ZUID-AFRIKA. Dit Zwaziland te Pietermaritz-
buig aangekomen inlandscbe werklieden hebben mede
gedeeld, dat de Koning van Zwaziland zijn eersten
minister en zes aanvoerders met al hunne aanhangers
om bet leven heefc doen brengen na de ontdekking
eener samenzwering om hem te onttroonea en door
zijn broeder te vervangen.
23ttm£ttlAït«K
STATEN-GENERAAL.
Tweede Kamer.
(Lager onderwijs volgt nog)
De beer Clémenceaude aanvoerder der uiterste
linkerzijde, heeft geduelleerd met den degen met den oud
afgevaardigde voor het departementVar, den beerMaurel,
en is daarbij Hebt gekwetst. Dit duel is doorgegaan
niettegenstaande een Baad van Eer beslist had, dat de
tusseben ben gevoerde briefwisseling, waarbij zij elkaar
voor leugenaars uitgemaakt badden ontstaan was nit
eene reeks van misverstanden welke geene reden op
leverden om er verder gevolg aan te geven.
Kamer. De regeering beeft een wetsontwerp in
gediend tot herstel van de verkiezing vau afgevaardigden
in enkelvoudige districten die elk één afgevaardigde
benoementer vervanging van den nu geldenden
Scrutin de hste. In den ministerraad verklaarde zich
alleen de minister van buitenlandsche zaken de hoer
Goblettegen dat voorstel.
Binnenl. Zaken. Middelbaar Onderwijs.
De heer Vermeulen vroeg overlegging van de catalogi
der bibliotheken aan de hoogere burgerscholen, daar de kennis
neming dasrvan onontbeerlijk is ter beoordeeling van den geest
van dit onderwijs. Hij meentdat het niet geraden is met het
oog op de godsdienstige en zedekundige begrippen der jonge
lieden de aanschaffing der daartoe behoorende boeken toe te
vertrouwen aan de leeraren en die boeken aan de leerlingen
uit te reiken. Hij vraagt den minister, of de neutraliteit ook
gevergd wordt voor de uitspanningsboeken en zoo ja, dan
verzoekt bij hem zorg te dragen, dat de godsdienstige begrip
pen der kinderen en ouders geëerbiedigd worden.
De heer B o r e e 1 dringt zeer aan op ondersteuning van
het boschbouw-onderwys dat hij met zuivelbereiding liever
niet wil verbinden. Voor den boscbbouwzeker een onder
werp van staatszorgwordt in vergelijking van Duitschland
te weinig gedaan. Hij acht de ingenieurs van den waterstaat
niet de aangewezen ambtenaren voor den boscbbouw eu vraagt
of de gevangenisarbeid niet productief zou zijn te maken voor
dien arbeid.
De beer H e 1 d t dringt aan op regeling van bet ambachts-
en teekeuonderwijs en het kosteloos openstellen van middelbaar
onderwijs voor on- en minvermogenden.
De beer Z a a ij e r merkt op, dat er wel degelijk toezicht
wordt uitgeoefend op den aankoop en op de uitgifte van boeken
voor de bibliotheken der hoogere burgerscholen. Te Leeuwarden
bevindt zich o-a. in de bibliotheek een natuurkundig werk
maar specifiek katholiek waarin de natuurkundige wetenschap
met streng katholieke begrippen vermengd is. Hij vraagt of
de toon van den beer Vermeulen de ware mag heeten, zal dit
ministerie een ministerie van bevredigingen kunnen zijn.
De minister van binnenl. zaken meent ook, dat
niet alle werken aan jongelieden mogen worden gegeven. Z.i.
veroordeelde dr. Vermeulen niet de bibliotheken, maar bij
wenschte meer toezicht, en ook de regeering meent dat dn
toezicht noodig is. Er moet zorg gedragen worden dal de
strekking der boeken niet in strijd is met zedekundige be
grippen. De regeering zal aan dit punt bare aandacht wijden.
"Wat den boscbbouw betreft, hij wijst op bet nut der school
te Erederiksoord, door de regeering gesubsidieerd. De regee
ring zal naarmate het onderwijs meer vruchten afwerpt bet
steunen. Wettelijke regeling van teeken- en ambacbtsonderwijs
is nog niet noodig Men is nog niet genoeg op de hoogte. En
eene algemeene regeling zou schade toebrengen aan bet par
ticulier initiatief, dat thans op vele plaatsen zoo uitstekend
werkt. Wat betreft kosteloos onderwijs voor onvermogenden
op de Hoogere Burgerscholen, hij wil dit gaarne overwegen.
Nadat de heeren Vermeulen enZaayer bun gevoelen
nader toegelicht badden, vroeg de heer K e r d ij k, ondersteund
door den beer Heldt, hoe de minister dacht over bet in
stellen van een onderzoek naar bet teeken- en ambacbtsonder-
derwijs om op grond van die uitkomsten eene bijzondere rege
ling te maken
De minister antwoordde, dat men nog niet op die hoogte
van ontwikkeling van teeken- en ambtsonderwijs was om tot
wettelijke regeling te komen.
Bij art. 116 zeevaartkundig onderwijs drong de beer
L i e f t i n c k krachtig aan op ontwikkeling van bet zeevaart
kundig onderwijs en vroeg, hoe de minister dacht over examens
voor stuurlieden en gezagvoerders voor de groote vaart
De beer Land, deelende des ministers meening om zeevaart
kundig onderwijs door subsidiën te steunen, gaf eenige wenken
voor het examen van stuurlieden en gezagvoerders, dat veel
te booge eischen stelt en niet genoeg Iet op de eischen der
praktijd.
De minister antwoordde, dat deskundigen niet aange
drongen badden op wettelijke regeling, noch op uitbreiding van
het zeevaartkundig onderwijs. Bestaande inrichtingen moesten
alleen ondersteund worden. Zoolang de deskundigen zoo oor
deelden, stelde bij geene wettelijke regeling voor.
Den 15 werd het hoofdstuk Nationale Schuld met alge
meene stemmen zonder bespreking goedgekeurd.
Bij lioofstuk Financiën merkte de beer Mees opdat
tusseben een geheel plan tot belastinghervorming, dat een on
redelijke, onvruchtbare eiscb zou ziju eu //niets doen" een groot
vruchtbaar veld ligt, dat deze minister niet schijnt te willen
betreden. Zoo iets hervorming behoeft, is bet de toestand der
gemeente-belastingen; in Friesland is de toestand schier onhoud
baar. Bij eene dergelijke hervorming kan hij rekenen op den
steun der liberale partij. Deze minister verandert het program
van actie iu een rustig niets doen. Eigenlijk schijnt bij aan
een termijnhandel in staatkundige goederen zich te hebben
overgegeven en nu de termijn van betaling aanbreektuitstel
van betaling te vragen. Deze minister maakt een ongunstigen
indruk op bern.
De heer K e r d ij k wil verklaren, waarom bij tegen deze
begrooting zal stemmen. Hij meent, dat de regeering ook op
dit punt tegenover de kiezers bet program van actie bad moe
ten naleven. Het gemeentelijk belastingstelsel wordt opgehangen
aan twee spijkershet stelsel der indirecte belastingen blijft
onveranderd en de accijnzen blijven bestaan behalve bet zout.
De minister van financiën zou niet anders kunnen
zeggen, dan herbalen betgeen hij bij de algemeene beraadslagingen
duidelijk gezegd heeft. Men weet, wat men van hem te ver
wachten beeft. De zaak der regeling van bet gemeentelijk
belastingstelsel blijft bij wel degelijk als dringend beschouwen,
maar waarom zou aan die regeling niets mogen voorafgaan
Hij wil deze regeling gelijk indienen met de regeling der grond
belasting. Laatstgenoemde regeling wil bij juist met het oog
op den toestand in Friesland. Hij beeft niet gezegd, dat de
liberalen steeds alles verwerpen, maar dat zij steeds iets anders
vragen, dan aangeboden wordt, Geen minister van financien zal
in belastingzaken op volkomen instemming van al de leden
ziener pa'tii kuuueu rekenen.
De beer van Houten zal voor de begrooting stemmen.
Ware bij ministerieel lid', hij zou opkomen tegen het weinige,
wat de minister geeft. Aan bet land is belastinghervorming
beloofd en men geeft niets. Neemt de rechterzyde daarmede
genoegendan helpt het nietof de andere zijde tracht den
minister te vervangen door een ander, die met denzelfden geest
bezield zou zijn. Tegenstemmen baat niet. Na de onvoorzichtige
verklaringdat bij geene uitgaven voor militaire zaken zal
weigeren wil hij thans ook nog niet tegenstemmen. Wordt
die verklaring uitgevoerd dan kan de Kamer in het volgende
jaar daartegen opkomen.
De beer Lobman komt er tegen opdat bet program van
actie verloochend zou zijn. Hij en zijne vrienden achten zich
daardoor wel verbonden, maar dat program bindt de regeering
niet, al heeft zij te rekenen met de meerderheid. Dat nog niet
meer wetten zijn ingediend, pleit voor een goed en bedachtzaam
beleid. De rechterzijde zal afwachten, wat komen zalmaar
zij stelt vertrouwen in den minister.
De heer van der Loeff sluit zicb aan bij de heeren Mees
en van Houten, hoewel hij meent, dat laatstgenoemde wel wat
veel berust in 's ministers uiting omtrent de oorlogsuitgaven.
Daarom ziet bij juist de toekomst met ongerustheid tegemoet.
Hij gelooft niet aan verbeteringen, die zullen helpen. Het
staat, bij voorbeeld, reeds vast, dat de goede uitkomst der con
versie opgegeten wordt door de marine. De minister vergeet zijn
plicht door niet te waken tegen de uitzetting der oorlogsuit
gaven de rechterzijde draagt de verantwoordelijkheid daarvoor
en de linkerzijde moet eene lijdelijke en afwachtende houding
aannemen. Wat de gemeentelijke belastingen betreft, is het
de vraag, of de linkerzijde in het in uitzicht gestelde uitstel
mag blijveu berusten en of niet spoedig de tijd zal aanbreken,
om te pogen daarover eene beslissing uit te lokken. Zelfs met den
zout-accijns, die onevenredig zwaar drnkt, eene demoralisatie in
bet leven roept, eenen georganiseerden smokkelhandel mogelijk
maakt, doet de regeering niets. Die houding stelt hem teleur.
Deze zaak is herhaaldelijk ook bij vroegere ministerien besproken.
De heer Scbiinmelpenninck vau der üye vraagt,
of de liberale partij de verantwoordelijkheid zou willen aan
vaarden voor hetgeen thans in den militairen toestand bestaat.
Dat onze vloot onvoldoende was, leerde de Atjeh oorlog. Het
gaat niet aan, onze stelling als onzijdige mogendheid te willen
ontkennen.
De minister van financien erkent, dat vermindering
der middelen het gevolg zal zijn van de eerste jaren van be
lastingverbetering. De uitgaven moeten dus ook verminderd
worden, maar bij heeft niet gesproken van 't voldoen aan alle
militaire eischen. Toch bestaat er een groot verschil tusseben
den beer van der Loeff en hem. Hij meent, dat het niet aan
gaat aan den minister van marine gelden te weigeren, die deze
verlangt tot opheffing onzer in verval verkeerende marine. De
zuinigheid zou dan wel eens de wijsheid kunnen bedriegen.
Wat den zoutaccijns betreft, wel degelijk houdt die verband
met eene andere regeling der tariefheffing. De suikeraecijns zal
te zijner lijd ook wel verlaagd kunnen worden. Voor den
zeepaceijns is hij nooit met het program van actie meegegaan.
Daarna werd de algemeene beraadslaging gesloten.
Bij art. 10 betaalmeesters nam de minister een amende
ment der commissie van rapporteurs over, om het te verminderen
met f 1500bij nota van wijziging daarop gebracht, om den
betaalmeesters eene vergoeding voor den hoogeren borgtocht te
geven van 1 pet. Hij verklaarde zich bereid het denkbeeld
van den heer van der Loeff in overweging te nemen, om aan
de inspecteurs der registratie eu de controleurs van 's rijks mid
delen, op te dragen van tijd tot tijd onverwacht den geldvoor
raad bij de betaalmeesters op te nemen.
Uit de bij andere posten gegeven antwoorden bleek o. a., dat
herziening der meting van de binnenvaartuigen in onderzoek is;
dat het niet wel mogelijk is, geheel te breken met het stelsel
van particulier werk door de landmeters dat wanneer een
collecteur der staatsloterij eens een enkele keer minder loten
verkocht, men niet dadelijk zijn aantal kan verminderen.
De begrooting werd aangenomen met 57 tegen 12 stemmen
van de heeren fieldt, Gildemeester, Lieftinck, Domela Nieuwen-
huis, Schepel, Levyssohn Norman, Kerdijk, Zaaijer, fiartogh,
Gleichman, Goedkoop en Hintzeu.
Begrooting van oorlog.
De heer Seyffardt hoopt, dat deze minister zijn naam
zal verbinden aan eene wet, die bij een maximum aan weer
kracht een minimam van uitgaven paart. Doch als men be
zuinigt, dan liever op de doode dan de levende weermiddelen. Met
genoegen ziet hij te gemoet de wet op den slaat van oorlog en
beleg onafhankelijk van de wet op de verplichte krijgsdienst.
Wat betreft de afschaffing van den majoorsrang, de minister
is daartegen, omdat er veel pensioenen en eene wetswijziging
noodig was. Hij ziet het gegronde dier bezwaren niet in. liet
bezwaar van pensioenen is te vermijden door twee klassen
luitenants-kolonelgelijk in rang, doch niet in tractement en
pensioen. Majoors zouden dan, door middel van eene gennge
wetswijziging, luitenant-kolonel 2e klasse worden Regeling
van tractementen en toelagen der officieren. De minister is
evenmin als hij met den tegenwoordigen toestand ingenomen.
Eene billijke verdeeling van de geheele som van tractementen
is noodiggelijkheid van traetementen in alle wapensdat
was het, wat hij in zijne nota betoogde. De officier moet
niet afhankelijk zijn in het tractement van wisselvallige pro
motiekansen. De minister trachte de oplossing dezer zaak te
verkrijgenwaarmede hij een goed werk zal verrichten. Het
deed hem genoegen, dat het incompleet der onderofficieren bij de
cavallerie voor 1890 wordt aangevuld, zonder uitloving van
premiën. Hij vraagt, hoe de minister denkt over geleidelijke
afschaffing van de pupillenschool? Zij is toch niets anders dan
eene kaderfabriek. Hij verzoekt de practische en tactische
oefeningen der vesting-artillerie-officieren te bevorderen.
De heer vanLöbe Seis had met genoegen gezien dat
deze minister het voorzitterschap had aanvaard van de defensie
commissie. Hij hoopt, dat de minister een hervormer van het
krijgswezen zal zijn. Hij dankt hem voor de regeling van den
Zondagsdienst der militairen, doch deelt niet zijn gevoelen over
den verkoop van sterken drank in de cantines. fiij hoopt, dat de
minister de regeling van de comptabiliteit, wat betreft de winst
der cantines, zal willen ondernemen.
De heer van V 1 ij m e n, herinnerende, dat de vorige minis
ter bij promotie naar keuze onregelmatig te werk ging, hoopt,
dat deze minister met het rechtsgevoel zal te rade gaan. Er
is meer godsdienstvrijheid noodig. Bovendien moet het vloeken
en schelden tegengegaan worden.
De heer Domela Nieuwenhuisis in beginsel tegen
dit hoofdstuk. In onze eeuw van vooruitgang staan de mogend
heden tot de tanden gewapend en vloeien millioenen in den muil
van het beest, dat #militarisme" heet, terwijl duizenden gebrek
lijden en groote werken, zooals droogmaking der Zuiderzee,
uit gebrek aan geldnagelaten worden. Indien een tiende
van het geld der laatste jaren was aangewend ter ontwikke
ling van landbouw, handelnijverheid, onderwijs en de volks
gezondheid, het laatste door het bouwen van gezonde arbeiders
woningen, zouden er niet zoovele klachten gehoord worden.
Waar moet het heen Sedert 1851 zijn in de meeste landen de
uitgaven verdubbeld. In ons land is sedert 1856 de oorlogs-
begrooting met 16 millioen gestegen. Wij gaan gebukt onder de
lasten van het militarisme, erger dan die van een oorlog. Hij
zou bijna eene motie willen voorstellen om het uit te spreken,
dat de natie geen grootere lasten voor oorlog dragen kan. Men
lette niet op het advies der militairen, die altijd meer uitgaven
willen. Zonder tegenspraak moest blijven het voorstel tot ai-
schaffing van legers en instelling van scheidsreehtelijke uitspraak.
Gevaren voor den vrede liggen in het militarismeen in de
omstandigheden, dat de opvoeding van Vorstenkinderen aan
militairen wordt toevertrouwd. Meu moet het volk eerbied
afdwingen - door eerlijkheid en trouw bij da toepassing vaa
's lands instellingen, deor algemeene weerbaarheid enz., niet
door een groot leger. Gelooven de militairen dan aan de ver
dedigbaarheid van ons land
De heer Seyffardt: Ja.
De heer Domela Nieuwenhuis: Er zijn vele zaak-
kundigen, die de onhoudbaarheid dezer stelling inzien. Per
soonlijke dienstplicht zou een onrecht minder zijn, maar alge
meene zou tot nog meer uitgaven leiden. Zijn ideaal zon zijn,
elk soldaat burger en elk burger soldaat en hij geeft in over
weging, de oorlogsbegrooting niet aan te nemendat is het
beste middel tot bestrijding van het socialisme, want het mili
tarisme voert velen dagelijks in de armen van het socialisme.
Des ondanks stemt hij in het belang van het land tegen de
begrooting. Wat betreft het drankverbruik iu oautines, leest
hij een brief voor, waarin een militair dit afkeurt.
Den 18 ■voortzetting.
Den 13 is in eene buitengewone algemeene ver
gadering van aandeelhouders der Nederl. Westpbaalscbe
spoorwegmaatschappij de koopovereenkomst betreffende
den verkoop der in Pruisen gelegen gedeelten van dien
spoorweg aan den pruisischen staat met algemeene
stemmen goedgekeurd en besloten, den koopprijs van
f 3.690.000, behoudens de later te bepalen afschrijvingen,
te bestemmen tot1° geheele aflossing der obligatie-
leening van 30 Mei 1879groot f 4 OOChOOO, waarvan
f 3.000.000 tegen 4J pet., min f 27000, die reeds af
gelost zijn uitgegeven is2". vermindering van bet
maatschappelijk kapitaal met aflossing in veelvouden
van f 5 op eik aandeel en het overschot te storten in
bet reservefonds.
Den 13 is de heer N. P. J. Bommel te Bever
wijk gekozen tot hoofdiageland inj'hefc bestuur van
den Droogen Veenpolder te Assendelft.
Den 13 is te K00,g aan de Zaan op haar verzoek
eervol ontslag verleend als onderwijzeres aan de open
bare school aan mej. A. v. d. Voort tegen 31 December
en. in bare p'aats bonoemd mej, H. C. Kiinkert, onder
wijzeres te 's-Gravenhage.
Den 13 werd in „de Vergulde Kikkert" te Den
Burg op Texel voor een talrijk publiek door den heer
Kroes., inspecteur der noordamerikaanoohe stoomboot
maatschappij eene lezing gehouden over den toestand
in de nrgentjnscbe republiek met het doel om de
landverhuizing daarheen te leiden.
Het engelsche stoomschip „Taylor" geraakte den
13 aan de noordwestkust van TaXQl achter Eierland
aan den grond. Eenige schelpenvisscheza van De Cocks-
dorp, die in de nabijheid bun bedrijf uitoefenden, wisten
het schip weer vlot te doen worden waarna het zijns
reis vervolgde. Zij ontvingen djarvoor eene belooning
van f 200.
Den 15 is het tweede gedeelte van het vergelij
kend examen voor hoofd der openbars .school No. L te
Koegras gemeente Helder geboufen. Negen sollici
tanten namen daaraan deel.
Den 14 en 15 heefc voor de arr. rechtbank te
Utrecht terecht gestaan de heer U. baron thoe Schart-;
zenberg en Hohenlamberg oud 64 j. te Utrecht en
daar in verzekerde bewaring, beklaagd van 5 misdrijven
van valschbeid in geschriften en 2 misdrijven ven op
zettelijke gebruikmaking daarvan in zijne boedanigheid
van penningmeester der Vereeniging tot ondersteuning
en zedelijke ontwikkeling van hulpbehoevende blinden.
Tegen hem werd geëischt veroordeeling tot 2 jaar ge
vangenisstraf met mindering der voorloopige hechtenis
en in de kosten van het geding' terwijl zijn verdediger
vrijspraak vroeg. De uitspraak werd bepaald op den 29,
A<n het verzoek van den verdediger om hem dadelijk
op vrije voeten te stellen werd geen gehoor gegeven
de rechtbank gaf andermaal bevel tot gevangenhouding
voor eene maand op grond, dat voortdurend vrees voor
ontvluchting blijft bestaan.
Den 15 is de stoommeelfabriek „de Vos" van de
firma de wed. J. H. C. Kaksbeeke te Goes afgebrand.
De schade wordt geschat op f 440.000grootendeels
gedekt door verzekeringen aan de Amsterdamsche beurs.
Bij kon. besluit van den 15 zijn benoemd tot
hoofdingeland van Westfriesland van wege het
ambacht Westfrieslandgenaamd Geestmerambaebt de
heer J, Groot tot hoogheemraad van den Hoads-
bossch.0 en Duinen tot Petten, van wege den
kavel Geestmerambacht, de heer W. Schermerhorn en
van wege den kavel de Vier Noorderkoggen,
de heer C. Donker; tot heemraad van den polder
Westzaan de heer C. de Boer Jz.
Te Amsterdam loopt het gerucht, dat eenige
personen den 17 's avonds, getracht hebben, de nieuwe
gasfabriek in de lncht te doen vliegen. De politie zou
een persoon, die de lont davrvoor zou aansteken, hebben
gearresteerd een tweede moet in een gracht zijn ge
sprongen en ontkomen.
Den 17 had te Utrecht in Tivoli de aangekon
digde protest-vergadering van Nederl. Katholieken
ten gunste van het wereldlijk gezag van den Paus, plaats.
Ongeveer 3000 a 4000 personen waaronder ruim 300
geestelijken waren aanwezig. Bond het spreekgestoelte
zaten de commissie, leden en de katholieke Kamerleden.
Verstoringen der orde hadden niet plaatseene sterke
politiemacht, ook uit Amsterdamwas tegenwoordig.
De vergadering werd geopend met den zang der
Pabstbymne van F. Koenen door een Mannenkoor, waar
na de voorzitter, jhr. Jos. de la Courteen woord van
welkom sprak en onder de vele bewijzen van instemming
eon telegram namens den Paus, onderteekend door
kardinaal Bampolla, voorlas, waarbij de H. Vader aan
alle aanwezigen zijn pauselijken zegen verleende. Ver
volgens werden de twee adresseneen aan den Paus
en een aan de hooge geestelijkheid, vastgesteld, na door
het kamerlid Kolkman voorgelezen te zijn. Daarna trad
dr. Sohaepman op en hield eene schitterendegeest
driftvolle redevoering over de wereldlijke macht van den
Pans en over de beteek enis van het protest. Na de
geschiedenis dier souvereiniteit te hebben nagegaan, de
macht der Pansen gedurende de middeleeuwen en de
voorvallen samenhangende met het verval dier macht,
te hebben beschreven en die sonvereiniteit een wonder
Gods te hebben genoemd, welke door een wonder Gods
weder gered zal kunnen worden, drukte hij in het tweede
deel zijner rede hoofdzakelijk op het goed rechtdat
de Katholieken bier verdedigden. Met een luid toe-
