Bitmcttlanb.
den katoenaanplant is overal ten gevolge van de koude
in April vertraagd zoodat slechts 45°/0 van het aan
gewezen terrein werd beplant. De toestand van den
oogst isNoord-Carolina 68Zuid-Carolina 68, Geor
gia 95Florida 75 Alabama 76, Misissippi 77, Loui
siana 80, Texas 70, Arkansas 52 Tennessee 60 °/0.
ST ATEN-GENEE A AL
Tweede Kamer.
Nadat den 12 het wetsontwerp tot vaststelling van uitgaven
wegens verstrekkingen door het departement van marine dienst
1884, met algemeene stemmen aangenomen was, werd in behan
deling genomen het adres van mr. C. Büchler, leeraar aan 's rijks
hoogere burgerschool te Zwollezich beklagende dat hem
officiéél ontevredenheid betuigd was over zijn in de prov. Over-
ijselsche en Zwolsche Courant ingezonden stuk aan de autori
teiten der Ned. Herv. gemeente te Zwollemet rapport der
commissiedie aan het slot voorstelde: 1° den minister dank te
zeggen voor de verstrekte inlichtingen en 2° te verklarendat er
naar het oordeel der Kamer in dezen voor de regeering geene
voldoende termen bestondenzich met de zaak in te laten.
De heer van der Kaay verklaarde zich tegen punt 2.
Met den min. was hij van oordeel, dat de handelwijze van den
leeraar niet geheel onopgemerkt kon blijvenin het midden
latendeof de min. den goeden weg ingeslagen had, om daar
van blijk te geven. Ook stemde hij in met het gevoelen des
min., dat hij zich niet schuldig maakte aan overtreding der wet.
De heer Vos de Wael is ook van gevoelen dat er voor
den min. termen warenom zich met de zaak in te laten en
zijne ontevredenheid te betuigen. Een leeraardie zich in het
openbaar onder de ongeloovigen rangschikttoont zijne min
achting jegens het christelijk geloof. Die verklaring uitgespro
ken door een leeraarbezoldigd door den Staat, en ter kennis
komende van de jeugd, geeft recht tot verzet. Ook buiten de
school blijft de heer B. leeraar. Wat de min. deed, was zijn
recht en plicht en het minste wat hij doen kon. Hij is dus
tegen punt 2. De min. riep den leeraar tot de orde. Hij
hooptdat de regeering in het vaderland steeds vrijheidorde
en gezag zal handhaven.
De heer G r a t a m a doet uitkomen, dat het voorstel der com
missie steunt op de gedachtedat de reg. geene vrijheid heeft
een nederlandsch burger in het grondwettig recht der drukpers
vrijheid te beperken. Hier wordt geklaagd over schending van
art. 8 der Grondwet. De gronden van den heer B. zijn door
de commissie volstrekt niet goedgekeurd, evenmin als zijn arro
gant verlangen tot regeling der verhouding tusschen de ambte
naren van het onderwijs. Het ware veel verstandiger geweest
deze zaak te laten loopen. Hij meent, dat de min. door zijne
ontevredenheidsbetuiging meer kwaad dan goed heeft gedaan.
Hij had die zaak binnen de muren van het schooltoezicht
moeteu afdoen. Ook kan hier geen sprake zijn van de krach
tige handhaving van het christelijk geloofevenmin als hij kan
inzien, dat hier tekort is gedaan aan de gestelde machten.
De verklaring der commissie is zoo zacht mogelijk ingekleed
opdat de reg. daaraan geen aanstoot kon nemen.
De heer van Gennep merkt opdat de commissie vol
strekt niet ingenomen is met het geschrijf van B.maar op
komt tegen de handelwijze van den min. Bij deze zaak is toch
het hoogst gewichtige beginsel van de vrije uiting der gedach
ten betrokken. Yan dat recht doet een leeraar bij het M. O.
bij zijne aanstelling geen afstand. Het gezag had zich van
inmenging moeten onthouden. Met den min. ontkent hij dat
B. in strijd met de wet handelde. De vraag, of een onderwijzer
door zijn geloof of ongeloof in strijd handelt met het belang
van het onderwijs, is meer eene vraag van Bismarckiaansch
geweld dan van een nederlandsch vrijheidsbeginsel.
De heer van Wassenaer wijst op bet toenemend gevaar,
dat de zorg der jeugd wordt toevertrouwd aan leerarendie
de Kerk hebben verlaten of aan hen, die tot geene Kerk be-
hooren. Toch kan niet worden goedgekeurd, dat de min. een
vrij burger belet te schrijven.
De heer Wintgens waarschuwt tegen de censuur op den
min., waardoor een triumf wordt bezorgd aan de tegenstanders
der openb. school en aan hemdie zich op een voetstuk van
ongeloof stelt. Hij ontkentdat een leeraar van het M. O.
zich zou mogen voorop stellen als apostel van het ongeloof
die dat verdedigt, versterkt noodeloos het verzet tegen het
openbaar onderwijs.
De heer Brouwers wijst er op, dat tegenover de rechten
van den Nederl. burger ook verplichtingen bestaan. Die van
de staatsruif wil etenmoet zich of den box of den ketting
getroosten of zijne betrekking neerleggen. De Kamer moet
zich in elk geval niet als rechter stellen tusschen berispter en
berispte. Zij deed verkeerd op deze zaak in te gaanzij zal
langzamerhand over de kleinste nietigheden moeten oordeelen.
Den 11 nog wilde een societeitsknecht een paar kwajongens
wegjagen, die tusschen de tafeltjes liepen, maar de jongens
zeidendat hij er geen recht toe had en zij bij de Kamer
zouden gaan klagen. Hij zou haast willen voorstellen te ver
klaren dat er voor de Kamer geen reden bestaatzich met
de zaak in te laten.
De heer van der Eeltz bestrijdt de opvatting van den
heer Brouwers. De Kamer is niet alleen een registratiebureel
gerichte vraag „Wanneer het nog maar twee dagen
houdtdan hebben wij gewonnen
Jaalle krachten moesten worden ingespannen om
het hooi binnen te krijgenwant de Oster was een
grillig water. Zij vloeide zoo vreedzaam kalm door
het heerlijk groene weiland maar wanneer de zwarte
wolken zich in het gebergte in zware regenbuien ont
lastten dan stortte zij zich plotseling als een wilde
machtige stroom in het dal en overstroomde de haar
begrensde groote weiden alle verwachtingen op een
oogst vernietigende.
Het dreigende onheil moest afgewend de rijke oogst
voor den wilden stroom in veiligheid gebracht worden
daarom werkten de lieden met inspanning van al hunne
krachtende inspecteur Stortingdie van de eene
weide naar de andere reed behoefde hen niet aante-
moedigen de donkere wolken aan den westelijken he
mel maanden welsprekender tot spoed aan dan hij met
woorden had kunnen uitdrukken.
„Is het uitzicht van hier niet verrukkelijk F" had
Liesje gevraagd. „Overheerlijk antwoordde Egon
hij sprak uithetgeen hij op dit oogenblik gevoelde
het breedelachende dal met den in het heldere
zonlicht schitterende rivier schenen hem werkelijk
schoonmaar hij had nauwelijks het woord gezegd
toen hij tot het bewustzijn kwamdat hij daarmede
in tegenspraak was met zich zelve. Hij had nooit
smaak kunnen vinden in de vriendelijkeliefelijke
landschappeneen door de zon helder verlicht, vreed
zaam schoon dal was hem steeds als het toppunt van
verveling toegeschenenen genot had hij slechts on
dervonden bij de wild romantische rotspartijen van het
gebergte en de grootsche uitgestrekte uitzichten van de
hoogste bergtoppen op de ijsreuzen der gletscherwereld
van wettenmaar beoordeelt ook de regeeringsdaden. De over
zijde heeft dit dikwijls genoeg zelf erkendwaar het benoe
mingen gold. Hij acht het voorstel noodzakelijkvooral om
dat wij een tijdvak zijn ingetredenwaarin het stelsel van
schrikaanjaging hand over hand toeneemt. Hij herinnert aan
de zaken Moore, Rovers, de Duivengeschiedenis enz. Indien
de Kamer daartegen niet mocht strijdendan zouden wij naar
Duitschland of Rusland gaan.
De heer Brouwers blijft volhouden, dat geen wetsartikel
aan de Kamer vrijheid geeft regeeringsdaden af te keuren. Men
mag wel dergelijke daden bespreken maar niet op klachten in
verzoekschriften.
De min. van binnen 1. zaken ontkentdat hier van
beweerde inbreuk op de drukpersvrijheid sprake is. In het adres
van B., waarvan de toon beneden alle kritiek is, wordt daar
van niet gesproken. Niemand is grooter voorstander der druk
persvrijheid dan hijmaar die vrijheid brengt een correctief
mede. Een staatsambtenaar kan buiten zijn werkkring hande
lingen plegen, die aanleiding kunnen geven om te overwegen,
of zijne handhaving wel met de waardigheid van den Staat
overeenkomt. Wanneer een leeraar zoodanig schrijft, dat hij
de ouders afschrikt om hunne kinderen aan zijne zorgen toe
te vertrouwendan heeft de reg. het rechtdaarover haar
ongenoegen te betuigen, al is zy zeer geneigd om verschillende
zaken stilzwijgend ter zyde te laten. Men vergete hier niet
dat de commissie van toezicht zich met een bepaalde klacht
tot den min. wenddewaarin de directeur der school deelde.
Moest hij daarvoor onverschillig blijven Dat ging immers niet.
Hij was genoodzaakt ziju gevoelen te zeggen en meende, dat
het meest gepast wasden ambtenaar, die zich vergrepen had,
te berispen. Hij kan bepaald verklaren, dat het niet de bedoeling
is geweest, die berisping bij brief te laten toedienen, maar dat hij
gewild had, dat de directeur den leeraar mondeling het onge
paste zijner handeling onder het oog had gebracht. Belast
met het oppertoezicht over het onderwijs, had hij zich wel
degelijk met deze zaak te bemoeien. Was de betuiging van
ongeloof nu nog de slotsom van een wetenschappelijk betoog
geweest, hij zou er vrede mede kunnen hebben, doch het was
een uittartende brief, die groote ontevredenheid veroorzaakte.
De heer G r a t a m a houdt vol, dat de heer B. een beroep
gedaan heeft op de grondwettige vrijheid van spreken en schrijven.
Den 13 werd het voorstel der commissie nader krachtig
verdedigd door den heer van Gennep en ondersteund door
den heer B u m a door den heer Haffmans bestreden als
niet strookende met de bedoeling, terwijl de heer v. d. Kaay,
volhoudende, dat de minister zich met de zaak moest inlaten
voorstelde te verklarendat de Kamer na de inlichtingen van
den minister geene termen vond, om een oordeel uit te spreken.
Het voorstel der commissie werd verworpen met 33 tegen
25 st.dat van den heer v. d. Kaay met 44 tegen 14 st.,
zoodat den minister alleen dank betuigd werd voor de gegeven
inlichtingen.
De heer van der Kaay trok in deze zitting in zijne vroe
ger ingediende motie omtrent de uitvoering van het drukpersregle
ment in Ned. Indie, daar de omstandigheden sedert hare indiening
veranderd waren. Nadat den minister van koloniën dank gezegd
was voor de door hem verstrekte inlichtingen op bet verzoek van
den gepensioneerden o. i. ambtenaar J. M. van Merkesteijn, om
kwijtschelding eener hem opgelegde belastinghad de reeds
vermelde interpellatie van den heer D o n n e r plaats, na afloop
waarvan de beraadslaging aanving over de inlichtingen op het
adres van den gemeenteraad van Haarlemmermeer over de af
schaffing van het telegraafkantoor aldaar. De commissie stelde
voorden minister van waterstaat dank te zeggen voor de
gegeven inlichtingen en te verklarendat die afschaffing door
de daarvoor opgegeven beweegredenen niet gerechtvaardigd
voorkomt. De bespreking hierover wordt den 15 voortgezet.
Bij kon. besluit van den 10 is dr. K. M. Giltay
te Rotterdam benoemd tot ridder in de orde van den
Nederl. Leeuw.
Bij kon. besluit van den 11 is dr. A. G. van
Hamelthans te Parijsbenoemd tot hoogleeraar in
de faculteit der letteren en wijsbegeerte aan de rijks
hoogeschool te Groningen, om onderwijs te geven in de
fransehe taal en letterkunde.
De gemeenteraad van Arnhem heeft den 10 met
19 tegen 2 stemmen in beginsel besloten, overeenkom
stig het voorstel van burg. en weth., den schouwburg
in eigen beheer te nemen.
De Koningin van Zweden en de hertog van Nas
sau brachten den 12 een bezoek aan den Koning op
Oranje Nassau's oord. Zij gebruikten daar het mid
dagmaal.
De gemeenteraad van Zwolle heeft den 12 be
sloten 30 aandeelen elk van f 100, te nemen in de
op te richten bad- en zweminrichting in den IJselmet
aanleg van een tramweg van Zwolle naar Katerveer.
Den 12 is bepaald dat de HaarlemZandvoort
spoorwegmaatschappij over 1883 1M« zal uitkeeren
na afschrijving van 5000 op het vernieuwingsfonds.
De inkomsten bedroegen 75344 en de uitgaven
f 62767. Het getal reizigers bedroeg 235975 en er
in de Alpen. Hoe wilder en grootscher de natuur
wasdes te schooner scheen zij hem. Het grootste
genot gaf hem een on weder in de bergen. Wanneer
de bliksemstralen om hem heen schitterdende donder
kraakte en de storm raasde dan voelde hij zich opge
wekt, dan begon hem het hart sneller te kloppen
En heden Hoe kon hem nu het eenvoudige vrien
delijke landschap, waarop hij met Liesje nederzagzoo
buitengewoon bekoorlijk schijnen F Was hij dan een
ander rnensch geworden binnen enkele uren F Was
er misschien in zijn ziel eene verlichtendeverwar
mende zonnestraal gevallenwelke haar ontvankelijk
had gemaakt voor de bekoorlijkheid van een lachend
vriendelijk landschapdat hij geen blik zou hebben
waardig gekeurd. Een gevoel van beschaming maakte
zich van hem meesterdat hij zich zoo geheel aan de
macht van het oogenblik overgaf en dit hem zoo vol
komen beheerschte. Jahij schaamde zichdat hij
aan zich zelf, aan de geheele vroegere richting van
zijn smaak ontrouw was gewordenomdat ja alleen
omdat een paar stralende kinderoogen met verrukking
weidden over het onbeduidende vervelende landschap
daar beneden jaonbeduidend en vervelend werd het
nu plotseling in zijne oogen de betoovering was op
eens verdwenende lichtstraalwelke in zijne ziel was
gevallen uitgedoofd.
Een ruiter kwam van de weiden op den heuvel toe
rijden. Het was mijnheer Stortingreeds van verre
riep hij het gezelschap een vroolijken groet toe toen
hij echter den top des heuvels bereikt had en nu naast
Egon stilhield zag hij dezen met grenzelooze verba
zing aan.
Wordt vervolgd.
werden 5,437,820 p. goederen vervoerd. De ongun
stige uitkomst wordt hoofdzakelijk aan de tentoonstel
ling te Amsterdam toegeschreven.
Den 9 is te Zijpe door het vallen van een biljart,
dat tijdelijk op zijn kant tegen den muur was gezet
een 6jarige knaap dadelijk gedood.
Den 13 's morgens half vier brak brand uit in
de woning van den landbouwer D. Donker in de Purmer.
Het huis brandde tot den grond afde inboedel werd
grootendeels gered.
Den 14 werd door den gemeenteraad van Bergen,
met 5 tegen 2 stemmen een voorstel van het dagelijksch
bestuur aangenomenom de gemeente-school te ver
bouwen. Het werk wordt begroot op ƒ15,000. Tevens
werd goedgevonden de herberg en kolfbaan te Oostdorp,
in te richten tot hulpschool.
Uit het, in eene den 14 te Amsterdam gehouden
vergadering van ledenuitgebracht verslag blijkt
dat voor de Prins-Hendrikstichting te Egmond aan
Zee het jaar 1883 van veel beteekenis is geweest.
De in dat jaar voltooide vergrooting die zuiver
f 13,184 heeft gekostwas noodzakelijk geworden
daar het aantal verpleegden steeds blijft vermeerderen.
Hoewel de rekening in ontvang f 24,189 en in
uitgave f 27,582dus met een nadeelig saldo sloot
moet dit niet ontmoedigen jdaar de balans aangeeft
dat de bezitting der stichting bedraagt f 25,687,
terwijl uitzicht bestaat, over het loopende boekjaar daarin
te kunnen voorzien uit de opbrengst van 2 legaten.
Het ledental nam met 17, het getal donateurs met
16 toe.
De gezondheid liet niets te wenschen over en sterf
gevallen kwamen niet voor.
Het onderhoud per dag en per hoofd vorderde 0.48*/§;
de thans nog hooge cijfers per dag en per hoofd
van 13% cent voor andere uitgaven waaronder sala
rissen enz., zullen naar gelang het aantal verpleegden
grooter wordtin evenredigheid verminderen.
Het gebouw voldeed bij uitstek en strekt als zoodanig
den heer H. G. T. Mann bouwkundige tot eer.
Het bestuur der zwemvereeniging te Deventer
heeft het maken eener zweminrichting aldaar aanbesteed;
laagste inschrijver was de heer H. Visscher voor/2638.
Bij den penningmeester van het hoofdcomité voor
de noodlijdenden in Ned. Indië werd sedert de laatste
opgaven nog ontvangen van de commissie te Utrecht
f 633,17, van den nederl. consul te Cadix 50, te
Alguiras f 50te Durban f 57,04van Bloemfontein
(Zuid-Afrika) f 1010makende met de vroeger ver
melde giften een totaal van 527,102,35.
Aan de twee fabrieksarbeiders die in de vorige
week de Koningin hielpen bij het tot staan brengen
der paarden bij den opgang van den hoogen Rijndijk
te Heteren is namens haar een aanzienlijke belooning
in geld geschonken.
Bij de aanbesteding te Oostzaan van het maken
van een verbindingsrijweg van Oostzaan naar Purmer-
land begroot op f 43617,45, was van 25 inschrijvers
C. van der Meiden Jr. te Hardingsveld voor ƒ37,498
laagste inschrijver, aan wien het werk behoudens goed
keuring van Ged. Staten gegund werd. Tot opzichter
bij dat werk is benoemd de heer N. A. Koopmans van
Utrecht.
De Leidsche broodfabriek heeft op nieuw de
broodprijzen verminderd.
De commissaris van politie te Gouda waarschuwt
de ingezetenen tegen de zoogenaamde firma Heystek
Cie, die uit verschillende plaatsen bestellingen doet
op elk gebied en nimmer betaalt. In Gouda waren
bestellingen uit Amsterdam gedaan, om te verzenden
naar Dordrecht.
In 1883 zijn aan 's rijks munt vervaardigd en
afgeleverd voor rekening van den Staat 400,000 2%
centen 15,000,000 centen en 800,000 halve centen
van de overzeesche bezittingen 800,000 kwart guldens
Ned. Indië samen uitmakende eene nominale waarde
van f 364,000. Voor rekening van bijzondere personen
werd niets afgeleverd.
Het muziekfeestdat te Purmerend den 13 14
en 15 Juni in de Groote Kerk en in den Doele zal
plaats hebben bij gelegenheid van de 9 algemeene
jaarlijksche vergadering der Nederlandsche Toonkunste-
naarsvereeniging belooft zeer luisterrijk te zijn. De
vereenigde zangkoren van Hoorn Krommenie en Pur
merend tellen meer dan 200 dames en heeren. De
begeleiding der vokale en instrumentale voordrachten
is opgedragen aan het orkest van den heer Stumpfi.
Uit Amsterdam zullen komen de heeren Joh. M. Coe-
nen Maurice Hageman J. J. Rogmans (tenor), Joh.
Messcbaert (bas), Eugene Baudot (solo-violist), wel be
kend als le violist en 2e directeur van Bilse's beroemd
orkest; verder C. Heuckeroth (hoorn), G. "Wetter (cla
rinet), P. Kruiswijk (oboë) en B. Geisler (fagot). Uit
Utrecht verwacht men Richard Hol, uit Arnhem Mey-
roos en uit Zutfen mevrouw WinterPiccardt (sopraan),
terwijl Rotterdam vertegenwoordigd wordt door Th.
Verhev, als componist en pianist, en v. Hemert (bariton).
In het Panorama te Rotterdam is het doek
voorstellende „den slag bij Nieuwpoort" vervangen door
dat van „den slag bij Waterloo", gedurende eenigen tijd
te Brussel ten toon gesteld.
De Kiesvereeniging Haarlem heeft aan den ge
meenteraad gevraagd maatregelen te beramen om te
zorgen dat een zooveel mogelijk officiëel verslag van
het verhandelde in den gemeenteraad voor het alge
meen verkrijgbaar worde gesteld.
Te Goudawaar de algemeene gezondheidstoe
stand in 1883 betrekkelijk vrij gunstig was stierven
in dat jaar 564 personen of30.17 per 1000; daaronder
waren 300 kinderen beneden 2 jaren of ruim 53°/0 van
de geheele sterfte.
Tot predikant bij de herv. gemeente te Amster
dam is beroepen ds. Ploos van Amstel te Reitsum.
De rijksmiddelen brachten in April f 8,855,708,38%
tegen 9,081,837,59% in April 1883 op. De suikerac
cijns bracht in ronde cijfers 400,000, de posterij f 8000,
de telegrafie 7000 minder ophet successierecht
100,000 meer.
