No. 134.
Vijf en tachtigste Jaargang.
1883.
FEUILLETON,
l0> Een staatsgeheim.
ZONDAG
11 NOVEMBER.
Prijs der gewone Advertentiën
Dit nummer bestaat uit twee bladen.
EERSTE BLAD.
NIEUWE BELASTINGEN
mogen niet strekken tot aanmoediging van
weelde in de huishouding van den Staat
en van de eischen der bureaucratie.
üniteulanb.
j
ALKlIAAItSCHE COURANT.
Deze Courant wordt Dinsdag», Donderdag- en
Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs
per 8 maanden voor Alkmaar f 0,80; franco door
het geheele Rijk f 1,
De 3 nummers 0 06.
Van 15 regels 0,75; iedere regel meer f 0,15.
Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HERMs. COS-
TER ZOON.
Mr. S. v. Houten bespreekt in nummer 5 zijner
„Staatkundige Brieven" de oorzaken van den tegen-
woordigen ongunstigen financiëelen toestand en de wijze
waarop z. i. de voortduring en verergering daarvan
moet verhoed worden. Het gevaar dreigtmeent hij
dat het deel der natie dat van het budget leeft de
overhand verkrijgt op dat, hetwelk in vrij verkeer zijne
inkomsten verwerft. Dit is te wijten aan de vroegere
o. i. baten waardoor telkens nieuwe werkzaamheden
van den Staat gevorderd konden worden, zonder daar
voor belastingen aan te bieden. In 1848 was men op
den goeden weg van bezuiniging maar bij de hooge
koffieprijzen werd men mild bemerkte de liberale partij
dat zuinigheid haar impopulair maakte en zoo kwam
men van uitgaven voor productieve openbare werken
tot die voor slechts indirect productieve en eindelijk
tot niet-productieve oorlogsuitgaven. Achter de mil
joenen voor spoorwegen en waterwegen forten ka
zernes en kanonnen onderwijs en kunst gingen de
honderdduizenden voor tractementen er mede door In
Indie ging men, de weelde van het moederland ziende,
denzelfden gang. De lage koffieprijzen en de oorlogs-
uitgaven in Atchin dedeD eindelijk de financiëele
moeilijkheden aanbreken. Alle partijen in de Kamer
hebben tot dezen staat van zaken medegewerkt, inzon
derheid de anti-liberale door de goedkeuring van hooge
militaire buagetten hoewel zij de schuld aan de libe
ralen geeft omdat deze een betrekkelijk klein deel
van al het uitgegevene aan het onderwijs ten goede
deed komen. Alle partijen zijn meer of minder onder
den indruk geweest van de eischen van bet publiek
en daardoor voortgestuwd terwij! de 2e Kamer ook
machteloos bleef tegenover de eischen der bureaucratie.
Nu de bureaucratie ten koste van nieuwe belastin
gen op den bestaanden voet wil voortgaan moet zij
in botsing komen met het publiek. Wel zal ook de
ambtenaarswereld moeten bijdragen in de nieuwe lasten,
maar behoudt zij slechts haar overwichtdan ziet zij'
hierin titels op tractementsverhooging. Wat de ont
vanger neemt zal de betaalmeester met woeker terug
geven Het is te hopen dat het niet van het budget
levend deel des volks krachtig zal waken tegen verdere
opdrijving der uitgaven en aandringen op eenvoud in
het bestuur en eene billijke verdeeling der noodzake
lijke lasten.
De minister Heemskerk heeft bij zijne optredin<*
neds gesteld: bezuiniging of verhooging van lasten.
Het eerste is van hem en zijn personeel niet te wach
ten en bij de jongste troonrede verklaarde bij dan
ook, dat het financiëel evenwicht door bezuiniging niet
te herstellen was in de voorgedragen begrootingen is
zelfs geen spoor van zuinigheid te vinden. Erger nog
is het, dat de minister van koloniën, in zijne vereering
van de bevoegdheid van den gouverneur-generaal tot
tot liet openen van credieten boven de indische be
grooting de nederlandsche belastingschuldigen over
geeft aan de indische bureaucratie. Van dit ministerie
zuinigheid te wachten is dwaasheid geene partij zal
de financiëele staatkunde van het kabinet verdedigen
en toch als de openbare meening zich niet krachtig
uitspreekt, zullen de conservatieve elementen der par
tijen zorgendat het ministerie zijne begrootingen er
door haalt. De Kamer kan niet oordeelen wat op
elke post te bezuinigen is als de regeering geene be
zuiniging wil en niet krachtig medewerkt; zij kan ver-
hoogiDgen schrappen maar de cijfers niet in verband
tot de werkelijke behoeften beoordeelen. Ook meenen er
leden dat men de begrooting niet dan om redenen
daar buiten gelegen mag verwerpen. De heer v. H.
deelt dit bezwaar nietalles hangt van den toestand
af en er is trouwens in de begrooting stof genoeg
om eene afkeurende stem te rechtiaardigen. Beducht
heid voor eene nieuwe ministeriëele crisis zal ook dienst
moeten doen een argument der conservatieven als er
een ministerie naar hun zin is. Echter zou het ver-
waarloozing van het landsbelang zijn een afkeurens
waardig financiëel beleid in de hand te werken om
een ministerie te bandhaven.. Dit offer mag men niet
brengen, ook niet ter wille van het behoud van Heems
kerk voor den arbeid der grondwetsherziening.
Zooals de politieke verhoudingen zich laten aanzien,
zal de regeering alleen steun vinden bij een deel der
catholieken en bij de achterhoede der liberalen. De
heeren v. Delden c. s., die ook de mogelijkheid van
bezuiniging erkennenwillen toch de regeering met
uieuwe middelen helpen er wel met een van oudsher
bij de geavanceerden populair, maar in het Rijks-be
lastingstelsel hoogst moeilijk rechtstreeks voor verwe
zenlijking vatbaar financiëel beginsel. Zij kunnen bij
den stand der partijen weten dat de inkomstenbelas-
ting geen kans heeft aangenomen te worden en heb
ben zelfs de moeite niet genomen een redelijk ontwerp
te leveren. Zij weten ook dat de liberalen als partij
niet in hunne welwillendheid voor dit beambten-minis
terie zouden kunnen deelen.
Na door hunne oppositie tegen de beperkte grond
wetsherziening in het algemeen staatkundig beleid ver
warring gesticht en daardoor den conservatieven het
roer in handen gespeeld te hebben, volgen Gleicbman,
v. Dekleu c. s. met bun voorstel een gedragslijn die,
zoo niet ten doel, toch noodwendig tot gevolg heeft,
den conservatieven ook in de administratie een onverdiend
overwicht te verzekeren. En even als aan de oppositie
tegen de beperkte grondwetsherziening eene radicale
kleur is gegeven door de vlag van algemeeue grond
wetsherziening te hijsehen zoo moet ook nu de vlag
der inkomstenbelasting de anti liberale manoeuvre
dekken.
Aan de kiezers, aan alle tegenstanders der bureau cratie,
aan de voorstanders van zuinigheid, vereenvoudiging en
ook van belasting der gegoeden naar mate van hun draag
vermogen roept de heer v. H. toepast op uwe neuzen
De bereidwilligheid om aan de door de belastingschul
digen aan de regeering gedane eischen zij het in an
deren vorm dan zij voorstelt, toe te geven, ban slechts
leiden tot voortzetting der verkeerde huishouding en
verergering van bet kwaad. Wordt aan de regeering
vrij spel gelaten zij zal voortgaan met hare eischen
totdat zij de grenzen van het draagvermogen des volks
bereikt heeft en eene algemeene verarming der niet
van het budget levende volksklassen ingetreden is.
Behooren de vermogenden meer in de directe belas
tingen te betalen men gebruike zijn politieken invloed
niet om hen over te leveren aan de onverzadelijke
eischen van het staatsbestuur, maar doe eerst een be
roep op hunne medewerking als de ambtenaarswereld
althans eenigermate betoomd is en zij zich daardoor
verzekerd kunnen houden dat zij door nieuwe lasten
op zich te nemenhunne minder begunstigde mede
burgers van belastingen op de levensbehoeften bevrijden
Daarin ligt eene waardige taak voor de liberalen, niet
in het vervullen der rol van tollenaren van Waanders
en Grobbee.
BELGIE. Men vreest eene herhaling van de ge
schiedenis van den advokaat Bernays. Althans sedert
14 dagen is spoorloos verdwenen een gunstig bekend
fabriekant, Aiphonse Deschamps, die op een ontvangen
telegram zijne woonplaats verliet en van wieu men tot
heden niets hoorde.
DUITSOHLAND. De kroonprins gaat den Koning
van Italië een bezoek brengen. De pers ziet in deze
reis een feit van de hoogste staatkundige beteekenis
en een nieuwen waarborg voor het behoud van den
vrede.
Peuisen. De Landdag is tegen den 20 opgeroepen.
De Keizer en de kroonprins zullen op uitnoodigiug
van het berlijnsche gemeentebestuur den 11 de viering
van het Lutherfeest in de Nicolaïkerk bijwonen.
ERA?» KRIJK. De beer Paul Bert aanvaardde den 7
het voorzitterschap der Union républicaine (republikein-
scbe vereeniging) met eene redevoeringwaarin bij
verklaarde dat het land noch verdeeldheid, noch zoo-
genaamde parlementaire verdeeling begrijptbet weet
alleen verschil te maken tusscben voorzichtigen en on-
geduldigen. Wat de buitenlandsche staatkunde betrof
kon men gerust staat maken op de regeering als de'
trouwe bewaakster der eer van het volk.
Hochfelden moest zijne dochter op dit punt gelijk
geven verondersteld dat haar oordeel over het gedrag
van Kurts bruid juist was, maar toch gevoelde hij, dat
zij in hare hartstochtelijke opgewondenheid zijne vraag
niet onbevooroordeeld kon beantwoorden.
Heiena's opgewondenheid bewees, dat Kurt haar
niet onverschillig geweest wasmocht de beieedigde
trots er ook grootendeels de oorzaak van zijn, toch
kon aan haar vader de klacht van bittere teleurstelling
in haar toon niet ontgaan. Bij alle zelfbeheersching
was de minister niet meer in staat, om eene hartstoch
telijke opwelling te onderdrukken. Hij had er vast op
gerekend dat Helena hem zon verklaren dat zij in
stilte wel zulk eene daad van Kurt had verwacht.
Daardoor alleen liet zich de bijna ongehoorde beleedi-
ging verklarendat Kurt zich op den dagwaarop
zijn vader voor hem bij den minister aanzoek had ge
daan met een ander meisje verloofde.
Kurt had dit hoofdzakelijk gedaan om zijns vaders
plannen eens voor altijd den bodem inteslaan maar
Helena had niet zoo geheel en al ongelijk hij had
moeten weten dat hij in het huis des ministers als
verloofde van diens dochter werd beschouwd hij had
inderdaad zeer ongepast tegenover de familie zijns chefs
gehandeld.
Men bracht den minister een briefwaarvan het
couvert met de woorden „in handen" was voorzien.
Kurt von Stolpen was de schrijver van den brief.
Hjj verklaarde den minister daarin, dat hij zijn ontslag
uit de staatsdienst zou verzoeken te voren evenwel
zijn cbefdie hem altijd als een vader had behandeld
en wien hij ook als zoodanig hoog vereerdede
redenen van dit besluit wilde ontvouwen. Deze be
stonden niet alleen hierin dat hem de middelen tot
ueze loopbaan ontbraken en hij door het blijven be-
kleeden van zijn ambt aan het vermoeden geen voedsel
wilde geven dat hij het met zekere speculatieve wen-
schen zijns vaders eens wasmaar hij moest ook be
kennen dat zijne denkwijze hem hoe langer boe meer
van de kringen waartoe zijn ambtgenooten behoorden,
vervreemdde.
„Dit is mij gisteren avond," zoo besloot Kurt „op
zeer onaangename wijze bij eene ontmoeting met den
zoon uwer excellentie gebleken ik had in strijd moe
ten bandelen met mijne beginselen en met mijne eer,
indien ik geaarzeld had om ten gunste van eene zwaar
beieedigde vrouw tegen hem party te kiezen.
De sympathie voor de onschuldig in het nauw ge
brachte een plotseling ontwakend, mijn gemoed over
weldigend gevoel de noodzakelijkheid om mijn vader
tot de erkentenis te dwingendat ik geen werktuig
zijner plannen wilde zijn de wenseh, om aan zekere
berichten die ledigloopende babbelaars in de wereld
zondeneen einde te maken en tegenover uw zoon
eene voor ieder duidelijke positie intenemenalles
werkte samen om mij zeer snelmaar daarom toch
ook goed overlegd een besluit te doen nemen dat
voor mijne toekomst beslissend is. Ik heb mij met
een armmaar hoogst achtenswaardig meisjemet
mejuffrouw Laura Holm verloofd.
„Ik meen u geen beter bewijs van de groote ach
ting en dankbaarheid die ik voor uwe excellentie ge
voel te kunnen geven dan door deze openhartige
mededeeling der feitenen al mag ik ten gevolge
van de houding die uw zoon tegenover mij heeft
aangenomen, het niet wagen om uwe excellentie per
soonlijk te naderen, daar ik uwen zoon niet de gelegen
heid wil geven om in zijne opgewondenheid overijlin
gen te begaan toch hoop ik dat uwe excellentie en
mevrouw uwe gemalin en dochter dezelfde welwillend
heid zullen blijven behouden voor iemanddie steeds
met eerbiedige dankbaarheid zich de in uw huis door
gebrachte uren herinneren zal."
Was dat onbeschrijfelijke onbeschaamdheid, die on-
wederlegbare feiten loochentof verkeerde Kurt in
de meeningdat ook Helena nooit gedacht had dat
hij naar bare hand dongen dat in dit opzicht dus
geen schaduw van een verwijt op hem kon vallen?
De minister moest het laatste aannemen. Er scheen
niet aan te twijfelen of Kurt had gemeend dat een
ieder de dan ook zeer doorzichtige speculatie zijns va
ders doorzag en niemand hem daarvoor verantwoordelijk
bad gesteld ja zelfs dat men het in hem waardeeren
zoudat hij dit net gewelddadig had verscheurd
Graaf Hochfelden was echter niet alleen geneigd om
den jongen man dien hij steeds gunstig had beoor
deeld te vertrouwen maar hij gevoelde ook bij het
lezen van dien brief, dat, zelfs, wanneer Kurt hui
chelde, deze opvatting der zaak de eenige was, waarbij
Heiena's naam niet werd geschaad dat het gewone
verstand reeds gebood om deze verklaring van Kurt
als goede munt aan te nemen en er gebruik van
te maken.
Het beste middel hiertoe was onder de bestaande
omstandigheden, dat de minister belangstelling in Kurts
verloving aan den dag legde en van zijn invloed op
Stolpen gebruik maakte om deze zijn vaderlijke toe
stemming te doen geven. Mocht dit gelukken of niet,
toch bewees zijne poging in ieder geval dat Hochfelden
aan de plannen van den geheimraad niet meer waarde
had gehecht, dan oppervlakkige plannen verdienen.
De minister begaf zich naar Stolpens woning en trad
daar binnen op het oogenblik, dat de geheimraad naar
de kanselarij was gegaan, om Holm door bedreigingen
bang te maken.
Graaf Hochfelden liet zich bij de barones aandienen.
Hij was van nature een beleefd man en daarenboven
een diplomaat, het sprak dus van zelf, dat hij eene
dame die gaarne complimenten ontving deze ook niet
onthield, waardoor hij bij Claire von Stolpen veel beter