I
J
^Telegrafische Berichten.
T
1
Hi
te uitgebreid was en betoogdedat 40uitkeering van de
jaarwedden der onderwijzers niet noemenswaardig bezuinigen
zou. In een katholiek land als Belgie handhaaft men het
openbaar onderwijs door invoering van leerplicht. De uitzetting
der onderwijsuitgaven gaat nog ver beneden de eer van Neder
land en daarom zal hij tegenstemmen. Wilde men bezuinigen,
dan wees hij op de 30 miljoen voor oorlog en marine. De
heer van Baar verdedigt de meening dat het hier alleen
een vraag van geldelijk belang betreft hoe het evenwicht tus-
sehen ontvangsten en uitgavendat thans verbroken iszal
worden hersteld. Het onderwijs is zeker een van de ergste
oorzaken van den geldnooddoch ook op oorlogmarine en
openb. werken moet bezuinigd worden. Uit een geldelijk oog
punt acht hij het voorstel-Mackay meer afdoende dan dat der
regeeringzijn grief is echter dat laatstgenoemd ontwerp het
rijk afhankelijk laat van de willekeur der gemeenten en zoolang
dat gehandhaafd blijft, gaat hij niet mede.
De minister van binnenlandsche zaken be
aamt, dat de schoolstrijd door aanneming van dit ontwerp
niet zal eindigen, ja, meent, dat niemand het einde zal
kunnen voorspellen 0.11 de verschillende stroomingen op het
gebied van onderwijs. Hij blijft overtuigddat het beginsel
toegankelijkheid van de openbare school voor allenmoet
worden gehandhaafd. Daarom meende de regeeringdat
het hoofdbeginsel der schoolwet van 1857 moest worden be
houden. Het aangeboden ontwerp bevat niets anders dan een
administratieve herziening, op grond van eigen ervaring, door
hem noodzakelijk geacht. Hij zou het bejammeren, zoo het
voorstel-Mackay c. s. een ongunstigen invloed op de be
raadslaging uitoefende. Wanneer men hetzelfde wil, moet men
zich niet tegenover elkander schrap zetten. Hij doet het on
mogelijke uitkomenom art. 24 in verband met art. 88 uit te
voeren. Nog meer onderwijzers door eene geforceerde kweekerii
aan te kweekengaat niet aan. De beperking van het aantal
onderwijzers volgens art. 24 is werkelijk bepaald noodig. Even
noodzakelijk is de beperking van de toeneming der geldelijke
offers. Niemand zal tegenspreken, dat de uitvoering der wet
van 1878 eene verhooging der gewone uitgaven ten gevolge
heeft gehad. Waaromvroeg de heer B u m aniet op de mi
litaire uitgaven bezuinigd Hij merkt opdat dit geschied is;
de begrooting voor 1884 wijst eene bezuiniging van 2 miljoen
op de militaire uitgaven bij die van 1883 aan. Is het aan den
eenen kant waar, dat vele gemeenten door de wet van 1878
gedrukt worden, niet minder waar is het, datvele gemeenten
de uitkeering van 30°/o volstrekt niet noodig hebben. En
daarom acht hij het volstrekt onmogelijk, alle gemeenten over
één kam te scheren. Z. i. is het groote bezwaar van de wer
king van art. 45 de betrekkelijke zorgeloosheid der gemeente
besturen. De zuinigheid is niet altijd in acht genomen, een ver
schijnsel, evenzeer door zijne voorgangers waargenomen. Volkomen
beaamt hij, dat bij art. 45 aan de gemeenten de sleutel van 's Rijks
schatkist is in handen gegeven. Deze toestand moet nog niet leiden
tot eene algeheele intrekking van dat art. Daarom heeft hij getracht,
aan het administratieve bezwaar te gemoet te komen door het
vaste subsidie te beperken tot de uitgaven voor het personeel.
Komt er meer evenredigheid in vraag en aanbod van onderwij
zers, dan zal dit noodzakelijk invloed hebben op de uitgaven
voor het onderwijzerspersoneel. Te vens stelt hij in het licht
hoe de nadeelen aan het voorschotstelsel eigendoor de
wijziging van art. 45 zullen verdwijnen. In antwoord op de
vraag, waarom de regeering niet verder is gegaan, verwijst hij
naar de memorie van antwoordwaarin gezegd wordtdat
de noodzakelijkheid van meer veranderingen in de schoolwet
niet gebleken is. Gaarne is hij bereid leemten, zoo ze er zijn,
aan te vullen mits men ze aanwijze. Ten slotte verdedigt hij
de door hem gegeven raming van cijfers.
De heer Lohman en Schaepman verdedigen het voor
stel Mackay en bestreden vooral den heer Roëll die o. a. ge
zegd haddat de heeren Mackay c. s. de 30°/o tweemaal in
rekening gebracht hadden. De heer Lohman meendedat
het er niet toe deed, of alle cijfers juist warenhet was niet
de vraaghoeveel het te veel kosttemaar of het te veel
kostte. De heer Schaepman haalde als bewijs van geld
verspilling Amsterdam aan. Was het dan niet bekend, dat
op het gebied van onderwijs daar het geld op straat wordt gewor
pen? Dat van 13,000 kinderen 11,000 kosteloos onderwijs genieten
op 33 scholen met 389 onderwijzersd. i 1 onderwijzer op 23
kinderen? Zelfs vindt men op de school, waar f 70 per jaar
betaald wordt, 1 onderwijzer op de 12 kinderen. En de kos
ten van dat weelderige onderwijs worden grootendeels gedekt
door de 30% en het schoolgeld alle welke feiten bewijzen
dat 's rijks schatkist ten bate der gemeenten op de schromeiijkste
wijze wordt gebruikt. Nadat de heeren Schim melpen-
ninck, Roëll en de min. van binnenl. zaken nog
kort geantwoord hadden, werd de algemeene beraadslaging ge
sloten.
Omtrent de zitting van den 28 in een volgend nommer.
De Koningin bracht den 26 een bezoek aan de
Koningin van Zweden te Amsterdam. Zij gebruikten
samen bet 2e ontbijt in het Amstelhótel en bezochten
daarna Artis.
De heer K. E. Goelst thans commissaris van
politie te Nieuweramstel is bij kon. besluit van den
26 als zoodanig benoemd te Kampen.
Het gerechtshof te Amsterdam heeft den 2/
Geertrui Isarin, werkster te Hilversum, met aanne
ming van verzachtende omstandigheden, ter zake van
kindermoord voor de eerste maal door de ongehuwde
moeder gepleegd, tot 3 jaren gevangenisstraf veroordeeld.
De Keizerin van Oostenrijk ging den 25 te 12
urenvergezeld van eene jeugdige hofdame en een
kamerdienaar, te voet van Zandvoort langs het strand
naar Scheveningen waar zij te Tll* ure aankwam.
Op de den 26 gehouden algemeene vergadering
van aandeelhouders inde koninglijke fabriek van stoom-
en andere werktuigen te Amsterdam werd, op voorstel
van den voorzitter eervol ontslag verleend aan den
directeur van der Made Sr., nadat hem onder instem
ming der vergadering hulde gebracht was voor de groote
toewijding, door hem steeds aan de fabriek betoond.
In eene weldra bijeen te roepen vergadering wordt
tot de benoeming van een nieuwen directeur overgegaan.
In den nacht van den 26 op den 27 is te Wouden
berg voor de tweede maal in zeer weinig jaren de groote,
tegen brandschade verzekerde hofstede van den heer
C. Yoorthuizen met den geheelen inboedel afgebrand.
Men denkt aan kwaadwilligheid..
Den 27 is door commissarissen der stads bank
van leening te Amsterdam aanbesteed bet bouwen eener
bank van leening aan de Gerard Doustraat aldaar.
Laagste inschrijver de heeren Cruijff en Schouten voor
f 32561.
De hoofdkashouder ten kantore der Associatie-
kas te Amsterdam stelde den 26 den adsistent-kas-
houder twee pakjes bankbiljetten ter hand om uit te
betalen aan verschillende personendie stonden te
wachten. Deze betaalde het eene pakje uit en greep
naar het andere bestaande uit dertig bankbiljetten van
f 1000, maar de biljetten waren weg en zijn wegge
bleven. De hoofdkashouder heeft, gelijk uit zijne boeken
blijktde som uitbetaald maar "het ingestelde onder
zoek wordt bemoeielijktomdat de 71jarige adsistent
wiens eerlijkheid en goede trouw buiten verdenking zijn,
niet met juistheid weetwaar hij het pakje bankjes
heeft neergelegd.
Een visscher uit Hoorn 32 jaren oud ging den
26 met zijn 13jarig neefje in eene bootom aaldobbers
te zetten, naar de Nek bij Schellinkhout, waar de
boot des avonds ledig aankwam. Uit een daarin ach
tergelaten kleedingstuk maakt men op dat de jongen
over boord geslagen en de man bij zijne pogingen
om hem te redden, over boord geslagen en met hem
verdronken is.
Onder de te Arnhem toegelatenen voor het on
derwijs in de fraaie handwerken behooren de dames
J. en B. E. van Sonsbeeck en J. Kiljan uit Hoorn.
Om op den derden Woensdag in Juli e.k. als
leden van de algemeene Synode der Nederl. Herv.
kerk op te treden zijn benoemd door het provinciaal
kerkbestuur van Noordholland de heeren G. van Duyl
G. Wzn, predikant te Broek in Waterland en A. H.
Claassen predikant te Egmond binnen.
De gemeente-reiniging te Zwolle heeft in 1883
bereid en verkocht9015 kub. el compost gemiddeld
voor ruim f 3,81 per kub. el1304 kub. el ier voor
f 475,47% 112 privaatputten werden door het
pneumatisch toestel geruimd waarvoor f 591 ont
vangen werd. De geheele ontvangst bedroeg f 35,547,68,
de geheele uitgaaf f 31,337,32, zoodat eene winst werd
gemaakt van 4,210,36. In 1883 werden 550 nieuwe
privaattonnen aangeschaftop 31 Dec. 1883 waren
geplaatst 2485 tonnen. Het vervoer der gevulde beer-
tonnen over straat zal voortaan tegen het middaguur
afloopen waarvan versterking van dienstdoend perso
neel en vermeerdering van paarden en wagens het
gevolg is. De openbare pleinen worden door haar van
gras gewied de grachten sehoongehouden en de stra
ten en wandelwegen besproeid.
- Herbenoemd met 1 Juni tot burgemeester van
Zwaag de heer P. Brinkerink te Ho;rn, secretaris
dier gemeente.
Tot hoofdingelanden van den Anna Paulownapol-
der zijn herbenoemd de heeren E. Kaan Az. en Schagen
van Leeuwen laatstgenoemde te Delft.
Beroepen bij de doopsgez. gemeente te Wormer
en Jisp de heer W. P. J. van Haarst te den Hoorn
op Texel.
Te Utrecht hebben zich geene kandidaten aan
gemeld voor het examen van essayeur, dat deze week
aan 's rijks munt afgelegd moest worden.
Bestuurders der Holl. IJzeren Spoorwegmaatschap
pij hebben een wagentje laten maken, om zieken en
gebrekkigen van en naar de treinen te brengen. Het
loopt op 3 wielen kan geduwd en getrokken worden
en is van binnen met leder bekleed. De wielen hebben
gutta-pereka banden.
Het aantal leden van het friesch rundvee-stam-
hoek klom in 1883 van 358 tot 809 dat der begun
stigers van 23 tot 54 on der donateurs van 11 tot 15.
Er werden 4460 aanvragen tot keuring ingediend 3802
meer dan ten vorigen jare terwijl op 30 April nog
2666 aanvragen onafgedaan waren. In de sprongregisters
werden 1166 sprongen aangeteekend en in de kalver-
boeken 868 geboorten ingeschreven, De ontvangsten
beliepen f 8107,83, de uitgaven f 5771,93, alzoo batig
saldo 2335,90. Tegen het doen van onware aangiften
werden op de algemeene vergadering strafbepalingen
vastgesteld.
De reis der transvaalsche afgevaardigden naar Ber
lijn gaat niet door. De duitsche regeering heeft haren
gezant in Nederland opgedragen met hen de punten,
die besproken moesten worden te behandelen.
De ingezetenen van Oostzaan hebben zich een
eigen stoomboot aangeschaft ten behoeve van hun ver
keer met Amsterdam. Den burgemeester dier gemeente
is de leiding opgedragen.
Den 28 is in eene vergadering van het Ambacht van
West-friesland genaamd Geestmerambacht benoemd tot
hoofdingeland voor de Hondsbossche zeeweering voor
Geestmerambacht in plaats van den heer W. Schermer-
horn vroeger benoemd tot hoogheemraad van de Honds
bossche zeeweering, de heer C. Kroon Mz., dijkgraaf
en tot hoofdingeland-plaatsvervanger van Westfriesland
op de voordracht geplaatst de heeren: 1°. P. Nobel,
2°. W. Bos, 3°. A. Wit. In diezelfde vergadering is
herbenoemd tot Penningmeester de heer J. Iray.
De heeren dr. G. Wildeboer pred. te lleilo en
dr. S. S. de Koe pred. te Utrechtzijn op de voor
dracht geplaatst voor den leerstoel in de theologische
faculteit te Groningen welke open valt door het aan
dr. J. J. P. Valeton te verleenen emeritaat.
Donderdag 29 Mei.
's Geayeïihage. Door de Provinciale Staten van
Limburg is tot lid der Eerste Kamer gekozen de heer
Magnec met 27 van de 39 stemmen. De heeren Straet-
mans en Berger hadden successievelijk 8, 2 en 1 stem.
1 Blanco billet werd ingeleverd.
Tweede Kamer. Na eene langdurige discussie is
verworpen het voorstel der regeering om eene telling
der leerlingen eenmaal 's jaars te doen geschieden.
Evenzoo werd met 42 tegen 39 stemmen verworpen het
voorstel van den heer Mackay, om de onderwijskracht
te bepalen op 1 per 60 leerlingen daarentegen werd
met 41 togen 39 stemmen aangenomen het amende
ment van den heer Borgesius, om te bepalen, dat bij
40 tot 86 leerlingen 1 onderwijzer het hoofd der
school bijstaat en verder 1 onderwijzer voor iedere 45
leerlingen meer. De heer Mackay trok hierop alle
amendementen der rechterzijde in. De wijzigingen
in art. 28 en 29 werden goedgekeurd. Over art. 33
is de discussie aangevangen. Morgen voortzetting.
Paeijs. De regeering heeft plan om het eeuwfeest
der omwenteling van 1889 luisterrijk te vieren. Alsdan zal
ook eene wereldtentoonstelling alhier worden gehouden.
Bij kon. besluit van den 11 is aan den gewezen
bewaarder in het huis van verbetering en opvoe
ding voor jongens alhier J. C. Schmidt een pensioen
van 290 en aan J. M. Appelman van f 358 verleend.
Bij de op den 26 alhier door dijkgraaf en heem
raden van het ambacht van West-Eriesland genaamd
Geestmerambachtgehouden aanbesteding van het bou
wen eener uitwateringsluis voor den Kaaxmaatsboezem
van dat ambacht in den zeedijk van den Groetpolder
ten noorden van Aardswoudewas hoogste inschrijver
G. Vlot te Hardinxveld voor ƒ81,500 en laagste H.Pool
te Medembiik voor 69,415. De raming bedroeg f 74,500.
GEMEENTERAAD.
No. 6. Zitting van 28 Mei 1884.
Voorzitter de burgemeester A. Maclaine Pont.
Tegenwoordig 14 leden. Afwezig de heer mr. A. P. de
Lange.
De voorzitter opent de vergadering, waarna
1. de notulen der vorige vergadering worden gelezen en
goedgekeurd.
2. Deelt de Voorzitter mede, dat op 13 dezer in het open
baar aanbesteed isa. de levering van 800 tonnen ten dienste
van de gemeente-reiniging aan Gebroeders Simons te Breda
voor 1798 zijnde f 402 beneden de raminsr, en b. het her
stellen en vergrooten der muziektent in den hout aan W. Vas-
binder, timmerman te Alkmaar, voor 790 f 42,78 beneden de
raming. Voor kennisgeving aangenomen.
Zijn medegedeeld de sedert de vorige vergadering ingekomen
stukken.
Van Gedeputeerde Staten.
3. Brief ten geleide van het goedgekeurde raadsbesluit van
30 April 11. tot het doen van af- en overschrijvingen in de ge-
meente-begrooting voor 1883.
4. Brief ten geleide van het goedgekeurde raadsbesluit van
30 April 11. tot voldoening van 79,27 uit de onvoorziene
uitgaven op de gemeente-begrooting voor 1884 voor herstel
lingskosten der Barndebrug in 1879.
5. Brief ten geleide van het goedgekeurde kohier der plaat
selijke directe belasting, dienst 1884.
6. Mededeeling, dat het voorschotwaarop deze gemeente
krachtens art. 45 der onderwijswet over 1883 aanspraak heeft,
door den minister van binnenlandsche zaken bepaald is op
f 13168,50, berekend naar eene som van f 43895, zullende op
1 Juni a. s. de verhooging betaalbaar worden gesteld.
Nos. 3 tot en met 6 voor kennisgeving aangenomen.
7. Verslag van regenten van het mannen- en vrouwen-gast
huis als beheerders der stads-apolheek omtrent den toestand
dier instelling over 1883. Er werden gereed gemaakt 15969
recepten of gemiddeld 44 per dag, tegen 16242 of gemiddeld
44% per dag in 1882 en 16254 of mede 44% per dag in 1881.
Drukste maand was wederom Maart met 1695: stilste October
met 1207 recepten drukste dag 22 Eeb. met 89, stilste 4 Eeb.
met 17 recepten.
12588 recepten, 246 meer dan in 1882, werden kosteloos
gereed gemaaktals
voor de algemeene armen 10406, 19 16 meer.
n israëlitische 195, 33 minder.
n het burgerweeshuis 296, 118
n r gasthuis 1691, 213
Tegen betaling 3381, 519 minder dan in 1882, als
diakoniehuis 723, 280 meer, waarvoor 109,95 ontvangen
werd;
huis van arrest 1027 291 meer, waarvoor ontvangen werd
f 208,92;
huis van verbetering en opvoeding voor jongens 1631, 1096
minder, waarvoor 428,82% ontvangen werd;
samen f 747,69%, f 122,30% beneden de raming. Voor 3j
K. G. sulph. chinine werd 1559 betaald.
Voor kennisgeving aangenomen.
8. Verslag van het mannen- en vrouwengasthuis omtrent
den toestand dier instelling over 1883. De meeste bijzonder
heden zijn reeds vroeger in dit blad vermeld. Alleen blijkt
nogdat van de badinrichting veel gebruik gemaakt werd
er werden 35 abonnementen van 20, 13 van 10 en 47 enkele
baden genomen. De ontvang beliep f 408,20de uitgaaf
f 271,34, alzoo een batig slot van 136,86.
Voor kennisgeving aangenomen.
9. Brief der plaatselijke commissie van toezicht op het lager
onderwijs, waarbij zij mededeelt, dat de gezondheidscommis
sie haar kennis gaf van haar voornemenom zooveel in
haar vermogen was, na te gaan, of de voorschriften der zoo
genaamde schoolhygiene op de scholen voor lager onderwijs
alhier voldoende werden nageleefddat zij zich voorstelde, een
onderzoek in te stellen naar de houding der leerlingen gedu
rende het onderwijs de lettergrootte en den afstand der re
gels in de schoolboeken, de afmetingen der schoolbanken in
verband met de lichaamsgrootte enz.; dat de commissiedie
reeds meermalen door een harer leden opmerkzaam was gemaakt
op het voorkomen van gevallen van ruggegraatsverkromming,
vernauwing der borstkasscheef groeien en kortzichtigheid bij
leerlingen der scholen alhier, zich bereid verklaarde, hare mede
werking bij dat in te stellen onderzoek te verleenen, zieh
daartoe allezins gerechtigd achtende in verband met art. 74
der wet op het lager onderwijsdat dit onderzoek bezwaarlijk
zou kunnen geschiedenzonder dat toegang tot de scholen aan
de leden der gezondheidscommissie werd gegeven gedurende de
schoolurendat zij daarom aan Burg. en TV eth. verzocht, aan
de leden dier commissie voor dat doel toegang te verleenen dat
Burg. en Weth. daarop afwijzend beschikten, vooreerst omdat de
wet op het lager onderwijs bepaaltwie in de school toegela
ten moeten worden en aan wie het toezicht op de naleving der
voorschriften, die een gevolg zijn van de bepalingen der wet,
opgedragen is en zij het onnoodig achtten, verder te gaan dan
de wet voorschrijft en vergunning te geven tot het toelaten
van andere personen in de schooldat uit den aard der zaak
niet anders dan storend kan werken op den gang van het on
derwijs bovendien omdat de toelating der leden dier commis
sie geheel overbodig isdaar bij kon. besluit regelen vastge
steld zijnwaaraan de schoollokalen en banken moeten voldoen,
waaronder de hygiënische voorschriften een eerste plaats in
nemen; dat men van gevoelen kan verschillen omtrent de
waarde dier voorschriftendoch dat de gemeentebesturen
gehouden zijn zich daarnaar te regelen terwijl met het houden
van toezicht op die naleving belast zijn de leden van het
rijkstoeziehtde wet levert dus voldoenden waarborg, dat de
hygiënische voorschriften niet uit het oog verloren worden. De
commissie acht de voor deze afwijzende beschikking aangevoerde
redenen niet afdoende, zet zulks breedvoerig uiteen en ver
zoekt den raadalsnog vergunning te verleenen tot het be
zoeken der openbare scholen door de leden der gezondheids
commissie.
De Voorzitter stelt voor, dit schrijven te stellen in handen
van den schoolopziener in het district Haarlem om bericht en
raad. Dit voorstel wordt bestreden door de heeren J. C. Koom,
Buchner en Kraakman, die van oordeel zijn, dat die school
opziener daarmede niets te maken heeft en de raad alleen
bevoegd ishierover te beslissen, een gevoelendat door den
Voorzitter niet gedeeld wordt. De heer Kraakman stelt yoor,
dit schrijven te stellen in handen eener bijzondere commissie.
Daartoe besloten zijndeworden tot leden dier commissie be
noemd de heeren Buchner, Kraakman en C. W. Bruinvis.
10. Voorstel van den schoolopziener in het district Haar
lem omevenals te Haarlem en Helder is geschiedmet
