No. 96.
Negen en tachtigste Jaargang.
1887
ZONDAG
14 AUGUSTUS.
Dit nummer bestaat uit twee bladen.
EERSTE BLAD.
Een liberale Grondwet.
FEUILLETON.
VERDWENEN STERREN.
Geschiedkundige Novelle
Prijs der gewone Advertentiën
ALKIAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt Dinsdag-, Donderdag-en
Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs
per 3 maanden voor Alkmaar f 0,80franco door
het geheele rijk f 1,
De 3 nummers f 0,06.
Per regel f 0,15. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HEEM». COS
TEE ZOON.
Wij hebben het altijd als een voorrecht beschouwd
dat wij in Nederland leefden onder een liberale Grondwet,
en wij meenden ons er over te moeten verheugen
wanneer in eeuig land een liberale Grondwet tot stand
kwam. Ook tegenwoordig stellen de liberalen in Ne
derland het bezit van een liberale Grondwet op prijs.
In dit opzicht zijn zij eenstemmig; dat spreekt van zelf;
maar het blijktdat niet allen hetzelfde bedoelen
wanneer zij zoo spreken en dat de een onder een
liberale Grondwet iets anders verstaat dan de ander.
Vroeger bestond er geen verschil van opvatting.
Vraagt men welke eischen men vroeger aan een Grondwet
stelde om haar liberaal te kunnen noemen dan ge-
looven wij te kunnen antwoorden, dat het in hoofdzaak
hierop neerkwamer moest in de eerste plaats een
krachtigeeen overwegende invloed worden toegekend
aan de stem des volks en te gelijk worden verninderd,
dat wat men noemt een volkswaan van den dagrich
ting gaf aan bestuur en wetgeving. Daarom niet eéne
Kamer maar twee Kamers der Staten-Generaal door
verschillende kiezers benoemd, die ieder voor zich zell-
standig een Eegeeringsvoorstel moeten goedkeuren, om
het wet te doen worden. Daarom het recht van de
Eegeering om de Kamers te ontbinden en een beroep
te doen op de kiezers. Bleef de volksmeening zich bij
herhaling in denzelfden geest openbaren, ook na ver
nieuwd onderzoek, na nauwkeuriger toelichting en
uiteenzetting van de verschillende bezwaren na opzet
telijke raadpleging der kiezers over het betwiste punt
en over dat punt alleen dan moest er voor de
Eegeering geen uitweg overblijven dan moest er ten
slotte geen andere Eegeering mogelijk zijn dan eene
die bereid was aan den ernstigen nationalan wensck
gehoor te geven.
Maar een liberale Grondwet moest daarenboven nog
tal van andere bepalingen inhouden niet alles mocht
aan de Wetgevende Macht, aan de uitspraak van de
Vertegenwoordiging, waarnaar de Eegeering zich ten
slotte zou moeten schikken worden overgelaten. V oor
enkele grootere volksbelangen eischte men een hechteren
grondslag; die wenschte men in de Grondwet zei va
zooveel mogelijk te waarborgen. Zooveel m o g e 1.ij k;
dat sprak, meende men, van zelt, dat kon niet anders.
De wet moest alles nader uitwerken, en voor de toe
passing der wet moest in sommige gevallen de Eechter
lijke Machtin andere gevallen de Eijks-, Provinciale
en gemeente-regeering met hare ambtenaren zorgen, en
daarom moest de Eechterlijke Macht van de Eegeering
onafhankelijk, en de Eegeering aan de Volksvertegen
woordiging verantwoordelijk zijn. Al kon dus de Grondwet
geen voor alle omstandigheden afdoende waarborgen
geven al moest de uitwerking geheel aan de wet de
toepassing der wet aan de Eechterlijke Macht en aan
de Eegeering onder toezicht der Volksvertegenwoordiging
worden overgelaten, de Grondwet moest de hoofdgedachte,
de richtinghet beginsel aangeven en men meende
van de goede trouw van Eegeering en Staten-Generaal
te mogen verwachten dat zij zij het dan ook meer of
minder volkomen, zij het in ruimen of bekrompen geest,
het bevel of de vingerwijzing der Grondwet zou volgen.
En om nu zooveel mogelijk te zorgen dat het volk zich
vrij zou kunnen ontwikkelenmoest in de Grondwet
zelve, in de Grondwet die de hoofdtrekken van het
staatsgebouw aangaf en althanB minder gemakkelijk dan
de gewone wet gewijzigd moest kunnen worden, moesu
in de Grondwet zelve b. v. worden bepaald, dat er
vrijheid van godsdienst in het land zou zijn vrijheid
van spreken en schrijven, vrijheid van drukpers, vrijheid
van vereeniging en vergadering gelijkstelling van alle
burgers zonder verschil van godsdienstige gezindheid
wat hunne burgerlijke en politieke rechten betreft
gelijke vrijheid en gelijke bescherming voor alle kerk
genootschappen.
Deze vrijheden bestonden vroeger in de meeste landen
in 't geheel niet of althans slechts in geringe mate. Zij
zijn na beftigen strijd veroverd en men stelde er prijs
op haar in den staat den grootsten waarborg ta geven
die mogelijk was dat is de waarborg in de Grondwet.
Wanneer nu een Grondwet deze waarborgen deze
hoofdlijnen voor wetgeving en staatsbestuur bevatte
dan noemde men haar een liberale Grondwet, een Grond
wet die de vrije ontwikkeling van het volk zooveel mo
gelijk verzekerde.
Tegenwoordig zijn sommige liberalen van een andere
meening. Een liberale Grondwet is huns inziens een
Grondwet die bijna alles aau dun wetgever overlaat.
Hoe meer zij in 't midden laat boe liberaler zij is.
Het strookt niet met de ware liberaliteit, een zaak
waarover de gevoelens sterk uiteenloopen in de Grond
wet te beslissen roept men ons toe. Een fractie van
de liberale partij schrijft liet Centrumis bereid tot
het zoeken van een samenwerkingdie ten doel zou
hebben uit de Grondwet de twistpunten te verwijderen
en daarin alleen neder te leggen de besohrjjving van
die rechten vrijheden en machtsverhoudingen welke
geacht mogen wordeü boven strijd verheven te zijn,
Het is voor de rechterzijde te betreuren dat deze
nieuwe leer niet aanstonds van liberale zijde met nadruk
op den voorgrond is gezet. Het zou dan gebleken zijn,
dat er over tal van belangrijke zaken die thans in de
Grondwet beslist zjjngroot verschil van gevoelen be
staat ai wordt er tegenwoordig ook over gezwegen.
Om iets te noemen. De vrijheid van drukpers, de vrij
heid van openbare godsdienstoefening voor alle gezind
heden da geljjke bescherming van alle gezindheden
worden geenszins door allen erkend. Wij hebben er
reeds op gewezen, dat de Grondwet van 1815 door de
geheele Belgische geestelijkheid werd veroordeeld, omdat
zij deze vrijheden en gelijkstellingen verzekerde, en dat
aan de Katholieken werd verboden den eed van ge-
TAN
M0E1TZ LILIE.
3)
„Is dit gerucht werkelijk zoo ongegrond als ge wilt
doen voorkomen of verbergt zich achter de schijnbare
onverschilligheid niet veeleer een diepere, ernstigere mee
ning vroeg hij langzaam terwijl hij zijnen vriend
scherp in de oogen zag. „Ik vrees dat ik met der
gelijke beweringen weinig geloof vinden zal ten minste
bij de dameswereld die een scherp oog heelt en zich
nog levendig de teedere deelneming en rorg herinnert,
welke ge op de soiree bij generaal Narvaez tot hare
groote ergernis aan de zusters Montijo en hare mama
beweesofschoon men wel weetdat de generaal zelt
naar Eugenie's hand dingt. Eeeds toen fluisterde men
elkander allerlei mogelijke gebeurtenissen in het oor
men kende uwe verhouding tot de familie Espartero
wier wel is waar niets minder dan schoone dochter ge
een tijd lang het hof maaktetmen wistdat de mar
kiezin Gonsalva niets liever wenschtedan eene ver
bintenis tusschen n en eene van bare dochters men
kende uwe verhouding tot de dochter van graaf Villa-
flor in Lissabon met welke gij voor uwe verplaatsing
als gezant naar Madrid reeds verloofd geweest waart en
men hechtte daarom ook geen meerder gewicht aan uwe
veelvuldige bezoeken iu het huis Montijo. Toen men
echter bemerkte, dat de gravinnen uwe attenties tamelijk
openbaar beantwoordden, toen men zelfs vernam dat ge
voor de eer der familie geduelleerd hadt, moest men wel
aan een ernstiger neiging denken, want ter wille eener
gewone scherts grijpt men niet naar de wapens."
trouwheid aan die Grondwet af te leggen. Wij weten
dat in den Syllabus veroordeelingen van dezelfde strek
king voorkomen. Wij herinneren ons hoe voor een
aantal jaren in de zoogenaamde Parkmeetingdoor
invloedrijke Katholieken in tegenwoordigheid der Bis
schoppen te Amsterdam gehoudeneen vergadering
waarin zoowel de gewezen Kamerleden van Nispen en
des Amorie van der Hoeven als de tegenwoordige Ka
merleden Haflmans en Sohaepman het woord voerden
met deze veroordeelingen volkomen werd ingestemd.
Tegenwoordig laat men die kwesties wijselijk rusten
maar een verwijzing naar die vergadering zou voldoende
zijn geweest om te bewijzen dat ook deze zaken nog
geenszins geacht kunnen worden boven strijd verheven
te zijn. Evenzeer is het bekenddat er onder de
antirevolutionairen groot verschil van gevoelen bestast
omtrent de rechten en verplichtingen van den Chris-
telijken staat ten aanzien van den godsdienst en de
kerkgenootschappen en de behandeling van alle burgers
zonder verschil van godsdienstige gezindheid op gelijken
voet. Moet het nu daarheen dat alle twistpunten uit
de Grondwet verwijderd worden moet dit het liberale
stelsel der toekomst en het vereischte van een liberale
Grondwet zijn, dan zouden ook de Grondwetsartikelen
omtrent deze vrijheden geschrapt behooren te worden.
In 1848 dacht men er anders over. Toen stelde men
er prijs op een puntdat tot nog toe een twistpunt
geweest was in de Grondwet te beslissen. De vrijheid
van onderwijs is toen onder de in de Grondwet ge
waarborgde vrijheden opgenomen. Zou het nu genoeg
zijn dit punt weder tot een twistpunt te maken om
de bepaling omtrent de vrijheid van onderwij» uit de
Grondwet te verwijderen Of zou de rechterzijde in
stemmen met éóne der beide andere beweegredenen,
zoo herhaaldelijk tegen de liberale partij aangevoerd
Zou zij genoegen nemen met de weglating van het
grondwettig voorschrift dat het geven van ouderwijs
vrjj iaomdat men den wetgever der toekomst niet mag
wantrouwen en omdat hij die deze dingen niet aan
den wetgever wil overlaten daardoor bewijst geen wan
trouwen te stellen in de kracht zijner beginselen en in
de kiezers die in zooveel grooter getal tot de stembus
geroepenmet zooveel te meer grond geacht kunnen
worden de ware gezindheid van bet Nederlandsehe volk
te openbaren Of zal hij in de weglating dezer bepa
ling berusten, omdat een papieren bolwerk in de Grondwet
toch niet baat, vermits immers alles af hangt van de wet,
die niet alleen het toezicht regeltmaar ook de eischen
van bekwaamheid bepaalt die aan de ouderwijzers ge
steld moeten worden en dit zou kunnen doen op een
wijze dat er van de vrijheid van onderwijs al bittez
weinig terecht kwam
Ten slotte zij nog gevraagdwelke waarde toch wel
een Grondwet zou bezitten, waarin, om met Eet Centrum
I' te spreken alleen was nedergelegd de beschrijving van
1 de vrijheden welke geacht mogen worden boven strijd
verheven te zijn Zulke vrijheden waartegen niemand
bezwaar heeftzou men toch even veilig onvermeld
kunnen laten. En dan sedert hoe lang moeten die vrij-
Don Manoël lachte luid„Daar hebben wij dus den
nieuwen Don Juan en gij zijt zijn vriend, die hem de
lange lijst zijner teedere liaisons voor oogen houdt
antwoordde hij vroohjk. „Overigens is men ook hier
van mijne kleine liefdeszaken verduiveld goed op de hoogte;
jammer dat men ze alle te tragisch opvat."
„Ge verwondert u dat men uwe minnarijen kent en
hebt u toch nooit de geringste moeite gegeven ze ge
heim te houden", wierp Artos hem tegen.
„Ik weet werkelijk niet, wat ge met dat alles bedoelt,
Artos", antwoordde de Portugees ernBtig, „want dat ge
in zedelijke verontwaardiging over al deze snoodheden
u gedrongen gevoeltmij een zedepreek te geven is
my niet denkbaar. Toch moet ik aannemen, dat ge het
gesprek niet zonder oogmerk op dit onderwerp geleid
hebt en derhalve verzoek ik u mij zonder omwegen te
zeggen wat u daartoe beweegt."
„Ge weet, dat ik sedert mijne vroegste jeugd in de
grafelijke familie verkeer1', antwoordde de hertog, „aan
vankelijk als speelgenootlater als huisvriend. Ik be
hoor dientengevolge reeds zoo goed als tot de familie
en als ik vroeger of later mij eene levensgezellin zoek,
kan het slechts eene der drie zusters zijn. Gij doet eveneens
moeite om de gunst van een der meisjes te verwerven, en
ik weet nietof ge reeds met uzelf eens zijtwelke
der zusters ge de voorkeur geeft. Laat het tusschen
ons duidelijk wordenopdat ons later teleurstellingen
misschien vijandelijkheden bespaard blijven, treed mij met
open vizier tegemoet en zeg mij met welke bedoelingen
ge met de Montijo's verkeert."
„Dat is zeker eene vraag, die ik niet met de door u
geëischte bepaaldheid beantwoorden kan", verklaarde de
gezant. „Ja het is mij eerlijk gezegd zelf nog niet
duidelijk of er wel eene diepere toegenegenheid bij mij
bestaat. En dan wie staat er mij voor in dat de uit
verkorene mijne liefde beantwoordt Kon zij niet reeds
eene andere keuze gedaan hebban en mij afwijzen
De hertog stond op.
„Ge wilt ontwijkenManoëlge zijt niet oprecht.'
Wie zoo ervaren is in hartszaken als gy vertrouwt
niet het toevalmaar gaat van een bepaald plan uit
omdat zijn geoefend oog weldra ziet, waar hij weder
liefde hopen mag en waar niet. En ook hier zult ge
wel weten op welke der drie zusters ge uw oog hebt
laten vallen want dat hier slechts sprake kan zijn van
eenespreekt van zelf."
Hij sprak de laatste woorden met krachtigebijna
dreigende stem als wilde hij den Portugees voor een
kinderachtig spelen met meisjesharten waarschuwen.
„Wat vraagt ge mij toch vriend gaf de gezant
ten antwoord. „Ge zijt zelf tot over uwe ooren ver
liefd hebt oudere rechten dan ik zeg gij mij daarom,
Artos welke het isdie uw hart gevangen houdt en
ik beloof jenooit uw weg te zullen kruisen."
De hertog zweegpeinzend staarde hij voor zich.
Het werd hem nu duidelijk, dat ook hij nauwelijks in
staat zou zijn te zeggenwelke der drie zusters zijne
neiging gold hij was met allen opgegroeid zij schenen
hem even bekoorlijk en ieder van haar bezat eigen
schappen die baar bemind maakten.
„Het is goedManoëllaat ons er heden niet
meer over spreken", sprak hij daarom op zachteren
toon na eene lange pauze. „Maar dit zullen wij el
kander plechtig beloven „Geen van beiden doet den
beslissenden stap, zonder den ander daar vooraf kennis
van te geven. Vindt ge dat goed
Lachende sloeg de ander de aangeboden rechterhand
toe.
„Waarom niet? Ik verbind mij door zulk eene be
lofte veel minder dan gij. Want terwijl het uw vaste
wil is eene der gravinnen tot uwe gemalin te maken,
denk ik vooreerst nog niet aan trouwenofschoon ik
gaarne bekennen wil dat de Montijo's mij volstrekt
niet onverschillig zijn.
„En nog iets", vervolgde de hertog„de grafelijke
familie zal in de eerstvolgende dagen eenigen tijd haar
