1
m
il
j
i
I
h
I ill! fill
fiiunculanü».
PROVINCIALE STATEN VAN NOORD-HOLLAND.
GLtUqvhfiscUe Berichte»»
.Stabs-Berichten:.
S&avttl- cu Ssursiitncisteu
W'
I <5
I
<C
I
I
5
I
j
I
schouwingen mogen verdiepen dat is zijne taak niet
en daartoe is hij onbevoegd maar de kinderen, die de
catechisatie bezoeken, zullen naar onze meening er de
toepassing in zien van hetgeen zij daar hebben geleerd.
Hoe het dat onderwijs kan ondermijnen of als iets
overbodigs doen beschouwen verklaren wij niet te be
grijpen.
Ziedaar de Nederlandsche openbare, voor allen toe
gankelijke en naar onze ongeschokte overtuiging voor
allen bruikbare schooldie men kortheidshalve, niet
zeer gelukkig en minder juist, de neutrale school noemt.
Wij hebben dien naam meestal vermeden. Hij heeft
aanleiding gegeven tot allerlei valsche voorstellingen
en aardigheden die bij een ernstige bespreking dezer
zeer ernstige zaak buiten aanmerking kunnen blijven.
De school is niet neutraal wat haar eigen werkkring
het onderwijs betreftmaar daar het godsdienstonder
wijs daartoe niet behoort en de onderwijzer zich bij
gevolg daarvan behoort te onthouden en nog veel min
der iets mag leeren wat strijdig is met den eerbied, aan
oe godsdienstige begrippen van andersdenkenden ver
schuldigd kan men de openbare school in dien zin
neutraal noemen. Zoo is ook de Kerk niet neutraal
waar het haar gebiedgodsdienst en zedeleer geldt
maar wel neutraal ten aanzien van hetgeen daar buiten
ligt j zij kiest geen partij tussehen liberalen en con
servatieven tussehen vrijhandelaars en verdedigers van
het beschermend stelsel, tussehen onbeperkte monarchie
en parlementaire regeering zelfs niet tussehen monar
chie en republiekveel minder tussehen directe en
indirecte belastingen. Ten aanzien van hetgeen zij niet
tot haar gebied rekentis dus ook de Kerk evenzeer
als de sehool neutraal.
Nu moge men van deze openbare school niet gediend
willen zijn iets anders iets meer van de school wen-
schen maar wij komen er tegen op wanneer men het
wezen en het doel der openbare sehool anders teekent
dat het is en moet zijn. Ware de voorstelling, die haar
bestrijders gewoon zijn van haar te geven, juistwij
zouden haar met hen verwerpen. Daar wij goed on
derwijs wenschen en zoo goedkoopdat het zooveel
mogelijk onder het bereik van allen komt onver-
mogenden behooren het kosteloos te kunnen krijgen
en het voor den Staat onmogelijk is, voor elke richting
goede scholen te onderhouden, achten wij de voor allen
toegankelijke en bruikbare school nog steeds de beste.
Maar velen wenschen tegenwoordig iets anders. Zij
begeeren een andere schoolwaar zoo al geen gods
dienstonderwijs dan toch onderwijs wordt gegeven, dat
een bepaalde kerkelijke kleur heeft, waarbij een be
paalde godsdienstige richting in alles op den voorgrond
treedtwaar ;n de leesboeken godsdienstige of kerke
lijke leerstelsels worden gehuldigd, waar de vaderland-
scbe geschiedenis wordt onderwezen uitsluitend volgens
de antirevolutionaire opvatting of volgens de daarmede
meestal volkomen strijdige voorstelling van sommige
Katholieke schrijvers. Wil men die schoolmen ijvere
er voormaar men beginne niet met een voorstelling
van de bestaande openbare school en haar doeldie
met de wet en de werkelijkheid in strijd is.
zeer voorloopig avant-projet voor dit werk aan de regeering
in de maand Mei 1.1. verslag uitgebracht hadden, maar nadien
tijd mets meer van de zaak gehoord hadden. De heer Boissevain,
wensehende, dat de staten van liunne belangstelling in deze
zaak zouden doen blijken, heeft daarop eene motie voorgesteld,
waarbij de vergadering haar vertrouwen uitspreekt, dat het
voorloopig plan voor dit werk zoo spoedig mogelijk zal worden
uitgewerkt tot een eindplanwaarbij rekening wordt gehouden
met eventueele technische bezwaren, tegen het eerste plan in
gebracht en houdende uitnoodiging aan Ged. Staten, om hun
nerzijds alle pogingen aan te wenden tot oplossing der gerezen
bezwaren.
Deze motie zal gedrukt en behandeld worden den 12, des
voormiddags half twaalf.
Den 5 brachten de verschillende commissiën verslag uit om
trent de in hare handen gestelde ontwerpen en werd besloten
die verschillende rapporten te behandelen den 6 des voormid
dags te 10 uren. Den 6toen 65 leden tegenwoordig waren
zijn alle voorstellen van Ged. Staten aangenomen, uitgezonderd
die betreflende de bestrijding der kosten van de voorgenomen
uitbreiding van het gesticht Meerenberg. De heer van Nierop
daarin gesteund door andere leden, maakte bedenking tegen
het aangaan eener geldleening voor de kosten van dat werk
door net gesticht zelf. Zij wenschten, dat de provincie recht
streeks daarvoor eene leening zou sluitenevenals met de koop
som het geval was. Dat deel van het voorstel werd verworpen
met 37 tegen 28 stemmenwaarna Ged. Staten het geheele
voorstel introkken, onder mededeeling dat zoo spoedig mogelijk
eene nadere regeling zou worden voorgesteld.
Op de vraag van den heer Boissevain om inlichtingen om
trent hetgeen aan Ged. Staten bekend was ten aanzien van het
plan der regeering tot vergrooting der haven van IJ muiden en
het maken eener tweede zeesluis nevens de bestaandeant
woordde de heer Westerwoudt, dat Ged. Staten omtrent een
worden jongen man en als eene vraag schitterde het dan
wel eens in hare zachte oogen, die zich op hem richtten, om
zich dan echter spoedig weder met sombere gestrengheid
te verduisteren. Hij noodigde haar fcussehenbeide uit
om met hem en Lotje te gaan wandelen en zij wei
gerde het niet meer zoo dikwijls als in het eerste jaar
barer aanwezigheid. Zijn gesprek beviel haar behalve
het vertrouwen als bloedverwant gevoelde zij voor hem
blijkbaar nog die erkentelijkheid eener ziel, die door
innig medegevoel zonder opdringen van de andere zijde
ontstaat. Hij wi6t van den ouden Aris en Eenate, dat
Toni niet gevraagd wilde zijn naar haar s eheitn dat
het door een ieder in huis moest worden geëerbiedigd.
Ea daartegen te handelendaartoe kwam hij niet.
Niettemin toen hij gevoelde dat hij langzamerhand
haar nader begon te staan dan vroegerals man als
de heimelijk minnende door wiens hartelijke deelneming
h» zaS óat z'j weldadig werd aangedaan kwam het
op eene der wandelingen in het veld bij zonsondergang
toch over zijne lippen „Toni! Wanneer ik u eenen
dienst kon bewyzen om u weder opgeruimd te zien
al zou het mij het leven kostenik wiide het met
vreugde doen."
Nooit had hij zoo openhartig aan zijne gevoelens voor
baar uitdrukking gegeven en zij moestnaast hem
wandelend, het vuur opmerken, dat hem in de aderen
gloeide.
„Gij zijt goed Arnold", antwoordde zij vriendelijk
zonder hem aan te zien „maar ik heb geenen dienst
noodig zooals gij bedoelt en ik zal nooit weder opge
ruimd kunuen zijn. Spreek er dus maar niet meer
over."
Hij gehoorzaamde zonder een woord tegen te spre
ken en peinsde er slechts te ernstiger over, wat voor ge
heim zij zoo ongenaakbaar te verbergen had.
Wordt vervolgd.
234 departementen der Maatsch. tot Nut van 't Alge
meen samen uitbrengende 775 stemmen hebben aan
de verkiezing voor hoofdbestuurders deelgenomen met
dezen uitslag.
Tot hoofdbestuurderste Amsterdam gevestigd, zijn
gekozen de heeren ds. J. A. Böhringer ds.°W. F.
Lobman mr. J. P. Moitzer, mr. H. P. G. Quack, dr!
H. C. Eoggeen mr. J. E. Veltman respectievelijk met
/32, 714, /54, 757, 757 en 695 stemmen. Op de
heeren H. BoumanJ. Coninck Westenberg, mr. O.
A. van Hamelmr. J. O. N. de Hoop Schefler J.
E. de Kruijff en mr. W. H. K. Mouthaan, 2e kandi
daten op de voordrachten, werden respectievelijk 43,
61, 21, 18, 18 en 80 stemmen uitgebracht.
Tot hoofdbestuurders, buiten Amsterdam gevestigd,
zijn benoemd de heeren i mr. W. H. de Beaufort, té
Leusden: mr. H. Goeman Borgesius, te 's Gravenhage;
mr. J. T. Buys, te Leiden; mr. P. J, G. van Diggelen,
te Zwolle mr. H. L. Drucker te Groningen en mr.
E. Fokker, te Middelburg, die 773 730, 773, 729,
667 en 699 stemmen bekwamen. De 2e kandidaten
de heeren mr. K. M. G. de Meijier, te Arnhem; mr.
H. H. C. A. Coenegraehtte EoermondH. D.
Levyssohn Norman, te 's Gravenhage W. A. baron
van der Feltz, te Assen; mr. J. C. Bergsma, te Leeu
warden en mr. C. H. B. Boot, te Bredaverkregen
2 45 2 46180 en 76 stemmen.
De heer mr. E. Fokker, te Middelburg, heeft de
benoeming niet aangenomen.
Bij kon besluit van den 4 is het eereteeken
tot belooning van eervollen, landurigen werkelijken dienst
by de schutterijen o. a. toegekend aan J. P. Briannj
muzikant te Haarlem J. van der Waaij, sergeant te
Hoorn en H. C. Haarman, sergeant te Enkhuizen.
Den 5 zijn te Benningbroek door een Zeeuwseh
landeigenaar bij verschillende veehouders veertien gras
kalveren aangekocht om te dienen tot veredeling van
den Zeeuwschen veestapel. De vorige week kochten
de heeren Sluiter achttien hokkelingen en koeien voor
export naar Amerika.
De gemeenteraad van Wormerveer heeft den 5
het verzoek van de heeren D. de Leeuw Jr. en P.
Langeveld Pz, concessionarissen voor den aanleg en de
exploitatie eener duinwaterleiding aldaarom die con
cessie te mogen brengen in de naamlooze vennootschap
maatschappij tot exploitatie van waterleidingen in Ne
derland toegestaanwanneer binnen één jaar de sta
tuten met een paar bepalingen aangevuld zijn o. a.
met eene, dat een door den gemeenteraad te benoemen
commissaris de vergaderingen bijwone en dat geene
geldleening mag worden aangegaan zonder goedkeuring
van den gemeenteraad.
Op de le groote veemarkt te Enkhuizen waren
den 6 154 koeien 25 hokkelingen en 12 kalveren aan
gevoerd. De prijzen der koeien waren van f 90 tot ƒ256.
Den 6 is te Krommenie een vierjarig meisje in
de sloot achter de ouderlijke woning verdronken.
In de liberale kiesvereeniging te Schiedam heeft
het oud-lid der 2e. Kamer, de heer mr. K. A. Poort
man, den 5 het advies van bet comité der liberale unie
over het kiesrecht ingeleid; hij kon zich met dat advies
niet vereenigen en stelde voor, het kiesrecht in de
grondwet ala volgt te regelen
„De l,eden der Tweede Kamer worden gekozen door
ingezetenen Nederlanders die hetzij niet jonger dan
2o jaar en van eendoor de wet te bepalen bewijs
van wetenschappelijke bekwaamheid voorzien zijn, hetzij,
zulk een bewijs niet bezittende of niet vertoonende
den ouderdom van 35 jaar bereikt hebben voorts in
ieder geval in het volle genot zijn der overige burger-
schaps- en burgerlijke rechten en niet vallen in nage-
melde uitsluiting.
„Kiezer kan niet ziju wie niet voldoet aan de bij
de wet gestelde vereisebten nevens de bovenvermelde
wie de over het laatstverloopen dienstjaar schuldige
directe rijks-, provinciale- of gemeente-belasting niet
betaald heeft wie bedeeling of onderstand van we-
ge het algemeen armbestuur geniet of in eene instel
ling van liefdadigheid of godshuis opgenomen isof in
het jaar vóór de verkiezing zoodanige bedeeling of on
derstand genoten heeftof in zulk eene instelling of
een godshuis opgenomen geweest is."
Hij betoogdedat men voor de uitoefening van het
kiesrecht wel den rijperen leeftijd mocht stellen van 25
jaren voor hen die zekere mate van kennis verworven
hadden en van 35 jaren voor hen die zulke kennis
misten maar dan meer ervaring in het maatschappelijk
leven hadden opgedaan. De uit 27 leden bestaande
vergadering vereenigde zich in hoofdzaak met zijn stel
seldat door 2 of 3 der aanwezigen bestreden werd.
Het bestuur van de vereeniging van kleinhande
laars in sterken drank „Vergunning" te Utrecht, heeft aan
de 2e Kamer verzocht, niet aan te nemen het voorstel
der regeering om de wet, waarbij de accijns op het
gedistilleerd met f 3 per vat verhoogd wordt tot
1 Januari 1887 te verlengen. In zijn daartoe strekkend
adres voert het o.a. aan, dat, ware de verhooging belangrijk
hoogerde kleinhandelaars den prijs van den sterken
drank met het bedrag der verhooging zouden kunnen
vermeerderen doch dit is thans onmogelijkdaar door
de verhooging van 3 cent per kan de prijs van een
glas sterken drank niet kan verhoogd wordenook
niet die van 1 of 1% maatje.
Wel blijven den tapper nog twee middelen over
waardoor hij de verhooging door de verbruikers kan
doen betalen nl. het aanschaffen van glazen van
minder inhoud en verdunning van den sterken drank
met water, doch beide middelen zijn zoovrel by op
volgende verhoogingen van den accijns als door de in-
voering van het vergunningsrechtreeds zóó veelvuldig
toegepastdat de uiterste grens zoo van den inhoud
der glazen als van het alcoholgehalte van den sterken
drank geacht kan werden te zijn bereikt.
Mejonkvrouw M. M. Snouck van Loosen den
31 October 1.1. in den ouderdom van 78 jaren te Enk
huizen overleden, heeft, voor zoover hare uiterste wilg
beschikkingen reeds bekend geworden zijnvermaakt
aan de Herv. gemeente te Enkhuizen ƒ40000, aan de
diakoniën of armenfondsen der doopsgezinden herst.
evangel, lutherschen, christ. gereformeerden, oud bis
schoppelijk elerezier. katholieken en israëlieten ieder
1000 en aan de dames-vereeniging voor moederlijke
liefdadigheid aldaar f 800, alles vrij van successierecht.
Te Zwolle is overleden het oud lid der le Kamer
de heer Mr. C. J. E. Nobel.
Door Ds. Thomson predikant te Benningbroek,
c. a. is emeritaat aangevraagd tegen 1 Februari 1887'.
Voor de vacante betrekking van hoofd der open
bare school te Zuidscharwoude hebben zich 71 solli
citanten aangemeld.
Den -15 is het 25 jaar geleden dat Trijntje
Vissereene der meest gewaardeerde leerlingen van
wijlen den lector ten Houte de Langete Alkmaar
hare betrekking van gemeente-vroedvrouw te Oudkarspel'
aanvaardde.
Zaterdag 7 Nov.
Sneek. De centrale vergadering verkoos den heer
Heldt tot definitief eandidaat der liberalen.
Pabijs. Het ministerie diende haar ontslag in.
Grevy weigerde hetoordeelende dat de positie van
het kabinet in overeenstemming is met den toestand; het
kabinet zal dus aanblijven.
Te Brest is plotseling de cholera hevig uitgebroken.
Tien gevallen deden zich reeds voor.
Op het drietal voor predikant by de evang. luth.
gemeente te Leidenalphabetisch opgemaaktkomt
onder No. 3 voor ds. P. van der Veen alhier.
Den 23 October zijn van den wal alhier aan de
Zaadmarkt, op klaarlichten dag3 zakken met erwten
verdwenenbestemd voor en voorzien van den naam
B. Schoen en afkomstig van schipper Kroon van Oud
karspel. Tot heden zijn deze niet teruggevonden.
De Staats-courant van den 6 bevat de statuten der
vereenigingde bond van de Alkmaarsche graan- en
zaadmarkt alhier goedgekeurd bij koninklijk besluit van
den 20 Aug. 1865 No. 23.
Het doel dier vereeniging is het bevorderen der be
langen van verkooperskoopers en schippers die
van de zaad- en graanweekmarkten te Alkmaar ge
bruik maken. Zij wordt aangegaan voor den tijd
van 29 jaar. Tot leden worden aangenomen be
langhebbenden bij en belangstellenden in die markten.
De leden betalen 2,— per jaar of gedeelte daar
van opzegging van het lidmaatschap moet geschieden
schriftelijk vóór 1 Januari. Het bestuur zal bestaan uit
negen personen, waarvan 5 kooplieden, 3 landbouwers
en 1 schipper. Voor de eerste maal zjjn tot bestuurs
leden benoemd de heeren Jhr. Mr. J. H. van Foreest
van der Palm landbouwer te Anna Paulowna Jacob
van Gelder, koopman te Wormerveer; J. Bakker Jz.
landbouwer te Wieringerwaard Klaas Breebaart, land
bouwer te Winkel; P. Buijs Jz., koopman te Zaandam;
H. A. Bots koopman te Alkmaar H. H. van WAveren,
koopman te HillegomB. A. Janzen koopman te
Nieuwediep en P. Stapel, schipper te Winkel.
- Wie den 5 in het locaal „Harmonie" de voor
stelling van „In den Gemeenteraad", door de Veree-
nigde Eotterdamsehe Tooneelistenonder directie van
de heeren Le Gras en Haspels, bijwoonde heeft zon
der twijfel een prettigen avond doorgebracht. Het stuk
is eene opeenstapeling van dwaasheden en allerlei on
mogelijke vergissingendat alleen weergegeven op
zoo uitnemende wijzeals door dit tooneelgezelschap
geschieddeden toeschouwer behagen kan. Het spel
van den hoofdpersoon in het stuk de rentenier
Berkenstock (de heer Willem van Zuijlen) was dan ook
hoogst verdienstelijk, terwijl mevr. Cath. Beersmans,
benevens de heer Eosier Faassen en mejuffrouw Marie
Vink niet minder aanspraak hebben op een waardee-
rend woord voor hun talentvol spel. Allen overigens
werkten op verdienstelijke wijze medeom van het stuk
te maken wat mogelijk is en dat men er in geslaagd
is mag het gezelschap tot groote lof worden aange
rekend. Wij hebben eene stille hoop ten slotte, dat de
zeer gevatte opmerking van den heer Berkenstock toen
men hem de kamer waarin gespeeld werd lief wilde
doen vinden „dat de behanger wel eens aan het werk
mocht worden gezet", ook tot den ondernemer der
„Harmonie" doorgedrongen en door hem ter harte
genomen zij.
Het bestuur der Moederlijke Sociëteit zal de
aangekondigde schaalcollecte deze week doen
plaats hebben.
BURGERLIJKE STAND.
ONDERTROUWD.
5 Nov. Egbertus Hermanus Petrus Broers en Elisabeth Caro
lina Maria Brinkman. Johannes Mulder en Johanna
Wijdeman. -- Pieter Wit en Maria Elisabeth de
Moor. -Dirk van Maarleveld, te Heiloo en Maartje
Struving alhier. Dirk Peijs en Jannetje Borst
beiden te Heer Hugowaardonlangs te Alkmaar.
GEBOREN.
6 Nov. Jeannette Helena, D. van Jan Oudejans en Johanna
Maria Hubertina Moetwil.
OVERLEDEN.
7 Nov. Heije Kuyper, 40 j. en 10 m.
'mmibwm—, IMM Iiiimin, hbihh—mmmL
Alkmaar 6 Nov. Kleine Kaas 34,50, Commissie 33, Mid
delbare 35, aangevoerd 424 stapels, wegende 110193 P.
Ter graanmarkt aangevoerd 3386 mudden. Tarwe f 6,50 a
7,75, Rogge f 5,75 a 6,12% Gerst 3 a 5,50, idem chev.
5,25 a 6,75, Haver 3,25 a 4,30, Paardenboonen f 5,50
