No. 74.
Negentigste Jaargang
1888.
Chronisch oorlogsgevaar.
ZONDAG
17 J IJ NI.
EERSTE BLAD.
Dit nummer bestaat uit twee bladen.
IN DENTYPHON.
Prijs der gewone Advertentiën:
FEUILLETON.
Zeenovelle van HELENA PICHLER,
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt Dinsdag-, Donderdag-en
Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs
per 3 maanden voor Alkmaar f 0,80; franco door
het geheele rijk f 1,
De 3 nummers f 0,06.
Per regel f 0,15. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HERMt. COS-
TER ZOON.
Wanneer de eerste verschijnselen eener ernstige ziekte
zich vertoonen, worden vrienden en magen met onrust
vervuld; men doet zoo dikwijls mogelijk navraag naar
den toestand, spreekt en denkt er gedurig over eh uit
zich in vermoedens en gewaagde voorspellingendie
gunstig of ongunstig zijnnaar mate de hoop of de
vrees voor het oogenblik de overhand heeft. In span
ning wordt de crisis verbeid, die over het lot van den
lijder kan beslissen. Hoe anders wordt betwan
neer geen crisis intreedt, wanneer de ongesteldheid een
chronisch karakter aanneemtwanneer zij een kwaal
blijkt te zijn die kan toenemenmaar ock afnemen
en genezen, waarmee naen in elk geval oud kan worden.
Men raakt aan den toestand gewend, niet alleen vriend
en maagmaar ook de lijder zelfhet vragen houdt
op of komt slechts voor wanneer er bijzondere aan
leiding toe bestaat. De verschijnselen zijn niet ver
ontrustend zij hebben zich reeds meermalen voorge
daan en gingen voorbij zonder nadeelige gevolgen
dadelijk gevaar bestaat er niet, en al blijft de toestand
ongeveer dezelfde, de patient en zijn' omgeving komen
tot de overtuiging dat de ongemakken aan de kwaal
verbonden gemakkelijker te dragen zijn dan zij aan
vankelijk vermoedden en dat het leven ook met die
kleine ongemakken en met de voorzorgen en onthou
dingen die zij eiseht, best is uit te houden.
Op dezelfde wijze gaat het tegenwoordig met het
gevaar van oorlog in Europa Herhaaldelijk is er grond
geweest voor de vrees dat de oorlog zou uitbreken
maar steeds is de vrede behouden gebleven. Algemeen
verklaren vorsten en staatslieden, dat er geen oogen-
blikkelijk gevaar bestaat voor een vredebreuk en dat
althans dit jaar geen oorlog te vreezen ismaar
te gelijk wordt de toestand steeds ernstig genoemd en
wordt aan elk volk de verplichting op het hart gedrukt
om zijn weerbaarheid zooveel mogelijk te ontwikkelen
en zich zoo sterk te maken als zijn zielental en zijn
financiëele krachten slechts eenigermate gedoogen. Een
Hongaarsch Minister durft zijn landge.iooten niet aan
raden deel te nemen aan de Parijsche tentoonstelling
van het volgende jaar, omdat niemand er voor kan
instaan dat de inzenders niet door een oorlog over
vallen zullen worden. Toch is hij van de vredelie
vende gezindheid der Fransche Regeering overtuigd
maardie in Europa rondziet, kan niet ontkennen
l)
Het kwam slechts zelden voordat de rijkspostboot,
die het verkeer onderhield tusschen de stad Bangkok
en de schepen, die vóór den mond der rivier ten anker
lagen, passagiers te vervoeren had. Dit geschiedde alleen,
wanneer een of andere kapitein in de stad moest zijn
of vandaar naar boord terugkeerde, of wanneer een
staurman lichtzinnig genoeg was, in de gloeiend heete
siameescbe stad een dag van ontspanning te willen zoeken.
Dat de tocht met de boot echter gemaakt werd door
eene dame, en nog wel door eene europeesche met
voornaam uiterlijk, die niet onder mannelijk geleide
reisde maar slechts van twee vrouwelijke bedieuden
vergezeld was, dit was zoo iets buitengewoons, dat de
equipage van de postboot er volstrekt geen bezwaar
in zag, hare onverholen verbazing aan den dag te leggen.
De dame lag op een lagen bamboesstoel die zoo
echt voor eene luie houding zich eigentzooals men
ze slechts in Indie heeft. Hare groote oogen gle
den met eene onbeschrijfelijk matte uitdrukking over
het zonderlinge door weelderigen plantengroei zich
onderscheidende, maar niettemin drukkend eentonige
panorama, dat gedurende de vaart voorbijtrok. Bangkok,
met zijne uit kostbaar teakhout gebouwde huizen, zijne
bontgekleurde daken en vergulde tempels, lag reeds in
den rug en den sterken drang van het met de ebbe
afstroomende water volgendegleed de boot op de
Menam voortde rivierdie zich in de wonderlijkste
bochten door het iudische landschap slingert. Bos
schee kreupelhout en bamboesriet wisselden af met
dorpen en gehuchten, waarvan de huizen, tot ver
in de rivier, op palen waren gebouwd. Onder of naast
dat er verschillende donkere wolken hangen waaruit
eensklaps het onweer kan losbarsten.
Merkwaardig is daarbij de eenstemmigheid der
vredelievende verklaringen van alle mogendheden.
Alle zijn voor het behoud van den vredealle wen-
scheu den vrede te handhaven en daarom vragen zij
steeds meer millioenen voor oorlogsuitgaven, steeds
grootere uitbreiding van de getalsterkte der legers.
Zijn zij oprecht? Wij gelooven dat er slechts
twee Europeesche groote mogendheden zijn welker
oprechtheid voorwaardelijk is. De kleinere mogend
heden weuschen vermoedelijk alle hartelijk het behoud
van den vrede met uitzondering wellicht van Grie
kenland en Montenegro, die kans zouden hebben bij
eeu oorlog waarin Turkije gewikkeld werd vergroo
ting van grondgebied te verkrijgen ten koste van den
Sultanen zich overigens veilig achten. De oudere
eu nieuwere staatjes aan Donau en Balkan kunnen bij
een oorlog in het oosten zeiven te veel in het gedrang
komen om er naar te verlangen. Dat Duitschlaud
Oostenrijk-Hongarije Italië en Engeland oprecht den
vrede wenschen te handhaven willen wij gaarne aan
nemen. Zij kunnen tevreden zijn. Maar er blijven
altijd twee ontevredene groote mogendheden over
Frankrijk en Rusland; en daarin sehuilt het voort
durend gevaar Hare vredelievende verklaringen kun
nen slechts in zooverre oprecht zijndat zij onder
de tegenwoordige omstandigheden den oorlog niet aan
durven. De vredebond van DuitschlandOostenrijk-
Hongarije en Italië die alle reden heeft om bij het
uitbreken van een grooten oorlog ook op Engeland
te kunnen rekenen is haar te sterk. Als de druiven
zuur zijn worden zij zelfs door de vossen versmaad.
Maar als zij rijp waren als de kansen schoon stonden
voor een overwinning, zouden niet alleen Boulanger
eu Dóroulèdemaar nog een aantal andere mannen
in Frankrijk een gansch andere taal doen hooreu
dan hun tegenwoordig vredeiied waarover velen zich
verbazenmaar dat toch voldoende bewijst dat ook
de volkstoon daar te lande niet gestemd is voor een
wapenkreet. Rusland ziet met leede oogen de onge-
zeggelijke Bulgareu in hun eigenmachtige handelingen
voinardenmaar bedwingt zichals het de vastbe
slotenheid ontwaart van het machtig verbonddat het
bij eeu oorlog in het oosten tegenover zich zou zien.
De Engelsche Economist, heeft onlangs uiteengezet,
wat de belanghebbende mogendheden bij een ongeluk-
kigen afloop van een oorlog zouden kunnen verliezen.
De Duitsche eenheid en de ltaliaausche zijn beide
nog van korte dagteekeuing. Wat zou er van over
blijven na een noodlottigen strijd, die den overwinnaar
de macht gaf om de vredesvoorwaarden voor te
schrijven En zouden de Slavische landen voor Oosten-
iedere hut schommelde eene boot op het troebele water
en een ontelbaar aantal dezer kleine vaartuigen met of
zonder zeil bewogen zich over de rivier. Levendigheid
genoeg en toch ia het niet anders dan een schijn-
levenhet heelt niets van de krachtige beweging en
het frisscbe leven in andere groote havens van Indie.
Traag vliegt een langbeenige moerasvogel uit het riet
°Popgeschrikt door een bootmet naakte maleische
jongens gevuld. Ernstig zien de gele gezichten dier
kinderen er uit en mat en schaarsch zijn de bewegingen
der lieden die van hunne vrouwen vergezeldaan
het vi8schen zijn. De wind strijkt met klammen adem
over het land; het is februari, dus zomer in Siam; dan
staat zelfs de inboorling aan koorts bloot.
Nu komt Packnam aan den linker oever in het gezicht,
de kust aan den rechter oever wordt aanzienlijk hooger.
De boot gaat vervolgens de hutten vaa Packnam voorbij,
den gewichtigen sleutel tot het binnenland van Achter
indie. De ontzaggelijke stroom verbreedt zich meer
en meer er komt ook meer leven op zijne wateren.
De talrijke vissehersbooten schieten sneller vooruit
kleinere en grootere schepen bewegen zich stroomop oi'
af. Van het eene hoort men een amerikaanscb van
bet andere een duitsch commando. De oevers wijken
al meer en meer terug, de lucht wordt reiner, de longen
halen ruimer ademde zee ligt uabij. Daar is de zoo
genaamde bank, eene versperring, die zich in den regel
aan den mond van die rivieren vormt, welke veel fijne
slikdeelen medevoeren en zich daar vastzetten. De
zeeman bemerkt de bank ook bij bet kalmste weder
aan de zee, die er op staat; de golfslag wcrdt door de
bank onderbroken en veroorzaakt eene onrustige be
weging. Grootere Bchepen moeten zich voor die bank
zeer in acht nemen, want de waterstand daarop wisselt
met het jaargetijde, met de stroomen zells, van negen
sot veertien voet. Binnen de bank liggen eenige schepen
Foor anker, hier en daar verspreid; zij wachten op hoog
water, om de gevaarlijke plaats te passeeren. En hoe
goed zij er aan doen, voorzichtig te zijn, dat bewijzen
rijk-Hongarije behouden blijvenwanneer de zegevie
rende Russen het land overstroomden Voor Rusland
zou bij een nederlaag niet alleen het uitzicht op uit
breiding van grondgebied of invloed aan de Zwarte
Zee en den Bosporus verloren kunnen gaan maar
zelfs het verlies van zijn oostelijke provinciën te
duchten zijn zoo niet daarenboven een omwenteling
in eigen boezem. Frankrijk zou ongetwijfeld nog
meer grondgebied moeten inboeten en inderdaad mach
teloos worden gemaakt. Er staat te vetl op het spel
dan dat niet iederdie zich eenigermate rekenschap
geeft van de mogelijke gevolgen voor de verantwoor
delijkheid zou terugschrikken. Wanneer de inzet al
te hoog is waagt iemand die iets te verliezen heeft
zich niet aan het spel.
Of meent iemand wellicht, dat het vermoedelijk lot
van den overwonnene te donker wordt voorgesteld?
Wij gelooven het niet Geleerd door de ondervinding
van hetgeen na 1870 is gebeurd, zou de overwinnaar
vóór alles zorgen zich te beveiligen tegen een nieuwen
oorlog die hem de vruchten der zegepraal weer zou
kunnen ontnemen ja zelfs zoo mogelijk tegen eeu
toestand als de tegenwoordige die hem dwingt zijn
weerstandsvermogen voortdurend te versterken en daar
voor zich zelveu den zwaarsten druk op te leggen.
Het zou zijn eerste zorg zijn den tegenstander zoo
klein mogelijk te maken en de noodige maatregelen
te nemen om hem klein te houden. Verbrokkeling
van den staat, die hem tot zoo groote offers en zulke
geweldige krachtsinspanning dwong zou zjn streven
zijnen de oorlogsschatting zou zoo verpletterend
wezen dat zij den overwouneling althans gedurende
vele jaren volkomen zou uitputten.
De te hooge inzet weerhoudt zelfs de strijdlustigsten
van het al te gevaarlijk spel, en daarin bestaat onge
twijfeld de grootste waarborg voor het behoud van den
vrede ook al vermeerdert elke mogendheid het getal
van haar soldaten en kanonnen en verbetert zij voort
durend haar geweren. Daarin zal de grootste waar-
borg tegen den ontzettenden oorlogwaarvoor thans
gelukkig elke staat terugschrikt, blijven bestaan ook
al bezwijkt weldra de keizerlijke lijder te Potsdam
wiens toestand hopeloos is te achten en van wiens
overlijden de droeve mare Europa misschien reeds zal
ontrusten wanneer deze regelen worden gelezen. De
kleinzoon zal niet licht het groote werk in gevaar
brengen dat de kortelings overleden grootvader heeft
gesticht en met zooveel zorg behoed en dat de
stervende vader hem naliet als het kostbaarste kleinood
waarvoor zijn geslacht heeft te waken.
Maar zullen de volken de zware lasten van dezen
gewapenden vrede voortdurend kunnen en willen dra-
gen Wie zal een oordeel durven vellen over
die beide recht uit den golvenden vloed uitstekende
puntende masten van een schip, dat op de bank lek
gestooten en gezonken is.
Aan de siameesche boot kon de bank geen letsel doen;
het vaartuig had slechts geringen diepgang en kon vei
lig het gevaarlijk terrein bevaren. Daar bevindt zich
de buitenkade van Bangkok en weldra bereikt men den
uitgestrekten oceaanin een blauwen nevel worden de
kusten aan het oog onttrokken. Krachtig ademt de
wind en trotsch strekt zich de zee uit. Daar schiet een
klein vaartuig met een enkel kolossaal zeil door het
water het draagt aan zijn mast een blauwen wimpel
het is de loodskotter van Bangkok. Eenige punten
aan den deinenden horizon worden kleiner en verdwij
nen andere teekenen zich langzamerhand duidelijker
afhet zijn in- en uitgaande schepen. En daar
juist, daar ligt de „Wodan" voor anker, een sierlijk,
trotsch zeilschip; dat geldt het bezoek van de siameesche
rijksboot. Naast de „Wodan" ligt een kleiner schip,
een lichter, zwaar beladen met rijstbalendie door
de equipage van het groote zeilschip met het windas
opgeheschen en in het ruim van de „Wodan" worden
overgebracht.
Noch het landschap, noch het indrukwekkende zee-
tooneel schenen bij de dame op de postboot eenige
belangstelling te wekken. Het is waar, wie vijf jaren
in Bangkok het plantenleven beeft moeten leiden
verliest de vatbaarheid voor natuur-, misschien ook voor
ieder ander genot mevrouw Ellen Howard maakte
daarop geen uitzondering. Zij had vijf van hare beste
levensjaren, van twintig tot zes en twintig onder de
indisebe verslappende zon doorgebracht.
Howard, de engelsche consul in Bangkok, had name
lijk, vijf jaren geleden, aan een oud vriend in Londen
geschreven „Ik gevoel mij ontzettend eenzaam in dit
warme land uwe Ellen moet nu volwassen zijn geef
mij haar tot vrouw De vriend ontstelde by de ge
dachte, zijne eenige dochter zoover te zien heengaan
maar hij was altijd een zwakke vader geweest, wiens