No. 11
Acht en tachtigste Jaargang.
1886.
Geweigerde koninklijke goed
keuringen.
Bruin Kruit.
ZONDAG
24 J A N U A It I.
Prijs der gewone Advertentiën:
Dit nummer bestaat uit twee bladen.
EKKSTE BLAD.
FEUIL.LE3T01V.
ALKSIAARSCHECOl'BAIVT.
Deze Courant wordt Diasdag-, Donderdag- en
Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs
per 8 maanden voor Alkmaar f 0,80; franco door
het geheele Rijk f 1,
De 3 nummers f O 06.
ft IA
Per regel f 0,15. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HERMs. COS-
TER A ZOON.
Dat de sociaal-democrateo zich hier te lande in een
voldoende mate van vrijheid mogen verheugen zal
vermoedelijk wel alleen door hen zeiven ontkend wor
den. Daarentegen zullen er niet weinigen zijn, die be
weren dat bun te veel vrijheid wordt gelaten. Dat de
Regeeriug hen althans dikwijls tot aan de uiterste gren
zen laat gaan kan moeilyk woiden betwist en is goed
ook tot aan de uiterste grenzen te gaan staat hun
vr;jevenals ieder ander. Het recht s in ons and
voor allen hetzelfde, en van de vrijhe d, die onze wet
ten waarborgen mag ieder gebruik maken ook al
doet hij dat op een wijzedie zoo min aan de liegee-
rin" als aan de groote meerderheid des volks bevalt.
De vrijheid van spreken ook in het openbaar van
drukken en verspreiden is een groote sctaten die
haar te recht op hoogen prijs stelt moet er uiet tegen
opzien, dat hij van tijd tot tijd stellingen hoort verkon
digen, die bij allerverderflijkst acht, en woorden, dij ;d
hooge mate zjjo weerzin en verontwaardiging wekken.
Onze Sociaal-democraten zijn echter niet tevreden
met ieder vuor zich persoonlijk optetredeu en vrijelijk
te vergaderen en zich te vereenigen tot een bond zi]
wenschen ook van het bestaande recht gebruik te maken
om een erkende vereeniging ten genootschap of maat
schap te vormen die in rechten kan verschenen over
eenkomsten s uiten eigendom verwerven euz. Ook in
dit opzicht staan zij met alle anderen gelijk; wat recht
is volgens onze wetteu moet ook hun worden toege
staan. Tot nog toe zijn zij echter niet gelukkig in den
vorm, waarin zij hun doel traenten te bereiken. Eerst
bebben zij gepoogd, hunne vereeniging door den Koning
te doen ei kennen, maar zonder goed gevolg, legen
hun verz iek zijn van lit g< eringswege bezwaren aange
voerd d e niet zonder tegei spraak konden blijven en
dan ook terecht tegenspiaak hebben gevonden. Daartoe
moet zoowel gerekend worden het bezwaar dat in
het getouw hunner vergaderingen een afbeelding van
Christus aanwtzig is, als de bewering dat de Ko
ninklijke giedkeuring der statuten van hun bond
een onnadenkend werkman zou kunoen verleideD om
zich I ij de vereei ig'ng aan te Bluiten De volkomen
vrijheid van godsdienst, die ons de Grondwet waarborgt,
moot ieder de vrijheid geveu z eb ook op uitspraken
van den bijbel te beroepen tot veruedigirg zijner stel
lingen hetzij dan naar anderer meeuing te recht ot
ten onrechte. In elk geval slaat het niet aan de Re
geering, dit Ie beoordeelen. Dat vcorts de Regeering
de st ituten ot reglemenieo eener vereen'g'ntr goedkeurt
be eekent geenszins, dat zij met het doel der vereniging
instemt en haar streven in 's lands belang acnt. Zu a
een staats oogd:) bestas' gelukkig in ons land met. Tal
8)
Terstond daarep trad Piecolittis het vertrek binnen
maar hij keerde zich onmiddelijk om toen bij bemerkte,
dat de oude hem vo'gde.
„Neen moedertje laelite hij uitgelaten vrooiijk.
„Zjo is het net gemeend! Ik moet Fransje alleen
spreken. Ik stel u voor in dien tussehentijd uwe
buurvrouw eens een bezoek te breogen om u den tijd
te verdrijven. Eerst moet gij echter nog iets zien.
Ik hoop namelijk", wendde hij zich tot het meisje
dat onbewegelijk en met neergeslagen blik op de cana;
zat, „dat ik Fransje een klein genoegen bereiden mag''
Hij naderde de canajé en biod het verbleekende
mei>j met een beteekenisvollen glimlach een klein
lederen etui aan.
,Neem toch aan!" bromde de moeder, toen Fransje
ge< ne beweging maakte om bet aangebodene aan te
nemen. „Maak dan toch open!"
Zwijgend kwam bet meisje het bevel na. Met bevende
band opende zij bet etui.
„Is bet mogelijk riep de oude op het gezicht van
het granaten sieiaad. „Dat is nog eens de moeite
waard Ziet gij Fiacsje dat is rijkdom Ik zou de
brillanteD wel eens willen zien die mijnheer je bij je
huwelijk geven zal! Wat schitteren zij, die roode
dingetjes! Dat zal gauw vijftig gulden kosten, hè?"
vroeg zij den vreemdeling grijnzend.
„Ik zal je morgen de re ening zenden maakte
Piecolittis zich lachend van de vrouw af. Hij vatte
baar daarop zeer vriendelijk ondjr den arm en schoof
baar onder een stortvloed van beleefde wooiden de
deur uit.
van vereemgingen worden jaarlijks goedgekeurd, ofschoon
het doel der eene soms in lijnrechten strijd is met dat
der andere; maar daarom za' de K>ning toch wel niet ge
acht worden, van al die vereenigingen beschermheer te zijn
of met haar zeer verscnilleud en vaak tegenstrijdig
doel in te stemmen! Zulke denkbeelden behooren tot
een L.jdpeik dat sit.ds lang achter ons ligt en zijn
onteieemgbaar met het grondwettig recht v: n tereeni-
gmg en vergadering onvereenigbaar met den zin der
wet, waarin de uitoefening van dat recht in het belang
der openbare orde is geregeld en beperkt. Mam toen
de aanvragers der koninklijke goedkeuring uitdrukkelijk
weigerden huune statuten waarin stond geschreven
dat zij het doe» der vereeniging door alle middelen zou
den trachten te bereiken in dien zin te wijzigen dat
Uit zou ge chieden door alle geoorloofde of rechtmatige
middelen, torn Heef ook hun beklag over de weigering,
om de gevraagde goedkeuring te verleunen, vruchteloos
De tweede pogiüg werd beproefd langs een anderen
weg. Ei nioe personen verklaarden bij jnotariëele akte
ie zijn overeengekomen om onder nader te bekomen
koninklijke bewilliging een naamlooze vennootschap op
le richten volgens de bemalingen van het wetboek van
koophandel. De mam dezer vennootschap zou zijn
Het vereentgingsgebouw „Walhalla", en haar doel: „het
verkrijgen van roerende en onroerende goederen in de
gemeente 's Gravenhage ten einde die te gebruiken ot
in gebruik te geven tot het houden van wetenschappe
lijke voordrachten en gezellige bijeenkomstenvoor
sociëteit, t t het geven vau concerten, tooneelvooistel-
liugen, bals, partijen enz., alles in den meest uitgebreideu
zin vau het woord.". Voorts werd o. a. in art. 16 be
paad: „De wiuBt zal worden aangewend t)t aflossing
vau gelüleeningeu. Na dt Igmg van alle geldleeningen
zul van hel overschietende der winst 50 p. ct. worden
gestort in eene reservekas: zullende omtrent de be.-tem-
miug vau de ove ige 50 p. ct. door de algemeene ver
gadering beschikt worden op voorstel van het bestuur."
De nader te bekomen koninklijke bewilliging werd hun
eebter ook ditmaal ontüouden. De Regeering weigerde
haar op grond „dat zoowel uit de namen der oprich-
leis en lie benaming der op te richten naamlooze ven
nootschap als uit de bepaling van art. 16 der overge
legde ontwerp akte duidelijk blijkt, dat de vennootschap:
liet vereen'.gingsgebo/m „Walhalla'1 moet strekken om lo
kalen beschikbaar te stellen voor vergaderingen en bij
eenkomsten der sociaal democraten en zoowel daardoor
als door het bijeenbrengen van kapitaul den sociaal-
demoeralisc en bond in zijd streven te steunen," o'schoon
„aun oieu bond de rechtspersoonlijkheid is geweigerd
op gronden, ontleend aan het algemeen belang, en dat,
wunr een venuoolschap zich ten doel stelt op boven
bedoelde wijze dien bond desniettemin te steunen die
vennootschap moet geacht worden met de openbare orde
in strijd ie zijn."
Tegen deze weigering der koninklijke bewilliging
hebbeu de oprichters zich beklaagd by de Tweede Ka
uier die daarop inlichtingen heefr gevraagd van de
Kegeeiiug. Die inlichtingen zijn gegeven, en eene com-
„En Fransje heeft geen enkel vriendelijk woord voor
mij?" fluisteriie hij na eene poos, waarin bij het
meisje met schitterende oogen bad aaogezien, op teederen
tvou. „Moet ik je eerst zeggen, Framje", ging hij
2acbt voort, „dat het mij smart, mijn geschenk ver
smaad te zien smart omdat het een toeken mijner
liefue is."
Hij had bare beide handen gevat, die zij hem, hevig
ontsteld als zij was nauwelijks ontrukken kou.
„Zal ik dan met te weten komen", ging bij dringender
voort „of gij mij liefbebt, zooals ik u liefheb, met
een verieerenden g oed die niets kent en op mets
Ie:, dan op zichzelf
Het meisje beefde onwillekeurig, maar, al hare geest
kracht verzamelend ont rok zij zieh aan den baar ver-
lammenden indruk zijner woorden en sprong zij driftig op.
„Ga heen 1 Ga dadelijk heen 1" riep zy toornig en
angstig tegeiijk 1
Piecolittis w-s door dezen uitval een oogenblik over
bluft en s'aarde verwonderd het meisje aan dat nu
voor hem Btond en hem met vlammenden blik vast in
de ogen zag.
„Fransje 1" hoorde zij plotseling zoo week en innig
fluisterendat haar onwillekeurig eene huivering over
de leden liep, „gij zijt waarlijk waard, dat ik naar
uw bezit streef als naar het heerlijkste wal ik op
mijn levensweg ontmoeten kan."
Hij was op haar toegetreden en zag met schitterende
oogen op bet mei-je neêrdat op bet oogenblik niet
wiet hoe bet den vreemdeling antwoorden zou en
met neêrgeslagen oogen alsof zij geheel oüder den
demonischen invloed was die van hem uitging oube-
wegelyk staan bleef.
Daar voelde zij plotseling twee armen om zich
heenslaan en eea gloeiendeu kus op bare lippen
drukken.
Met bovenmenschelijke kracht slootte zij Piecolittis
terug zoodat hij eea paar schreden achteruit deinsde
missie van vijt juristen uit de Kamer heeft daarover
verslag uitgebracht, waarin, onzes inziens terecht, de
grond, door de Regeering voor hare weigering opgege
ven wordt afgekeurd. Wel heeft die grond „een be
denkelijke zijde" Aan den sociaal-demoeratischen bond
is wel de erkenning als rechtspersoon geweigerd maar
zij is tot nog toe niet beschouwd als een verboden ver
eeniging, als strijdig met de openbare orde. Zij is een
vereeniging als zoovele andere, die nooit erkenning
hebben gevraagd om als rechtspersoon op te treden
maar desmeitemin bestaan omdat in ons vrij land tot
de oprichting eener vereeniging geen machtiging wordt
gevorderd. Aan de namen der oprichters en deibenaming
der vennootschap een vermoeden te ontleenen omtrent
het doel der maatschap opent den weg tot de uiterste
willekeur, en het is goed dat men daartegen met kracht
in verzet komt. - Ofschoon echter de grond der wei
gering wordt afgekeurd is de commissie eenparig vau
oordeel dat de weigering zelve terecht is geschied.
De Regee-ing had namelijk in hare inlichtingen aan
de Tweede Kamer nog een anderen grond voor hare
weigering aangevoerd, waarmede de commiss e zieb ver-
eenigt en dien zij in haar verslag behoorli k uiteenzet
en toelicht. Er was gevraagd de koninklijke bewilliging
voor de oprichting eener naamlooze vennootschap volgens
de bepalingen van het Wetboek van Koophandelen te recht
wordt opgemerkt, dat het behalen van winst en het
verdoelen der behaalde winst onder de vennooten het
duel moet zijn van elke zoodanige vennootschap en zelfs
van elke maaischap in het algemeen, terwijl uit de
woorden van art. 16 (boven door ors vei meld) het
tegendeel biijkr. Een handelsonderneming meet het doel
eener naamlooze vennootschap /yn en het verkrijgen
van onroerende goederen om die te gebruiken of in ge
bruik te geveu is geen handelsonderneming zelfs niet
wanneer men in plaats van „in gebruik geveu" zou
willen lezen verhurenomdat nu eenmaal alleen het koo-
pen van roirende goederen (van „waren") om het gebruik
daarvan te verhuren volgens onze wet als daden van
koophandel wordt beschouwd.
Uit de akte van oprichting zelve blijkt inderdaad
dat men te doen heeft met een vereeniging eeu ze ie-
lijk lichaam, en dat men getracht heelt, haar het karak
ter van een naamlooze vennoot chap te geven, om op die
wijze de rechtspersooniykrieid te verkrijgen die voor
een dergelijke vereeniging alleen ie verkrijgen is Val-
gens de bepalingen der wet tot regeling en bepe king
der uitoefening van het recht van "ereeniging en ver a-
dering. Iets anders Is een vereemgng of zedelijk lichaam,
iets aDders een naamlooze vennootschap en de com
missie acht het te recht in sti yd met een geregelde rech s-
oide, de wetielijke vereirchten voor naam ojzo ven
nootschappen en voor vereenigingeD met rechtspersoon
lijkheid willekeurig te verwisselen.
De kansen voor de sociaal-democraten staan dus ook
ditmaal met best maar het strekt ons departement van
justitie net tot eer, dat zijn reden van weigering, om
ile koninklijke goedkeuring te verleenen aldus moet
worden afgekeurd en door een betere vervangen
en stormde, luid snikkend, de kamer uit. Zij was vaBt
besloten, bare uioeder met abe bes ist eid te verklaren,
dat zij voortaan zou gaan wonen bij eenen bloedverwant
in de voors ad.
Piecolmisdie zich snel van Zijnen schrik hersteld
had snelde de vluchtelinge zonder zich lang te be
denken na.
Tevergeefs echter doorzocht hij de geheele woning,
EveDals zooeveu de oude vrouw moe t nu ook het
meisje die verlaten hebben.
Een oogeublik nog wachtte bij besluiteloos. Plotseling
echter lachte t ij bonend en sl eg zich met de vuist
voor het vnorboo daisof hij zichzelf van eene domheid
beschu digde of' niet begreep, wat hein zooevea
zoo zeldzaam week gestemd had, iiep naar de deur en
ging overtuigd, dat het voor hem zaak was, ia dit
huis vooral alle opzien te vermijden snel heen.
IV.
Onvriendelijk en met regeD was de volgende avond
aingebroken. De hemel was als met eeneu dichten,
vuilgryzeu Bluier bedekt, die lederen viieridolijker af
scheidsgroet van den eindigenden dag atguDst g opving
en tegenhield. Op de vaalgele wateren der Elbe lag
eeu grauwe Devel met laaghangende rookwolken be
zwangerd die zieh in lange streepen duidelijk aftee-
kenden en nu en dan door eeneo plolselingeu als
uit een hinderlaag valle den windsioot in tallooze
kleine gedeelten werden verdeeid.
Aan den rechter oever, slechts cp korten afstand
van de laatste, dicht aan het water staande huizen van
Geesthacht lag een dier sleepbooten voor anker,
zooals men ze in grooten getale op den rivier vindt,
die in een klein en nietig bestek eene krachtige machine
ver bei gen d e aan beL vaartuig alleen eene buiten e-
wone snelheid geeft, maar vooral het in staat stelt,
groote lasten te Jtrekken. De door de veiligheidsklep
