rli
No. 119.
Acht en tachtigste Jaargang.
1886.
FEUILLETON.
De Caricatuur.
ZONDAG
3 OCTOBER.
EERSTE BLAD.
Deze Courant wordt Dinsdag-, Donderdag- en
Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs
per 8 maanden voor Alkmaar f 0,80; franco door
het geheele Rijk f 1,
Prijs der gewone Advertentiën:
Dit nummer bestaat uit twee bladen.
HUMORESKE
Otto Girudt.
7)
ALKMAARSCHE COURANT.
De 3 nummers f 0-06.
Per regel f 0,15. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HEBMs. COS-
TER ZOON.
In het begin vau dit jaar hebben wij onder de mid
delen waardoor onze landbouw tot grooter ontwikkeling
en daardoor tot hoogeren bloei gebracht zou kunnen
worden ook de verbetering van bet landbouw-crediet
genoemd en gewezen op hetgeen Mr. P. S. van Nierop
daarover in „de Gids" van December 1885 bad ge
schreven. De denkbeelden door dezen schrijver ont
wikkeld blijken instemming gevonden te hebben. Hij
vestigde er de aandacht op, hoe moeilijk de landbouwer
in vele streken des lands het noodige kapitaal voorz.jn
bedrijf kan bekomen, op welke bezwarende voorwaarden
hij het geld moet leenen waaraan hij tijdelijk behoefte
heeft. Hij wees inzonderheid op de in Schotland en
de Rijnstreken bestaande banken en voorschotkassen
en betoogde de wenschelijkheid der oprichting van cre-
dietinstellingen van gelijken aard in ons land. Het
Nederlandsch Landbouw-comité, uit vertegenwoordigers
van al onze provinciën bestaandeheeft een onderzoek
ingesteld en de uitkomst daarvan heeft belanghebben
den en belangstellenden bevestigd in hun overtuiging
dat in deze behoefte van onze landbouwende bevolking
over het algemeen op zeer gebrekkige wijze wordt
voorzien.
Geldleening onder hypothecair verband van onroerend
goed blijft ontegenzeggelijk altijd een geschikt middel
om voor langen tijd een niet te onbelangrijke som op
te nemen maar voor kleinere sommen en ter voorzie
ning in tijdelijke behoeften is het ten eeuen male ver
werpelijk. Het is daarvoor te duur, te omslachtig,
het noodzaakt den geldopnemer om voortdurend rente
te betalen voor gelden die bij slechts tijdelijk noodig
heeft en die dus ook slechts tijdelijk voordeel voor hem
opleveren. Daarenboven hebben niet alle landbouwers
vast goed tot zekerheid aan te bieden en ook onder
hen zijn er zoovelen die met crediet geholpen zouden
kunnen worden en die hulp verdienen. In sommige
streken vooral in Noord-Holland bestaaD een aantal
kleine banken zij zijn ons allen bekend welker
oprichters en bestuurders er zich op kunnen beroemen
voor de behoeften van den landbouwer een open oog
gehad te hebben en zich te hebben beijverd om in die
behoefte te voorzien. Buiten deze banken zijn bet in
ons geheele land inzonderheid de notarissen die zich
de rol van bankier moeten laten welgevallen. Het ont
breken van andere gelegenheden en niet minder de
prikkel der concurrentie maken het hun schier onmo
gelijk zoowel het hun door den een gebrachte geld af
te wijzen als de aanvragen om geld van anderen te
weigeren. Zoo worden zij meermalen niet alleen de
tusschenpersonende bemiddelaars tusschen geldop-
nemers en geldschieters maar zeiven de rechtstreeks
VAN
Nu stond ook Reinwald ongeduldig op: „Ik geloof,
dat het noodig is u een recept voor te schrijven. Gij
hebt u tot heden steeds over uw ongeluk beklaagd
maar gij schijnt vrij wel tot die menschen te behooren,
die geen grein geluk kunnen verdragenzonder tot
dol wordens toe overmoedig te worden."
Asmus bleef niet in gebreke te antwoorden „Uwe
woorden laten aan duidelijkheid niets te wenschen
over." Plotseling vervolgde hij echter op zijn gewonen
toon„Geef mij de hand, Robert en laat ons vrienden
blijvenDat ik door de ervaringen van heden mijn
beetje verstand werkelijk niet verloren heb is een
bewijs dat ik door het lot tot nog iets beters bestemd
ben dan voor het gekkenhuis. Gij hebt ons beiden in
dit geval verwikkeld nu voor zwarigheden terug te
deinzenzou onmanlijk zijn. Wie is die Goldbaum,
dat hij ons zou kunnen doen beven? Zooals ik gezegd
heb morgen begin ik aan Luitgards portret en vier-
en-twintig uur later zult gij reeds kunnen beslissen of ik
verder schilderen of het penseel wegwerpen zal. Uw
oordeel mag ons orakel zijn is het portret afdan
vieren wij bruiloftniet over jaren maar weldra."
„Ga naar huis, ge verlangt het onmogelijke", vermaande
Reinwald.
„Ik ga liever met u naar een goede restauratie",
antwoordde Asmus„te meer omdat ik van middag
niet gegeten heb. Als men honger heeft is de geest
van den mensch traag; mogelijk dat bij een
belanghebbenden, de bankiers voor eigen rekening. Wat
ons omtrent andere wijzen van geldopneming wordt
medegedeeldmoet wel strekken om de behoefte aan
een betere gelegenheid levendiger te doen gevoelen.
Sommige landbouwers ontvangen voorschot van boter
en kaaskoopers van graanhandelaars en suikerfabri
kanten maar worden daardoor van deze personen
afhankelijk en verliezen de vrijheid om hun producten
te verkoopeu waar en aan wie zij verkiezen. Dit ver
hindert hen om de voordeeligste markt te zoeken en
ieder begrijpt dat deze gewoonte op die wijze een druk
kan worden waaronder zij ten laatste bezwijken. Nog
verderflijker is een middel om aan kontanten te komen,
dat in verschillende streken van ons laad in gebruik
schijnt te zijn. 't Is haast ongelooflijkmaar nu ook
het verslag van het onderzoek van net landbouw-comite
ons verzekert dat het bestaat, kunnen wij er niet meer
aan twijfelen. Wanneer er namelijk verkoopingeu worden
gehouden op zoogenaamde erf- of boedelhuizen, koopen
de landbouwers bet vee op credietwaarvoor de koop
prijs met 10 percent wordt verhoogd. Het aldus ge
kochte, maar nog niet betaalde vee wordt nu door den
kooper terstond weer verkocht tegen kontant gelden
met dit geld is hij tijdelijk geholpen. Men begrijpt
hoe duur dit huismiddeltje uitkomt, en hoe groot het
verlies kan zijn, indien het gekochte vee bij den daarop
volgenden veekoop minder opbrengt dan de geldbe
hoevende landbouwer er voor betaald heelt. Toch moet
dit, dunkt ons, niet zelden het geval zijn, vooral als
meer dan één in geldnood zitten en het middelije willen
te baat nemen terwijl de latere kooper van het vee
kan weten dat de tijdelijke eigenaar er mee verlegen
zit en het spoedig weer moet verkoopen om de zoo
vurig begeerde kontanten te krijgen.
Deze gebrekkige en nadeelige toestanden hebben
eenige mannen uit alle oorden des lands 42 in ge
tal en grootenaeels van zeer bekende en vertrouwbare
namen het plan doen opvatten om een poging te
doen tot oprichting van een Nederlandsche Landbouw-
bank. In een vergadering ujlaugs te Amsterdam ge
houden werd reeds de akte van oprichting onder voor
behoud van de koninklijke goedkeuring vastgesteld en
een circulaire opgemaakt, waarin met warmte op deel
neming in deze onderneming wordt aangedrongen.
Blykhaar wenscht men het voorbeeld van andere landen,
inzonderheid van Duitschlandte volgenwaar ver
schillende kleinere banken bestaan die in de streek
waar zij de menschen en de toestanden kennen den
landbouwers de noodige gelden leenenen op hare
beurt daartoe in staat gesteld worden door de eene
of' andere grootere bank die haar de noodige sommen
verschaft. Zonder zeer deugdelijken waarborg crediet
te verleenen in zeer ruimen kring, waar men de menschen
niet van nabij en de toestanden niet dan oppervlakkig
kentis altijd gevaarlijk beter gaat dat in kleine
kringenwaar men het vermogen en vooral ook het
persoonlijk karakter van den aanvrager en zijn borgen
Kan kennenen het doel waarvoor het geld wordt
wijn nog een geniaal denkbeeld in mij opkomtdat
ons beiden van dienst kan zyn."
„Ga naar huis", ried Robert nogmaals„ik ben niet
in eene stemmingom met je meê te gaan."
„Ik zou wel willen weten", sprak Paul, „waarom gij
zoo op eens het hoofd laat hangen. Zou het dau niet
hoogst belangwekkend zijn, als wij zwagers werden?
Eene inwendige stem roept mij toe: het zal geen droom
blijven." Reinald rimpelde het voorhoofd en stampte
met den voet. Nu nam de schilder zijn hoed „Vaar
wel ik zie nudat er heden met u geene zaken meer
te doen zijn. Doch geef mij eene handDe ander
reikte hem deze zwijgend. „Vaarwel, beste vriend",
sprak Paul met oprechte hartelijkheid en verhei het huig.
De achterblijvende schreed de kamer op en neder.
„Ik had dit bij zijne levendige natuur vooruit kunnen
zien. Als hij vermoedde door welk middel ik hem aan
geld geholpen heb! Nu tracht hij het onmogelijke te be
reiken en ik lijd met hem schipbreuk v. Goldbaum
haat in hem den teekenaar der caricatuur en komt het
uitdat dit onwaar isdan keert hij natuurlijk zjjne
woede verdubbeld tegen mij. Ik zou mij een kogel
door den kop kunnen jagen 1" sprak hij wanhopig.
Weldra kwam hij echter tot andere gedachten en
begaf hij zich naar den heer v. Ingermann.
Deze was juist op het punt met zijne vrouw naar
den schouwburg te gaan niettegenstaande ditwerd
Reinwald binnengelaten. Zijne bieeke gelaatskleur en
verward haar deden hen zeer ontstellen; zij zagen dade
lijk dat hun jongen vriend iets buitengewoons moest
overkomen zijn en gaven hun plan, om uit te gaan, op
hij zou bij hen zijn hart uitstorten. Hij biechtte van
A tot Z. De vrouw van den staatsraad was met tevre
den vóór hij beloofde den geheelen avond te blijven
er werd last gegeven elk ander bezoek af te wijzen.
Men overlegde veelzonder een eigenlijken uitweg uit
dezen doolhof te vinden. De staatsraad sprak eindelijk
„Laat mij tijd tot morgen 1 Een oud spreekwoord zegt
goede raad komt 's nachts; misschien blijkt dit ook
gevraagd kan beoordeeleo. Het is dan ook volstrekt
niet de bedoeling der oprichters van de Nederlandsche
Landbouwbank de kleinere crediet-instellingen de
provinciale of' plaatselijke banken te verdringen. Integen
deel zij wenscht ze krachtig te steunenhaar zoo
noodig ruimere geldmiddelen te verschaffen en haar
daarvoor nog beter in staat te stellen om aan
haar doel te beantwoorden, overal in het land waar er
behoefte aan bestaat nieuwe banken op te richten. De
Nederlandsche Landbouwbank moet het groote lichaam
zijn dat haar alle steunt en helpt.
Op allerlei wijze stellen de ontwerpers zich voor den
landbouw van dienst te zijn. Zoo zouden landbouwers
ol kooplieden voorschot kunnen bekomen op veldvruchten,
granen zaden enz. die niet onmiddelijk met voordeel
te plaatsen zijn. Die producten zouden voor rekening
van de eigenaars behoorlijk gezolderd en bewaard, of op
de hoofdmarkt van het artikel verkocht kunnen worden.
Inkoopen van veevoeder, meststoffen, landbouwwerktui
gen zaaizaden zouden in het groot kunnen geschieden
en b. v. aan vereenigingen ten platte lande op crediet
kunnen worden overgedaan. De bank zou de oprichting
van onderlinge handelsvereenigingen of transportdiensten
kunnen bevorderen en steunen. Zoo zou de afzet van
het een of ander product in het buitenland gemakkelijk
gemaakt kunnen worden en zich kunnen uitbreiden.
Waar pogingen worden gedaan om vooral in het be
lang van den landbouw tramwegen lokaal- of buurt
spoorwegen aan te leggen zou de bank deze onder
nemingen kunnen steunen.
Te recht heeft men echter begrepen dat de bank
hare werkzaamheden niet uitsluitend tot landbouw-
crediet en bevordering van landbouwbelangen moet
bepalen. Dit is wel haar doel het doel dat zij
nimmer uit het oog zal moeten verliezen maar om
dat doel te bereiken behoort zij ook nog andere mid
delen te gebruiken. De landbouw heeft het geheele
jaar door gelijke behoefte aan geld. In sommige maanden
zal er daarom veel minder geld gevraagd worden en
veel meer geld beschikbaar blyven dan in andere
maanden. Dat geld moet gebruikt wordenzal de
bank met voordeel kunnen blijven werken en daarom
zal zij zich ook met gewone bankzaken bezig houden
gelden ter belegginga deposito of op prolongatie
ontvangen en daarvoor winstgevende plaatsing zoeken.
De ontwerpers doen een krachtig beroep op de mede
werking van alle belangstellendenen die zullen velen
zijn. Om veler medewerking mogelijk te maken, worden
de aandeelen in het bankkapitaal gesteld op f 200. In
de door alle oprichters onderteekende circulaire wendeu
zij zich met deze woorden tot hunne landgenooten
„De ondergeteekenden zyn doordrongen van de nood
zakelijkheid om den Nederlandschen landbouw te steunen
in den grooten strijd om het bestaan tegenover de
veelvuldige en machtige concurrentie, die hem van alle
kanten met vernietiging dreigt. Zij willen eene poging wa
gen om te gemoet te komen aan eenige groote bezwaren,
die de landbouwers hier te lande in hun bedrijf ontmoeten.
thans waar." Reinwald nam van de goede lieden af
scheid hij had zijne kalmte geheel herwonnenook
deed het hem goed zijne verlegenheid medegedeeld en
ongeveinsde deelneming gevonden te hebben. Weldra
sliep hij onbekommerd in en verwonderde zich bij zijn
ontwaken te zien dat de morgen reeds weder aange-
broken was.
III
Een ander begroette den nieuweu dag met gezang
nog voor hij opgestaan washij bad zich in een
leeuwerik willen veranderenom in den blauwen
wolkeloozen hemel op te stijgen en een uur later weder
in meuschelijke gedaante op de aarde terug te komen
het was Paul Asmus. Met zijn schilderstoilet was hij
gewoonlijk zeer snel klaar, heden ging het nog vlugger.
Zoodra er genoeg licht door het hooge raam van het
atelier vielstond hij met het palet voor een doek
dat hij reeds den vorigen avond opgespannen had. De
kleine potloodschets van Luidgards portret was boven
het raam van het doek bevestigd frisch en vroolijk
toog de schilder aan het werk. Maar niet lang. De
eerste ronde van den brievenbesteller bracht hem een
brief, waarvan het blijkbaar haastig geschreven adres
eene koopmanshand verried. „Van Goldbaum 1 riep
hij uit, toen hy den omslag opengemaakt en wegge
worpen had. Hij las het korte niet verzoekende doch
bijna bevelende berichtzich onverwijld naar het huis
van den bankier te begeven en zich bij den portier
aan te melden.
„Aha", dacht hij, „het is gegaan, zooals mejuffrouw
Elvira gevreesd heeft de oude beer is verstoord dat
men hem van eene vergissing durft verdenkenDes
te beter! Wie weet, tot welke verklaringen deze ont
moeting aanleiding geven kan I Sedert gisteren hoop
ik niet zonder grondhet beste. Zou ik mijn rob
aantrekken Neen 1" sprak hij. „Dat zou al te
eerbiedig zyn, ik ga thans uit voor zaken." Hij wilde de
kamer uitgaan, doch bleef staan. „Maar wa'.rom niet?