VI
I1'
I i
I
JMnncntauD.
QFelegrafteche fiertchïeu.
&ta2>0~ficricftUn.
JttarKt- eu fiear0bcrüblca
M
voudig te zeggen de gewone wetgever moet het kies
recht regelenmaar als de wetgever later die taak
aanvaartzal bij op dezelfde bezwaren stuiten, die de
Grondwetgever thans ondervindt, en men zal voor de
Grondwetsherziening geen stap verder komen. In de
eerste plaats is het laatste reeds niet juist, want de
latere wetgever zal een vrijheid hebben, die de tegen
woordige wetgever mist; hij zal niet gebonden zijn aan
voorschriften van de Grondwet, die, zooals wij gezien
hebben alle pogingen tot een bevredigende regeling
doen mislukken. Dat is ongetwijfeld een stap vooruit.
Wegneming van belemmeringen van onbetwistbare
hinderpalen is op zich zelve reeds een belangrijke ver
betering. Bij de herziening van de voorschriften der
Grondwet, die op 's lands verdediging betrekking hebben,
stelt men zich vrij algemeen daarmee tevredenook
de Staatscommissie. Het is voldoendezegt zij te
schrappen wat thans elke behoorlijke organisatie be
lemmert, Juistmaar wat van de defensie geldt
geldt ook van het kiesrecht. Of waarom zou het daar
minder gelden?
De Staatscommissie geeft in haar verslag enkele
redenen opdie haar ten aanzien van het kiesrecht
zoo bijzonder voorzichtig maken. „Het is mogelijk"
schrijft zij „dat eenmaal het algemeen stemrecht
als een eisch des tijds erkend wordt en daartoe alzoo
zal behooren te worden besloten. Maar die ctap is
zoo gewichtig dat besluit zoo ernstig dat het geene
noodeicoze belemmering te achten is daarvoor de her
haalde overwegingen, voor Grondwetsherziening voor
geschreven, te vorderen. Voor het oogenblik eiseht,
naar ons oordeel, het staatsbelang, invoering van het
algemeen stemrecht uittesluiten." Vrees voor invoe
ring van het algemeen stemrecht noopt dus in de eerste
plaats de staatscommissie, om de vrijheid van den wetgever
te beperken en een bepaling in de Grondwet op te nemen,
waardoor dit wordt beletzoodat het algemeen stem
rechtmocht bet eenmaal in Nederland bijval vinden,
niet zotder nieuwe Grondwetsherziening zou kunnen
worden aangenomen. Nu zijn wij van het algemeen
stemrecht even afkeerig als de Staatscommissie maar
is nu werkelijk het gevaar voor de invoering daarvaD
in ons land zoo grootdat er een bepaling in de
Grondwet noodig is om het te beletten? Wij gelooven
er niets van; maar mocht het eenmaal, om de woorden
der Staatscommissie te bezigen„als een eisch des
tijds erkend worden", ja dan zal men het invoeren
door wijziging van de Grondwet en wegneming van
het beletsel. Er zal na aanneming van het voorstel
door de beide Kamers ontbinding der Staten-Gcneraal
moeten volgen en de nieuwe Kamers zullen ook hare
goedkeuring aan het voorstel moeten hechten maar
in vereenigde zitting en met gewone meerderheid van
stemmen van het aantal leden de afwezigen medege-
rekend. Ook de commissie is tegen den eisch van twee
derden der stemmen. De waarborg is dus niet zoo
sterk als men oppervlakkig zou denken. Maar nog
eensis hij noodigzóó noodig dat alleen daarom
de vrijheid van den wetgever, om het kiesrecht te regelen
zooals de omstandigheden zullen eischen en zoo goed
als mogelijk zal blijken aan banden moet worden ge
legd De Staatscommissie zelve zegt daaromtrent
het volgende: „Nu is het gevaar, dat de wetgever
tot dien maatregel (invoering van bet algemeen stem
recht) zou overgaan zeer zeker voorshands uiterst gering,
maar het is toch denkbaar dat hij zonder steun in de
Grondwet in bewogen tijden onvoorbereid voor den
aandrang der voorstanders van het algemeen stemrecht
zou zwichten." Is dat werkelijk denkbaar? On
voorbereid, zegt de Staatscommissie. Maar bestaan
de Staten-Generaal dan uitmannen, die zoo uit de lucht
zijn komen vallen uit vreemdelingen in Jeruzalem
die niet weten wat er in het land omgaat? Als men
de woorden der Staatscommissie leestis het, alsof
wij, in plaats van een Koning en twee Kamers, een
enkele constituëerende vergadering hebbenen het
mogelijk is, dat in die vergadering op een goeden dag
iemand opstaat, die voorstelt het algemeen stemrecht
in te voeren en de vergadering dat voorstel in een
onbewaakt oogenblik aanneemtMaar is bet dan
noodig te berinneren dat elk voorstel schriftelijk in
gediend in de afdeelingen onderzochtdoor de Re-
geering beoordeeld moet worden Daarmee verloopt
zooveel tijddat de openbare meening zich in alle
mogelijke vormen kan doen hooren en ieder „onvoor
bereide" op zijn gemak tot bezinning en een juist besef
van het gewicht der zaak kan komen. Wij hebben twee
Kamers. Ook de Eerste Kamer moet het goedkeuren.
Het Ministerie moet er mede instemmen en de KoniDg
moet zijn machtiging geven, om het voorstel te doen
of het goed te keuren. Inderdaad, de waarborgen, die
de Grondwet voor een rijpe overweging van het werk
onzer Wetgevende Macht voorschrijft zijn reeds zoo
voldoendedat men althans vcor verrassingen wel
zonder zorg kan zijn.
„Aan den anderen kant" schrijft de Staatscom
missie verder „behoort de Grondwet evenzeer te
belettendat de wetgever op een gegeven oogenblik
het stemrecht binnen zeer enge grenzen beperkte.
Anders is men blootgesteld aan het gevaardat eene
bovendrijvende partij die zich de macht ziet ontglippen,
van dat middel tracht gebruik te maken, om staande
te blijven." Zonder aarzelen noemen wij deze vrees
volkomen hersenschimmig. De ondervinding, sedert 1848
opgedaan, is hier beslissend. Aan beperking van het
kiesrecht heeft nooit een ernstig staatsman kunnen
denken. Heeft ooit iemand gezegd: het is toch maar goed,
dat de Grondwet bepaaltdat de som, die men in de
rijksbelastingen moet betalen om kiezer te kannen zijn,
niet hooger mag gesteld worden dan f 160.anders
zou men thans zeker boven dit maximum gaan
Geen ongegronde vreesgeen schrikbeelden van
alarmisten moeten ons verleiden, om meer in de Grond
wet te schrijven, dan noodig en nuttig is, en den wet
gever te verhinderen, zoodanige regeling van het kies
recht tot stand te brengen, als nu of later de beste
zal blijken. Daarenboven, men moet het kiesrecht
niet in de Grondwet vastleggen en zoo goed als onbe
weeglijk maken men moet niet aanstonds tot de ui
terste grenzen gaan en te gelijk elke schrede voorwaarts
verder onmogelijk maken. Wij zullen gelegenheid
hebbenom te doen uitkomen dat de voorgestelde
regelingen van het kiesrecht in de Grondwet zelve
daartoe moeten leiden. Een andere weg verdient de
voorkeurde wetgever moet gelegenheid hebben tot
geleidelijke uitbreiding van het kiesrecht een te
g'oole sprong opeens gevolgd door ettelijke jaren van
stilstand is niet in 's lands belang. Er moet gele
genheid zijn, om langzaam maar dan ook bestendig
immers wanneer het noodig blijkt vooruit te gaan
gelegenheid om de bakens te verzetten naar mate het
tij verloopt, en die gelegenheid bestaat, als men den
wetgever vrijlaat.
De heer M. C. Merens te Monnikendam is her
kozen als hermraad van het Waterschap Waterland.
De cooperative handelsdrukkerij te Leeuwarden
keert over 1884 9 p.ct., de uitgevers maatschappij El
zevier 6l/« dividend uit.
De heer T. E. Boerlage te Haarlem is gekozen
tot lid van het college over den Noorder IJ- en
Zeedijk.
Wijlen mevr. de wed. H. L. Ploem geb. Bijman,
dezer dagen te Renkum overleden heeft vermaakt
aan de diakonie der herv. gemeente en het r. k. arm
bestuur elk f 1000, aan de Prins-Alexander-Stichting
te Bennekom het Burgerziekenhuis te Amsterdam
het Doofstommen-Instituut te Groningen elk f 6000
nom. 2pet. N. W. Schuld aan Ned. Mettray te
Zutphen het gesticht Talitba Kuini te Zetten en het
Blinden-Instituut te Amsterdam elk 5000 nom. 4 pet.
N. W. S., onder bezwaar van vruchtgebruik en «rij
van successierechten aan den Ned. Protestantenbond
f 10.000, niet vrij van successierechten.
Te Zaandam zal eene stoomzeepziederij opgericht
worden door den beer E. G Verkade van Amsterdam.
Door den heer K. Tensen Pz. te Schellinkkout
werd, voor eenige dagen, de stier „Holland" aan den
heer Mr. Loid Amerikaan verkocht voor f 1500.
Bij de rijks postspaarbank is in Maart 1.1. ingelegd
370 479.32 en terugbetaald f 252.920.60%. Aan het
einde van Eebruari 1885 was ten name der verschil
lende inleggers ingeschreven f 4,997.337.56%, zoodat
de som der inlagen op 31 Maart bedroeg/" 5.114 896.28.
In Maart werden 2483 nieuwe spaarbankboekjes uitgege
ven zoodatdaar 814 geheel afbetaald werden aan
het einde der maand 97649 in omloop waren.
Het paleis voor Volksvlijt te Amsterdam keert
over 1884 geen dividend aan de aandeelhouders uit, daar
de treurige tijdsomstandigheden welke op alle takken
van handel en nijverheid zoo noodlottig werkten, ook
op de exploitatie een hoogst ongunstigen invloed uit
oefenden. De exploitatie-rekening, die in 1883/ 5915,56
winst had overgelaten, sloot met een nadeelig slot van
6280.85%.
Te Delfshaven heeft de antirevolutionaire kiesver-
eeniging, welke aanvankelijk tegen de vereenigiüg met
Rotterdam gestemd was, met 20 tegen 4 stemmen zich
thans vóór die vereeniging verklaard en zich vereenigd
met de kandidatenlijst der liberale kiesverecniging voor
de commissie van onderzoek van het daartoe strekkend
wetsontwerp.
W. Regeling, verdacht van den op B. Jansen te
Wageningen gepleegden moord heeft thans bekend
dat de onder het lijk van den vermoorden gevonden
knoop hem toebehoorde en dat hij het horloge bij Jan
sen gestolen en daarna verkocht heeft.
De heer L. S. Frank te Hoogerheide overleden,
heeft aan het israëlitisch kerkbestuur te Bergen op Zoom
f 10000 vermaakt voor het onderhoud der kerk en be
graafplaats en ƒ2000 ten behoeve van de armen.
De Paus heeft tot bisschop van Breda benoemd
den heer P. Leyten pastoor te Bavel.
Men schrijft ons uit Haarlem Ingevolge regee-
ringsbesluit wordt met 1 Mei de rijke verzameling schil
derijen kunststukken van levende meestersvan bet
Paviljoen in den Haarlemmerhout (het werd op last
van Koning Willem I in 1828 tot kunstgalerij inge
richt) overgebracht naar het Rijksmuseum te Amster
dam. De stad Haarlem en zijne bewoners mogen het
bejammeren dat die inrichting niettegenstaande den
wensch van velen welhaast tot de geschiedenis zal be
hooren het nederlandsche volk kan niet anders dan
de uitvoering van het regeeringsbesluit toejuichen. De
collectie hoort te Amsterdam als 't ware thuiswant
zij is het eigendom van het nederlandsche volk. De
verplaatsing van de schilderijen moge eene leegte la
ten op het paviljoen Welgelegen, toch blijft het nog
de zetel van het koloniaal museum dat inderdaad op
zich zelf bezienswaardig is.
Aan het comité voor de belangen der Haarlemsche
paardenmarkten is weder vergunning verleend tot het
houden eener verloting van paarden enz., aan te koo-
pen bij gelegenheid der op 27 Juli a.s. te houden paar
denmarkt op die markt.
De jaarlijksche algemeene vergadering der Ver
eeniging van gasfabriekanten in Nederland wordt op
den 9 en 10 Juli te Maastricht gehouden.
De arr. rechtbank te Haarlem heeft rechtsingang
verleend tegen den inmiddels reeds geschorsten direc
teur en één der beambten van het vereenigd arrest- en
provoostbuis te Haarlem ter zake van de door gebrek
van de noodige oplettendheid mogelijk gemaakte ont
snapping van den preventief gearresteerden gevangene
G. Visser, op den 7 Maart 1.1.
De min. van binnenl. zaken heeft Ged. Staten der
verschillende provinciën uitgenoodigd te onderzoeken en
hem hun gevoelen, met redenen omkleed, mede te deelen,
of en hoe een verbeterde indeeling der provincie voor
de verkiezing van leden der Prov. Staten noodig is en
zou kunnen geschieden met handhaving van het tegen
woordig aantal leden.
Burg. en weth. van Amsterdam hebben den Jge-
meenteraad voorgesteld wegens het groot aantal kan
didaten voor de openbare lagere scholen der le en der
2e klasse (kostloos en laag schoolgeld) het getal dier
scholen weder te vermeerderen en voor die der le
klasse van 47 te brengen op 49 en voor die der 2e van
18 op 20 scholen.
Het Nederlandsch zendelinggenootschap dat on
langs voor een tekort van 15.000 a f 20.000 stond
beeft bekend gemaakt, dat zijne jaarlijksche inkomsten
door toetreding van nieuwe leden en begunstigers en
verhooging van bijdragen vermeerderd zijn met ƒ6689.50,
terwijl vele giften voor eens ontvangen werden waar
door het de hoop koesterthet tekort door verhooging
van bijdragen te kunnen dekken.
De gemeenteraad van Middelburg heeft besloten,
om niettegenstaande de intrekking van het rijkssubsidie
van f 5000 de middelbare school voor meisjes gedu
rende den cursus 1885/6 te bestendigen en later zoo
mogelijk vóór het einde van 1885, te beslissen, of,
en zoo ja in welken vorm de school na 1 Sept. 1886
zal blijven bestaan.
Mej. A. Prinswed. Pieter van der Laan on
langs te Haarlem ove-ledenheeft aan de Diakonie
der Ned. Herv. gemeente aldaar vermaakt een legaat
van f 400.
De Rotterdamsche diergaarde telde op 31 Dec.
1884 5174 leden. Hare bezittingen bestonden op dat
tijdstip uit 268 zoogdieren, 1771 vogels en 5.3 kruipende
dieren ter waarde van ongeveer f 56352.50. Zij werd
in 1884 bezocht door 49550 personenwaaronder
31715 vreemdelingen.
De Utrechtsche brood- en meelfabriek keert over
1884 10 pet., de Almeloosche stoomspinnerij 8% pet.
de Nedorl. gist- en spiritusfabriek te Deift f 90 divi
dend per aandeel uit de naamlooze vennootschap Her
stellingsoord de Trompenberg" te Hilversum keert
daarentegen niets uitdaar wegens de ongunstige tijds
omstandigheden geene villa's of terreinen werden ver
kocht en de exploitatie ook minder gunstig was.
Te Middelburg is het kohier van deu hoofdelijken
omslag voor 1885 vastgesteld op een bedrag van
f 71971.60, zijnde eene heffing van 2!S/io» p.ct. 2 Perso
nen zijn aangeslagen voor een inkomen van f 40000
tot f 50000.
Beroepen te Colhorn ds. J. Mouthaan te Egmond
aan Zee, te Gennep ds F. H. Moorreeste Bovencarspel.
Mej. J. C. E. Mulder te Westgraftdijk is te
Arnhem geslaagd voor het examen voor onderwijzeres.
Do haudelaar in naaimachines, P. J. G. te Nijs
megen had aan de Singer-Company te Nieuw-Tork
ten laste gelegd dat de door deze in Nederland als
amerikaansche te koop aangebodene machines uit Schot
land afkomstig waren. Eene dientengevolge door de
Singer-Company ingediende aanklacht werd in eerste
instantie afgewezen thans echter werd in hooger beroed
dit voDnis door het gerechtshof te Arnhem vernietigd
en den gedaagde tot eene schadevergoeding van f 100
veroordeeld. Naar de Arnh. Ct. meldt, heeft de Singer-
Company dit bedrag aan het St. Elisabeths-gasthui-
en het Diacontssengesticht beiden te Arnhem
afgestaan.
Zaterdag 2 Mei.
's Geavenhage. Door Z. M. is benoemd tot minister
van financiën, de heer J. C. Bloem, oud-hoofdinspec
teur der belastingen.
Beelijs. De Duitsche Zeitung te Petersburg ver
neemt van goederhand, dat het behoud vau deu vrede
verzekerd mag geacht worden en de werkzaamheid der
engelsche diplomaten thans slechts strekt om hun
terugtocht te dekken.
Wegens plaatsgebrek kan de discussie der graan- en
zaadmarkt, van de raadsvergadering van 29 April, he
den niet opgenomen worden.
De gemeenteraad van St. Pankras heeft den 28
April, met ingang van den 1, op f 650 jaarwedde
tot onderwijzer aan de openbare school benoemd L. W.
G. Roeterink alhier.
Bij kon, besluit van 29 April i3 aan den heer J.
Bakker Schut, op ziju verzoek, met ingang van lJuni
a.s. eervol ontslag verleend als notaris alhier.
Mej. J. M. Post alhier is benoemd tot onderwij
zeres voor dames aan de bad- en zweminrichting van
den heer Heemstede Obelt, Ruijterkade 150 te Amster
dam. In het begin van den zomer van 1883 nam zij
van den badmeester alhier de eerste les in het zwemmen
en reeds den 6 September 1883 werd door haar voor het
diepe bassin de proef afgelegd.
BURGERLIJKE STAND.
ONDERTROUWD.
30 Apr Arie de Raat en Elisabeth Beute.
GEBOREN.
29 Apr. Pieter, Z. van Jacob Langeberg en Aaltje Dekker.
30 Geertruida Francisea Maria, D. van Franciscus Witte
en Johanna Antonia Maria Netten.
OVERLEDEN.
10 Apr. Helena Julia IJpma, 40 j. overl. te Amsterdam.
ALGEMEENE BEWAARSCHOOL.
Ouders die hunne kinderen op bovengenoemde school wen-
sheen geplaatst te zien, vervoegen zich, voorzien van de inentings-
en geboortebewijzenin 't locaal aan de Doelenstraat, op
Dinsdag, 5 Mei, 's avonds te half achtuur.
J. LATENSTE1N VAN VOORST, Secretaris.
Alkmaar 1 Mei. Kleine Kaas hooi f 33,50, Commissie
/18, Middelbare hooi f 22, aangevoerd 292 stapels, we
gende 63548 P.
Ter graanmarkt aangevoerd 367 mudden. Tarwe f 8,50,
Gerst f 5,75, dito cbev. f 7,10 a 7,25, Haver /4a 5,25,
Paardenboonen 6,25 a 6,40, bruine dito f 8,50 a 9, Erwten:
Groene f 10 a 16 Grauwe f 13, Vale f 12.
2 Mei. 2 Paarden f 95 22 Koeien en Ossen f 160 a 200,
2 üraskalveren 18, 54 Nucht. Kalveren f 3 a 17, 927
Schapen 17 a 30, 770 Lammeren f 6 a 14, 140 magere
Varkens f 16 a 26220 Biggen f 7 a 10, 38 Bokken en
Geiten f 7 a 10, Kipeieren f 2,75 a 3, Eenden dito ƒ3,10
a 3,40 per 100, 37 Kleine Bokjes 0,30 a 0,70 per stuk,
Boter per kop t 0,55 a 0,65.
Amsterdam 1 Mei. Aardappelen Eriesche Jammen t 1,55
