No. 107.
Acht en tachtigste Jaargang
De arbeidsdag.
FEUILLETON.
Mevr. Harrington's geheim.
1886
ZONDAG
5 SEPTEMBER.
Dit nummer bestaat uit twee bladen.
EERSTE BLAD.
Prijs der gewone Advertentiën;
I.
Naar het Engelsch.
ALK! AARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt Dinsdag-, Donderdag- en
Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs
per 8 maanden voor Alkmaar f 0,80; franco door
het geheele Rijk f 1,
De 3 nummers f 0.08.
Per regel f 0,15. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HERMs. C08-
TEB ZOON.
Geregelde arbeid is voor den menseh een weldaad
en strekt hem in elk opzicht ten zegeu. Overmatige
arbeid evenweiovermatig hetzij omdat hij boven de
krachten van den arbeider gaat, hetzij omdat hij te
lang duurt en daardoor te korten tijd voor de noodige
rust overlaat is een kwelling en werkt in alle opzich
ten nadeelig. Hij put de krachten van den menseh
uit en benadeelt zijn gezondheid hij laat hem geen of
te weinig gelegenheid om zich te verpozen in zijn gezin
en zich met zijn vrouw en kinderen te bemoeien, geen
of te weinig tijd voor gezellig verkeer en om zich eens
met andereook hoogerebelangen bezig te houden
dan de zorg voor het onontbeerlijk levensonderhoud.
Daardoor gaau moed en lust allengs verloren, om plaats
te maken voor een noodlottige onverschilligheiddie
er toe leidt eigen gezin en eigen belangen te verwaar-
loozen en den menseh ook voor den arbeid zeiven meer
en meer ongeschikt maakt.
Ofschoon het aantal menschen die weinigalthans
zeker niet te veel werken, niet gering is, moet erkend
worden cat er velen zijn, voor wie een korter werktijd
wenschelijk zou wezen. Die deze menschen echter alleen
onder de zoogenaamde werklieden ot arbeiders meent
te moeten zoeken, oordeelt zeer eenzijdig. Men vindt
hen in verschillende standen der maatschappij, bij allerlei
bedrijven beroepen en betrekkingen. Geen wonder
evenweldat over een te langen arbeidsdag het meest
wordt geklaagd door hen die voor een vast dag- ot
weekgeld werken in dienst van anderen. Van hen
die voor eigen rekening werken kan altijd gezegd wor
den, dat zij door veel en lang te werken ook iets meer
verdienen. Wel wordt er ook door dezen op gewezen
dat zij om rond te komen, wel verplicht zijn hun dag
taak zoo lang mogelijk te maken maar de opmerking
op zich zelve blijtt niettemin. Onder de werklieden is
dan ook de wensch om den werkdag te verkorten het
sterksten dit heett het Centraal bestuur van het
Algemeen Nederlandsch Werklieden-Verbond aanleiding
gegeven om aan de verschillende atdeelingen eenige
vragen omtrent dit onderwerp te doen. Slechts 19 at
deelingen waarvan 8 te Amsterdamzonden hare
antwoorden in.
De eerste vraagAcht gij het vaststellen van een
normalen arbeidsdag noodzakelijk? werd door alle ver-
eenigingen toestemmend beantwoord.Twee vereenigingen
voegden er voorzichtiglijk de opmerking bij wanneer
het loon niet minder wordtmaar minstens zoo blijtt
als het thans is. Waarschijnlijk heeft de meerderheid in
de andere vereenigingen begrependat dit van zelf
sprak. Slechts in een paar dezer vereenigingen uitte de
minderheid de vrees dat het loon per dag of week
berekend, niet zou kunnen blijven op het tegenwoordige
peil. In bedrijven waarin het loon per uur wordt be
rekend zou naar hare meening zeer stellig een ver
hooging moeten plaats hebben om tot een gelijk weke-
lijksch bedrag te komen als thans wordt uitbetaald
daar anders de maatregel ten nadeele van de werklie
den zou werken. Hier ligt de moeielijkheid van de
geheele kwestie. Wil de maatregel doel treffen dan
zou de werkman in minder tijd dan thans ten minste
evenveel moeten verdienen als hem tegenwoordig wordt
uitbetaald. Maar dat zou alleen mogelijk zijn, wanneer
hij, ofdchoon korteren tijd arbeidende, dezelfde hoeveel
heid werk leverde. Dit begrijpt ook de heer Heldt
die het verslag van het Algemeen Nederlandsch Werk
lieden-Verbond heeft bewerkt en hij houdt zich over
tuigd dat werkelijk de ondervinding zou leeren, dat de
werklieden met meer lustijver en krachtsinspanning
arbeidende, in minder tijd hetzelfde werk zouden afdoen
als tegenwoordig en alzoo evenveel, misschien zelfs meer
loon zouden kunnen verdienen. „Elke werkman weet
het", schrijft hij „hoeveel meer werk hij van de
hand kan zetten, wanneer hij met lust en opgewektheid
arbeidtdan wanneer hij de lichaamsdeelen moet voort
slepen ten gevolge van ongenoegzame rust en over
spanning geeuwende en rekkende den arbeid verricht
omdat hij nu eenmaal niet stil kan staan of zitten bij
het werk onder het oog van den meester of zijn be
ambte. leder weet het, dat men een dag werken kan,
zonder af te maken wat men in een normalen toestand
in een haiven dag zou doen, terwijl men op een anderen
dag met schijnbaar geen inspanning zooveel afmaakt
als anders in anderhalven dag."
Inderdaad dat weet iedereen althans als bij voor
zich zeiven voor eigen rekening werktmaar zou het
ook waar zijn van iemand die voor een ander werkt
tegen een vast dag- of weekloon en die er dus geen
dadelijk belang bij heeft of hij in zijn werktijd veel of
weinig afdoet Zijn de meerdere lust en opgewektheid,
het sterker gevoel van kracht, de afwezigheid van loom
heid en matheid op zich zeiven reeds voldoende om
deze gunstige uitkomst op den duur en niet alleen
tijdens een betrekkelijk korten proeftijd te verkrijgen
Men wijst om deze vragen bevestigend te kunnen be
antwoorden inderdaad op merkwaardige voorbeelden.
Zekere Brasaey wiens vader een groot aannemer was,
die in onderscheidene landen en werelddeelen met werk
lieden van verschillende rassen en nationaliteit spoor
wegen heeft aangelegd neeft uit de ervaringen, door
zijn vader opgedaan, belangrijke gegevens verzamelden
openbaar gemaakten deelt ons het volgende mede
De firma Dollfusa te Mühlhausen verminderde den
arbeidstijd van 12 op 11 nur en beloofde haar arbeiders
de loonen niet te zullen verlagen, indien dezelfde hoe
veelheid werk werd geleverd. Na een maand bleek,
dat de arbeiders niet alleen in 11 uur hetzelfde werk
36)
Zij begaf zich naar boven. Mevr. Harrington had
met haar zoon een lang gesprek bij het dessert
waarna zij besloot hare dochter alles te vertellen of
ten minste zooveel als zij van het geheim zeggen durfde
om het huwelijk te voorkomen. Eliott zou als lid der
familie alles weten Juist dit moest voorkomen worden.
Hij moest op een valsch spoor geleid worden.
Na het diner begaf Mevr. Harrington zich dus
naar de kamer barer dochter, waar het licht nog niet
opgestoken was.
„Alice", sprak zij „ik kom eens zeer ernstig met
u spreken."
„Zeer goedmama. Is het over mijnheer Eliott
„Jage moet nooit met bem trouwen."
„Waarom niet?" vroeg Alice geraakt.
„Ten eersteomdat ik het verbied. Ten tweede
omdat het geene partij voor u is. Ten derdeomdat
gij ons allen ruïneeren zultals gij het doet."
„Ruïneeren moeder Gekheid Er is geld genoeg
duizend pond in 't jaarmeen ik. Mynheer Eliott
vraagt niet naar geld."
„Het zijn familiezakenAlice. Ik verbied je den
heer Eliott te ontmoeten."
„Ik kan u dit niet beloovenmoeder. Hij heeft
mijn woord zonder- reden wil ik dit niet breken."
„Veronderstel eens, dat die reden mij in het ongeluk
stortte. Veronderstel eens, dat uw huwelijk een geheim
aan 't licht deed komen dat openbaring er van mij
doodde en uw broeder en uzelve ruïneerde."
„Maar wat bedoelt gij dan toch, moeder? Wat
hebt gij dan gedaan Ozeg het mij 1"
„NeenAlicenu niet. Ik kan en durf niet
doch eens zal ik het doenuwe verloving met Eliott
zou den sluier oplichtendaarenboven is hij ook on
bemiddeld."
„Gy vergist u; zijn oom ii ongetrouwd en baronet
een oude rijke heerdie aan Lionel zijne bezittingen
zal achterlaten."
,,'t Doet er niets toe. Hy mag nooit in onze familie
komen. Ik hoop dat gy hem bedanken zult. Alice
bespaar uwe moeder die beproeving."
Alice was eindelijk overtuigd en schreef haar ver
loofde het volgende
Waarde Lionel, Mama heeft ten stelligste onze
ontmoeting verboden. Zij heeft redenendie ik niet
begrijpom ons engagement te verhinderen. Onder
deze omstandigheden kan ik u dus niet ontmoeten.
Mijne gevoelens hebben echter geene verandering on
dergaan geloof mij ik spreek de waarheid. Alles
zal eens opgehelderd worden. In dien tusschentijd kan
ik u niet ontmoeten, noch schrijven. Het is wel hard
voor onsdoch heb geduld ter wille
uwer steeds toegenegene
Alioe Mackenzie.
Toen Lionel dit briefje ontvingna vergeefs den
geheelen namiddag gewacht te hebben, gebruikte hij in
zijne teleurstelling vreemde woorden ten opzichte van
Mevr. Harrington; daarna besloot hij haar schaak-mat te
zetten. Zij moest eene reden hebben hem op een afstand
te houden. Edward was afwezig en ook hiervoor moest
eene reden zijn; juist deze reden nam Lionel Eliott zich
voor op te sporen. Er scheen het een of ander geheim
in de familie te bestaan. Hij besloot daarom de aauteeke-
ningen, waaruit het testament van den ouden heer Har
rington opgesteld was na te zien en de berichten der nieuws
bladen nog eens na te slaan. Hy zou de borden bij Mevr.
Harrington verhangen 1 Aan Alice scheef hij aldus
L i e°v e Alice. Niets zal ons scheidendat is
zeker. Gij hebt uw woord aan mij gegeven waardoor
ik totdat gij het vrijwillig weder terugneemtge
bonden ben. Wanhoop dus niet. Ik zal de oorzaak
hadden gedaan als vroeger in 12 uurmaar nog 5
percent meer.
Men zou hier willen vragen bleef de uitkomst ook
later, na de eerste maand, even gunstig?
Bij den aanleg van den spoorweg van Parijs naar
Rouaan werkten Fransche en Engelsche arbeidersde
eerste 's zomers van 's morgens 5 tot 's avonds 7 uur
de laatste van 's morgens 6 uur tot 's avonds half zes,
en toch maakten de Engelschen per dag meer af
dan de Franschen.
De firma Bausöme en Sims in Engeland moest in
1872 haar werkuren verminderen van 581 per
week dus met 7 a 8 percent. De arbeiders werkten
op stukloon men vreesde nu dat zij minder zouden
verdienen maar het tegendeel bleek de stoomkracht
moest met 12 a 15 percent worden verhoogd en de
productie per uur berekend was met 7 a 8 percent
vermeerderd.
In het zuiden van Wales werken de mijnwerkers 12
uur daags, iu het noorden van Engeland slechts 7 uur,
en toeh komen de steenkolen in Wales 25 percent
duurder te staan dan in Northumberland.
Michel Chevalier wijst op de ervaring van een fa
brikant te Wesseling, die zijn dagelijksche werkuren
ter wille van zijn werklieden met een half uur ver
minderd had en tot zijn verbazing bevond dat hij om
streeks 4> percent meer productie verkreeg.
In Rusland werkt de boerenarbeider van 's morgens
2 uur tot 's avonds 9 uurmet een rusttijd van 2
a 3 uur. Toch wordt verzekerddat de Engelsche
boerenarbeiderdie gemiddeld 10 uur daags werkt
niet minder afdoet dan de Russische.
Bij den bouw van een spoorweg in Erensdal (En
geland) moest buitengewone spoed gemaakt worden met
het station te Atherstone. Daarom werd er gewerkt
met twee ploegen die elk 8 uur achtereen arbeidden,
en het bleek dat er in die 8 nur meei werd afgedaan
dan anders in 10 uur.
Hoe bemoedigend deze voorbeelden ook mogen klinken,
meent de heer Heldt echter niet te mogen verwachten,
dat de ervaring hier te lande in allo vakkeu even
gunstig zou zijn. Wel in sommige, maar niet in alle
beroepen zou zijns inziens bij voorbeeld voor een werk
dag van 10 uur evenveel betaald kunnen worden als
voor een werkdag van 12 uur. Hij durft niet aannemen,
dat de werklieden in alle ambachten, om bij het voor
beeld te blijvenonmiddellijk door ontwikkeling van
grooteren ijver dagelijks met twee uur minder zouden
kunnen volstaan om dezelfde hoeveelheid werk af te
doen. Is dat niet het geval, <lan zouden in een aantal
vakkenvooral in de bedrijven die niet dienen om iu
dagelijksche behoeften te voorzien, maar om zaken van
genot of weelde voort te brengende loonen moeten
dalen, of de ondernemingen moeten worden opgegeven.
Daarom beveelt hij den werklieden groote omzichtigheid
aan en komt hem een geleidelijke overgang vau een
te langen werkdag, waar die bestaat, tot een korteren
der vijandelijkheid uwer moeder opsporen en haar over
winnen. Morgen vertrek ik van hier. Vaarwel dus
voor heden. Ik gevoel mij zeer treurig en eenzaam zon
der u doch eens zullen er gelukkige dagen voor ons
aanbreken. Vaarwel 1 Uw u innig liefhebbende
Lionel.
Op het oogenblikdat deze brief Miss Mackenzie
bereikte, had de jonkman Wey bridge verlaten en de
eerste stappen gedaan voor het ontdekken van Mevr.
Harrington's geheim,
HOOFDSTUK XXXIII.
De machine komt in beweging.
De ex-rechercheur Butler had volkomen gelijk. Het
was inderdaad een leelijk geval. John Harrington was
verdronken, zeiden de passagiers, terwijl hij poogde te
ontvluchten. Zijn medeplichtige was stervende en
had alles bekend. Daarna was het gebleken, dat men
Harrington valscb verdacht had, dus waren de kapitein,
de stuurman en de dokter zedelijk verantwoordelijk
voor zijn dood.
De Tasmania bleef twee dagen in Port Adelaide en
vervolgde daarna haren weg naar Melbourne tegen den
zuidelijken bries in. Dezelfde zuid-oostenwinddie de
Koningin Anna had doen vergaanoverviel ook het
groolere schip; ook hier sloegen de golven over het dek.
„Dat gaat zoo niet", sprak de kapitein. Wij zullen
eene week noodig hebben om Port Philip te bereiken
als wij het ooit bereiken", mompelde hy.
Het schip rolde en dook voortdurend met den voor
steven in de ontzaggelijke watermassa sdie bij den
kouden eu hevigen wind de wachthebbende manschappen
op dek deden verstijven van boude. Kapitein I uller
hield de boot echter met den steven in den wind en
stoomde met volle kracht tegen den storm op. Eindelijk
bedaarde de wind, schijnbaar moede door den geboden
weerstand en vervolgde de Tasmania veilig haren koers,
ofschoon niet zonder sporen van de aanvallen die zy
had moeten verduren. Wordt vervolgd
