No. 61.
Twee
en tachtigste Jaargang.
1880.
De Tentoonstelling te Ousseldorf.
FEUILLETON.
ZONDAG
12 SEPTEMBER.
Dit nummer bestaat uit twee bladen.
EERSTE BLAD.
4> DË ROOS.
Prijs der gewone Advertentiën
ui.
ALKIIAAltSCHE COURANT
Deze Courant wordt Dinsdag-, Donderdag- en
Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs
per 3 maanden voor Alkmaar 0,80franco door
het geheele Rijk f 1,
De 3 nummers f 0,06.
Van i5 regels 0,75; iedere regel meer 0,15.
Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HERMs. COS-
TER ZOON.
Een grooten toeloop van belangstellenden en nieuws
gierigen trokken de machines voor het maken van
kansjes en tussehenzetsels uit wit katoenen garen. In
derdaad bewonderenswaardig was het om te zien hoe
al de draden van de vele in wilde vaart langs allerlei
kronkelpaden om een middelpunt rondgevoerde klossen,
door fijnestalen vingers vereenigd en geleid uit een
gleuf te voorschijn kwamen in den vorm van een langzaam
voortkruipend, keurig bewerkt kantje of tusschenzetsel.
Overigens had de in Westfalen zoo sterk vertegen
woordigde textielindustrie zich grootendeels onttrokken,
en hoewel eenige spin- en weefmacbines, waaronder
een fraaie J'acquard-machinewaarop een „Germania"
als aandenken aan de tentoonstelling geweven werd
aanwezig en in werking waren en zooals al wat
vee) gerucht maakt veel bekijks vonden, werd het
feit der bijna geheele onthouding van de voornaamste
firma's uit Aken Burtscheid Crefeld Düren, Hückes-
wagen Elberfeld en Langenberg, die zonder twijfel
veel schoons op het gebied der weefseistoffen hadden
kunnen leveren algemeen en levendig betreurd.
Onder de drijfmachines speelden de gaskracht-machines
een groote ro;. Bijna allen waren afkomstig uit de groote
fabriek Deutz te Deutz bij Keulen, en vooral waren die
van Utto waarvan deze fabriek sedert 1877 reeds meer
dan 3000 stuks heeft afgeleverd, van tot 12 en meer
paardekrrchten toe sterk vertegenwoordigd. Van deze
machine, die ook in ons land met goed gevolg op vele
plaatsen gebruikt wordtwaren verscheidene exemplaren
op het tentoonstellingsterrein en daarbuiten voortdu
rend in werking.
Zoo diende een gas-machine van Otto van 8 paarden
krachten om de Siemens-machme te drijven waarmede
eiken avond hel stationsterrein (door middel van een
lOtal ballons) electrisch verlicht werd.
Een andere dergelijke machine van 8 paardekraehten
bracht op de tentoonstelling de prachtige rotatie-snel
pers der „Kölnische Zeitung" in werking, waarmede
ieder kwartier een zeker aantal exemplaren van de
„Ausstellungszeitung" gedrukt, en met ongeloofelijke
snelheid behoorlijk gevouwen werden afgeleverd. Dit
geschiedde met zulk een verbazende vlugheid, dat het
nauwlijks met het oog te volgen was; hetgeen gemak
kelijk is af te leiden uit het feitdat de machine in
staat is, 16000 exemplaren per uur, dus 2C6 per minuut
of meer dan 4 per secunde te leveren.
In ue groote drukkerij der firma Du Mont Schauberg
te Keulendie de Kölnische Zeitung uitgeeft, zijn nog
2 dergelijke persen in werkiDg en buitendien nog 17
„Wanneer gij het niet ontvlucht, zult gij er stellig
nog eens toe geraken antwoordde de gezant.
„Ik heb Alma's beeld nog in het hartExellentie."
„Ik weetdat Alma's beeld en de herinnering aan
haar u nooit zullen verlaten, hernam de gezant„maar
Alma zelf zou 't verdriet doen indien gij om harent
wille uw leven ongelukkig en zonder vreugde sleet.''
„Ik hield het voor zondig naast de gedachte aan haar,
nog plaats te laten aan gevoelens voor eene andere."
„Maar het is ook zondig, Lohna, door voortdurende
droefheid zich zelf te gronde te richtenin plaats
van met een krachtigen wil te trachten zich van de
smart los te maken."
„Gij doet mij zeer Exellentie."
„Vergeef mij sprak de gezant. „Ik weet het de
stem van het koele verstand veroorzaakt pijn in zulke
oogenblikken en klinkt voor het bewogen gemoed scherp
en honend. Maar ik spreek zoo uit ware vriendschap,
uit hartelijk medelijden. Ik kan de gedachten niet ver
dragen dat uw levensgeluk door de gedachte aan de
onherroepelijk verlorene voor altijd verwoest wordt."
De gezant verwachtte antwoord maar Lohna bleef
sprakeloos voor zich zien.
„Gij zwijgt," ging de gezant voort, en denkt mis
schien dat ik het gevoel der liefde, die u bezielt, niet
begrijp en waardeeromdat ik het zelf nooit gekend
andere snelpersen 8 handpersen 2 persen voor koper
druk en 12 andere machines.
Volgens de opgaaf van den machinist verbruikte de
Ottdsche gasmachine die de bovengenoemde snelpers
dreef, slechts voor 1 Mark 0,60) per uur aan gas;
en wanneer de pers niet gebruikt werd slechts voor
30 Pfennig 0,18). In dit laatste feit is juist het
groote voordeel der Olto'sche machine gelegen. Door
een zeer vernuftige, met den regulateur verbonden „Pre
cisions Steuerung" ontvangt de machine slechts dan
gasaanvoer, wanneer de gang beneden zeker minimum
vertraagd wordt.
Wanneer de machine dan ook loopt, zonder anderen
arbeid te verrichten dan die voor het overwinnen van
den wrijvingsweerstand noodig is heeft in den regel
slechts om de 3 of 4 slagen van den zuiger ééne ont
ploffing van het zich aan ééne zijde van den zuiger
bevindende mengsel van gas en lucht plaats maar
zoodra de machine arbeid verricht en de gang daardoor
vertraagd wordtherhaalt zich de ontploffing bij eiken
(dubbelen) zuigerslag.
De ontploffing wordt in deze machines door een
voortdurend brandend gasvlammetje veroorzaakt, en de
nadeelen van de bij de verbranding ontwikkelde warmte
door afkoeling van den cylinder, met water opgeheven.
Afgezien van de vraag of deze machinesondanks
hare groote voordeelen op den duur zullen voldoen
is het niet onwaarschijnlijk dat de hooge prijzen
waarop zij vooralsnog gehouden worden (de Heeren
A. Fetu en Delïège te Luik zijn agenten voor Belgie en
Holland) aan hare invoering bij de kleine industrie m
den weg zullen staan, vooral daar waar de gasprijzen
niet laag genoeg zijn.
Algemeene en groote belangstelling wekte de Linde1 sche
ijsmachine en vooral wanneer de blokken ijs van circa
een meter lengte, een paar palmen breedte en een palm
dikte uit de vormen gehescheji werden deed de groote
hoeveelheid dierlijke warmte y die zich in het lokaal
ontwikkeldeniet vermoeden dat door de machine
zooveel warmte aan de omgeving onttrokken werd.
Evenals in de ijsmachine van Carré wordt voor die
van Linde een sterke waterige oplossing van ammonia
gebruiktdoch terwijl in de eerstgenoemde bet verschil
in oplosbaarheid van ammoniakgas in koud en warm
water gebezigd wordtom dit gas tot een vloeistof te
verdichten wordt in de laatste bet ammoniakgas zelf
door een perspomp tot een vloeistof verdicht. Deze
vloeistof onttrekt bij hare vervluchtiging warmte aan een
sterke keukenzout-oplossing, die rondom de blikken
bussen, waarin het ijs vervaardigd wordt, circuleert.
De voordeelen der machines van Linde bestaan daarin,
dat hier veel minder gevaar voor ontploffing bestaat
dan bij die van Carrewaar men over de regeling van
den druk veel minder meester is.
Merkwaardig was de aanblik der twee naast elkaar
liggende pompcylinders. De eerste, waarin het ammoniak
gas werd zamengeperstvoelde duidelijk warm aan
heb. Daar gelaten of dit zoo is.Uwe natuur, waarde
Lohna, is van bizonderen aard. Wat het ineerendeel
der menschen als iets onveranderlijks met meer of min
der moeite en strijd reeds lang van zich zouden heb
ben gezet, bewaart gij als een kostbaar kleinood in uw
harthoe zeer 't u ook doet en hoe 't ook aan uw
leven knaagt. Omdat ik u lief heb en hoogacht, Lohna,
is het mijn hartelijk gemeende wensch u nog eens ge-
lpkkig te zien. Zielerust door werkzaamheid alleen
maakt niet gelukkig. Volkomen gelukkig maken ver
mag alleen de liefdeen daaraan hebt gij vóór alles
behoefte; zij is voor u het eenige heilzame genees
middel."
„De liefde? Zou ik op nieuw kunnen beminnen?"
vroeg Lohna.
„Al is het ook geen liefde, zooals gij voor Alma
gevoeldetantwoordde de gezant„toch kunt gij uw
hart wel openstellen voor de betoovering eener derge
lijke neiging, u gelukkiger gevoelen door de verminde
ring uwer smart die zulk eene neiging u brengter
dankbaar voor zijn en dan misschien toch nog
gelukkig zijn."
„Waar vind ik eene vrouw, die mij zon blijven lief
hebben als ik haar zeide dat ik eene andere bemin
dat tussehen haar en mij steeds het beeld eener teer
beminde staat?"
„En als ik eens eene vrouw kendewier liefde voor
u zoo standvastig en innig is dat zij zelfs zoo iets
voorbij zou zien Als zulk een liefhebbend vrouwen
hart voor u alleen zou willen kloppen Lohna zoudt
gij het terugstooten
„Terugstooten Neen, bij God!" riep de graaf.
„Met vreugde zou ik zulk eene liefde aannemen, en
terwijl op den anderen waarin het door vermindering
van druk weder gasvormig werd een dik beslag van
tot ijs gecondemseerden waterdamp was waar te nemen.
De machine van A, von Langen en C. Fischer te Dus-
seldorf, bestemd voor letterzetten en het uit elkaar
nemen van drukvormen, toonde, dat door betrekkelijk
eenvoudige hulpmiddelen zelfs zulke zamengestelde be
werkingen als de genoemde machinaal verricht kunnen
worden. Hoewel het mij niet gelukt is deze machine
in werking te zien, was de terechtwijzing van mijn vrien
delijken Mentor in staat, mij althans eenigermate een
denkbeeld te geven van de vernuftige wijze waarop deze
machine den arbeid van den letterzetter verlicht en
bespoedigt.
In de letterzet-machine worden de letters, in verticalen
stand in smalle goten geplaatst voortbewogen totdat
door het neerdrukken van een toets van een klavier
de daarmede eorrespondeerende letter in den vorm zakt.
Op een dergelijke wijze wordt in de machine voor
het uit elkaar nemen en distribueeren van drukvormen
door het neerdrukken van een toets bewerkt, dat de
eorrespondeerende ietter den vorm verlaat, juist op het
punt waar hij in de voor die letter bestaande goot valt.
Daar het bespelen dezer klavieren zonder twijfel niet
weinig oefening zal vereischenis het moeielijk to
voorspellen of deze machines spoedig algemeen inge
voerd zullen worden.
Als een ander voorbeeld van de op de tentoonstelling
aanwezige proeven oin handenarbeid door machines te
vervangen kunnen de interessante machines der Union,
Machinenbau-Actien-Gesellschafb te Essengenoemd
worden. Deze dienen voor de bewerking van natuur
lijke steenen en bestaan uit een machine voor hei be
werken van steenblokken, een ander voor steenplaten
en een draaibank voor steenzuilen.
In de eerstgenoemde machinedie ik in werking
zag, werd het steenblok, op een beweegbare slede be
vestigd gebracht tegenover een ijzeren schijf op welks
voorvlakte 4 komvormige stalen beitels, die om een as
konden draaien bevestigd waren. Zoodra de rond
draaiende schijf met de daarop bevestigdeen zeiven om
hun middelpunt draaiende beitels den steen begon te
raken, werd een straal water tegen dezen laatsten gespo
ten, en bewoog zich de steen langzaam automatisch langs
den scherpen rand der draaiende beitels voorwaarts
zoodat deze er smalle evenwijdige, cirkelvormige groef
jes in kapten, en alle oneffenheden werden weggenomen.
Niet alleen zandsteen en kalksteenmaar zelfs zeer
harde gesteenten zooals lava en graniet worden door
deze machine met goed gevolg bewerkten een daar
mede vervaardigde gootsteen van lava toondedat de
machine althans wat zuivere bewerking betreft, met den
besten steenhouwer kan wedijveren.
De aangevoerde voorbeelden mogen volstaan om aan
te toonen dat ook op het gebied der machines op de
tentoonstelling zeer veel schoons en belangrijks zelfs
voor den niet-deskundige te zien valt. Slot volgt.
haar dankbaar zijn mijn gansche leven lang. Doch zulke
vrouwenliefde bestaat er nietten minste voor mij is
ze niet weggelegd."
Daar viel een roos voor Lohna's voeten neer. Ver
rast boog hij zich naar den grond nam de roos op
en keek omhoog om te zien van waar ze kwam. Maar
hij zag niets dan de bedauwde bloesems der groeue
slingerplantendie zich tegen den muur tot aan de
leuning van het terras verhieven.
De gezant was niet minder verrast over dezen on-
verwachten bloemengroet. Daar vloog hem plotseling
eene gedachte door het hoofd. Hij stond op en liep
met bijna jeugdige vlugheid de trappen op die naar
een hooger gelegen kleiner terras voerden. Zijn oog
zwierf naar de leuning en scheen iets te zoeken op het
terras of boven aan den muur van het hotel. Maar
hij bemerkte niets. Teleurgesteld daalde hij langzaam
de trappen weer af en voegde zich bij Lohna. Hij nam
de roos uit diens handen en stak ze hem in 't knoopsgat.
„Moge ze u geluk aanbrengen voegde hij er bij
met eenvoudige hartelijkheid.
Men kon 't aan zijne woorden hooren hoe oprecht
en innig deze wensch gemeend was.
III.
Hoog boven de oppervlakte van het Corao-meer en
zelfs boven de daken van het hotel Bellaggio verheven,
stond eene zeer oude ruine en den weg er heen voerde
opwaarts door het fraaie park van de villa Serbelloni
waarbij ze behoorde. In den vroegen morgen van den
volgenden dag bevond zich graaf Lohna reeds in het
