No. 59.
Negentigste Jaargang.
1888.
ZONDAG
13 MEI.
De openingsrede.
Aimaliadi's nalatenschap,
Prijs der gewone Advertentiën:
EERSTE BLAD.
Dit nummer bestaat uit twee bladen.
FEUILLETON.
ALKIAAISUME COURANT.
Deze Courant wordt Dinsdag-, DondGrdag- en
Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs
per 3 maanden voor Alkmaar f 0,80; franco door
het geheele rijk f 1,
De 3 nummers f 0,08.
Per regel f 0,15. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HEB.M». COS'
TEE ZOON.
De zitting van de beide Kanjers der Staten-Generaal
is ditmaal niet door den Koning in persoon geopend,
maar van 's Konings wege door een commissiebe
staande uit de nieuwe Ministers, De Minister van
Binnenlandsche Zaken heeft de gebruikelijke, mek
groote belangstelling verbeide openingsrede gehouden,
dieomdat zij geen troonrede wasovereenkomstig
de gewoonte niet door de Kamers is beantwoord. Zij
is voor kennisgeving aangenomen en geene interpel
latie heeft nadere toelichting uitgelokt
liet kenmerkende van deze openingsrede is haar
gematigdheid. Vergelijkt men haar met hetgeen bij
de verkiezingen is gezegd namens de verbonden par
tijen waaruit het nieuwe Ministerie is samengesteld
met de leuzen die destijds tegen de liberale partij als
den gemeenschappelijken vijand zijn aangeheven dan
valt deze kenmerkende eigenschap bijzonder in het
oog Van den heer Mackay, die met de samenstelling
van het Ministerie is belast geweestwas echter
moeilijk iets anders te wachten, en de geheele samen
stelling van het Ministerie waarin zelfs de portefeuille
van Marine is toevertrouwd aan iemand die tot nog
toe onder de liberalen werd gerangschikt, en de lei
ding der Buitenlaudsche Zaken is opgedragen aan een
zoo onverdacht conservatief als de heer Hartseu
moest die verwachting versterken. Van de heftige
antirevolutionairen heeft alleen de heer Keuchenius in
het nieuwe kabinet zitting genomen. Nog herinneren wij
ons levendig, hoe de kiezers door de tegen ons verboudeu
machten naar de stembus werden geroepen om zich
te ontworstelen aan de liberale tyrannie en voor ons
volksleven een nieuw tijdperk te openen van vrijheid
en rechtvan verhoogde algemeene welvaart en ver
minderden druk. En wat hoocen wij nu door het
nieuwe ministerie aankondigen als krachtige regee-
riügsmaatregelen om dat nieuwe en schoone tijdperk
ie doen aanbreken
Als inleidend woord vernemen wij dat het vorig
kabinet na het tot staid komen der grondwetsher
ziening heeft gemeend zijne taak als geëindigd te
moeten beschouwen. Dat de cmkeering en de ver
houding van de verschillende partijen in de Tweede
Kamer op de. aftreding van het ministerie Heemskerk
van invloed is geweest, wordt zelfs niet gezegd. Voorts
wordt gewezen op de groote belangstelling door de
kiezers, ook door hen die voor de eerste maal tot de
stembus werden geroepen, aan den dag gelegd. Op zich
79)
„Ik bemerk mijnheer", sprak zij op ijskouden toon
„dat wij elkander niet verstaaD. Uwe drogredenen ver
mogen niet, mijn rechtvaardig oordeel omtrent dien man
te wijzigen, die zich door allerlei listen en kuiperijen van
den Corsikaanschen troon heeft weten meester te maken.
Onbegrijpelijk is het mij, hoe gij hebt kunnen vergeten
op welk eene schurkachtige wijze deze baron von Neu-
hoff uw geluk .verstoord en met voeten getreden heeft
en bijna zcu ik hieruit afleiden, dat mijne ongelukkige
dochter Amélie in dien verschrikkeüjken tijd te Parijs
van beide zijden bedrogen werd."
Met van toorn schitterende oogen en hoogrood gelaat
deed Krachwitz eenen stap achterwaarts.
„Wij spraken van de bevrijding der Corsskanen, niet
van baron Neuhofi", antwoordde hij opgewonden. „Gij
dwaalt opzettelijk van het onderwerp af. Intusscben
daar gij nog eens op nieuw de vervlogen gebeurtenis
sen aanroert znlt gij mij veroorloven dat ik mij
verdedig tegen deze vreeselijke aanklacht. Ik heb niets
vergeten, madame; het schijnt mij veeleer toe, dat de
herinnering u in den steek laat. Geen jeugdig hart kon
Amélie teederder en vuriger beminnen dan ik deed en
meer dan hare moeder heeft mij haar verlies getroffen.
De jaren lenigden mijne smart en eerst eene tweede op
rechte liefde vermocht de wonde te helen welke de
eerste geslagen had. In den echt vond ik mijzelven weder
en smaakte ik den vrede, dien gij in de eenzaamheid van
het klooster gezocht hebt ik twijfel er echter aan of
uw geweten u met rust heeft gelaten. Niet ik, madame,
heb Amelie bedrogen gij zelf waart de oorzaak van
haren vroegen dood. Verblinde ijdelheid en zucht naar
roemdingendie gewoonlijk slechts voor mannen zijn
Tielf ongetwijfeld een onbetwistbaar verblij dend en daarom
vermeldenswaardig feit. Over de middelen, waardoor
hier en daar de belangstelling is opgewekt, zwijgt de
openingsrede natuurlijk en wij zullen haar voorbeeld
volgen.
Nu volgt omniddelijfc de belangrijkste, meest ken
merkende mededeeiingwaardoor het karakter en de
beteekenis van den uitslag der verkiezingen, de kleur
van het nieuwe Bewind en de vruchten die de natie
van zijn optreden mag verwachten worden aange
kondigd. Dit gedeelte van de openingsrede verdient
daarom volledig en letterlijk te worden vermeld. Het
luidt als volgt: »De uitslag der verkiezingen heeft
opnieuw getoond de in den lande levendige begeerte,
dat bij de regeling van het volksonderwijs rekening
worde gehouden met het Christelijk bewustzijn van
het Nederlaudsche Volk. 's Konings Kegeering, het
openbaar onderwijs als een voorwerp harer aanhou
dende zorg beschouwende, zal trachten, binnen de
perken der Grondwet belemmeringen, die tot nog toe
der ontwikkeling van het vrije onderwijs in den weg
staan, zooveel mogelijk uit den weg te ruimen."
W at de eerste zinsnede betreftmag men vragen
of ooit bij de regeling va:i het volksonderwijs in Ne
derland geen rekening is gehouden met het Christelijk
bewustzijn van het nederlaudsche volk Onzes inziens
kan dit bezwaarlijk worden beweerd van een school
wet, die bepaalt: J°. Het schoolonderwijs wordt
onder het aanleeren van gepaste en nuttige kundig
heden dienstbaar gemaakt aan de ontwikkeling van
de verstandelijke vermogens der kinderen en aan
hunne opleiding tot alle Christelijke en maatschappe
lijke deugden. Het geven vsn godsdienstonderwijs
blijft aan de godsdienstleraren overgelaten en 2°.
Bij de regeling der schooltijden wordt door het vrij
geven van uitdrukkelijk in de regeling genoemde
uien gezorgddat de schoolgaande kinderen van de
godsdienstleeraren godsdienstonderwijs kunnen genieten.
Onder voorwaarden door Burgemeester en Wethou
ders in overleg met den districts-schoolopziener te
bepalen, worden de schoollokalen, des noodig verwarmd
en verlicht, voor dit godsdienstonderwijs beschikbaar
gesteld."
Van de gelegenhtid om de leerlingen der openbare
scholen op deze wijze godsdienstonderwijs te doen
genietenwordt helaas weinig gebruik gemaakt. In
1885 in niet meer dan 298 gemeenten en in 1886
ia 313 gemeenten. Men weet, dat dit opzettelijk ge
schiedt, De tegenstanders der openbare school willen
haar het christelijk karakter zooveel mogelijk ontne
men, om haar in de schatting der bevolking te doen
dalen Nu zal de Kegeering trachten oe belemmerin
gen, die de ontwikkeling van het bijzonder onderwijs
weggelegd, brachten n er toe, de gladde baan der politiek
te betreden; en zoo hebt ge uwen tijd gedood in on
vruchtbaar ,ief hebberijwerk in plaats van het oog te
houden op de opvoeding uwer dochter of te zorgen voor
haar geluk. Mijn aanzoek om Amélie's hand hebt gij
feitelijk van de band gewezenterwijl gij Nenhoff's
brutale hofmakerij begunstigdet, omdat gij door bemid
deling van dien schnrk politieke voordeelen dacht te
behalen omdat gij met hem tegen mij samenspandet.
Ook u was er veel aan gelegen, om mij den ring van
bedkerka afhandig te maken, daar deze zoowel voor u
als voor de anderen een onmiskenbaar middel was ter
bereiking van een zelfzuchtig doel. Ik wss dus niet
de bedrieger, mevrouw, ik was de bedrogene 1"
Met verbleekte wangen en eenen zenuwaehtigen trek
om den emallen mond had mevrouw von Beaubuisson
toegeluisterd. Hare sidderende handen omknelden kramp
achtig de leuning van haren stoel; het hoofd was haar
°P do borst gezonken. Toen Krachwitz zweeg wendde
zij zich om en liep de kamer door. Haar kleed ruischte
over den vloeren hare lippen murmelden halfverstaanbare
woorden alsof zij met zich zeiven sprak. Plotseling
staakte zij hare wandeling.
„Hens Kas", sprak zij zacht.
„Wat is er van uwen dienst, mevrouw F"
„Laat toch dat mevrouw varen en spreek mij weder
vertrouwelijk toe. Kom hier, Hans, geef mij eenen kus.
Ik vergeef u uwe driftige woorden ik had ongelijk.
Mijn God, Hans Kaspar, op mijne jaren verkropt men
zijn leed niet meer zoo goed als in zijne jeugd dan
geeft men uiting aan zijne bitterheid en de harte-
wonde geneest niet, integendeel zij bloedt voort. Ga
zitten, bid ik u. Wij willen het overige rustig bespreken,
zonder elkander te kwetsen. Ziezoo wees nu zoo
goed, mij eens te vertellen, wat ik al zoo kan doen in
het belang van de corsikaansche zaak."
Ietwat van zijn stuk gebracht door den plotselingen
omkeer in de houdiDg der zonderlinge damehad
Krachwitz weder plaats genomen. Hij was ontevreden
in den wi
ruimen. B
staan
zooveel mogelijk uit den weg te
n ti en de perken derGrondwet;
dat spreekt van zelf Maar welke zijn die belemme
ringen Omtrent het aantal onderwijzers is in de
wet niets bepaald; in dit opzicht is men reeds volko
men vrijmen kan er zoo veel of zoo weinig aan
stellen als men verkiest. Ten aanzien van de school
lokalen is niets anders bepaald, dan dat geen onderwijs
mag worden gegeven in lokalen die als schadelijk voor
de gezondheid of van onvoldoende ruimte voor het
santa* kinderen zijn afgekeurd. Deze bepaling, waarvan
trouwens niet blijkt dat het bijzonder ouderwijs er
eeuigen last vau ondervindt, zal men wel niet willen
afschaffen; overigens is men ook in dit opzicht geheel
vrijmen kan de schoollokalen inrichten zooals men
verkiestalle voorschriftendie daaromtrent vroeger
bestondenzijn vervallen. Van patentbelasting zijn
alle onderwijzers reeds sedert 1869 vrijgestelden
eindelijk zijn ook van de grondbelasting vrijgesteld
de scholen aan vereenigingen toebehoorende. Welke be
lemmeringen er nu nog overblijven, is moeilijk
na te gaan. Wat de Kegeering zal voorstellen blijft dan
ook nog een geheim Is zij voornemen-, voorstellen te
doen tot het toekennen van geldelijke toelagen uit de
openbare kassen aan bijzondere scholen Maar dat zou
zeker iets meer ziin dan het uit den weg ruimen van
belemmeringen. Iets anders zou zijn de verplichting
om aan alle openbare scholen een billijk schoolgeld
te heffen behoudens vrijstelling voor ouvermogenden
en vermindering of gedeeltelijke vrijstelling voor min
vermogenden. Nu eenmaal een groot deel der bevolking
van de openbare school geen gebruik maakt, kan he°
een bezwaar zijndat in sommige gemeenten het
schoolgeld ook voor de gegoeden en vermogenden
zoo laag is gesteld, dat de bijzondere school er onmo
gelijk mee kan concurreeren. Misschien wenscht de
Kegeering de ontwikkeling van het bijzonder onderwijs
te bevorderen door de verplichting tot'schoolgeldheffirig
aan de openbare scholen voor te schrijven van allen
die het kunnen betalen. De openingsrede geeft ons
geen licht; wij kunnen alleen raden en moeten afwachten;
maai de regeling van dit punt zal niet gemakkelijk zijn.
Omtrent de "maatschappelijke vraagstukken", waar
voor het door de Tweede Kamer begonnen onderzoek
reeds da algemeene belangstelling heeft opgewekt, ver
klaart de openingsrede alleen dat zij de volle aan
dacht eischen en dat reeds nu de gelegenheid is
gegeven om maatregelen te beramen ten einde de
verbetering van verschillende toestanden te beproeven.
Minder kon wel niet gezegd worden. Welke maat
regelen wij te wachten hebben blijft in het duister,
iver het "openstellen van de gelegenheid tot het
optreden van kamers van arbeid op coöperatieven
op zichzelven dat hij zich tegenover eene hulpelooze
veelbeproefde grijze vronw door zijnen toorn had laten
medesleepen, en hij meende het oprecht, toen hij zich op
verlegen toon over zijne heftigheid trachtte te veront-
schuldigen.
„Het ia niet aan u, het is aan mij, schuld te bekennen",
sprak mevrouw von Beaubuisson vergoelijkend„doch
laten wij er niet meer over spreken, neef, anders
dwalen wij weder al van het doel uwer komst. Ik zal
mijn best doen, mijne driften te beteugelen, ook wanneer
om dec draad van ons gesprek weder op te vatten
de zaak waarover gesproken wordt, niet altijd te scheiden
is van den persoon, die haar vertegenwoordigt."
«Welnu waarde tante ik wil kori zijn alleen
deze vraag zult gij mij veroorloven vóór ik aanvang
btaat gij in eenige betrekking tot Fieury
„Ik heb geene reden dit te ontkennen. Gij beweert
weliswaar, dat de politiek alleen een werk voor mannen
is, ik vind evenwel, dat zij ook eene vrouw in de een
zaamheid voortreffelijk haren tijd kan belpen korten 1"
„En is het u bekend welke houding Frankrijk zal
aannemen in den op handen zijnden strijd
„Voorzeker eene afwachtendeten minste voor-
loopig eene afwachtende. Wat op Corsika voorvalt, is
voor I fankrijk met zonder gewicht en hebben eens in
bampiros*) tijd de koningen Frans en Hendrik en de
groote Katharina de Medicis eene levendige belang
stelling getoond voor het lot van dit eiland, ditmaal in
den nieuw ontbranden strijd zal Frankrijk zeker zijn
zwaard in de schaal werpen, wanneer het juiste tijdstip
gekomen is."
„In de tijden van Sampiero, den vrijheidsheld, voch
ten de fransche legers dapper aan de zijde der Corsi-
banen. Zal koning Lodewijk de voetstappen van zijne
doorluchtige voorvaderen drukken?"
Sampiero, een der grootste mannen van zijnen tijd, ver
dedigde Corsika van 1547 tot 1567 met heldhaftige
dapperheid tegen de Genueezende Spanjaarden en de
Duitschers. In het laatstgenoemde jaar werd hij vermoord.