i
No. 139.
Zeven en tachtigste Jaargang.
1885.
ZONDAG
Oorlog in liet Oosten.
22 NOVEMBER,
Dit nummer beslaat uit twee bladen.
EERSTE BLAD.
Prijs der gewone Advertentiën:
iimucnlauft.
QUlerlci.
AIMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt Dinsdag-, Donderdag- on
Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs
per 8 maanden voor Alkmaar f 0,80; franco doof
het geheele Kijk f 1,
De 3 nummers O 08.
Per regel f 0,15. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HEEMs. COS-
TEE A ZOON.
Vrede zou het zijn in Europa aldus hadden de
drie Keizers gesproken vrede zou het zijn in het
Oostendaarop konden de volken zich verlaten. En
nauwelijks is dit geruststellend woord vernomenof
daar trekken de troepen van een kleinen, jeugdigen,
slechts half-zelfstandigeD S.aat gevormd uit een stuk
van Turkije en aan den Sultan nog schatplichtig, de
grenzen overen bezetten een ander deel van des
Sultans gebied nog onder zijn onmiddellijk gezag
maar met een eigen bestuur en een Christen tot gou
verneur. Bulgarije, een constitutioneel vorstendom
onder de souvereiniteit van Turkije, met ruim 2 millioen
inwoners, neemt Oost-Eumeliëmet ruim 800,000 in
woners, in bezit. Alzoo was de oorlog uitgebroken?
Nog niet; waut die inbezitneming geschiedde zonder
strijd en zonder verzet, naar het scheen met volkomen
goedvinden van de bevolkingen ook later openbaarde
zich onwil noch tegenstand. Volgens het verdrag van
San Stepbano, dat in 1878 een einde maakte aan den
oorlog tus8chen Eusland en Turkijezou ook Oost-
Eumelie tot Bulgarije behoord hebbenmaar het trak
taat van Berlijn in hetzelfde jaar op het congres der
Europeesche mogendheden tot regeling van den toestand
op bet Balkan-schiereiland gesloten, bracht verandering
in dien stand van zaken, en stelde deze provincie weer
onder het gezag van den Sultan. Men was echter vrij
algemeen overtuigd dat die regeling slechts tijdelijk
kon zijn. Allengs zou zich een nieuwe toestand ont
wikkelen maar Europa zou blijven toezien en zoo mo
gelijk het uitbarsten van nieuwe oorlogen beletten.
Was nu de aanhechting van Oost-Eumelie aan Bulgarije
zulk een geleidelijke ongedwongen ontwikkeling Men
zou het kunnen meenen. Moest er vooral op den wensch
der bevolking gelet worden dan scheen er alle reden
te bestaan om in het feit te berusten en zouden de
Europeesche voogden zich kunnen bepalen tot een re
geling van den nieuwen toestand. Zij zouden kunDen
toezien dat alles ordelijk en geregeld geschieddedat
de Turksche en Grieksche bewoners gelijke rechten en
vrijheden bleven genieten als de Bulgaarsche meerder
heiddat een billijke schatting aan den Sultan werd
toegekend enz. Maar de Europeesche mogendheden
dachten er anders over.
Hadden de drie keizers nog niet zooeven gezegd,
dat de vrede verzekerd was? Stonden al die nieuwe
staatjes aan den Donau en den Balkan niet onder de
voogdij der Europeesche mogendheden? Eu nu gaat
één dier minderjarigen eigenmachtige handelingen ple
gen nu neemt één dier pupillen zonder toestemming
zijner voogden te vragen, een ander stuk van Turkije,
wel met een zelfstandig bestaan maar toch een stuk
van Turkije, in bezit. Dat ging niet. Die pupil moet
vóór alles tot rede gebracht worden, Alexander 1 van
Bulgarije mag zich niet gedragen als een Alexander de
Groote. De Europeesche mogendheden sluiten te Ber-
lyn geen traktaat om het zonder nare voorkennis en
goedkeuring verbroken te zien. Als eerste eisch werd
aan vorst Alexander gesteld, dat bij uit Oost Eumelië
zou terugtrekken dan zou men verder z.eu. Wellicht
zon de vereeniging goedgekeurd kunnen worden, maar
dan zou de ongehoorzame pupii, als slachtoffer zijner
eigene baldadigheid moeten vallen. Alexander zou moe
ten aftreden en mis chien zou dau het vergroot Bul
garije onder eenen anderen, een gehoorzamen vorst, ge
handhaafd kunnen worden. De sultan protesteert tegan
de handelingen van Alexander, maar onthoudt zich op
raad der mogendheden van een herovering der atvallige
provincie de diplomaten komen te KonstantiDopel bijeen
en beginnen de ond rhandelingen, maar het werk schijnt
niet te kunnen verderen. Intusschen komt een andere
pupil in beweging. Milan I, Koning van Servië mede
onafhankelijk verklaard en vergroot door het tractaat
van Berlijn en sedert 1882 een koninkrijk geworden
(van nog geen twee millioen inwoners) is van meening,
dat hij van de onderneming van vorst Alexander geen
rustig toeschouwer kan blyven. Het belang van Servië
gedoogt geen vergrooting van Bulgarije, zonder tevens
zelf in macht en omvang toe te nemen. Ook Grie
kenlandmede nog in 1881 ten koste van Turkije
vergrootgaat zich ten oorlog toerustenen meent
evenzeer aanspraak te hebben op vergrooting van
grondgebied.
Het is natuurlijkdat Bulgarije toen het Oost-Eu
melië in bezit namgevaar duchtte van den kant van
Kountnntinopel en alzoo bedacht moest zijn op een
aanval ir. het zuiden; maar het vergiste zich, het
gevaar dreigde van den kant van Belgrado, en de aan
val had plaats in het westen. Koning Milan is de gren
zen overgetrokkenen ofschoon de Bulgaren zich goed
schijnen te verdedigenzullen zij het talrijkerbeter
geoefende en beter ingerichte Servische leger waar
schijnlijk niet kunnen weerstaan. De russische officie
ren die aanvankelijk de bulgaarsche troepen organi
seerden hadden daarenboven toen de Czaar meer en
meer zijne ontevredenheid over de geringe russische
gezindheid van vorst Alexander deed blijken Bulgarije
reeds verlatenen op een aanval van Servië was men
niet voorbereid. Zoo is dan toch de oorlog uitgebarsten,
en even eigenmachtig als vorst Alexander, is ook ko
ning Milan opgetreden. Wat zal het einde zijn? Men
beweert, dat de Sultan heimelijk de handelingen van vorst
Milan goedkeurt en bereid bevonden zal worden, om tot
vergrooting van Ser.ië zijne toestemming te geven
als hij Oost-Eumelie terugkrijgt. Uitbreiding van de
macht van Servië zou hij minder vreezen dan een mach
tiger Bulgarije dat zooveel nader bij de poorten van
Konstantinopel ligt. En wat zuilen ten slotte de mogend
heden doen, die het tractaat van Berlijn hebben geteekend?
Nu zijn er twee overmoedige pupillen in plaats van een,
en de oorlog is ondanks het Beriijnsche trsktaat ont*
brand. Men zou kunnen meenen dat een Staat van
eenig belang en zekere macht aan Donau en Balkan
mits niet aan den ieiband van Eusland loopende, naar
den wensch moest zijn van alle mogendhedendie een
uitbreiding van Euslands macht in de richting van
Konstantinopel willen tegengaanen aangezien vorst
Alexander allerminst een willig volgeling van den Czaar
blijkt te zijn, zou een vergrooting van Bulgarije althans
door Engeland en Frankrijk niet betreurd kunnen
worden. Maar Oosteurijk heelt eigene belangen en
plannenwaarbij een deel van het oude Turkije be
trokken is. Bij hetzelfde Beriijnsche tractaat van 13
Juli 1878 is bepaald, dat de provinciën Bosnië en
Herzogowina bezet en bestuurd zullen worden door
Oostenrijk-Honganje. Dat heelt dan ook tot op dit
oogenbnk plaats gehad en feitelijk maken deze ge
westen reeds deel uit van de Oostenrijksch-HoLgaarsche
Monarchie. Grond voor de vrees dat de handelingeu
van Bulgarije eu Servië een Europeeseben oorlog
zullen doen uitbarstenschijnt met te bestaanen
mogelijk is hetdat indien Servie den vorigen toe
stand in Oost-Euoielië met geweld van wapenen her
stelt en deze provincie aan Turkije teru geelt, de zaak
verder tusscben den Sultan en Koning Mnan geschikt
wordtmaar Servië zal iets voor zijn moeite willen
hebben uitbreiding van grondgebied Datuurlyk. Zal
dit ten koste van Bulgarije geschiedeu Zullen de
mogendheden daarin toestemmen? 01 zal Servië zich
moeten tevreden stellen met de voldoeningdat het
althans de vergrooting van zijn mededinger Bulgarije
belet heeft
Den 19 is de bomschuit „Vrrnw Neeltje" vaa
den reeder E. Gouda, te Egmond aan Zee, achippt r Leen-
dert Blok aangevaren door het stoomschip „European",
van Amsterdam Daar Hui met het treurig gevolg, dat een
der manschappen van eene andere schuit, die met eerst
genoemde samen de beugvisscherij uitoelende, daarbij
om het leven is gekomen. De overige bemanntog is
op de stoomboot overgesprongen en door deze te IJ mui
den aangebracht.
De burgemeester van Maastricht heeft geweigerd
toestemming te verleenen tot bet aanplakken van bil
jet ten van de afd. Algemeen Siemreebt waarin als
onderwerp van bespreking was aangegevenalgemeen
stemrecht of revolutie. Toen revolutie in geen re
volutie veranderd was, werd de aanplakking toegestaan.
Tot secretaris-penningmeester der banne van Enk-
huizen en Westeinde is benoemd de heer W. C.
Yuijsting, kandidaat-notaris te Enkhuizen.
Het bedrag van het presentiegeld voor de raads
leden te Nieuwe Niedorp is met 1 Januari 1886 vast
gesteld op f 75.
Te Zierikzee is op eene openbare verkooping een
groot stel japanee8ch porcelein (5 stuks), blauw met
goud verkocht voor f 1000.
Bedankt bij de Nederl. berv. gemeente te Schagen
door ds. W. Schuring te Bergen op Zoom en beroe
pen ds. W. Haverkamp te Venhuizen.
Voor de betrekking van directeur der gemeente
reiniging te Zaandam hebben zich 113 sollicitanten
aangemeld.
De aandeelhouders van den Parkschouwburg
te Amsterdam hebben met 48 stemmen tegen 9 out-
houdingen besloten tot den verkoop der goederen over
te gaau.
Het hoofdbestuur der Nederlandsche vereeniging
tot bevordering van Zondagsrust heeft een Bchrijven tot
het nederlandsche volk gericht, waarin het dringend
verzoekt, niet buiten volstrekte noodzakelijkheid op
Zondag te werkente koopen en te reizen en niet
een ander buiten noodzaak op Zondag te laten werken.
Burgemeester en wethouders van Haarlem hebben
de door de heeren D. Veen en Co. gevraagde vergun
ning tot het oprichten van eene bewaarplaats van
bensine enz. in de Frankenstraat geweigerd.
De gemeenteraad van Haarlem heeft toegestaan
het verzoek van den heer Van der Sleur architect
aldaar, om eene kerk en 10 huizen in de Wilbelmina-
straat te bouwen.
Een van de sierlijkste gebouwen in oud-holland-
schen stijl te Haadem „de Vleeschhal", op de grccte
markt aldaar dagteekenende van het jaar 1600, zal tot
hare oorspronkelijke bestemming worden teruggebracht.
Tnans tot bewaarplaats vau wapenen voor het garnizoen
ingerichtdenkt men er over, eene openbare markt
vooral van vleesch, aldaar te openen.
De minister van financiën heeft op de vraagof
in bi-oodbakkerijen uit de overgassen alkohol mag worden ge
wonnen, geantwoord, dat alle inrichtingen, waar alkohol wordt
vervaardigdvolgens de accijnswet aan de bepalingen omtrent
de branderijen zijn onderworpenen dus vervaardiging van
alkohol op genoemde wijze tot vervolging wegens overtreding
dier wet aanleiding kan geven. Intusschen is hij, indien een
verzoek daartoe gedaan wordt, bereid, in overweging te nemen,
of in een of in enkele brood bakkerijen onder toezicht een proef
kan worden genomenom te onderzoekenof vervaardiging
van alkohol uit overgassen voldoend geldelijk voordeel zou
kunnen opleveren.
Staring's almanak is weder voor 1886 verschenen.
Het nuttige boekje is ook dit jaar voorzien van
de voor den landbouwer en veehouder en beoefenaars
van aanverwante vakken onmisbare opgaven als alle
markten van Nederland, den op- en ondergang van
de zoumaan eu planeten Een maaudelijksch over
zicht van hetgeen er voor den landbouwer, warmoezier
en houtteler te verrichten valt, schenkt bovendien
eeuen gemakkelijken leiddraad aan don zaakkundigen ge
bruiker. Een paar belangwekkende artikelen o.a. van
dr. liitsema Bos over vangplauten tegea het heirleger
mikroskopische vijauden onzer cultuurgewassenvan
1. Broekema over bet tegenwoordige onderwerp van
den dag de nederlandsche paardenfokkerij, verhoogen
zeker zeer de waarde van het werkje. Maar vooral
zyn het de tallooze inlichtingen die men er in aantreft
over allerlei zaken en ondeiworpen, met landbouw en
veeteelt in heirekking staandedie ons met nadruk
de opmerkzaamheid der landlieden er op doet vestigen,
als een schier nooit teleurstellende gids op het gebied,
waarop nog heden zoovele verkeerde voorstellingen,
zooveel onwetendheid heerschen en waarop kennis van
zaken in den bedrukten toestand dezer dagen zeer
zeker niet aet minst noodig is.
„Bloemen in 't Koren" zijn den mannen van het
vak zeker een doorn in 't oog en krachtig zal dau
ook een zorgvuldig landbouwer den groei van dit
„onkruid onder 'c graan" trachten te verhinderen. Maar
„'t vriendelijk goedig har'.e" neemt het bloempje in
bescherming en vertroost het over z.jue veronge
lijking, door het eene eereplaats te schenken in de
te vlechten krans. Evenzoo als den practischen landman
met de in zijn koren woekerende bloemen, zegt ons
de beer M. L. Quack met groote bescheidenheid dat
het hem met zijne gedichten gegaan ismaar vriende
lijke beoordeeling gaf hem den moed tot openbaarmaking
van een bundeltje poëziedat onder bovengenoemden
aantr;kkelijken titel door den uitgever P. Gouda Quint,
te Arnhem, met veel zorg en smaak is uitgegeven. Een
bundeltje oorspronkelijke gedichten, waarbij verscheidene
met eenen geschiedkundigen grondslag, zal, al zou men
vaak wat minder gevoeligheid en wat meer gespierdheid
wenschen ongetwijfeld menigeen welkom zijn terwijl
bovendien voor voordrachten het boekje eene geschikte
keuze biedt.
„Hier is de donkere nacht in helderen dag herschapen!'
had men kunnen uitroepen wanneer men gisteren
avond Krasnapolsky'a van licht stroomende lokalen was
binnengetreden. Het was er dan ook vol bezoekers, die
allen het „nieuwe licht van Kras'' bewonderden. Zelfs
de burgemeester met de wethouders Driessen, Anker
smit en Eoëll, vele gemeenteraadsleden, den heer,
Schuurman directeur van P. W. en andere gonoodig-
den waren een kijkje komen nemen.
Het is nu al vijf jaar geleden dat de beer Krasna-
polsky met zijne proefnemingen op het gebied der
electrische verlichting begon, door zijne lokalen volgens
het systeem Jamin te verlichten. Spoedig liet men dit
systeem varen, om over te gaan tot de bougie Jabloch-
koff. Maar ook deze verlichting voldeed niet geheel
zoodat men eindelijk, na vee) hoofdbrekens, tot het
tegenwoordige verlicbtmgssysteem is gekomen.
Gisterenavond waren er ruim 1000 Edison-gloeilamp-
jes elk van 16 kaarsen lichtsterkte, in de lokalen
verdeeld bovendien bevonden zich nog in den win
tertuinin de biljartzaal en in de Warmoeestraat 12
electrische booglampen (systeem Scbückert) elk van
1000 kaarsen lichtsterkte. In 't kort't was er enkel
licht, en schaduw eene onbekende zaak zou men ge
zegd hebben.
Tot het voortbrengen van al dit licht werd in 1883