MANIFEST
Mr. W. van der Kaay
en Mr. J. L. de Bruijn Kops
Dit gevaardat de liberalen zich
zeiven uitsluiten bij de herstem
ming loopt men in alle dubbele
districtentcaar de liberalen bij de
eerste stemming verdeeld zijn.
JSuifetilattb.
Citnienlanb.
en van den lande en het district bewezene diensten
eng verbonden.
Zij deelen onze beginselen, en zijn vrij van kerkelijke
neigingen en kerkelijke kleurenal gunnen zij ook der
kerk haar recht.
Maar zij zijn als wij Nederlandersals wij liberalen,
als wjj kiezers, voor hen gaat, als voor ons, het belang
des vaderlandsder partyboven eigene inzichten.
Daarom aarzelen wij niet te zeggen ook voor hen is
de uitspraak, die het lot in de handen van Amsterdam
gelegd heeft, verbindend.
Geen liberaal kiezer blijve dus tehuisen legge het
hoofd moedeloos neer; onze moedeloosheid, onze onver
schilligheid verzwakt het zedelijk gezag onzer afgevaar
digden tegenover de leden door de kerkelijke partijen
gekozendie noch moedeloosnoch zwaknoch wan
hopende zijn aan de zege.
De afgevaardigde moet weten en gevoelen dat hij
zijn district achter zich heeft. Warm overtuigde kiezers
maken krachtige afgevaardigden.
Wij willen, stemmende op
met terzijde stelling van afwijkende inzichteneen be
wijs van eensgezindheid onder de kiezers geven opdat
wij recht zullen hebben eensgezindheid in de Kamers
te eischen.
Het bestuur der Centrale Kiezersvereeniging
A. P. DE LANGE, Alkmaar, Yoorz.
K. BREEBAART, Winkel.
S. KEIJSER Sz., Texel.
C. VAN YEEN Helder.
T. J. WALLER, Anna Paulowna.
T. LANSER, Zijpe.
P. NOBEL Sint Pancras.
S. KRAMERKoedijk.
M. COHEN STUART, Alkmaar.
M. J. HENGEVELD, Alkmaar, Secr.
met 167 handteekeningen, meest van bekende woord
voerders der liberale partijuit 55 gemeenten van
ons landvoorzieno. a. uit Alkmaar met die van
heeren mr. F. H. G. van der Hoeven en mr. A.
P. de Lange en gericht aan de Kiezers van Ne
derland
Onverwachten daarom kwalijk voorbereidziet
het Nederlandsche kiezersvolk zich geplaatst voor
een strijd, die in felheid eiken voorgaanden schijnt
te zullen overtreffen, niet het minst omdat het
met eene nieuwe en ruimere grondwetsherziening
in het verschiet nu om geheele vernieuwing van
de Volksvertegenwoordiging is te doen en dus om
eene uitspraak, die de richting van ons staatsbeleid
vermoedelijk vooi tal van jaren bepalen zal.
De kerkelijke partijen worden blijkbaar geprikkeld
door de hoop op eene overwinningwelke de meer
derheid aan hare zijde brengt; en inderdaad wij
behoeven niet te ontveinzendat alleen de krach
tigste inspanning onzerzijds zulk eene overwinning
kan maar dan ook zeker zal tegenhouden.
Gold het bij den naderenden strijd enkel eene
vraag om wat meer of wat minder in zake van
openbaar onderwijshad de toeleg geen ander
doel dan om bij eene nieuwe regeling van het lager
schoolwezen tot eene betere verhouding tusschen
staats- en gemeentezorgvooral om tot eene betere
verdeeling van de geldelijke lasten te gerakener
zou onzerzijds meer neiging bestaan om dien toeleg
te steunen dan om zulk eenen in den weg te treden.
Maar nu men onverholen verkondigtdat de strijd
gericht is tegen de hoofdbeginselen van ons lager
onderwijs, zooals de wet van 1857 die ontwikkelde,
nu het voortbestaan van onze gemengde openbare
school zelf de inzet wordtkrijgt de aanstaande
verkiezing een karakter, waarvan de groote en ern-
kens vervulde hem eene diepe smartwanneer Clara
die vaak hare Elise op Plagnitz kwam bezoeken van
haren broeder verhaalde en zij onder tranen vertelde
dat al hare moeiteom Wangen zijn leed te doen
vergeten vruchteloos bleef.
Clara klaagde bitter, dat Wangen met den dag droef-
geestiger werd. Hij ging met niemand meer om dan
met den justitieraad Herder en zijn oom Sastrow, te
Berlijn met wie hij in levendige briefwisseling stond.
Door hen ontving hij voortdurend nauwkeurige berich
ten omtrent Bertha's levenswijze en hoe treuriger die
werden hoe somberder zijne stemming werd.
Bertha was na haar vertrek van Linau haren neef
Albrecht naar slot Osternau gevolgdvan hier uit
stelde zij den eiscb tot echtscheiding in waartegsn
Wangen zich niet verzette en die zoo spoedig, als de
wet slechts toeliet, uitgesproken werd. Nog voordat
de gehate wettelijke band die haar aan Wangen ver
bond was weggenomen had Bertha zichzonder
den naam dien zij droegte ontzien aan een teu
gelloos leven overgegeven. Zij wilde eindelijk het leven
genieten zich schadeloos stellen voor de vervelende
vier jaren van treurige landelijke eenzaamheid aan
de zijde van een echtgenoot gesletendien zij niet
beminde.
Zij bracht den winter in Berlijn door. Albrecht had
eene schitterende woning tot hare beschikking gesteld,
hij was de slaaf geworden van de schoone vrouw, wier
minste wenschen hij trachtte te vervullen. Hij ver
kwistte de rijke inkomsten der majoraatsgoederen om
Bertha met een uitgezochte weelde te omringen en
aan ieder harer luimen te voldoen; maar ondanks zijne
offervaardigheid vermocht hij haar toch het geluk niet
te schenken waarnaar zij jaagde.
stige beteekenis niemand kan ontgaan. In dien
verkiezingsstrijd zijn enkel voor- en tegenstanders
bestaanbaar, geen onzijdigen.
Dat daarom van allen, die den toeleg der kerkelijke
partijen veroordeelen niemand ooh de
allerlaatste niet terugblijve, opdat
op niemand de verantwoordelijkheid kome te rusten,
dat hij door zijne onthouding toestanden hielp voor
bereiden als nu Belgie doorleeften den triomf
bevorderen van beginselendie hoe men het
ook verbloeme als laatste en bitterste vrucht
kerkelijke overheersching brengen moeten.
Het Vaderland maakt eene zeer juiste opmerking,
naar aanleiding van de liberale candidaturen in het
kiesdistrict Dokkum, die ook voor het kiesdistrict
Alkmaar geldt.
Daar zijn voor twee plaatsen drie liberale candi-
daten. Hierdoor loopt men groot gevaar, dat ééne
der beide plaatsen voor de liberalen verloren gaat,
ook al brengen zij dadelijk bij de eerste stemming
grooter aantal stemmen uit dan de tegenpartij.
Men vergete toch niet (aldus het Vaderland), dat
wij staan voor eene algemeene verkiezing dat niet
in twee vacatures op twee verschillende briefjes moet
worden voorzien zoodat bijv. voor de eene kan geko
zen worden de heer Attema en voor de andere een
anti-revolutionair in herstemming kan komen met Kiel-
stra of Rengersdat integendeel de beide candidaten
op één briefje worden gesteld zoodat gekozen zijn of
in herstemming komen zij die de meeste stemmen van
alle candidaten gezamenlijk hebben verkregen en dus
bij verdeeldheid der liberalen en eensgezindheid der
tegenpartij, wol de heer Attema zou gekozen worden
maar de beide anti-revolutionairen met elkander in
herstemming zouden komen. Men zou bijv. de vol
gende stemmenverdeeling kunnen krijgen: Attema 1200,
Kielstra 700, Rengers 500, de beide anti-revolutionai
ren elk 1100 en de liberalen zouden hun nederlaag
aan hunne verdeeldheid hebben te danken.
Eensgezindheidaaneensluiting is dus volstrekt
noodzakelijk.
Met aandrang vestigen wij hierop de aandacht
onzer vrienden.
BELGIE. De onderwijzers zijn den 23 onder voor
zitterschap van den heer Paul Janson bijeengekomen
tot het vormen van een bond om hunne door de
schoolwet getroffen ambtgenooten te steunen. Men
besloot den afloop der ministeriëele crisis af te wachten.
De Koning heeft de aftreding der ministers Woeste
en Jacobs geëischtwaarop de president-minister als
protest zijn ontslag heeft gevraagd zeggende„Sire
Veertig jaren heb ik gestreden om het vaderland en
den Koning tegen het liberalisme en het radicalisme
te verdedigen ik trek mij terugik ben den strijd
moede." De Koning wenscht de samenstelling van een
gemengd ministerie dat de begrootingen en het wets
ontwerp betreffende de nationale reserve met de Ka
mers behandelt om dan in het aanstaande voorjaar
de Kamers te ontbinden. Het ontslag van den presi
dent-minister werd eerst ingediend, nadat het ministerie
met de leden der rechterzijde in den Senaat en de
Kamer eene vergadering had gehouden en de Koning
op zijnen eisch bleef aandringen, na kennis te hebben
genomen van het besluit van den ministerraaddat
alle ministers solidair zouden blijven. De heer Beernaert
wordt gezegd met de samenstelling van een nieuw mi
nisterie belast te zijn.
De burgemeesters, die onderteekenden het compromis
der gemeenten, besloten den 23, elk aan zijn gemeen
teraad voor te stellen, eene motie uit te brengen ten
gunste van de afschaffing der schoolwet, daar de laatste
Bertha had gehooptin de eerste kringen der hoofd
stad eene schitterende rol te zullen spelen door hare
schoonheid alle mannenharten te veroveren de gevierde
koningin der voorname wereld te worden. Zij zag zich
echter bitter teleurgesteld. De aristocratische kringen
waartoe zij naar naam en geboorte behoordebleven
voor haar gesloten. Toen zij onmiddelijk na hare
komst te Berlijn aan hare tante Sastrow een bezoek
brachtverklaarde die waardige vrouw haar met kalme
beslistheiddat zij haar moest verzoeken haar bezoek
niet meer te herhalen. Mevrouw von Wangen had door
hare schandaalwekkende vlucht van Linau, door haar
verblijf op slot Osternau en door haren gemeenzamen
omgang met mijnheer Albrecht von Osternau alle aan
spraak verloren om in den kring van mevrouw von
Sastrow te worden opgenomen zij ontving geene dames
van twijfelachtigen naam.
Bertha slaagde bij hare overige talrijke bloedverwan
ten en bekenden uit vroeger tijd niet beter. In de
meeste huizenwaar zij een bezoek wilde brengen
werd zij niet ontvangen in enkele was dit wel het
gevalmaar dan was de begroeting zoo koeldat zij
moest gevoelen hoe onwelkom zij was en geen van
hare bezoeken werd beantwoord.
Zij beklaagde zich bitter bij haren vader; maar Wer
ner von Massenburg verklaarde schouderophalend dat
hij haar niet helpen konhaar goede naam was nu
eenmaal reddeloos verloren misschien zou men haar
vergeven hebbendat zij van haren man gescheiden
was, al bestond daartoe ook geen enkele verstandige
reden maar dat zij juist mijnheer Albrecht von Oster
nau op wien zulke zware vermoedens rustten, tot haren
beschermer had gekozen en nog wel voordat de echt
scheiding was uitgesproken dat kon haar nooit verge-
gemeente-verkiezingen bewezen haddendat het land
die afkeurde.
DUITSCHLAND. De Norddeutsche Zeitung zegt, dat
ten aanzien van het recht de vraag der erfopvolging in
Brunswijk door den Bondsraad moet worden beslecht.
Uit een staatkundig oogpuntmag men zich niet laten
misleiden ten aanzien van de gevaren welke het Rijk
zouden bedreigen, werd een aanhanger der Welfen-
partij als Hertog van Brunswijk souverein lid van het
Rijk. De souvereiniteitsrechtenin die hoedanigheid
over een bepaald gebied door hem uitgeoefendzou
hij gebruiken om zijn Hof te laten dienen als brand
punt voor de woelingen der Welfen en onder het her
togelijk gezag in Brunswijk de middelen voor te berei
den ter verwezenlijking van de plannen der Welfen-
partijzoodra bij verwikkelingen van het duitsche rijk
elders het oogenblik daartoe gunstig schijnen mocht. Het
programma en de houding der Welfenpartij hebben het
aan het rijk onmogelijk gemaakt, aan deze voornemens
het ontbrekende vaste steunpunt toe te staandat
de aanwezigheid van een souverein lid der partij in
Brunswijk haar verschaffen zou.
De Hertog van Cumberland heeft in eene bekend
making, gedagteekend den 18, verklaard, dat bij de
regeering van Brunswijk aanvaard en bezit van dat
land genomen heeft. Hij verklaart te willen regeeren
overeenkomstig de grondwet. Aan alle duitsche vorsten
en vrije steden is van die bekendmaking mededeeling
geschied.
Te Amsterdam is bevorderd tot candidaat-arts
Cornelis Bakker van Grosthuizen.
Een arme weduwe te Avenhorn vermiste, terwjjl
zij even afwezig was geweesteen echte ketting kora
len met knipslotde dader is nog niet ontdekt.
De gemeenteraad van Leiden heeft besloten aan
Gedeputeerde Staten te vragen, te willen bevorderen de
verhooging van de jaarwedde van den commissaris van
politie van 2600 tot f 3000.
Het gerechtshof te 's Hertogenbosch heeft de
gebroeders B. en H. Eilbry, kassiers en effectenhande
laars te Breda, schuldig verklaard aan bedriege'ijke
bankbreuk en hen veroordeeldhun jeugdigen leeftijd
en gunstig verleden als verzachtende omstandigheden
aannemende ieder tot 5 jaren correctioneele gevan
genisstraf.
Te Leiden moet herstemming plaats hebben voor
3 leden van den raad en wel tusschen de heeren dr.
P. J. Kuiser (lib.) met 620 A. L. de Sturler (lib.)
met 608 T. J. Los (antir.) met 596 en mr. L. M.
J. H. Kerstens met 590 van de 1246 geldige stemmen,
en tusschen de heeren P. J. van Hoeken met 600 en
M. W. Jaeger met 590 stemmen.
Den 30 wordt te Purmerend des namiddags 2
uren, de nieuw gebouwde loge voor vrijmetselaars ingewijd.
De gemeenteraad van Wijk bij Duurstede heeft
bosloten tot het aangaan eener 4°/0 geldleening van
f 29000 voor den aan te leggen tramweg Doorn —Wijk
bij Duurstede.
De onderbouw van de brug over den IJssel te
Deventer, ten behoeve van de Kon. Nederl. lokaal
spoorwegmaatschappij Koning Willem III, is onder de
hand aanbesteed aan den heer Kooy te Amsterdam
voor f 595,000,
Het openbaar ministerie heeft tegen J. R. Wijt
man commissionair in effecten te Amsterdam, 6 jaren
tuchthuisstraf geëischt.
Van de 34 onderofficieren van den hoofdcursus
te Kampen die deelnamen aan het gehouden officiers
examen heeft slechts één niet voldaan.
De zitplaatsen in den nieuwen Schouwburg te
Groningen zijn voor het jaar 1884/5 voor f 3569 ver
huurd veel lager dan voor 1883/4.
Het gemeentebestuur van Leeuwarden heeft tot
den 19 November de inschrijving opengesteld op eene
4 °/0 geldleening groot f 130000 en op de eerste serie,
groot f 66000, eener 4 °f0 leening van f 243000 voor
de uitbreiding der gemeentelijke gasfabriek.
De gemeenteraad van Wildervank heeft met 8
tegen 4 stemmen besloten niet toe te staan het verzoek
van het bestuur van de eerste Groninger tramwegmaat
schappij, om stoom in plaats van paarden te gebruiken.
ven worden. Hemzelf, voegde Werner von Massenburg
er op bitteren toon bijbenadeelde de slechte naam
zijner dochter reeds genoeg in zijne conversatie, hij kon
er dus niet over denken, om die geheel prijs te geven,
door haar, die aller minachting zich op den hals had
gehaald in zijne bescherming te nemen.
Uitgesloten van de kringen waartoe zij door hare
geboorte behoordemoest Bertha in lagere afdalen.
Het was haar niet voldoende om comedies en concerten
te bezoeken van zulke verstrooiingen en genoegens
had zij spoedig genoegzij wilde schitteren verove
ringen maken in de groote wereldstad kon haar dit
niet moeilijk vallendaar zij over d9 rijke middelen
van den haar slaafs gehoorzamenden Albrecht beschikte.
Albrecht moest haar zijne vrienden en bekenden
voorstellen maar hij zelf was uit zijne vroegere krin
gen uitgestootenhij had zich nieuwe moeten zoeken
en die gevonden onder menschendie in de wereld
schipbreuk hadden geleden onder spelers van beroep,
voor wie zijne hartstocht voor het spel eene gewenscbte
bron van goede winsten wasonder losbollen die aan
zijn verleden een aanstoot namen. Zulke personen
verzamelden zich om Bertha en vulden hare salons, in
dien kring was zij de aangebeden schoonheid en vierde
zij hare triumfen. Haar goede naam was vernietigd
zij had niets meer te verliezennu wilde zij dan ten
minste het leven genieten Zij organiseerde schitterende
feeBtendie ten slotte in woeste drinkgelagen ontaard
den met teugellooze lust gaf zij zich aan dat wilde
leven over.
Wordt vervolgd.
