No. 18.
Een en Negentigste Jaargang.
1889.
ZONDAG
10FEBRU ARI.
FEmLLBTON.
ASSCHEPOETSTER
Prijs der gewone Advertentiën:
Dit nummer bestaat uit twee bladen.
EERSTE BLAD.
H. SGHOBERT.
ALKMAARSCHE COURANT
Deze Courant wordt Dinsdag-, Donderdag-en
Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs
per 3 maanden voor Alkmaar f 0,80; franco door
het geheele rijk f 1,
De 3 nummers f 0,06.
Per regel f 0,15. Groots letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HEEM". COS
TEE ZOON.
Reeds spoedig na de optreding van het tegenwoordig
Ministerie werd een staatscommissie benoemd tot het
instellen van een onderzoek naar de wenschelijke
grondslagen voor de wettelijke regeling onzer strijd
krachten en het uitbrengen van een advies daarover
Het verslag van deze commissie is nog niet versche
nen maar de vermoedelijke inhoud ten aanzien van
een zeer belangrijk punt brengt reeds veler gemoederen
in onrust. Het is genoegzaam bekend hoe de meer
derheid der leden denkt omtrent de plaatsvervanging;
ook het gevoelen van den Minister van Oorlog den
Voorzitter der Commissiemag als bekend worden
aangemerktdaarom verwacht men in het verslag der
commissiedat weldra zal verschijneneen veroor
deeling van het stelsel van plaatsvervanging met een
voorstel tot afschaffing, en vreezen de voorstanders
van het behoud der vrijheid tot plaatsvervanging, dat
de Regeeringsontwerpen tot regeling onzer strijdkrach
ten gegrond zullen zijn op den persoonlijken dienstplicht
Dat er van de plaatsvervanging voorstanders en
tegenstanders worden gevonden is bekendmaar op
merkelijk is hetdat juist door de katholieken, wier
partij met die der antirevolutionairen de meerderheid
vormt waarop het Ministerie steunt, een algemeene
beweging in den lande wordt voorbereid tegen de
afschaffing der plaatsvervanging alzoo tegen hetgeen
vermoedelijk het hoofdpunt zal zijn van de Regeerings-
voorstellen. Onverwacht komt die tegenstand trouwens
O t j
met. Immers was het reeds vóór de verkiezingen
gebleken dat katholieken en antirevolutionairen of
schoon als bondgenooten den verkiezingsstrijd aan
vaardende het niet eens konden worden niet alleen
over een programma van beginselen dat sprak wel van
zelf maar ook niet over een zoogenaamd programma
van actie, dat is over de belangrijke maatregelen de men
in de eerste plaats in 's lands belang noodig oordeelde.
Er verscheen een antirevolutionair program van actie,
maar van katholieke zijde is men er zelfs niet in geslaagd
of, juister waarschijnlijk heeft men bet noodig noch
nuttig geoordeeld, een katholiek program daarnaast te
doen verschijnen. Toch is er iets gedaan: de lijd
heeft eenige stellingen verkondigdwaarmedezooals
althans dit blad meende te mogen aannemen, alle Neder-
landsche Katholieken of ten minste de overgroote meer
derheid zonder veel bedenken zouden instemmen. Terwijl
DOOE
34)
Verwonderd schudde Angela het hoofdvan zulke
menschen had zij geen begrip. Voor hear was een
onbezorgd leven een volstrekt vereisebte en baar eigen
kind was zonder aarzelen bereid zich dit te ontzeggen,
want duidelijk genoeg was het Isa aan te zien dat zii
er niet het minste bezwaar in zag lief en leed met
den geliefden man te deelen.
„In Godsnaam danzeide zij eindelijk gelaten ter
wijl zij haar handen vouwde „natuurlijk, als papa er
niets tegen heeft."
„Ik kom geloof ik juist op tijd om jullie te fele-
citeeren", riep Gert vroolijk terwijl hij binnentrad
„Willy wilde mij niet binnenlaten maar ook aan het
grootste engelengeduld komt een einde. Wel, Isa, Isa,
het is hier preeies gegaan, als er in den bijbel staat:
de laatsten zullen de eerBten zijn
„Leeringen wekken, voorbeelden trekken, freule!"
merkte Scheven tegen Willy op. Beiden waren met Gert
binnengetreden. „Ik kon de gelukkigen benijden die
elkander zoo spoedig gevonden hebben", ging hij voort
en hij zag Willy daarbij veelbeteekenend aan maar
deze begreep hem blijkbaar niet of wilde hem niet be
grijpen want kalm antwoordde zij
„Ik hoop, dat zij recht gelukkig zullen worden Beiden
weten wat zij willen beiden zijn zij onbaatzuchtig en
beiden hebben liefde veel liefde!" Zij slaakte dsarbij
een lichten zucht. Zich vooroverbuigend, vroeg Scheven
zacht en dringend
nu in het antirevolutionair program als No. 5 of 7 voor-
kwum vMits onder behoud van de noodige vrijstel
lingen afschaffing van de plaatsvervanging", luidde
de 7de stelling van de Tijd»dat de vrijheid van
plaatsvervanging bij de militie moet behouden blijven."
Daarenboven heeft de Standaard dezer dagen een
katholiek program van actie bekend gemaakt, dat ons
tot nog toe onbekend was en waarin met geen woord
van plaatsvervanging of persoonlijken dienstplicht wordt
gewag gemaakt.
Met bijzonderen nadruk komen thans de katholieke
bladen tegen de afschaffing der plaatsvervanging op.
De Tijd noemt er 23 die er zich uitdrukkelijk tegen
verklaard hebben; ééa, de Nieuwe IJselbodeachtte
de bezwaren niet onoverkomelijkindien maar de
geestelijken en seminaristen van den militairen dienst
worden vrijgesteld alleen het Centrum en daarin
Dr. Sehaepmen verklaarden zich tegen de beweging,
als in elk geval ontijdig, nn de Regeering niet alleen
nog geen voorstellen tot regeling van den dienstplicht
heeft ingediend maar zelfs de Staatscommissie haar
verslag aan den Koning nog niet heeft uitgebracht.
Deze bedenking was echter geenszins voldoende om
de groote meerderheid der katholieke bladen van hun
verzet terug te honden. Met de Tijd aan de spits
gaan zij voort op heftige wijze den persoonlijken
dienstplicht te veroordeelen. Hun afkeuring wordt niet
uitgelokt door het gevaar dat ook geestelijken en
seminaristen dienstplichtig zonden wordenzij be
grijpen dat dit gevaar in Nederland niet bestaat
omdat alle kerkgenootschappen prijs stellen op vrij
stelling van godsdienstleerarea en van hen die daar
toe worden opgeleid zij zijn er tegen uit beginsel.
.Het VerAoasch Weekblad wil niets minder dan reeds
du aan de antirevolutionaire leden der Tweede Kamer,
die met medewerking van katholieke kiezers gekozen
Eijnalzoo ongeveer aan alle, een ernstige waar
schuwing toedienen en hun te kennen geven dat zij
alleen dan voor de verkiezingen in 1891 op den
steun der katholieken kannen rekenenindien zij zich
voor het behoud der plaatsvervanging verklaren. Ook
de lijd is zoc heftig mogelijk. Het blad is van
mecning dat zelfs de indiening van een leger-
wetwaarin de plaatsvervanging werd gemistmoet
wosden voorkomen en vereenigt Eich geheel met de
schets die een geestverwant heeft gegeven van de
gevolgen van zulk een noodlottigeu stap. De libera
len zonden iu hun vuistje lachen en voor de wet
stemmen, ofschoon zij lang niet allen voor persoonlijken
dienstplicht zijnde antirevolutionairen zijn er voor
krachtens hun program; de wet zou dus met groote
meerderheid worden aangenomen ook de Eerste Ka
mer zoa haar aannemen en op hetzelfde oogenblik
„Vraagt u alleen daarnaar? Alleen naar liefde
freule Willy?"
„Ik zou denken van ja 1" antwsordde zij ea in gedach
ten verzonken beek zij nacr het vroolijke spel der zon
nestralen tegen den wand der kamer, dat te levendiger
werd naarmate de wind buiten de bladeren heen en W9er
bewoog. Hij zucbtte eens zij ncm er echter niet de
minste notitie van
Blanche sloeg het paar onafgebroken gade. Hoezeer
zij er zich ook tegen inzette, het bleef haar voortdurend
geweldig hinderen, dat Scheven zooveel werk van Willy
maakteofschoon zij zijn beweegredenen kende en van
baar standpunt die in alle opzichten billijkte. Zij ver
langde vurigdat ook Güotiser eindelijk eens ernst
van de zaak zou maken. Zj zou dan steilig kalmer wor
den, hoopte zijwant er was dan niets meer aan de
zaak te veranderen en van zelf geraakte men er dan
mede verzoend. Nog had echter Günther het beslissende
woord niet gesproken, het was nog slechts by scherts
gebleven. Maar vandaag op Gusserow misschien
wilde bij baar wel eerst zyne omgeving laten sieD, vóór
hij haar de gewichtig* vraag deed. Zy was toch altijd
de scbcone veelbegeerde freule van den Broek, eene
schitterende partij hij kon er wel eens tegen opzien
zijne hand naar haar uit te strekben en Blanche
trad voor den spiegel, maakte een bouquetje donkerroode
rozen in de kanten van haar japon vast en riep over
haar schouder been tct Willy
„Jij nog niet gekleed? Wij znllen tocb spoedig moe
ten gaan, denk ik
„Ik blijf liever thuiswas Willy's antwoord. „Ik
heb nog wat pijn aan mijn hoofd
„Dan moet u mij toestaan u gezelschap te houden,
freule", zei Scheven haastigdie dit een geschikte ge
legenheid vond, om van het voor hem zoo pijnlijke be
zoek bij Günther af te komen. „Niet waar ik mag
immers blijven
„Om mij nittl"
„Waarom, is ook onverschillig, maar u vindt het
zou »het doodvonnis der rechterzijde geteekend zijn";
want het zou voor de katholieke kiezers onmogelijk
wezen voor antirevolutionaire candidaten te stemmen,
die hen in hun teederste gevoelens zoo diep hadden
gekrenkt. Daarom moet met allen nadruk door de
katholieke kiesvereenigingen aan de Kamerleden der
rechterzijde de eisch worden gesteld tegenstemmen of
geen herkiezing.
Zóó bar, zóó krenkend voor de bedoelde Kamer
leden zal de waarschuwing we! niet gesteld worden
maar een beweging in dezen zin schijnt toch niet te
keeren. Enkele katholieke kiesvereenigingen hebben
zich reeds tegen den persoonlijken dienstplicht doen
hooren. De Algemeene Bond van katholieke kiesver
eenigingen en de Noord-Zuid Hollaudsche Bond zullen
vergaderen en beraadslagen over de te volgen gedragslijn.
Dat het Centrum en Dr. Schaepman er in zullen slagen
deze geesten te bezweren is niet zeer waarschijnlijk)
het verzet is daarvoor te algemeen en te krachtig.
Be Tijd noemt den dwang tot persoonlijken dienst
plicht eenvoudig den mensch onwaardig, 't Is niet
van een katholiek standpunt dat wij er ons tegen
verklaren roept het zijn tegenstander toe wij doen
het als Nederlandsche staatsburgers omdat wij Ne
derlanders willen blijven en geen Pruisen worden
omdat wij een afkeer hebben vau hetgeen daar ge
noemd wordt Das Militdr een afkeer van den sol-
datengeest. Het zou een leger wenschen uitsluitend
uit vrijwilligers samengesteldmaar het begrijpt te
recht dat dit ideaal voorloopig onbereikbaar isof
schoon het er toe zou willen medewerkenal moest
het millioenen kosten. Ons komt het voor, dat
de Tijd bij eenig nadenken, als zijn drift wat bekoeld
is, zelf zal begrijpen dat voor een leger van eenige
beteekeilis, al is het tot niets anuers geroepen dan tot
verdediging van ons eigen land, de toevloed van vrij
willige Nederlanders wij kunnen toch niet, evenals
voor het Indisch leger, vreemdelingen gaan aanwerven
te eeuen male ontoereikend zou wezen, al maakten wij
de dienstneming, ook door de daaraan verbonden voor-
deelen na het ontslag, nog zoo voordeelig en aanlok
kelijk. Inderdaad zij die een te talrijk leger noodig
achten om het uit vrijwilligers te kunnen samenstellen,
verdedigen den gedwongen dienstplicht alleen als een
onvermijdelijke noodzakelijkheid en zij zyu voor de
afschaffing der plaatsvervanging, omdat huns inziens
eea behoorlijke vervulling van alle rangen in het
leger militieplichtigen eischt uit alle klassen der
maatschappij en inzonderheid omdat daardoor alleen
een goede, krachtige nationale geest iu het leger kan
worden bewaard. Het moet voor allen duidelijk,
onmiskenbaar duidelijk, in het oog springend duidelijk
zijn dat althans voor de verdediging des lands het
immers goed Hij werd zoo dringend, zijn oogen spra
ken zoo duidelijk, dat Willy er van schrikte.
„Er is niet de minste reden voor, mijnheer Scheven."
„Hoe kant u tocb zoo wreed zijn freule
Blanche trok een pruilend gezicht. „Maar dat wordt
toch wel wat al te vervelend", zei zij echter op aebte-
loozen toon. „Willy, geef dien zuchtenden ridder toch
zijn z n
„Ik rijd meê", antwoordde deze kortaf. „Binnen vijf
minuten ben ik klaar gij zult niet op mij behoeven
te wachten."
„Maar dat is afschuwelijk riep Scheven verwijtend
toen zij hsaetig verdween.
Het rijtuig van den schoot, waarin de vier dames
zateD, bewoog zich langzaam over den weg naar Gus
serow. Gert en Scheven volgden in een tw'eede rijtuig.
Mevrouw Angela had haar lorgnet opgezet en monsterde
met den meestea aandacht eiken boom, elk stuk land,
dat reeds gemaaid was of nog met de rijpe aren prijkte'
Zij deed dat sedert Willy haar had gezegd dat men
reeds over de grenzen was en zich op het eigendom
van Günther bevond. Zij had er wel geen verstand van,
maar het was meer een zeker gevoel, alsof zij dit alles
reeds met de oogen van een schoonmoeder kon bekijken
en meer en meer maakte zich de overtuiging van Laar
meester, dat de zaak slagen moest, naarmate zij verder
kwamen en de landstreek al schooner en rijker werd.
„Het ecbijnt mij een mooi landgoed", was eindelijk
het slot barer overwegingen, terwijl zij haar lorgnet
afnam. Haar gevoel van welbehagen scheen zich zelfs
aan een leeuwerik meê te deelen, die zingend en steil-
recht naast baar naar boven steeg.
„Wat zingen de vogels hier allerliefst", voegde zij
er bij. Blanche lachtede gedachten die achter het
bleeke voorhoofd harer moeder opkwameo, waren voor
haar geen geheimen. Weldra maakte de we<* eene
kromming en het slot lag voor hen.
„Prachtig riep nu ook het jonge meisje verrast.
Op een hauyel verhief zich het slot, sterk en grijs
