JOHAMS HllltmilIIS TE ALKIIAAII, 1511.
STAITS-LOTKB IJ.
Nr 18840 f 5000; Nr. 13881 2000; Nr. 694 1500;
Ns. 5017, 7156 en 12697 f 1000; Nr. 5399 400;
Ns. 437 en 8186 f 200; Ns. 791, 5006, 12839, 13517,
17O05 en 19044 f 100.
Donderdag 15 Jan., Je Hjs4.
Ücieyratt^t'tu fiertmitn
De Mahdi nam de voorwaarden van
generaal Wolseley aan. De Engel-
schen rakken ongehinderd op Khar
toum aan.
31lerlet.
jfttaba-fiericliteu.
van de uitspraak van Gedep. Staten van Gelderland
waarbij gehandhaafd is het raadsbesluit van 13 De
cember j.l. tot toelating van het gekozen raadslid, den
heer S. Verburgb.
De gemeenteraad van 's Hertogenbosch heeft in
beginsel besloten aan de Nederlandsche-Bell-Telepboon-
maatschappij vergunning te verleenen tot het maken
van telepbonische verbindingen.
In 1884 zijn te Purmerend geb. 185, overl. 137geh. 54
Avenhorn 41, 16,
Br. op Langed. 49, 16, 12,
Benoemd tot onderwijzer te Broek in Waterland
E. C. Wiersma van Beekbergen te Middenbeemster
P. Hoogstraten te Sassenheim.
In 1885 zullen 4 zittingen te Botterdam en 4
te Amsterdam gehouden worden ter verkrijging van een
diploma als stuurman aan boord van koopvaardijschepen.
De loting voor de nationale militie zal worden
gehouden te Heer Hugo Waard den 18, Winkel
den 19, Schagen den 20 en Helder den 21 Februari.
Bij het verder te Maastricht voortgezette onderzoek
naar het aan den Grand Central-Beige ontstolen geld
is bet overige ook bij opgraving op de door een gees
telijke aangewezen plaats teruggevonden.
De schoolopziener in het district Tiel heeft de
hoofden der scholen in dat district uitgenoodigd vol
doenden tijd te besteden aan het schoonschrijven en
die kunstoefening met de meeste zorg en verstandig te
leiden. Het onderricht in dat vak is in den laaisten
tijd stiefmoederlijk bedeeld en hoewel bet verre van
hem is, den vroegeren "unstzin voor schoonschrijven
op te wekken, zoo blijft het schrijven van eene duidelijk
leesbare band en van welgevormde letters toch steeds
eene der eerste behoeften. Bij het in den afgelo pen
zomer gehouden examen voor de boofdacte was hem
ook gebleken dat van een methodisch onderwijs in
dat gewichtig leervak op vele scholen geen sprake was.
De voorgenomen danspartijen ten Hove waarvan
de eerste op den 15 zou plaats hebben gaan niet door.
De riiksmiddelen hebben over 1884/ 103 759.369.25
opgebracht" tegen 104 525.397 97% in 1883: de .aming
was f 104.945.950. De directe belastingen deaceijnsen,
uitgezonderd suiker wijn en geslachtde waarborg
de domeinen de posterijen de staatsloterij de jacht
en vischakten en de loodsgelden brachten meerde
indirecte belastingen de rechten op den invoer en de
telegraaf minder op.
Tot voorzitter der kamer van koophandel te Haar
lem gedurende 1885 is benoemd de heer A. L. Dyse-
rincken tot onder-voorzitter de heer mr. B. H. J
Gallandat Huet.
De Koning-Groothertog heeft den oostenrijkschen
majoor von Weigelsperg benoemd tot kommandeur van
de Eikenkroon
De commissie van toezicht over het middelbaar
onderwijs te Enkhuizen zal uit 5 leden bestaan
krachtens de in de raadsvergadering van den 9 genomen
beslissing.
Te Kolhorn is opnieuw eene zangvereeniging
opgerichtonder denzelfden naam als de ontbondene
Amicitia. Het getal leden is veel kleinermaar de
bekwaamste zangers en zangeressen zijn echter toege
treden. President is de heer T. A. Kaan.
C. Bakker te West Graftdijk beeft bedankt voor
zijne benoeming tot onderwijzer te Uitgeest.
Den 2 7 zal te Amsterdam de verkiezing plaats
hebben van 39 leden der commissie uit de ingezetenen
ter beoordeeling van het door Ged. Staten ingezonden
ontwerp tot verandering der grens tusschen de gemeen
ten Amsterdam en Niewer-amstel.
De heer mr. L. W. C. Keuchenius zal den 21
optreden in de afdeeling Zaandam van Patrimonium
daar hij door ongesteldheid verhinderd was den 15
op te treden.
De directie van het Nederlandsch Handelsmuseum
heeft in een aan de 2e Kamer gericht adres betoogd
dat zonder geldelijken steun van het Bijk geen werke
lijke vertegenwoordiging van het Koningrijk der Ne
derlanden op de tentoonstelling te Antwerpen mogelijk
zal zijn daar de noodzakelijkste uitgaven voor de ver
tegenwoordiging bewaking enz. reeds eene som van
f 55.000 vorderen. Zij verzoekt daarom alsnog 75.000
toe te staan, of mocht hiertegen bezwaar bestaan een
bedrag van f 55.000 ter beschikking van den minister
te stellen om daaruit het door haar ingeschrevene voor
de Nederlandsche Afdeeling te kunnen bekostigen.
4e klasse14 Januari3e lijst.
Geen prijzen van f 100 en hooger.
Donderdag 15 Januari.
's Gravenhage. Benoemd tot president-directeur
der Nederlandsche Bank de beer mr. N. G. Pierson
thans directeur voor den tijd van zeven jaren.
Amsterdam. Bij de trekking der premieleening zijn
o.a. de volgende prijzen gevallenserie 10437 No. 1
f 25000; dezelfde serie No. 9 f 10000.
Londen. (Depêche van de Times uit Kaïro.)
den van een werver voor het Indische leger. De snug
gere jongeling liet zich overhalen naar Harderwijk te
gaan alleen op de belofte van den werverdat deze
f 300 aan zijne ouders te Berlijn zou zenden die
natuurlijk nooit iets ontvangen hebben. Zijne papieren
werden vernietigd en op valsche papieren onder ande
ren naam werd hij te Harderwijk geëngageerd. Na de
eerste oefening ging hij met een aantal lotgenooten
over op een exercitie-schip om in de Zuiderzee op de
drijvende schijf te schieten (11), aan boord van welk
schip hij gelegenheid vond door middel van een reizend
sigarenkoopman een brief aan zijne ouders te zen
den. Deze wendden zich tot den rijkskanseliermet
het gevolg dat na verloop van eenigen tijd het exerci
tie-vaartuig het bezoek ontving van een merkwaardig
gezelschapden duitschen consul-generaal te Botter
dam met twee secretarissen en een nederlandsch
hoofdofficier. Alle man kwam in het gelid en de
eerstgenoemde bezoeker liet alle Duitschers uit het ge
lid treden.
Drie mannen kwamen vooruit, onder welke de
bewuste Berlijner en daar zij alle in Duitschland nog
dienstplichtig waren werden zijonder geleide van
een consulair beambte van het schip in de Zuiderzee
via Dordrecht naar Duitschland gebracht.
Yan wien het verhaal afkomstig is, zeggen de bladen
nietmaar als zij het uit den mond van den berlijn-
schen kellner zeiven opgeteekeud dan heeft deze het
in de kunst van met spek te schieten al zeer ver gebracht.
Te Brinzdorf in Pruisen heeft een vader zijn kind
dat hem ontstolen was na twee jaren teruggevonden
en wel op vrij zonderlinge wijze. Een dame wierp aan
twee bedelaars die bij een brug gezeten waren en van
welke een een kreupel kind voor zich had liggen, een
tienpenningstuk toe, dat beide bedelaars zich wilde
toeëi"enen. In den hierover ontstanen strijd bleef de man,
die zich de vader van het kind noemde, overwinnaar
en ziju metgezel hierover verbitterd nep „Wanneer
ge mij het geld niet geeft, verraad ik je geheim Toen
deze bedreiging niet hielp vertelde de overwonnene
aan de intusschen toegeloopen menigte, dat het kmd,
dat voor zijn buurman lag, hem niet toebehoorde, maar
dat hij het twee jaren geleden had gestolen. Hij vertelde
voorts, hoe zijn buurmaD de handen en voeten van het
kind had verrekt en kreupel had gemaakt. Nauwelijks
had de beschuldiger deze woorden gesproken of een
hetr, die zich onder de menigte bevond liep op het
kind toe en riep vol vreugde Mijn zoon mijn zoon
De bedelaar wilde het kind echter niet afgeven en hield
iedereen met een mes van zich, toen eemge politie
agenten zich van hem meesier maakten, om hem naar
de plaats te brengen, waar hij eene welverdiende strat
niet zal ontgaan.
Grootsche plannen worden ontworpen voor de We
reldtentoonstelling welke in 1889 te Parijs zal worden
gehoudeu men wenscht het eerste eeuwfeest der Be-
volutie te vereeuwigen door een kolossalen toren in
het „moderne Babel."
De heer Eiffel een der bekwaamste bouwmeesters
van ijzeren bruggen wil een toren van ijzer bouwen
op het tentoonstellingsterrein, 300 meter hoog dus
ruim het dubbele van den toren der hoofdkerk te
Straatsburg en 141 meter hooger dan die te Keulen.
Het gevaarte is, met het oog op de stevigheid en den
winddruk, verdeeld in vier verdiepingen, die naar
boven in omvang afnemen en gebogen ribben hebben.
Het benedenste gedeelte zou bestaan uit vier kolossale
bogen van 70 meter hoogte (nog iels hooger dan de
torens der Notre Dame), waarover de vloer komt eener
koepelzaal, die 5000 menschen k an bevatten, en waaruit
men een omgeving van 120 vierk. mijlen kan overzien.
Daarboven verheffen zich nog drie even hooge verdie
pingen en ten slotte een soort van lantaarn in top
bestemd om Parijs electrisch te verlichten. Kolossale
hijschraachines en kleine kabelspoorlijnen zijn bestemd,
om de liefhebbers hoog in de lucht op te voeren.
Een nog grootscher plan van gelijken aard is ont-
worpen door den bouwmeester van het Trocaderoden
heer Bourdais, zijn toren zal 355 meter hoog worden
en niet geheel van ijzer zijn, maar ook van graniet en
metselwerk. Hij heeft het plan daartoe opgevat ter
gelegenheid van de electriciteits-tentoonstellingom de
geheele stad uit één punt te verlichten, door een kunst-
zon of kunstmaan met de noodige versieringen.
Als een bijzonderheid deelt men aan het L. D. mede
dat in den nacht van zaterdag op zondag, 3/4 Jan. 1.1.
op het weiland van den heer S. te Leiden, een schaap
heeft gelamd en dat het jong thans in de vrije maar
koude natuur, naasi de moeder vrooiijk loopt te huppelen.
Het rijkste volk op aarde zegt de St. Pauler Volks-
zeitung zijn de Crow-Indianen 800 gezinnen geza
menlijk uit 3000 zielen bestaande. Zij bezitten 6,500,000
acres land die minstens een dollar per acre waard
zijn, en 11,500 paarden, die tegen 20 dollars het stuk
een waarde van 230,000 dollars vertegenwoordigen. De
Vereenigde Staten beheeren voor hen voorts een som
van 8J0,000 dollars hetgeen een gezamenlijk vermo
gen van 7,530,000 of 3510 dollars per hoofd uitmaakt.
In berlijnsche bladen wordt het volgende sprookje
voor waarheid opgedischt.
Een jonge kellner die nog tot de pruisische reserve
behoortwas met verlof naar Nederland gegaan en
▼iel te Botterdamnadat al zijn geld op wasin han-
De lotiDg voor de nationale militie van de inge
schrevenen te Alkmaar, Heiloo, Limmen en Oudorp
wordt alhier gehouden op den 16, en van de ingeschre
venen der overige tot bet militiekanton Alkmaar be-
hoorende gemeenten op den 17 Februari a.s., beide
dagen des voormiddags te 10 uren.
Op de ijsten der commissie voor de werkver
schaffing is tot beden voor eene som van ruim f 2500
geteekend. Er hebben zich 245 personen om tijdelijk
werk aangemeldwaarvan den 13 waren geplaatst 109
man bestaande uit15 metselaars 10 schilders 8
timmerlieden 41 opperlieden7 tuinlieden1 leer
looier, 1 steenhouwer, 10 grondwerkers 6 houtvlotters,
7 losse werklieden en 3 schippers. Op 4 personen na,
ten behoeve hunner ouders werkende zijn het allen
getrouwde liedenvaders van 281 kinderen.
Dat het voorzichtig is berichten uit officiëele stuk
ken in onze archieven verspreid aan een opzettelijk
onderzoek te toetsen eer men ze vertrouwt en mede
deelt willen wij door een voorbeeld aantoonen vooral
nu sommigen wellicht eerlang door de uitgave van
den catalogus nu niet der Bibliotheek maar der
oudheden van ons tienjarig Museum zullen worden
aangespoord om de voorwerpen en bescheiden, die er
bewaard worden, nevens die van het Gemeente archief,
tot opheldering der gemeente geschiedenis te bearbeiden.
Ons voorbeeld is het volgende:
G. Boomkamp liet in zijn bekend boek Alkmaar en
detzelfs Geschiedenissen 1747biz. 360 het volgende
stuk afdrukken. „Burgemeesters en Begenten der stad
Alkmaar aan zijne Exell. en Baden te kennen gegeven
hebbendehoe zij een heerlijk school hadden gehad
tot groot gerief van Holland en Westtriesland zulx
dat bij hunne voorouderen over de 900 klerken of leer
lingen tot Alkmaar geweest zijn ten tijde Bartholomaeus
Coloniensis en Johannes Murmellius aldaar lessen gaven -
hebbende deze stad overvloedige ruimte, om zoo een
getal klerken te huisvestenverzoeken, dat hunne
particuliere schoot mocht opgericht en bekwaam ge
maakt worden, omme daarinne spruiten der kenni-se
voor de Leidsche Universiteit aan te kweeken''. Om
trent den uitslag van dit verzoek verwijst Boomkamp
naar de Handvesten van Alkmaar blz. 65. Uit het on
schuldige voornemen om spruiten der kennis voor de
Leidsche Universiteit te kweekenzien wijdat dit
verzoekschrift, op zijn vroegst, na den 8 Februari 1575
(den geboortedag der Lmdsohe Universiteit) kan ge
schreven zijn d. i. ongeveer zestig jaren na den
geroemden bloei der Alkmaarsche school. Letten wij
evenwel op de oolijke opmerking hebbende deze stad
overvloedige ruimte, om zoo een groot getal klerken te huis
vesten". en beschouwen wij, b.v. op bet Alkmaarsche
Museum de kopie eener kaart der stad Alkmaar en
omstreken op last van Koning Fiiips II in 1560
dertien jaren vóór het beleg door Jacob van De
venter geteekend wier origineel in het Provinciaal
Archief van Noord Holland bewaard wordt dan ziet
men: dat de zuidzijde van de Laat destijds met zeer on
diepe huize bebouwd was, die op verre na niet aan de
nog opene erven der Oude Gracht reikten, welke gracht
destijds de zuidelijke grens der stede was. Verder was
de Noordzijde van den Koningsweg tot aan de stads
cingelgracht, geheel onbebouwd. De Bierkade, van het
Fnidsen tot aan het Verdronken Oord, lag open zonder
eenig gebouwd eigendom en het Heilige Land was nog
een waterplas. Daargelaten nog, dat de stad toen door
tal van Meeren als ingesloten werd wordt het hoogst
onwaarschijnlijk, dat zich let wel in twee jaren tijds
negeD honderd leerlingen of klerken aan Johannes Mur
mellius zouden hebben aangesloten. Men heeft zich
omtrent Murmellius' verblijf te Alkmaar vergist, even
goed als G. H. M. Delprat (zie zijne Verhandeling over
de Broederschap van Geert Groole en den invloed der Fra-
tenhuizen, in de 14e eeuw 1827herdrukt in 1856 en
in het Hoogduitsch vertaald, oder bearbeitet von Mohnike,
Leipzig 1840). Delprat laat er Murmellius 14 jaren lang
onderwijzen. Dit is eene dwaling. In die dagen noemde
men de verdedigers der oude scholastieke geleerdheid
(sit venia verbo Theologi en Artisten en de voorstanders
der klassieke vorming Poëten en Juristen. Toen waren de
Dominikanen de hoofd.-trijders tegen dm gehate klassieke
vorming (zie Karl von Raumer, Geschichte der Paedagogik
vom fViederaufblühen der klassische Studiën bis auf unsere
Zeit Th. 1. S. 124) Keulen was het hoofdkwartier dezer
Theologi of Artisten. Johannes Murmellius van Boer-
monde, zoon van Theodorus en vriend van Erasmus, was
eerst soldaat, daarna leerling van Alexander Hegius, die
zoo het schijnt, eene voortreffelijke persoonlijkheid en door
zijne tijdgenooten geliefd Jen geëerd was. Murmellius, in
1498 door die'van Keulen verjaagd, quia barbariem sermonis
taxabat d. i., omdat hij hun barbaarsch Latijn berispte (taxa-
bat voor het klassieke reprehendebat is een belachelijk
monster-Latijn) ging naar zijn leermeester Hegius, die
in hoogen ouderdom te Deventer leefde en aldaar in
December vau dit jaar stierf. Hegius zond hem naar
Budolf von Lange te Munster. Haar bleef hij dertien
jaren (Karl von Raumer t. a. p. s. 91) en was slechts twee,
geen vijftien jaren, zooals Delprat meende te Alkmaar.
Nog in een ander smeekschriftdoor G. Boomkamp
t. a. p. blz. 78, uitgegeven, aan den Keizer gericht
aldus vóór 1555 geschreven leest men „Overvallen
door Uwer G. vianden den Geldersche Friesen zijn die
jonge scholiers verjaagt, een deel van uwer G. Stede
van Alkmaar verbrandt". Wie waren die Geldersche
Friesen Wij noemen die lieden in de 19e eeuw an
ders; „de zwarte hoop"', eene huurbende, die door Joris
van Saxen, Albrechts zoon, was in dienst genomen,
maar zoodra hij zijne aanspraak op Friesland voor 350009
Bhijnsche guldens bad opgegeven, door hem zonder bezol
diging aan haar lot was overgelaten en roovende en bran
dende naar Holland trok. Alkmaar was eens zeer stout ge
weest. Het had dapper geholpen aan de onlusten van
het kaas- en broodvolk. Toen Hertog Albrecht bij Bever
wijk en Heemskerk den opstand bedwongen had, werd
het muitende Alkmaar gestraft met het verlies van het
recht der Waag en de stad werd ontmanteld! Daar kwam
de zwarte Hoop in 1515 welke Medenblik pas stor
menderhand had ingenomen en verbrand en ziet
verjoeg daar de klerken leerlingen en verbrandde een
deel der stad. Schrijversdie bij den meermalen ge
noemden Karl von Baumer worden aangehaald, zeggen,
dat Murmellius verarmd door een brand naar Deventer kwam
en er in 1517 overleed. Wij zullen trachten te vernemen
wat hij daar en te Munster uitrichtte. Van die vermeende
900 leerlingen waar dan ook worden vermeld Jacob
Micyllus uit Straatsburg, Georg Helt van Meissen en de
broeder van J. Bugenhagen. De overige 897 heb ik
niet vermeld gevonden! Van zijne werken verdient om
den zonderlingen titel de aandachtscoparius ad profli-
gendam ('t zuiver latijn eischt profligandam) barbariem
d. i. Vegerom de barbaarschheid d. i. slecht la
tijn uit de scholen te weren. Of bij zijne eigene
baan goed heeft schoongeveegddurf ik niet beweren.
Dr. J. J. DE GELDEB.
