No. ïor.
Twee en tachtigste Jaargang.
1880
T i; t( I) a
25 D E C E M B E R.
Twee Nieuwsberichten.
Prijs der gewone Advertentiën
TWEEDE BLA I).
£imten(anb.
ALKIIAARSCIIË COURANT.
Deze Courant wordt Dinsdag-, Donderdag- en
Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs
per 3 maanden voor Alkmaar 0,80 franco door
het geheele Eijk f lt
De 3 nummers f 0.06.
Aan 15 regels 0,75; iedere regel meer/0,15.
Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HEEMs. COS'
TEE ZOON.
Van alle koloniën welke ons vaderland vroeger be
zeten heeft maar in den loop der tijden voornamelijk
ten gevolge onzer eerst vrijwillige en later gedwongen
verbinding met Irankrijk heeft moeten verliezen, Deme-
rary en Essequebo in Zuid-America Ceylon en ver
schillende bezittingen op het indische vastland in Azie
en de Kaap de Goede Hoop aan de zuidpunt van Af
rica om van Malacca en de kust van Guinea niet te
spreken is en wordt er geene meer betreurd dan „de
Kaap." Terwijl onze vaderen in andere streken als
vreemdelingen heerschten over wingewesten waren zij
aan de Kaap als in een tweede vaderland. Talrijke
landgenooten hadden er zich gevestigd landbouwers
vooral, aangelokt door de voortreffelijke weiden die er te
vinden zijn en er eene hollandsche maatschappij ge
schapen wel beerscbende over eene inlandsche bevol
king van kafferstammen maar als blijvende kolonisten,
die niet bedacht waren om na zoo snel mogelijk ge
maakt fortuin naar het vaderland terug te keeren.
Toen na onze bevrijding van Frankrijks heerschappij
de Kaapkolonie niet door Engelanddat er zich mees
ter van had gemaakt, teruggegeven, maar in ruil voor
de gelden, ons verstrekt tot versterking der zuidelijke
grensvestingen in het ons opgedrongen België (waar-
van juist Engeland later de afscheuring ten krachtigste
bevorderd heeft) gehouden werd heerschte er diepe
verslagenheid. Maar de gehechtheid aan Nederland
gmg er niet verloren toen niet en later niet al is
ze door eene afscheiding van 80 jaren en door'de ves
tiging van vele er.gelschen in de kolonie zelf eenigs-
zins verflauwd. Nog lang kwamen de kaapsche jonge
lieden die een wetenschappelijke loopbaan wilden be
treden zich aan de nederlandsche boogescholen vormen,
nederlandsche schepen en hunne bemanningen werden
en worden nog aan de Kaap met ingenomenheid ont
vangen, nog bestaat de africaansch-gereformeerde Kerk,
waartoe een groot deel der ingezetenen behoort en
waarin het nederlandsch de taal der prediking blijft
nog verschijnen er hollandsche dagbladen in de engelsen
geworden bezitting. En moge de gehechtheid tot het
oude moederland verzwakt zijn niet die tot de oude
taal zij het ook verbasterd tot de oude zeden voor
al niet bij de landbouwende bevolking. Erkent deze de
onmogelijkheid om meer tot Nederland te behooren
en tracht zij daar ook niet naarzij wil toch neder
landsch niet engelsch zijn; en met de volharding, ons
volk van oudsher eigen, verzet zij zich tegen het laat
ste. In hare afzondering wel wat verwilderd, niet zeer
ontwikkeld en streng gehecht aan de oude kerkleer,
daarbj bezield met een vurig gevoel van onaf hankel jkheid
en van haat jegens de vreemde verdrukkers moest zij
gedurig in botsing komen met het engelsch gezag en
het niet kunnende afwerpen heeft zj zich er aan zoe
ken te onttrekken door uitwijking, eerst naar Natal,
en toen bet gehaat gezag haar, zoodra zij daar tot
eenigen welstand gekomen was, achterhaalde dieper
en dieper het binnenland in dagen en weken ver
met vrouwen en kinderen, kudden en huisraad, over
bergen en door woeste streken, herhaaldelijk bedreigd en
aangerand door woeste inlanders; tot ze, na ongeloofe-
lijke ontberingen en ten koste van menig menschenie-
ven weder vruchtbaarder streken en geschikte woon
plaatsen vond en er 2 Staten stichtteden Oranje-Vrij
staat en de Zuid-Africaansche Eepubliek veelal onder
den naam van de Transvaal bekend. In deze uitge
strekte landschappen wisten onze stamverwanten hoe
dun ze er ook gezaaid waren, zich, vaak met groote
inspanning te handhaven tegen de veel talrijker meer
malen door de engelschen aangehitste en van wapenen
voorziene kaffersmet dezen meer tot verstandhouding
en zeiven tot welvaart te geraken en ten laatste ook
van Engelands Koningin de erkenning hunner onaf
hankelijkheid te bekomen. En waarom ook niet? Een
lastig element was verwijderd uit de Kaapkolonie, waar
de plaats der heengeganen door engelschen kon worden
ingenomen en wat alles afdeed, de beide Vrijstaten,
afgesloten van de zee moesten alle behoeftenwelke
de bodem niet kon verschaffen over engelsch gebied
en door engelsche tusschenkomst ontvangen en even
zeer den overvloed van eigen voortbrengselen langs
denzelfden weg van de hand zetten.
Twee oorzaken kwamen echter in dezen staat van
zaken ten opzichte der Zuid-Africaansche Eepubliek
verandering brengen. In een woest en onvruchtbaar
gedeelte werden rijke diamantlagen ontdekt en van
heinde en ver, vooral uit de engelsche bezittingen,
stroomden de op rijkdom belusten toe die inboorlin
gen in dienst namen om met hunne hulp de groeven
te bewerken. De Eepubliek hief van de gravers een
recht en zorgde zooveel mogelijk voor het handhaven
der orde onder de gemengde menigte. Een ideaal van
veiligheid zal er wel niet geheerscht hebbenmaar
men was over het algemeen met de verleende bescher
ming tevreden. De gouverneur der Kaapkolonie dacht
er anders over. Onder voorwendsel dat de veiligheid
der engelsche gravers gevaar liep, en dat het kwestieus
was, of de diamantvelden wel tot het gebied der Bepu
bliek behoorden, zond hij engelsche policiemacht en en
gelsche gezggvoerders en werd de schatten bergende
bodem tot britscbe bezitting verklaard. De tweede
oorzaak had erger gevolgen. In de Eepubliek was een
nederlander die er vroeger predikant was, tot Presi
dent verkozen de heer Burgers. Wenschende ziju
nieuw vaderland tot meer ontwikkeling te brengen
beg-eep hij, dat eene kortere gemeenschap met de zee
daarvoor onontbeerlijk was. De verkrijging hiervan
was mogelijk door het leggen van een spoorweg over
portugeesch gebied naar Delagoabaai. Hij reisde naar
Europa, bezocht Engeland, Nederland, Duitschland en
Portugal, sloot tractaten, wierf bekwame lieden aan
om zich naar de Transvaal te begeven, wist kapitalis
ten te Dewe.en hem gelden te verschaffen ter betaling
van het vuor den spoorweg benoodigde belangstelling
te wekken voor zijn strevendat mede s'.rekte om de
oude banden tusschen ons en onze broeders in het
verre land te vernieuwen. Toen hij teruggekeerd was,
vond hij zijn land in moeilijkheden door tweespalt met
de grensstammen de krijg werd wel eens met voordeal
gevoerd, maar de eenheid van handelen ora het beslis
send te doen ontbrak. Ook vonden zijne pogingen om
de Eepubliek op den weg van vooruitgang te leiden
niet de gewensebte ondersteuning, veeleer tegenwer
king bij de weinig ontwikkelde en hardnekkig aan het
oude geneebte „boeren", zooals de veeteelt drijvende
nazaten onzer vroegere landverhuizers door geheel Zuid-
Africa genoemd worden. De gouverneur der Kaap
kolonie, voorwendende, dat de rust der britsche bezit
tingen door de onlusten van de Transvaal mee de kaffer
stammen bedreigd werdmet andere woordenden
aanleg van den, de engelsche belangen nadeeligen, spoor
weg willende voorkomen zond een gemachtigde, sir
Th. Shepstone naar Prsetoria, de hoofdplaats der Trans
vaal, vergezeld door gewapende macht. Deze had in
last de Eepubliek te annexeeren, indien de bevolking
het verlangde. Eenige in de Eepubliek gevestigde en
gelschen haalden hem met blijdschap in, maar de regee
ring en de hollandsche bevolking wilden niets van zijne
voorstellen weten. Wat nood, voor groote Staten gaat
macht boven recht: Shepstone verklaarde de Eepubliek
voor ingelijfd. De President protesteerde, de Volksraad
protesteerde, niets mocht baten. Gewapend verzet der ge
ringe en wijdverspreide bevolking tegen de engelsche
kanonnen werd als wanhopig beschouwd, slechts lijdelijk
verzet als mogelijk. Groote volksvergaderingen werden
gehoudenadressen aan de engelsche regèering opge
steld deputatiën naar de Kaapstad en naar Londen
gezonden, alles te vergeefs. Het engelsche kabinet
(Beaconsfield) zond den heer Froude naar Zuid-Africa
om de zaak de onderzoeken; ingenomen tegen de boe
ren en voor den heer Shepstone ging hij op reis en
met juist tegenovergestelde gevoelens keerde hij terug,
nogmaals te vergeefs. Te vergeefs ook liet de heer
Courtney zijne stem voor de verdrukten in het britsche
Parlement hoorenal was de heer Shepstone verder
gegaan dan zijn lastbrief strektemen kon er niet op
terug komen. Het ministerie-Beaconsfield viel en het
kabinet-Gladstone trad op en daarmede kwamen ook
mannen aan het roerdie toen zij nog oppositie wa
ren de annexatie hadden afgekeurd. Een straal van
hoop schemerde voor de transvalers, en weer deden zij
hunne stem tegen geweld en onrecht hooren; maar ook
nu de „edele"^ Gladstone het roer van Staa' houdt, kan
de britsche luipaart zijne prooi niet loslaten; men zegt
het overheerde gebied vrije instellingen toe, maar weder
om op het gebeurde kan niet teruggekomen worden.
Engelands politiek werd en wordt steeds beheerscht
niet door het besef van recht en billijkheid hoe ook
Engelands staatslieden daarvan den mond volhebben
als het andere Staten hunne verplichtingen voorhoudt
maar uitsluitend door Eügelands belang.
Engeland heeft tot nog toe niet veel genoegen ge
had van zijne vermeesteringhet heeft van de over-
heerschten geenerlei toenadering verworvenen de
storm die hetdoor het verkoopen van wapenen aan
de kaffers, tegen de Transvaal verwekt heeftis zich
tegen de eigen africaansche bezittingen komen wenden.
Een gedurige staat van oorlog houdt de koloniale be
volking in spanning en vrees, onderdrukt de wel
vaart verslindt menschenlevens en schatten. Daarbij
heeft het oorlog te voeren in Afghanistan en de drei
gende moeilijkheden in Ierland het hoofd te bieden en
alzoo zijne wel groote maar toch niet onuitputtelijke
macht te verdeelen. Wat wonder, dat de boeren, alle
minnelijke pogingen te vergeefs beproefd hebbende,
thans komen tot diewelke eerst roekeloos en dolzin
nig scheen en dat wij in de dagbladen het volgende
bericht lezen
„Aan het departement van koloniën te Londen is
een telegram ontvangen van den gouverneur van Natal,
meldende, dat de Transvaal in opstand is. 5000 Boeren
hebben Heidelberg (halfweg Praetoria en de grenzen
r/-11. uiQ Vrij'staat' ^ezefc en republiek uitgeroepen.
Zij hebben Kruger tot president en J mbert tot opper
bevelhebber verkozen. De gouverneur van Natal heeft
alle beschikbare troepen naar de Transvaal gezonden."
Dit bericht doet gewis alle nederlandsche harten
trillen. INeen, de afstammelingen der nederlanders in
het verre zuiden zijn niet vervreemd van hunne vade
ren die ook den bloedigen kamp waagden om zich
van de onderdrukking van een machtigen Staat te ont
slaan Het oude bloed verzaakt zich niet. Maar wekt
de ondernomen worsteling al o is uieégevoel, ons beeft
het hart bij het denken aan het bloed dat vergoten zal
worden, misschien zonder nut. Is er niets te beproeven,
vragen wij om het te voorkomen en niettemin het
beoogde doel te bereiken? En wij lezen in de dag-
bladen een ander bericht
De hoogleeraar P. Harting, te Utrecht, is voornemens
in de engelsche bladen een beroep te doen op het recht
vaardigheidsgevoel der britsche natie, ten behoeve van
de ingezetenen van de Transvaaldie de wapenen heb
ben opgevat om hunne onafhankelijkheid te herwinnen
Alle gelijkdenkenden noodigt hij uit, binnen 8 dagen
aan hem of aan het Utrecbtsch Dagblad hun naam en
kwaliteit duidelijk op te geven, om die onder het adres
te plaatsen
Wat zal dit uitwerken, wat zal het baten? vraagt
misschien menig lezer. Waarschijnlijk niet wat wij er
van zouden wenschen. Maar toch is het goed te doen
wat de hoogleeraar voorstelt. Slechts de diplomatie
van groote mogendheden schijnt het voorrecht te heb
ben, in de bres te mogen springen ten behoeve van
verdrukten, die der kleine doet er het zwijgen toe al
geldt het stamverwanten in den vreemde. Maar zw'ijgt
ook de onze over het onrecht, de Transvaal aangedaan,
liet nederlandsche volk mag en kan zijne sten doen
hooren aan het engelsche volk dai toch zoo dikwijls
getoond heeft een nobel volk te zijn en dat zoo het
zich wil doen gelden een krachtigen invloed op de
regeering kan uitoefenen. Beproeven wij althans het
wakker te schudden, steunen wij de poging van dr.
Hartmg. Blijkt zij te vergeefs, welnu, 'wij zullen ge-
daan hebben wat wij konden voor de verre broeders
hoe weiuig het ook zij. Wij zullen onze stem hebben
verheven ten gunste van rechtvaardigheid en vrijheid
wi] zullen het zelfverwijt ontgaan, dat wij onverschillig
zijn gebleven waar beiden gekrenkt werden ten aanzien
van mish mdelde, kloeke mannen, die het nederlandsch
karakter trots tijd en onspoed getrouw bewaard hebben.
Te 's Gravenhage is den 22 aanbesteed het af
graven van den rechter Maasoever onder Mook ea
Heumen minste inschrijver J. v. Oijeu Pz., te Nijme
gen voor f 93815het maken en stellen van den
ijzeren bovenbouw der spoorwegbrug over het Noordh.
Kanaal bij Purmerende, minste inschrijvers Gebr. Bem-
kieserte Pforzheim (Baden!voor f 74,750,
De 25 perceelen gebouwen en terreinen der voor
malige stoom-suikerraffinaderij van de heeren Beuker
en Hulshoff, aan de Lauriergracht te Amsterdam, heb
ben den 22 in veiling f 288,681 opgebracht.
Prins Erederik heeft zich den 23 naar Neuwied
begeven, om aldaar de Kerstdagen door te brengen.
Door eene onbekende oorzaak is in den nacht
van 23 op 24 dezer te Schoorldam verbrand de wonin°-
bewoond door W. Sevenhuizen.
Den eersten Kerstdag wordt de eerste godsdienst
oefening gehouden in eene door de r. eatholieken te
IJmuiden opgerichte hulpkerk.
De heer P. Jz. Proost, candidaat tot de h. dienst,
heeft bedankt voor het predikantsberoep te Koedijk.
Iii de veiling van landerijen te Antwerpenop
23 dezer gehoudenis niets gegund.
De gemeenteraad van Hoogwoud heeft de jaar
wedden van de hoofden der 3 openbare scholen gesteld
op 925 benevens 1,25 voor eiken leerling die
maandelijks gedurende dé helft der schooltijden het
herhalingsonderwijs bijwoont; de jaarwedden der overige
onderwijzers zijn op f 700der onderwijzeressen op
f 500 bepaald. Tevens is besloten, de bestaande school
in de Weere door eene nieuwe te vervangen. Gedep.
8taten hebben de huurwaarde der onderwijzerswonincen
ter berekening der pensioensbijdrage, op f 150 bepaald!
Het tekort in den boedel van den voormaligen
notaris J. T. de Haan, te Wolvega, wordt geschat op
ruim 2 tonnen gouds.
Nevens de vroeger genoemde kunstenaars, die zich
edelmoedig aangeboden hebben om portretten of tafereelen
te schilderen in de ridderzaal van het slot te Muiden,
kunnen ook genoemd worden de professoren Allebé en
Wïjnveld te Amsterdam en de heeren Klinkenberg te
's Gravenhage en Thissen (beeldhouwer) te Antwerpen.
De sub-commissie te Botterdam heeft aan de
