No. 18.
Zeven
en tachtigste Jaargang.
1885.
WOENSDAG
11 FEBRUARI.
ONZICHTBARE HANDEN.
Prijs der gewone Advertentiën
Dit nummer bestaat uit twee bladen,
EERSTE BLAD.
Kiesrechtshervorming vóór
Grondwetsherziening
FEUILLiBTON.
ALUAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt Dinsdag-, Donderdag- en
Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs
per 8 maanden voor Alkmaar f 0,80franco door
het geheele Rijk f 1,
De 3 nummers 0.06.
Per regel f 0,15. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HERMs. COS-
TER ZOON.
Terwijl de Ministerraad zich bezig houdt met de voor
stellen tot Grondwetsherziening naar aanleiding van
het daarover uitgebracht advies van den Raad van State
nader te overwegen en vast te stellen heeft de Re
geering in haar antwoord op het voorloopig verslag
van het onderzoek der staatsbegrooting in de afdeelingen
der Tweede Kamer, baar gevoelen medegedeeld omtrent
hetgeen sommige leden als noodzakelijk of wenschelijk
ten aanzien van ous kiesrecht in verband met de na
derende herziening der Grondwet hebben gemeend in
't midden te moeten brengen. Wat kan dat nog zijn?
zou iemand kunnen vragen. De Grondwetsherziening
tal in de eerste plaats toch het kiesrecht betreden; wil
men nu vóór dien tijd nog verandering brengen in de
kiesbevoegdheid en de samenstelling der Staten-Gene-
raal Inderdaad zou men meenen dat na al wat er
reeds gebeurd is van nieuwe pogingen op dit terrein
geen sprake meer zou zijn; maar die zoo oordeelt heeft
buiten den waard gerekend. Laat ons kor tol ijk in her
innering brengen wat onder het tegenwoordig Ministerie
omtrent dit pant is voorgevallen.
Reeds onder het vorig Kabinet was de herziening
der Grondwet in de Troonrede aangekondigd maar in
afwacbtiüg van betgeen daaraan toen nog voorat moest
gaan, waren tevens ontwerpen ingediend tot uitbreiding
van het kiesrecht door verlaging van den census en
tot herziening van de tabeldie de verdeeling van ons
land in kiesdistricten bevat. Toen het eerste ontwerp
aan de orde kwam heeft de Tweede Kamer geweigerd
het in behandeling te nemen en het Ministerie trad af.
Den 9den Mei 1883 stelde de heer Heemskerk het
nieuwe Kabinet aan de Kamer voor, en deelde omtrent
de inzichten der Regeeringdie hare werkzaamheden
zonden leiden, mede, dat de belangrijke vraag over
ons kiesrecht reeds zoo lang aan de orde een oplos-
ring eischte die door Grondwetsherziening moest wor
den voorbereid. Gedurende die voorbereiding zouden
enkele onderwerpen van wetgeving onverm.jdelijk tot
tydelijken stilstand gedoemd zijn; echter niet de regeling
onzer geldmiddelen die dringend noodig was en alles
wat vereischt werd tot invoering van het nieuwe wet
boek van strafrecht. Herziening van het kiesrecht vóór
de Grondwetsherziening lag dus niet in het plan der
Regeering. Bij latere gelegenheden heeft de heer Heems
kerk dit uitdrukkelijk verklaard. Hij wees er op, dat
de proef daartoe was genomen doch zonder gunstig
gevolg. „De Regeering" zeide hij „is overtuigd
dat aan het herhaald te kennen gegeven verlangen der
Kamer moet worden voldaan dat eene ernstige po
ging moet worden aangewend tot wijziging der desbetref
fende artikelen der Grondwet ten einde eene betere
regering der kiesbevoegdheid voor te bereiden". Dit
Regeeringsplan vond in de Kamer geen tegenspraak
niemand kwam er tegen op en zoo kon in de zitting
van 29 November 1883 door den heer Borgesius het
feit worden gestaafd, dat, terwijl er een jaar vroeger nog
weifeling scheen te bestaan, allenRegeering en Kamer
het er over eens waren, dat Grondwetsherziening aan
kiesrechtsherziening moest voorafgaan.
Den 20sten Maart 1881 kwam de zaak opnieuw ter
sprake door de interpellatie van den heer van Kerk
wijk. De zienswijze der Regeering bleek onveranderd. Het
zou haar tegenvallen, zeide zij, indien de voorstellen tot
Grondwetsherziening niet in den loop der zitting (alzoo
nog vóór half September) bij de Kamer konden worden
ingediend. Van voorafgaande herziening van het kies
recht was ook toen geen sprake. „Integendeel, de
drijfkracht voor de Grondwetshe ziening ligt in de be
zwaren, bij eene herziening van het kiesrecht ondervon
den", zeide de heer Heemskerk. In vertraging lag zijns
inziens zelfs eenig „politiek gevaar". In deze zitting
stond echter de heer Keuehenius op en verklaarde, dat hj
vooraf wijziging van het kiesrecht noodzakelijk oordeelde.
Zoo ver ging wel de heer Lobman niethij zou de
Regeering niet afhouden van haar voornemen om met
de Grondwetsherziening spoed te maken, maar
verwachtte daarvan geen gunstigen uitslag bij de Kamer
„zooals die thans is samengesteld".
Nog eenmaal vond de Regeering gelegenheid om haar
gevoelen nader te ontwikkelen. Het was in de zitting
van 26 September 1884. De moeilijkheid tegen de be
handeling van een wetsvoorstel tot nieuwe verdeeling
van het land in kiesdistricten (door de vorige Regeering
ingediend) lag naar hare meening in de aangekondigde
Grondwetsherzieningdie vooral ook tot kiesrechtsher
ziening moet leiden. „Het is ook deze consideratie"
zeide alweder de heer Heemskerk „die deze Regeering
bewogen heeft om de ontwerpen, door haar voorgangster
ingediend terug te nemen en niet langer een onder
werp van beraadslaging te doen uitmaken. Wanneer
de voorgenomen herziening van de Grondwet omtrent
wijziging van het kiesrecht bezwaar mocht ontmoeten
zal zich de behoefte doen gevoelen aan herziening der
kiestabel". Men zal zich herinneren dat de heer
Keuehenius bij de behandeling van het adres van ant
woord op de Troonrede eene mislukte poging heeft
gewaagd om zijn gevoelen in de Kamer te doen zege
vieren en dat de heer Donner er bijna in slaagde, de
Grondwetsherziening min of meer op den achtergrond
te dringen.
Inmiddels waren de antirevolutionaire en katholieke
bladen reeds begonnen, op herziening van de kiestabel
zoowel als van den eensus aan te dringen voordat tot
Grondwetsherziening zou worden overgegaan en dezelfde
aandrang heeft zieh geopenbaard bij „verscheidene" leden
der Kamer tijdens het onderzoek der staatsbegrooting
in de afdeelingen. Blijkens het voorloopig verslag ach
ten zij het dringend niodigdat vooraf een nieuwe
verdeeling van het land in kiesdistricten tot stand komt,
om het getal der leden van de Tweede Kamer in
overeenstemming te brengen met de voorschriften van
de Grondwet en de Kieswet en dat tevens de census
wordt verlaagd, zoover de Grondwet toelaat, opdat een
Kamer krachtens uitgebreider kiesrecht dan het tegen
woordige gekozen en daarom beter dan de bestaande
de openbare meening uitdrukkende, over de voorstellen
tot Grondwetsherziening zal kunnen oordeelen.
De Regeering heeft bereids op het voorloopig verslag
geantwoord en haar gevoelen omtrent beide punten
medegedeeld. Zij verklaartdat de eisch, door eenige
leden thans gesteld om een hervorming van het kies
recht aan een herziening der Grondwet te doen voor
afgaan haar „niet aannemelijk" voorkomt. Inderdaad
mag men hopen, dat de Regeering in dit opzicht stand
vastig zal blijven en zieh met nadruk onwillig zal ver
klaren, om tot dien maatregel mode te werken. Sedert
haar optreden beeft zij de stelling verdedigd dat geen
nieuwe poging tot herziening van ons kiesrecht beproefd
moest worden, voordat door herziening der Grondwet
de mogelijkheid was geboren, om het kiesrecht "p betere
grondslagen te regelen. Het zou onverdedigbare zwak
heid zijnter elfder urenu zij eindelijk gereed staat,
de voorstellen tot Grondwetsherziening bij de Kamer
in te dienen, van dat programma af te wijken en aan
den nieuwen eisch te voldoen want een nieuwe eisch
is het. Tussehen de Regeering en de Kamer bestond
eenstemmigheid op het puntdat zoo spoedig mo
gelijk tot Grondwetsherziening zou worden overge
gaan en het is volkomen waar wat de Regeering aan
de verdedigers eener voorafgaande kiesrechtsherziening
antwoordt„zoo zij zich daarmede vereenigde zou zij
meenen toe te stemmen in een uitstel der Grondwets
herziening ad Kalendas Graecaf\ Want „niet-alleen een
uitstel vau ten minste eenige maanden is met die zaak
gemoeid maar eene priucipiëele verandering van de
kieswet of ook maar alleen van de beide tabellen, be-
boorende bij de artikelen 1 en 99 van die wet, zoude
eeDe ontbinding der Tweede Kamer noodzakelijk maken
en dan zou de met een gawijzigden census verkoken
Kamer weder, na de behandeling van voortellen tot
verandering van de Grondwet, een nieuwe ontbinding
te gemoefc gaan. Zoovele op elkander volgende ont
bindingen schijnen buiten hooge noodzakelijkheid niet
wenschelijk".
Inderdaad zou het zeer bepaaldelijk in strijd zijn
met 's lands belang wanneer Regeering en Vertegen
woordiging bij voortduring zieh bijna uitsluitend moes
ten bezig houden met voorloopige kiesrechtsherziening
Grondwetsherziening, om tot afdoende kiesrechtshervor
ming te komen en daarna met die afdoende kiesrechts
hervorming zelve, alles afgewisseld door de opeenvolgende
Kamerontbindingen, die daarvan het gevolg zouden
9)
Lucia drukte zacht de hand der fijngevoelige dame.
Mevrouw von Sporken had om ook naar buiten de
wederzijdsche verhouding inniger te doen worden
Lucia verzocht haar tante te roemen ofschoon zij
volstrekt niet met elkander verwant waren.
„Uw goed hart weet in alles het beste te vinden
tante", antwoordde Lucia„doch u hebt gelijkie
dere smart ook zelfs de grootstemoet eens vermin
deren dat is de eeuwige wet der natuur. Ik zal
hoop ikwel spoedig weer volkomen gezond zijn en
dan brengen wij ons in de ziekenkamer opgevat be
sluit ten uitvoer en gaan wij op reis.
Mevrouw von Sporken knikte. „Zekermijn kind
ik ben het geheel met u eens. Het kan niet anders
dan goed voor u zijn wanneer gij voor eenigen tijd
de plaats verlaatwaar zoovele herinneringen de oude
wonden steeds weer opnieuw openrijten. Zoo God wil,
toeken wij voor den zomer een klein stil zeeplaatsje
op en brengen wij den herfst in Zwitserland of Italië
door...." Mevrouw van Sporken gaf, terwijl Lucia
aan de ontbijttafel plaats nam Johanna een wenk en
deze bracht haar nu uit het zijvertrek de op drie saters
rustende bronzen schaalwaarin de visitekaartjes werden
bewaard. „Zie eensmijn hartje", ging zij voort
„hoevelen er aan u gedacht hebben terwijl gij ziek
laagt Al de dames en beerenwier kaartjes hier
op liggenlieten hunne dienstboden of kwamen per
soonlijk naar uw welzijn vragen."
Een gelukkig lachje vloog over Lucia's gelaat. „O,
dat vind ik aardig", riep zij vroolijk en bekeek op
merkzaam het eene kaartje na het andere „ik had
nooit gedachtdat ik op zooveel genegenheid kon re
kenen „August Dreijfusz koninglij k handelsraad"
„mevrouw Theresia Dreijfusz geboren Klappberg"
„Anna Biirger" dus ook de geheele familie Dreijfusz
was hier En dadelijk daaronder het kaartje van „Hans
Döringeerste luitenant van het eerste regiment der
garde-veldartillerie" zou dat iets te beduiden hebben
Het schijnt mij bijna alsof er tussehen Anna en den
blonden artillerist iets broeitsedert de raad hen bij
het feest op oudejaarsavond van verleden jaar naast
elkander plaatste. Kent u den luitenant, tante?"
„Weinig, zeer weinig, mijn hartje! Hij werd mij
eens bij Dreijfusz voorgesteld en maakte toen eenen
zeer gunstigen indruk op mij. Het zou mij verheugen,
wanneer Anna do inspraak van haar hart mocht kunnen
volgen zij verdient het want het is werkelijk een
voortreffelijk meisjeik vrees echterdat de raad
hooger op wil met haar. Ook hij is een brave man
door en door braaf, daarvan ben ik overtuigd; maar
de dikke oude heer is niet zonder zwakheden en tot
deze behoort in de eerste plaats eene goede dosis
ijdelheid. Hij zou niet ongaarne zien dat zijn nichtje
met haar groot vermogen eenen hoogeren regeerings-
ambtenaar zoo mogelijk zelfs eenen edelman met eenen
fraai klinkenden ouden naam trouwde. Ik hoopdat
mijue menschenkennis mij in dit geval bedriegtik
geloof het echtereerlijk gezegd niet."
„Dat zou me zeer spijtenik houd veel vau Anna
en gun haar alles goeds, zij behoort tot die vrouwelijke
naturen, die bij iedereen sympathie wekken, ofschoon zij
door moeder natuur volstrekt niet met eene buiten
gewone schoonheid bedeeld zijn. Zij is geheel het te
gendeel van mevrouw von Hilgersdorfdie zooals ik
zie ons eveneens met een bezoek vereerd heeft. Me
vrouw von Hilgersdorf behoort tot de schitterendste
verschijningendie ik ooit zag wanneer ik echter de
waarheid zal zeggen dan moet ik bekennen dat zij
mij niet zeer bevalt."
„Ik denk in dit opzicht ais gijmijn kind", gaf
mevrouw van Sporken ten antwoord, „doch geloof, dat
slechts het wreede noodlot, dat mevrouw von Hilgersdorf
getroffen heefthaar karakter zoo gevormd heeft. Zij
was zestien jarentoen haar vaderten einde zijne
geldeljjke omstandigheden te verbeteren haar nood
zaakte met generaal von Hilgersdorf to trouwen
eenen knorrigen, hypogrondisehen grijsaard, die aan het
einde zijns levens nog eene waanzinnige liefde voor het
sehoone jonge meisje had opgevat. Wat het arme kind
in de drie lange jaren van haar huwelijk zal hebben
geleden is licht ie vermoeden elke onnatuurlijke
daad wordt steeds door ziehzelve gestraftMevrouw von
Hilgersdorf was niet slecht, is evenmin slecht geworden
daarvan ben ik overtuigd maar hare vergiftigde jeugd
heeft aan haar karaktfr een demonischen trek gegeven.
Zij zal nooit gelukkig wordennooitdaarom is zij
dubbel te beklagen
„Ook ik heb medelijden met haar nauwelijks
ouder dan zij heb ook ik zeker niet minder te lij
den gehad", zeide Lucia. „Slechts één ding begrijp
ik nietkan een zielelijden zooals mevrouw von Hil
gersdorf moet doorstaan hebben anders dan verbeterend
en veredelend werken Gij zeidet zelf zooeven dat
door dit treurige huwelijk iets van een demonisch ele
ment in haar is opgewekthoe is dat mogelijkdaar
leed slechts louterend werken kan Zou dit alleen
het geval zijn bij naturen die oorspronkelijk goed en
groot zijn
Een ernstig lachje vloog over het gelaat der oude
dame. „Het menschelijk hart is een eeuwig raadsel
mijn kind", antwoordde zij „het heeft zijne onverklaar
bare geheimen, evenals het heelal. Eene kleine trilling
in de lucht is genoeg, om de sneeuw op de bergen, in
reusachtige verderfaanbrengende lawinen, in het dal te
doen nederstorteneen atoom kan tot eene wereld
worden eene enkele vonk veroorzaakt de vreeselijkste
ontploffingen. Zoo ook is in het leven van een
mensch een enkel oogenblik in staathet beste hart
totaal ten gronde te richten. Iedere overwegende ge
beurtenis heeft eene geheele keten van nieuwe ge
beurtenissen tengevolge, ieder leed veroorzaakt nieuw