Jngezonben J&tukhen.
icurs- ia
.ut tub-tr ickicn
alleen de bodemgesteldheid van ons land beschrijven.
Vulde Beekman die leemte aan door zijne studiën over het
polderland, de heer B. Schuiling, leeraar aan de Kijka-
kweekschool te Deventer, was het, die in ïijne „Aard
rijkskunde van Nederland" (Zwolle 1884) een handboek
leverdedat verre staat boven alles wat er vóór dien
tijd op dit gebied verscheen. Uitgaande van de nieuwere
wetenschappelijke methode heeft Schuiling overal het
verband tusschen den aard van den bodem en hetgeen
rich daarop bevindt aangetoond en waar bet noodig
washeeft hij ook niet geschroomdrich met zijne
blikken naar het buitenland te wenden om bier be
slaande toestanden te verklaren. Naast de werken van
Staring komt dan ook aan die van Beekman en Schui
ling de eereplaats toe in de literateur der Aardrijks
kunde van Nederland. Geen wonder, dat, aangelokt
door de vele nieuwe voorsiellingendaarin gegeven,
sedert dien tijd verschillende kleinere handboeken ten
gebruike bij het geographisoh onderwijs aan Hoogere
Burgerscholen, gymnasia enz verschenen waarvan wij
slechts die van Wunderlich (2) en Aitton (3) noemen.
Ontbreekt bet dus op het oogeublik niet meer aan
broDnen toeh blijft Beekman op grond zijner onder
vinding beweren dat de Nederlanders hun eigen bo
dem nog „erbarmelijk slecht" (4) kennen. Ten deele
kan dit verklaard worden uit het feit, da er jaren toe
noodig zijn om met eenmaal in omloop zijude onjuiste
voorstellingen te t reken ten deele is zuiks het gevolg
van de moeilijkheid om zich een goed begrip te vormen
van ons eigenaardig vaderland. Dit deed den heer
Beekman het pian opvatten eeue zoogenaamde figura
tieve voorstolling van „carton piarre" van enkele deelen
van ons land het licht te doen zien. De eerste daar
van die bij voldoende belangstelling nog door een of
twee andere zal gevolgd worden geeft eene aanschou
welijke voorstelling van veenpolders en droogmakerijen.
De meeste le.-.ers zullen zieh de prachtige relief kaarten
nog wel herinneren die in 1883 op de Amsterdam
sche tentoonstelling te zien waren o a. die van de dis-
trictee Lorok eu Panggoelafdeeling Patjitan schaal
120.000, die voor f 5000 te koop was in het gebouw
der koloniale afdeeling In het gebouw der Universi
teitsbibliotheek te Amsterdam hangt er eene van Euro
pa aan de linkerhand air men de leeszaal wil binnen
gaan. Deze is gratis te bezichtigen maar beter nog is
hetdat men zich tegen eene kleioe vergoeding de
deuren van het Nederlandsch Schoolmuseum ontsluit
omdat daar ook Beekman's kaart geëxposeerd wjrdt en
men dus gelegenheid tot vergelijking heeft. Dan valt t
al spoedig in het oog dat de boogteverhoudingen op
deze figuratieve voorstelling veel sterker uitkomen dan
op de meeste relief kaarten
Bij de lezers van esn blad, dat vooral in bet Hol-
landacbe polderland zoovele abonné's teltmogen wij
zeker op belangstelling rekenen, als wy Beekman's jongste
uitgaven ee<s met elkaar zullen nagaan.
Het grootste gedeelte daarvan wordt ingenomen door
veenpolders, slechts twee droogmakerijen vindt men
daarop aangeduid. Een polder nu is een stuk land,
door kaden of dijken omgeven ter afwering van het om
ringende water en tot alsluiting van het water daar
binnen. Droogmakerijen daarentegen zijn drooggelegde,
door de natuur of door den mensch uitgeveende polders.
Daaruit volgtdat deze laatste veel dieper liggen dan
de veenpolderstenzij men met droogmakerijen te doen
heeft als in de Egmondermeer (klei en zand) en de
Bergermeer (zand), die ondiep drooggemaakte water
plassen zijn en waarvan sommige gedeelten niet meer
dan 1.8 M. beneien A. P. liggen. De belangrijkste
droogmakerijen in Noordholland zijn: de Haarlemmermeer
(1840), de Beemster(lö08—1612j.de Scbermeer(l631—
1635), de Heer Hugowaard (1625—1631), de Wormer
(1624, 1625 en 1825) de Starr,meer (1643) en eerst
sedert 1845 en 1846 de Graftermeer, te.ens een der
kleinste. De diepste liggen in Zuid-Holland en Am-
itel and. Zoo liggen b v. de Prins Aleianderpuld r en
de Zuidplaspolder in Schieland 5 a 5 75 M. beneden
A. P. en de Mydrechtsche droogmakerijen in Utrecht
5 a 5.5 M. A. P. Beeds een paar malen gebruik
ten wij de uitdrukking A. P., en al heeft deze algemeen
het burgerrecht verkregentoeh achten wij het niet
onnoodg, even in herinnering te brengen, dat Am-
sterdamsch Peil ongeveer den gemiddelden stand van
den vlood te Amsterdam aangaf, toen het IJ nog een
inham van de Zuiderzee was.
Ons bestek dringt ons weer naar de kaart terug te
keeren en dan valt 't gemakkelijk in 't oog, dat de zee
en de open rivieren wuarop ten slotte al het polder
water ge ocsd wordt (in 't algemeen buitenwater ge
noemd) donkerblauw gekleurd zijn. Dat loozen kan
meestal bij ebbe geschieden door de daarvoor bestemde
uitwateringssluizen die ook zijn algebeeld. Wat schut
sluizen zijn, is zeker aan geen noordhollocder onbekend
De boezems, d. z. de retervoiis, die gevuld zijn met
geheel afgesloten stilstaand water waarop het polder-
water uitgeslagen wordt zijn lichtblauw gekleurd
Zooeven spraken wij van eene rivier en met een enkel
woord moeten wij er op wijzen, dat het criterium uaar-
van is: een water, dat zich geheel langs natuurlijken
weg voortbeweegt. Als men dit begrip streng toepast,
komt men lichtelijk tot de conclusie, dat er van de
rivieren die wij op de schoolbanken hebben geleerd
heel wat wegvallen, Hoe b. v. te oordeelen om maar
weer een Noordhollandsch voorbeeld te kiezen, over
deze uitspraak de Zaan onhpringt bij Knollendam, loopt
langs Wormermeer Zaandijk enz. en valt by Zaandam
in het IJ. De Zaan is geen rivier evenmin als de
Amstel de Drechthet Spaarne en zoovele anderen.
Het rivierwater wordt van het binnenwater afgesloten
door een groote rivier bandijk die slechts afgebroken
wordt door een uitwater ogssluis en een schut- en uit
wateringssluis. Aan de buitenzijde der dijk vinden wij
nog een zoogenoemden buitenpolder van zeeklei, die by
zeer booge waterstanden onderloopt. Verder vindt men
(2) W. F. H. Wunderlich, Aardrijkskunde van Nederland,
Zutfen1885.
(3) D. Aitton, Aardrijkskunde van Nederland, 'sGravenhage, 1887.
(4) Tijdschrift van het Nederlandsehe Aardrijkskundig Genoot
schap, Afdeeling: Verslagen en Aardrijkskundige Mede*
deelmgen, 1886, pag. 448,
daar ook nog oningepolderde kleilandendie, zoolang
ze naaktd, i. zonder plantengroei zijn, slikken heeten.
Zoodra daarop echter iets begint te groeien, noemt men
ze in Groningen kwelders bij de IJseldelta kardoezen,
in het Overmaasche gorzen en in Zeeland schorren. Van
de zee wordt het polderland afgescheiden door de duinen,
die volgens Boeaman'e voorstelling zich min of meer
in evenwijdige rijen uitstrekkenhetgeeu naar onze
meening minstens twijfelachtig is. Over het geheel komt
het ons voor, dat Beekman hier het minst gelukkig
geweest is. Aan de buitenzijde der duinen vindt men
de hoog- en laagwaterlijn aangegeven terwijl aan den
binnenkantdie ingenomen wordt door de voor bouw
land gebruikte hoogere geestgronden een paar duin-
plassen zijn afgebeeld. De gronden die hoofdzakelijk
uit weiland bestaan zijn groen gekleurd, het bouw- en
tuinland wordt daarentegen door grijs-bruin aangeduid.
Er zou zeker iets voor to zeggen geweest zijn om deze
kieuren wat me r naast elkaar te laten voorkomen
nu krijgt men te veel het denkbeeld dat in een pol
der de grond óf uitsluitend voor den landbouw ge
bruikt wordt óf uitsluitend aan de veeteelt ten goede
komt. De wegen zijn met witte verf aangegeven. De
huizenmolens, stoomgemalen (al is hiervan slechts
ééu geteekend toch komen zij hoe langer hoe meer in
gebruikniet alleen om boezems af te malen maar
o k om bet polderwater op den boezem uit te slaan)
en sluismuren komen door hunne roode kleur zeer
duidelijk uit. In het bijsonder wordt onze aandacht
verder nog getrokken door verschillende strookjes vliet-
land welker overtollig water geheel langs natuurlyken
weg op dea boezem afvloeit. Is zulks onmogelijk door
den boogen boezemstand dan kunnen zij onderloopen.
Boezem laud is een min of meer breede, tusschen de
boezemkadeu ingesloten strook landsdie langs natuur
lijken weg op den boezem afwatert. Hooge boezems
zijn hoog gelegen kommen bij de punten van eene uit
watering waarin het water met behulp van zoogenaamde
boveugemalen gebracht wordtals rechtstreeksche
loosing van den boezem op het buitenwater niet moge
lijk is. Bij laag buitenwater iaat deze hooge boezem
zyn water dan afvloeien.
Men ziet wel dat deze kaart (want zoo hebban wij
de figuratieve voorstelling maar gemakshalve genoemd)
heel wat te aanschouwen geeft hetgeen daardoor mo
gelijk is gemaakt dat het terrein gephantaseerd is en
aldus de voornaamste zaken in een betrekkelijk klein
bestek bijeengebracht zijn. Voor détails heeft de ont
werper Z'ch wyselijk gewaahtwaardoor men des te
meer gelegenheid heeft zich van de hoofdzaken eene
goede voorstelling te vemen, Wy zeggen eene goede
voorstelling nog beter is hethier het woord u i t-
muntend te gebraikeD. Zijdie niet langer in
onkunde wilieu verkeeren aangaande dit eigenaardige
gedeelte van Nederland, kunnen naast de bestudeeriug
der in den aanhef genoemde werken, dan ook niet beter
doen dan zich deze figuratieve voorstelling (de prijs in
stevige kist bedraagt met meer dan f 12.60) aan te
schaften. Yooial voor inrichtingen van onderwijs is
dit kostelijk hulpmiddel by de behandeling der aard
rijkskunde van Nederlmd ten sterkste aan te bevelen.
De in beeld gebrachte werkelijkheid gaat voor eene i
blijvende goede voorstelling zeker boven het woord van
den docent, hoe duidelijk en bezield dit ook wezen
moge. Aan den heer Beekman komt ten slotte een
woord van bartgrondigen dank toe voor de moeite die
hij zich geeft juistere begrippen aangaande ons land
te verspreiden, een woord, waarmede zeker alle vrien
den der geographic zullen instemmen. Moge hem nog
lang de lust en de kracht gegeven worden om op den
ingeslagen weg waarop hij zich nog meerdere lauweren
kan verwerven voort te gaan
West-Graftdijk. W. F. ANDRIESSEN.
Mijnheer de Redacteur I
Vergun my eemge opmerkingen te maken aangaande
het bericht betreffende de tentoonstelling van voor
werpen van huis- handwerksnyverheid voorkomende
in de Alkmaarsche Courant van j.l. 18 Maart.
De inzending beantwoordde niet aan de verwachting
en het nutsdepartement met zijne commissie wenschte
den werklieden eenen prikkel tegen ledigheid en verslap
ping te verschaffen.
De vraag doet zich voor
Zouden er met doeltreffende middelen gevonden kun
nen worden om de ambitie op te wokken, het door de
commissie beoogde doel te bereiken en tevens de be
oefende ambachten te verheffen boven het gewone en
lage peil waarop sommige hier ter stede staan F Gebrek
aan vinding is zeker oorzaak dat men vasthoudt aan
beslaande en modevormen en dit gebrek is zektr te
wijten aan het niet of weinig zien van betere en andere
kunstvoorwerpen, en vooral gebrek aan voldoend teeken-
onderwijs.
Het zal dan ook zeker slechts aan de arbeiders in
de toekomst, die beter teekenonderwijs ontvangen en
zullen ontvangen gegeven zijn zelf betere kunstvor
men in het Lven te roepen. Maar zou men de tegen
woordige ambachtslieden en leerlingen niet vóór een
wedstryd de noodige teekeniugen of andere gegevens
kunnen verschaffen F
Vooral het houtsnijwerk, welke tak van industrie
hier ter stede weinig beoefend wordtkon voor de
bekwame timmerlieden en meubelmakers een zeer ge
schikt bijvak zijn (feitelijk moest het aanverwant zijn),
doch ook hiervoor zijn teekeniugen noodig. Er zijn
trouwens voorwerpen van kunstindustriëelen aard ge
noegom er eenige geschikte modellen bij te vinden
Indien bovengenoemd ecommissie tegen een volgenden
winter aan deze opmerkingen hare aandacht schenkt
dan is bet doel van dit scbryven bereiktnamelijk het
bevorderen van de handworks- en kunstniiverheid.
AECH1TECTUBA.
IA ft fiï e V C 11K u
De beer W. F. Slinger heelt met goed gevolg te He.der
bet examen afgeiegd bedoeld by Z. M. besluit van 17
Dec. 1886No. 24 Art. 4.
Mej. J. C. Vermeer is den 31 geslaagd voor het
examen in de nuttige handwerken.
BURQIRLIJKE S T AND.
GEBOREN.
30 Mrt. Maria üina Catkarina D. van Johannes Bernardus
Besteman en Maria Margaretha Keijsper.
OVERLEDEN.
16 Mrt. Naatje Smit, ecktgen. van Cornelia Scliavemaker, 57 j,
overleden te Leiden.
28 Conrad Heinricli Hemesath 65 j.
Donderdag 31 Maart.
Londen. Parnell zond een hulproep nsar Amerika
naar aanleiding van de voorgestelde dwangwet, welke
hij de schandelijkste aller dwangwetten noemt. Hjj
voorspelt den val van lord Salisbury of ernstige ge
beurtenissen.
Amsterdam 30 Mrt. Aardappelen Friesche Dokkumer jammen
f 2,70 a 2,90, dito Franeker dito t 2,65 a 2,80, dito En-
gelsche f 2 a 2,30, dito Hamburgers t 2,40 a 2,60, Zeeuwsche
Spuische jammen f 2,90 a 3,80, dito Blauwe /3a 3,30,
Flakkeesche /3a 3,40Geldersche dito 3,30 a 3,40dito
Champions f 2, Pruissische Hamburgers /2a 2,80, dito Roode
2,10 a 2,25, Duinzand 4 a 5, Maastricktsche roode en
blanke 1 2,30 a 2,40, Grevelaars f 2,10 a 2,20. Aangevoerd
6 ladingen. Handel flauw.
Raapkoeken 65 a 75, Lijnkoeken 8 a 12 per 100 P.
Petroleum onveranderdloco 7,50 Sept.Dee. 7,50
entr. In cons. 8,75.
Aangevoerd 172 vette Kalveren f 0,60 a 0,85 per P.,
139 nuclit. Kalveren 3 a 6148 vette Varkens 0,36 a
0,44 per P.
Haarlem 30 Maart Aangevoerd 4 stapels kaasuitmakende
353 stuks, wegende 701 P., hoogste prijs 22.
Aangevoerd 6 Koeien f 115 a 260, 122 nucht. Kalveren ƒ3
a 646 Schapen 12 a 22 10 Paarden 50 a 220.
Medemblik 30 Maart. Boter 1 per P., Kipeieren 1 2,80,
Eenden dito f 5 per 100.
Sneek 29 Maart. Boter, le Soort/42,50. Vereeniging le soort
42,50 a 442e soort 42,503e soort f 40,50 4e soort
40. Aangevoerd 1115 kwart en 34 achtste vaten.
Schiedam 30 Maart. Moutwijn 6,25, Jenever/' 11,75 per v.
Schagen 31 Maart. Aangevoerd 6 Paarden 45 a 150, 38
Geldekoeien 60 a 180, 20 Kalfkoeien 85 a 170, 50 nucht.
Kalveren 3 a 12, 752 Schapen 12 a 25, 35 magere Varkens
12 a 16, 25 Biggen 5 a 9, Boter per kop 0,65 a
0,70, Kipeieren 2,50 a 3, Eenden dito ƒ3,30 a 3,35 per 100.
Texel 30 Maart. Pokschapen 21 a 23, vette Koeien 160
a 180, Kalfkoeien 110 a 125, Melkkoeien 120 a 130,
Kalfvaarzen 90 a 110, Gelde dito 60 a 70, nucht. Kal
veren /4a 8,25, Oude paarden f 40, Rijpaarden /27Ü,
Werkpaarden 130 a 180, Biggen /8a 8,50, Vette Varkens
f 0,44 per P.
Zaandam 30 Maart. Kleine kaas hoogste prijs 26, aange
voerd 2 stapels.
PER TELEGIBAAr.
Hoorn 31 Maart. Kleine Kaas, hoogste prijs 31, Com
missie 26, aangevoerd 70 stapels, wegende 16759 P.
AMSTERDAM
pCt.
Nederland, Cert. N. W. SA aid2i
dito, dito 3
dito, dito 31
dito, Recepissen3J
Italië, Inschrijving 1861/81 5
Oostenrijk, Obl. in pap. li. 1000 Mei-Nov. 5
dito, dito Febr.-Ang. 5
dito, silver Jan.-Juli 5
dito, dito April-Oct. 5
Portugal, Obl. Buit. 1853/80 3
Rusland, Ot>. H en C. 1798/1815 ƒ1000 Jan. 5
Gert. Insch 6e serie 1865 Z.R. 500 Ap.-Oct 5
Obl. 1864 Amst. f 1000 April-Oct5
dito. 1866 3
dito, 1877 20-100 Jan.-Jnli5
dito, Oostersche Leening 2e serie5
dito, 1873 gecons. dl 50-100 Juni-Dec. 5
dito, 1860 2e leening dl 100 4!
dito, 1875 gecons. sC 5O-100 Apr.-Oct. 44
dito, 1880 gecons.Z R.125-625 13 Mei-18Nov.4
dito 1867)69 dl 20-100 Mei-Nov4
dito, in goud 18836
Spanje, Obl. Buit. Perpetuele4
dito, dito Binn. dito 4
Turkije, gepriv. Oblig5
dito, Geconvertcerden Ser. D
dito, id. C
Egypte, Obl. leening 1876. y.4
Mexico, Obligation 18513
dito, dito 18648
Peru, Oblig. leening 1870 geregist6
dito, dito 1872 id6
Venezuela, Obligatiën 18814
Nederland, Koloniale Bank Aandeel
dito, Ned. Ind. Handelsb. Aand....
dito, N. Cantr. Spoorw. Aand. f250
dito, dito gestemp. Oblig.... f285
Italië, Zuid-Ital. Spoorweg Obl3
Polen, Wars.-Weenen Aandeel
Rusland, Gr. Sp.-Maatsch. Aand5
dito, llypoth. Obligatiën8
dito, Baltische Spoorw. Aand8
dito, Jelez-Griasi Oblig8
Jelez-Orel dito 5
Morschansk-Syaran Aand5
Orel-Vitebsk Oblig5
Poti-Tiflis Oblig. f 10005
dito,
dito,
dito,
dito,
dito,
dito,
Riaschk-Wiasma Aand5
Z.-W. Spoorw. Aand. 100-1000 5
Amerika, Buff. Phil. C. v. A m. Storting.
dito, Cleveland, Akron Shares
dito, Denv. Rio-Grande dito, gestemp.
dito, Illinois Centr. Cert. v. Aand....
dito, Lenisv. en Nsshv. Cert. v. Aand.
dito, Mich. Centr. Cert. v. Aand....
dito, Miss. Kans. TexaB Aand
dito, dito, Alg. Hyp. "bl5
dito, N.-York Erie We9t. Sp. Cert...
dito, Ontario Cert. Comité bewijzen
dito, Wabash St. L. en Pac. Ct. v. Aand.
Canada-South Cert. v. Aandeel
Nederland, Stad Amsterdam f 1008
Hongarije, Theiss Spoorweg4
Oostenrijk, Staatsl. 1854 4
dito, dito 1860.5
dito, dito 1864...
dito, Stad Weenen 1874
Rusland, Staatsleeuing 18645
dito, dito 18665
TurkijeSpoorwegleening8
30 Mrt.
73'/,
87"/,.
98
99® n
92'
63'
83'/,
04'/,
03'/,
84'/,
lOl'/u
83®
1°17,.
101
97%
82'/,
93
93
89
76"/,.
84
l02'|.
61
88'/,
68®/1.
13%
13%
74
28®/,,
12',,
14
12"/,.
39®/,
30
87'/.,
26»/.
74'/,
61'/,
83
119'/,
71%
87'/,
91%
98
80%
94"/,.
98
47®/,.
55
21 I,
40»/,
29®/,,
129
68'/.,
90
31"/,.
85"/..
33'/,
18®/,
32%
617,
109%
987.
99%
lOaVa
131"
99'/,
131
124
O'/s
31 Mrt.
737,
87
98'/,
98'/.
92
63
687,,
64
64'/,
64%
101%,
83»/,
iui'»/„
101/4
97%
62»/,
93»/,
92'/,
89»/,,
76'/,
102'/,
61'/,
65'/,.
13%
13%
28%
12%
14®|,
12%.
89/4
87
26%
73%
61»/4
82
ll9»/4
72
57'/.
93%
50
94'/,.
98%
55®',
21"/.
40%
123%.
667..
86
33%
18%
33'
02
98'/,
101
