief van gelukwensching aan
boden. Het diner ten hovegedurende hetwelk de
muziek der schutterij zich liet hooren, telde 85 couverts.
Tot de aanzittenden behoorden 's Konings commissaris
de commandant der marine, burgemeester en wethouders,
de leden van den gemeenteraad de feestcommissie en
de eerewacht. 's Avonds was de stad geïllumineerd.
Geëscorteerd door een escadron huzaren en de eere
wacht, deden de vorstelijke personen, gevolgd dooreen
talrijken stoet van kofdignitarissen en aanzienlijke vreemde
lingen een rijtoer langs de voornaamste straten en grachten.
Voorden voorgevel van bet stadshuis was een gothische tem
pel opgericht met 7000 gasvlammen, op het oude Beursplein
tegenover bet Rokin eene eerepoort met 6500 lampions, op
de Nieuwmarkt tegenover den Kloveniersburgwal eene triumf-
boog met 10000 lampions en 3000 ballons, op het Rembrands-
ploin, het Kattenburgerplein en in de Westerstraat waren
guirlandes aangebracht, respectievelijk met 4ÜOO lampions
en 1400 ballons, 2000 ballons, en 4500 lampions en 4500
ballons, terwijl de Magere brug over den Amstel aan obelis
ken, pilasters en guirlandes 18500 la npions en 1600 ballons
te zien gaf. Belangrijke illuminatiën toonden ook de ge
bouwen der Stoomvaartmaatschappij Aederland en der Kon.
Stoombootmaatschappij en vooral de Kon. Eabriek van stoom-
en andere werktuigen. Op de 4 candelabres voor bet paleis waren
nieuwe lantarens geplaatst met buitengewoon groote bran
ders, elk van eene licbtkracht van 100 kaarsen. In weerwil
der ontzettende menigte, die zich op de straten bewoog,
bleef de orde ongestoord en hadden er geene ongelukken plaats.
4 Zakkerollers werden in hechtenis genomen.
Den 23 is ten paleize een „cour van voorstelling en ge
lukwensching" gehouden's morgens voor het corps diplo
matique, de ministers, de hooge en lagere regeerings-collegiën,
de luxemburgscke deputatie, de commissarissen des Konings,
de senaten der hooge schooiende rechterlijke macht pro
vinciale en gemeentebesturen in Noordholland corporatiën,
burgerlijke eu militaire autoriteiten enz. enz., en des avonds
voor dames en particulieren.
Den 24 begaven de Kon.ng en de Koningin, de Groot
hertog en de Groothertogin met gevolg, zich in 8 rijtuigen,
geleid door de eerewacht, naar het Paleis voor Volksvlijt,
ten bezoeke der bloemententoonstelling. Aldaar bood de heer
J. B. Citroen de Koning in een bouquelje van goud (broche)
en den Koning een gouden dasspeld, waarin het portret van
II. M., aan. Vervolgens woonde het vorstelijk gezelschap
gedurende een uur, in eene fraai versierde tribune, de hard
draverij met paard en sjees bij, door de afdeeling Amsterdam
der Holl. Maatschappij van Landbouw op de Stadhouderskade
gegeven, bij welke gelegenheid de zuidkoilandsche boerin
netjes Engeltje Ponsvan Pernis, en Jaapje Louter, van
Heinenoord, de Koningin en de Groothertogin bloemruikers
aanboden. Aan den wedstrijd namen 22 paarden deelde
prijs, een zilveren theeservies op dito blad, en f 50 voor
den rijder, werd gewonnen door Graaf Ploris, van J. Dam,
te Alkmaar, de le. premie, 2 zilveren presenteertrommels
op dito bladdoor la Vitessevan J. Smits, te Dubbeldam,
de 2C premie, een zilveren diner-garnituur, door Susanne
van C. Paarbergte Zijpe. Aan het gala-diner ten hove
met muziek der kon. kapelnamen deel het corps diploma
tique en de afgevaardigden van vreemde Souvereinende
ministers, de presidenten der Kamers, de vice-president van den
Raad van State presidentvice-president en proc.-genl. van
den H. Raad's Konings commissarisde burgemeester
enz. 's Avonds werd de gala-voorstelling in den stads
schouwburg gegevenlangs den trap was eene eerewacht
van de Kweekschool voor de Zeevaart geplaatstde vereeni
ging „bet Nederlandscb Tooneel" bood H. M. een prachtig
bouquet aan Het programma bestond uil: „Welkomstgroet
aan de Koningin", feestcantate voor sopraan-solo (mej. Born)
en mannenkoor, duitscb gedicht van mevr. Heynze, muziek
van G. A. Heynzefragmenten van de treurspelen Maria
Stuart en Horalius, de hoofdrollen door mevr. Kleine en mej
de Groot; muzikaal intermezzo door W. Vijsman; Oranje
en Neder'and", door II. J. Schimmelmet slotgedicht van
W. J. Hofdijkuitgevoerd door mevr. Kleine en de heeren
van het toonel. Toen de vorstelijke per-onen naar het paleis
terugkeerdenwaren in de Leidschestraat vele huizen op
nieuw verlicht.
Den 25 is het nieuw ijzeren drijvend droogdok geopend
en door fl. M. gedoopt met den naam van „Koninginne-dok".
Daarna bracht het vorstelijk gezelschap een bezoek aan het
daags te voren gearriveerde nieuwe stoomschip der Maat
schappij „Nederland", Prinses Marie. De stoomboot, waarop
de hooge personen hunnen lJtocht deden, werd van vele
stoom- en zeilschepen vergezeld.
Prins Alexander is den 22 van den Haag naar Parijs ver
trokken.
Staten-Generaal. De le. Kamer heeft aangenomen: den 19
22 wetsontwerpen, waaronder dat tot grensveraudering van
Almelo met 22 tegen 4dat tot het nemen van buitenge
wone maatregelen tot afwending van besmettelijke ziekte met
21 tegen 2, en de overige met alg. st.; den 21 de ontwerpen
tot nadere wijziging der wet regelende de militaire pensioenen
by de zeemacht met 24 tegen 4tot herziening van de be
lastbare opbrengst der ongebouwde eigendommen met 22
tgen 2 tot wijziging van de regeling der kosten in bur
gerlijke zaken en van de bevoegdheid der procureurs tot het.
bepleiten dier zaken, tot aanvulling der wet regelende het
middelbaar onderwijs en tot overbrenging van een post op
hoofdstuk VI der begrooting van 1878 naar die van 79, met
alg. st. De Ka iier is daarna gescheiden. Bij de 2'. Kamer
is ingekomen de begrooting van uitgaven ten last» van bet
Rijksfonds tot het geven van voorschotten aan planter» voor
de kosten van aanvoer van vrije arbeiders in Suriname, voor
1879, in uitgaaf geraamd op 325,040.
Verkiezingen. Te Dordrecht zijn ter verkiezing van
een lid der 2', Kamer uitgebracht. 1051 geldige st., waarvan
431 op mr. J. B. v. Ossenbruggen314 op den beer G. A.
Loef en 176 op den heer G. H. Veth. Herstemming tus
schen de beide eerstgenoemden.
Benoemingen. Tot lid van den geneeskundigen raad
van Noordholland mr. C. M. J. fVilleumier, te Amsterdam.
Spoorwegen. De gemeenteraad van Heemstede heeft den
18 aan JL. J. Jansen te Hillegom concessie verleend voor
een stoomtramweg door het dorp Heemstede en de Glip naar
Bennebroek.
Het bericht, dat de heer J. Willink te Winterswijk con
cessie heeft aangevraagd voor looaalspoorwegen in den oost
hoek van Gelderlandis voorbarig geweest.
Stoomvaart. Den 20 opende de stoombarge ,,de Rijp"
der Alkmaarscke Stoomvaart-Vereeniging de lijn de Rijp-
Zaandam met eene voorloopige spoordienst de Rijp-Wor-
merveer, dagelijks 3maalbehalve zaterdags, wanneer deze
boot ééne dienst doet tusschen de Rijp en Alkmaar. Na
verkregen concessie wordt deze vaart uitgebreid tot eene
dienst Avenhorn-Zaandam, langs Schermerhorn en de Rijp
dagelijks 2maal.
Bevolking des Rijks op 1 Jan 1. 1. 1,970,607 mann.,
2,007,394 vrouw, gesl, totaal 3,978,001 (in 1878 toegenomen
met 57,105); van Noordholland op 1 Jan. 667,946 (in 1878
vermeerderd met. 13149); Amsterdam 308.950, Haarlem 36,647,
Helder 21,065, Haarlemmermeer 14123, Nieuweramstel 13722,
Zaandam 12935, Alkmaar 12809Hoorn 10,013, Hilversum
8478, Texel, 6354, Enkhuizen 5763, Velsen 5679, Edam
5517 Purmerende 5023.
Onderwijs. Bij kon. besluit is vernietigd het besluit
van den gemeenteraad van Uithoorn, waarbij F. N. Burgier,
hoofdonderwijzer aan de r. c. school aldaaris benoemd tot
gemeente-ontvanger, aangezien de gemeentewet die betrekking
onvereenigbaar verklaart mei die van ouderwijzer.
Curatoren der latijnsche school te üokkum hebben bjj den
gemeenteraad een plan ingediend ter oprichting van eene
lioogere burgerschool met 3jarigen cursus en een gymnasium,
waarvan zij de kosten voor de gemeente op niet meer dan
7000 per jaar schatten.
Feesten. In den gemeenteraad van Maastricht is den
19 door mr. Franquinet voorgesteld, het derde eeuwgetijde
van het beleg der stad door Parmawaarin de burgerij
zich zoo moedig had gedragenplechtig te berdenken. De
raad heeft, eene speciale commissie ter overweging van dit
voorstel benoemd.
Toonkunst. De heer Kieuwenhuizenoud-vicepresident.
van den Raad van Indiehad aangeboden de fraaie ja-
vaanscke instrumentenwelke hij bezitter bespeling op
de arnhemsche tentoonstelling af te staanwelk aanbod
dankbaar aanvaard werd. De commissie wendde zich
daarop tot den prins Pangeran Aaepatti Ario Mangkoe Ne-
goroom van dezen indische muzikanten te bekomeu. De
prins heeft per telegraaf geantwoorddat bij de groote
compleete gamelang zijns zoons zal overzendenmet het
voltallig personeel van spelers en rongings (dansmeisjes).
Aanbestedingen. Den 18, te 's Gravenhage, het bouwen
van een posikantoor met directeurswoning te Venlo, minste
insehr. H. v. Gasseltte Venlo, voar f 16987.
Den 23, door B. en W. van Amsterdam, a. het voltooien
van den bekleedingsmuur der Handelskade buiten den Oos-
terdoksdijk, de onderbouw eener baseulebrug en bijbehoo-
rende werkenb. het maken en stellen van den metalen
bovenbouw eener bazeulebrug in den middentoegangsweg
naar de Handelskadec. bet maken leveren en stellen van
een geslagen ijzeren 80tons maslblok met toebehoorenop
de Handelskadeaan a. L. J. v. d. Steenhoven Sr Cie., te
Dordrecht, voor f 1,213,700, b. U. Oostenbroek Sf Zn., te
Gorinehem, voor f 15,970, c. L. Stuckenhotz, te Wetttera. d.
Ruhr, voor f 21,400; te Gravenhage, de uitvoering van
herstellingen en vernieuwingen aan de werken tot verbetering
van den waterweg van Rotterdam naar zee, met, bet onder
houd en de herstelling van winter- en stormschade, van 1 Mei
79 tot 30 April 80, minste inschr. A. Volker Ls. te Slie-
drecht en P. A. Bos te Dordrecht, voor f 83,900.
Den 24, door het prov. bestuur van Noordholland, het
verdiepen van eenige gedeelten van het N.h. Kanaal, min
ste inschr. W. Goedkoop, te Amsterdam, voor f 35747; het
voorzien der boorden van het Kanaalin 4 perceelen, minste
inschr. R. Kroonte Buiksloott 6347, G. Honijkte Pur
merende f 11639 H. Schuit, te Alkmaar, 10200, Gebr.
Janzente Nieuwediep, f 9737.
Giften. Wijlen mevr. de wed. P. H. v. Spangen-Lankhorsi
heeft aan de berv. diaconie te Kampen 1000, aan Nederl.
Mettray 500 aan het Ned.-Zendelinggenoot,schap f 300
en aan andere instellingen kleinere sommen vermaakt.
Wijlen de heer K. Schellingte Ouderkerk a. den IJsel,
heeft, vrij van rechten, vermaakt aan de armbesturen aldaar
en te Oud-Beierland f 1000 elk.
Geschenken. Den 24 werden den heer N. M. Groen
op zijn 70™ verjaardagter gelegenheid van zijn 40jarig
voorzangerschap ter groote en nieuwe synagoge* der ned.-
isr. gemeente te Amsterdam in eene pleeht.ige feestelijke
bijeenkomstnamens ruim 600 zijner gelootsgenooten een
beurs met 115 tienguldenstukken, een zilveren beker en een
album met de namen der schenkers aangeboden.
Rampen. In den nacht van 1718 is de sigarenfabriek
van J. A. v. Schaikop het Levendaalte Leidengeheel
afgebrand. Een paar dagen vroeger was in die stad eene
stoomgrutterij in de asch gelegd.
Misdrijven. Den 22 is te Zwolle gearresteerd een 2lja-
rige duitscher, Otto Winter genaamd, van beroep colporteur,
wonende te Amsterdamwegens valschheid in geschriften
en hedriegelijke oplichting. Voor de boekhandelaren Eisen-
drath te Amsterdam en Vorsterman v. Oyen te Zwolle col-
porteerende met eenige tijdschriften en boeken, noteerde hij,
bij het doorwandelen der strateneenige namendie bij
voor de woningen lasplaatste die met veranderd schrift op
de lijsten, die hij bij zich had, en ontving daarvoor de pro-
visiën. Hij was vroeger hofmeester op eene der tusschen
Zwolle en Amsterdam varende «toombooten en daarna kot-
fiekuisbediende te Amsterdam.
Mijnheer de Redacteur!
Niet zonder eenig aarzelen geef ik u hierin eenige opmer
kingen ten beste betreffende den open brief, geplaatst in het
bijblad van de Alkmaarsche Courant, van Zondag 6 April,
t Een aarzelen dat ontstaat bij de gedachte aan eene verkeerde
i beoordeelingaan een verkeerd begrepen wordendat hem
of haar gewoonlijk te beurt valt, die voor of tegen Multatuli
schrijftin het eerste geval toch wordt men dikwijls'als
dweper, in het tweede als vijand beschouwdslechts zelden
wordt aan een onbevooroordeelde uitspraak gedacht wanneer
het zijn werk geldt.
Ook nu weêr heb ik hooren mompelen over partijdigheid,
die volgens sommigen duidelijk spreken zou in een open brief,
door den heer Quidam den lezers van de Alkmaarsche Cou
rant in handen gegevenwaarvoor wel eenige scherpe en
bijna hatelyke uitdrukkingen pleiten. Ten eerste deze op
merking: Schrijver begint met te vertellen, na door den
lieer S. daartoe uitgenoodigd te zijn dat de heer E. Douwes
Dekker voor een talryk en uitgelezen publiek optrad. Na
deze inleiding spreekt by nog slechts een paar malen van
E. Douwes Dekker, maar gebruikt later altijd diens pseudo
niem hetgeen aanleiding tot verwarring kan geveneene
verwarring in het naar waarde schatten der voortbrengselen
van zijn geest naar gelang ze door hem als spreker of als
schrijver worden gegeven. Bij de eerste toch improviseert
hij waarbij men niet altijd even gelukkig is, doordien men
veel meer afhankelijk van verschillende omstandigheden ge
steld wordt. Zoodat het zepr goed gebeuren kan dat de
spreker Douwes Dekker) een afkeurende critiek verdient, waar
de schrijver Multatuli lof eu bewondering inuogst. Daardoor
reeds laadt de schryver Quidam den schijn op zich van eene
minder geslaagde lezing te willen gebruiken om aan den
schrijversnaam Multatuli afbreuk te doen.
Aan de foutenwelke volgens Quidam Douwes Dekker be
ging door een zoo uitgebreid onderwerp te behandelen, waar
over hij (D. D.) nog wel veertien dagen had kunnen spre
ken, het met optreden met. een vooraf begrensd plan, maakt
de lieer Quidam zich schuldig bij het geven van zijn critiek.
Hij deelt ons immers mededat„Wïlde hij ons alles zeg
gen wat hem voor den geest stondzijn brief veel te groot
en de Alkmaarsche Courant veel te klein zou zijn," eene om
standigheid, waardoor hij zich zeiven wel gerechtigd acht
te volstaan met „slechts het een en ander aan te stippen en
het minste slechts mede te deelen."
Verder lezende ontmoeten wij de apodictische uitspraak
sprekende over I). D. „blijkbaar had hij nooit gehoorddat
de bijbel het woord oog om oog, tand om tand weersprak,"
daarbij aanhalende een gezegde van Jezus, dat we kunnen
vinden in Matth. 5 vers 38, wat echter niet wegneemt, dat
in dienzelfden bybel staat„oog voor oog, tandhand voor
hand, voet voor voet, brand voor brand" enz. enz., zie
Exod. 21 vs. 24, 25," of „en uw oog zal niet verschoonen,
ziel voor ziel, oog voor oog" enz. Deut. 19 vs. 21 wat
volgens mijn bescheiden meening even ondubbelzinnig is,
als dat wat door den heer Quidam werd aangehaald. Of
moet onder „bijbel" alleen worden verstaan, wat Jezus ge
zegd heeft
De beweering als zoude D. D. verbazend vindingrijk zijn
op godgeleerd terreinzag ik liever op Quidam toegepast
vooral wanneer het geldt het aanhalen van teksten uit den
bijbel, welke hij gebruiken kan, en het negeeren van die,-
welke in tegengestelden zin spreken. Zoo lees ik een bewijs
voor het niet zondeloos zijn van Jezus, volgens hem in
Luk. 18 vs. 19, terwijl hij vergeet op te merken, datalweêr
in dienzelfden bijbel staat: „Want wij hebben geenen koo
gepriester, die niet kan medelijden hebben met onze zwak
heden maar die in alle dingen gelijk als wij is verzocht
geweestdoch tonder zondeHebr. 4 vs. 15 of lezen in
X Petr. 2 vs. 21 „die geen zonde gedaan heeft," een uitspraak
op Jezus betrekking hebbende.
Nog onvollediger is Quidam's mededeeling gestaafd over
de grove bokken, die Douwes Dekker volgens hem in het
Hebreeuwsch maakt, ten bewijze waarvoor hij ons alleen
verteltdat deze ééns een verkeerde beteekenis van één
Hebreeuwsch woord heeft gegeven. Hij verzuimt dat echter
te noemen, en waar het geldt het meer of mindermoeijelijke
van het lezen in den grondtekst, wij moeten maar vertrou
wen op zijne ondervinding (terwijl wij niet weten wiens
ondervinding), hetgeen hij toch zegt waar ik lees „dit weten
wij bij ondervinding beter hè?" wanneer D. D. verteld heeft
dat bet. lezen van het O. T. in den grondtekst niet zoo
moeijelijk is.
Verder gaande meen ik iets ongepasts te vinden in het
volgende: Na die spreekwoordenquestie gewezen hebbende
op wat Jezus gezegd beeft, doet hij de vraag: „Hebben
wij bier aan gebrekkige kennis te denken of aan erger dat?
Natuurlijk aan de eerste." Waardoor wij het tweede gedeelte
der vraag als eene insinuatie kunnen beschouwen vooral
wanneer wij lezen hetgeen hij daarop laat volgen „immers
D. D. handelde over onwaarheid."
Ook zijne aanhaling uit de Japansche gesprekken is on
juist waarvoor het cursief gedrukt zijn van „genie" pleit
hetgeen klaarblijkelijk is geschied om daaraan een eigenaar
dige beteekenis te geven. Zie Minnebrieven en verspreide
stukken pag. 99.
Tot staving mijner bewering, als zouden er scherpe en
bijna hatelijke gezegden in den open brief van Quidam voor
komen zou bet boven aangehaalde voldoende zijndesal
niettemin meen ik tocb nog de aandacht te moeten vestigen
op het scherp hekelende karakter, vrat zijne beweringen en
wederleggingen verkrijgen door daar een paar keer
„aardig hè?" achter te plaatsen", terwijl de uitdrukking:
„alweer een extra tijding" waarmede hij een nieuwen zin
begiDt, aan de critiek een ongenaam tintje geeft. Mocht
de heer Quidam weêr beschouwingen of critieken willen ge
ven in briefvormhij leze eerst Berckenhoff's Causeriën
opdat ten minste door den vorm etc. aan velen een onaan
genaam scherpe indruk van zijne nog te schrijven brieven
bespaard blijve.
VAN BALEN BLANKEN Jr.
Wij wenschen den inzender een paar opmerkingen te ma
ken. 1°. Zijne onderscheiding van den spreker Douwes Dekker
en den schrijver Multatuli gaat niet op. Een goed schrijver
is soms een slecht improvisator, maar dit betreft den vorm,
niet den inhoud van hetgeen hij geeftaan het talent van
M als spreker is verdiende eer bewezen de bezwaren gol
den den inhoud zijner rede. Maar wat hier alles afdoet, de
heer D. D. heeft zich alhier als Multatuli aangekondigd, en
kan dus van het pleidooi van den heer v. B. B. op dit punt
niet gediend zijn. 2*. De inzender tracht het „oog om oog,"
volgens D. D. een spreekwoord dat door den bijbel aange
prezen wordt, nog wat te versterken door een paar schriftuur
plaatsen, en hij vraagt of onder bijbel alleen verstaan moet
worden wat Jezus gezegd heeft. Overbodige vraag De heer
v. H. B. weet even goed als Multatuli, dat de wet van „leer
om leer" een primitief, eenvoudig en ruw rechtsbegrip ook der
oude israëlieten was, en dat het, ronduit gezegd, niet eerlijk is
om, daarvan gewagende, te zeggen: de bijbel prijst dit aan.
Als de beer v. B. B. in den bijbel bet werk van vele eeuwen
en van vele schrijvers, en in het door hen geboekte de ontwik-
feftx^rjgescbiedenis tan het zedelijk en godsdienstig bewust
zijn van een deel der menschbeid wil erkennen, dan zal bet
gemis aan concordantie des bijbelsook wat de kwestie der
„zondeloosheid" betreftvoor hem gcene afbreuk doen aan
de waarde van dat boek en ook hij de gewraakte uitdrukking
van Douwes Dekker—Multatuli onjuistongepast vinden.
Red.
Deu 20 ia hier gevankelyk binnengebracht een timmer-