Liberale Unie.
Stitbff-lSericbten.
De arrondissements-rechtbank alhier
heeft Z. M. per telegram gelukgewenscht met Hoogst-
deszelfs herstel.
gemeenten iets meer worden uitgekeerd dan zij vol
gens de bestaande wet zouden ontvangen; wordt daarbij
in rekening gebracht het grooter personeel dat de
bestaande wet in enkele gemeenten zou eischen, dan
zou het voordeel bedragen voor Harenkarspel 9
voor Schoorl f 205, voor Terschelling f 375 voor
Wieringen f 334 en voor Zijpe f 240. Daarentegen
zou voor andere gemeenten zelfs een nadeel ontstaan,
en wel voor St. Maarten van f 187 en voor Oude
Niedorp van 16 's jaars.
Het zal alzoo de moeite Iconen, wanneer voor elke
gemeente in 't bijzonder de rekening wordt opgemaakt.
Wij twijfelen er niet aan of dan zal blijken dat
nevens de tastbare belangrijke financiëele nadeelen
voor vele gemeenten, ook het schijnbare voordeel voor
andere gemeenten of onbeduidend zal wezen of geheel
zal verdwijnen zoo niet door een nadeel zal worden
vervangen.
Den 18 zal eene algemeene vergadering worden
gehouden, des voormiddags te 10% uur precies, in
het gebouw der Maatschappij van den Werkenden
Standte Amsterdam. O. a. zullen daarin drie be
stuursleden moeten worden gekozen in plaats van de
periodiek aftredende en niet herkiesbare heeren E. Fok
ker E. H. Karaten en D Wicherlink en zal er wor
den behandeld het volgend rondschrijven
van bet bestuur aan heeren afgevaardigdcu
Het ontwerp tot gedeeltelijke herziening der wet op
het lager onderwijs is ingediend. Inhoud en strek
king zijn u bekend.
Ofschoon de regeering verklaart, dat „het aanbrengen
van zeer ingrijpende wijzigingen in de bestaande wet
op dit oogenblik nu bij de herziening der Grondwet
art. 192 (194) ongewijzigd is gebleven niet lag op
den weg der Begeeringkan kwalijk ontkend worden
dat hoogst belangrijke veranderingen worden voorgesteld.
De bijzondere school wordt gesubsidiëerd het open
baar lager onderwijs verzwakt het openbaar meer uit
gebreid lager onderwijs in sterke mate bedreigd het
budget van vele gemeenten zeer ernstig benadeeld.
Het ligt voorzeker op den weg van de Liberale Unie,
over dit ontwerp hare meening uit te spieken, eenheid
van opvatting en gedragslijn voor zooveel zij het ver
mag, bij hare geestverwanten te bevorderen. Wij achten
ons dus verplicht, u ten deze van praeadvies te dienen.
In de eerste plaats rijst de vraag of de grondwet
zich verzet tegen oubsidiëering van de bijzondere school
"Wij meenen, dat deze vraag, met het oog op de ge
schiedenis der jongste heiziening ontkennend moet
worden beantwoord. Het toen gesprokene en geschre
vene, speciaal naar aanleiding van bet voorstel Sebaep-
inan in verband met de wordingsgeschiedenis van ar
tikel 194, bij de herziening van 1848, wettigt de meening,
dat de grondwet zelve het subsidiëeren van bijzonder
onderwijs noch verbiedt noch onmogelijk maakt. Doch
wèl gebiedt zij uitdrukkelijk, dat het openbaar onderwijs
een voorwerp zij van de aanhoudende zorg der regeeriug,
wèl is zij volkomen in overeenstemming met de alge-
meene begeerte bij de geheeie liberale partij, dat het
volksonderwijs goed en algemeen zij.
De Staat heeft wij zeggen het der regeering in
hare memorie van toelichting na „zeer groot belang
bij het volksonderwijs en is alleen in staat te zorgen
dat er overal en te allen tijde een volksschool zij." Nu
bet niet mogelijk is de kosten van het openbaar onder
wijs op de gebruikers daarvan te verhalen is wij
zeggen het wederom der regeering na „de Staat
wel verplicht een deel van het openbaar onderwijs te
doen bekostigen uit de openbare kassen."
Is dus openbaar onderwijs onmisbaar en moet dit ten
deele uit de openbare kassen betaald worden dan zou
reeds daarom al werd het niet uitdrukkelijk door
de grondwet bevolen de regeering daaraan hare zorg
moeten wijden.
Hij aarzelde. „Neen nu niet Een andere keer
Willy, een andere keer. Hij raakte even met zijn glas
het hare aan. „Als je kunt", vervolgde hij op luchtiger
toon „zet dan een ander gezicht. De menachen hier
moeten denken, dat wij voor het eerst aan het kibbelen
zijn en op de onbeschaamde tronies van die kellners
staat hetzelfde te lezen. Toch kan ik niet nalaten, je
één goeden raad te geven; maak je toch niet vrijwillig
al te zeer tot asschepoetster van je familie. Je bent
werkelijk niet voor die rol geschapen en eerlijk
gezegd je bevalt mij daarin ook in 't geheel niet."
„Maar hij is mijn vader de man dien mijne
moeder heeft liefgehad", sprak zij zaebt.
„Goed Maar dat is dan ook alles en rechtvaardigt
in mijne oogen nietdat je je zelf volkomen opoffert.
Begrijp mij niet verkeerd, Willy, ik kan mij voorstellen,
dat je familie je het naaste is, maar laat zij niet in je
leven het eenige zijn. Te veel opoffering dient ner
gens toe."
Zij slaakte een diepen zucht, maar gaf geen antwoord.
„Antwoord mij nu nog oprecht op een enkele vraag;
maar je moet mij daarbij in de oogen zienopdat ik
ook de kleinste schaduw er in kan waarnemen. Heb
je Scheven werkelijk liefgehad?"
„Neen zeide zij zacht, maar duidelijk en een don
kere blos vloog haar, onder zijn blik, over het gelaat
tot onder het donkere haar.
„En toch heb je je met hem verloofd, Willy riep
by wrevelig, „dat had ik nooit van je gedacht 1"
Zij drukte de lippen stijf op elkanderzonder te
antwoorden. Zij begreep zeer goed, dat hij zich dit niet
kon begrijpen, als hij de ware beweegredenen voor hare
handelwijze niet kendemaar zij kon hem toch niet
zeggen dat zij hem had willen ontvluchten en alleen
daardoor het gebrek aan takt van tante Malwine had
gemeend geheel te kunnen goedmaken.
„Laat iemand een vrouwenhart maar eens doorgron
den'', zeide bij, peinzend zijn glas uitdrinkende. „Op
jou had ik wel een eed willen doen 1 Maar ik denk
Volksbelang bij uitnemendheid als bet volksonderwijs
is èn krachtens de grondwet èn naar luid vau de me
morie van toelichting, behoort het goed en algemeen tezijn.
Beeds hieruit volgt dat van liberale zijde elke poging
om bet openbaar onderwijs in gehalte te verminderen
of te verzwakken bestreden daarentegen voor uitbrei
ding van het volksonderwijs gestreden moet worden.
Vorderen nu deze beginselen' eveneens, dat in de
gegeven omstandigheden onvoorwaardelijk afgewezen
worde de eiscb onzer tegenstanders „subsidie voor het
bijzonder onderwijs?" Of moet onze levendige wensch
dat het volksonderwijs inderdaad algemeen wordeer
qns toe leiden dien eiscb in te willigen F
Het ontwerp legt aan de overheid de verplisbting
op tot subsidiëering en dit wordt gemotiveerd door de
leuze van „rechtsgelijkheid." Dat dit een valsche leuze
is bewijst het regeeringsvooretel zelf zoo duidelijk mo
gelijk. De regeering zelve wil immers aan openbaar en
aan bijzonder onderwijs noch dezelfde rechten toekennen
noch dezelfde verplichtingen opleggen. Noch dezelfde
rechten want de regeering zelve stelt vooralleen
voor de onderwijskrachtenniet ook voor den school-
bouw subsidie aan bijzondere scholen te geven. Noch
dezelfde verplichtingen immers de Begeering stelt
voorop, dat van de bijzondere school de „onmisbare
vryheid" niet mag worden aangetaet.
De eiscb van rechtsgelijkheid kan dan ook niet door
de liberale partij worden aanvaard.
Intusschenoütkend worden kan het niet, dat de
bijzondere school de uitgaven ten behoeve van het
openbaar onde.wijs voor Staat en Gemeente vermindert,
en het bijzonder onderwijs zoodanige uitbreiding heeft
gekregen, dat van de schoolgaande kinderen een bij
zondere school bezoeken. Bestaat nu er een regee
ring is, in hoofdzaak voortgekomen uit partyen, welke
den strijd voor de bijzondere school tot ieuze en punt
van vereeniging hebben aangenomen er geen aan
leiding voor de liberale party om in 't belang zoo
van het land als van bet onderwijs aan de wenscben
der tegenpartij tegemoet te komen Men versta ons
wel: dat door het ontwerp aan een gegronden eisch
van rechtsgelijkheid zou worden voldaan betwisten wij
ten sterkste. Doch op grond van billijkheid ware in
't algemeen belang en ter wille van het onderwijs bet
beginsel van subsidiëering toe te geven. In 't alge
meen belangwant inderdaadhet is meer dan tijd
dat de onderwijs-quaestie ophoude een struikelblok te
zijn voor behoorlijke behartiging van vele gewichtige
belangen een oorzaak van slechte partijgroepeering en
van onnatuurlijke partijverbindingen.
Ter wille van het onderwijs want het onderwijs zelf
lijdt onder den hardnekkig gevoerden strijd; de oppositie
tegen het zooveel gesmade openbaar onderwijs brengt
(men denke aan de verwijdering van kinderen beneden
6 en boven 12 jaren) tot handelingen, door welke het
belang van de kinderen maar al te zeer wordt geschaad.
Getrouw aan ons grondbeginsel, dat bovenal bet onder
wijs goed en algemeen moet zijn, kunnen wjj, juist ter wille
daarvan, mits waarborgen gegeven worden dat ook het
ge?ubsidiëerd bijzonder onderwijs goed zij, in den eisch van
subsidie berusten, dewijl langs dezen weg tot vervulling
komen kan en moet onze levendige wensch dat het
lager onderwijs algemeen worde door oplegging van de
verplichting om het kind onderwijs te doen genieten,
hetzij openbaar, hetzij bijzonder. Oneindig liever subsidie
met leerplicht, dan verbitterende strijd over het onder
wijsvraagstuk, ten nadeele van de volksontwikkeling en
van de algemeene landsbelangen.
Geen „non possumus" doe de liberale partij tegenover
het wetsontwerp hooren.
Zij verklare ter wille van het onderwijs in 't algemeen,
ten bate van het landsbelang, zich eerlijk en oprecht
bereid een grooten stap tot toenadering te doen, doch
zij handhave daarbij met de meeste energie haar hoofd
beginsel goed en algemeen volks-onderwijs.
Daarom dringe zij er met ernst en klem op aan, dat
die bepalingen in bet ontwerp gewijzigd worden, welke
het gehalte van het openbaar onderwijs verzwakken
(geringer minimum van onderwijzers, wijze van benoe.
er ernstig, zeer ernstig over, Gusserow een meesteres
te geven! Wat zeg je daarvan?"
„Ik heb het reeds lang zien aankomen Zij wreef
eenige kruimels brood tusschen hare vingers fijn, schoof
haar bord, dat nog half vol was, op zijde en keek met
de grootste aandacht naar de heen en weêr loopende
kellners.
„Je vriendschap alleen Willy nudat is mij toch
wel wat al te koel", ging hij, na eenige oogenblikken,
voort en er schitterde iets in zijne oogen, waaruit men
bijna had kunnen opmaken, dat hij wel eenig vermoeden
had waarom Willy zoo gehandeld had. „Ik wed, dat
je niet eens mijn voornaam kent, terwijl ik mij allerlei
kleine vriendschappelijke vrijheden veroorloof."
„O, toch wel 1" zeide zij met neergeslagen oogen.
„Hoe heet ik dan
„Leo, Leo Giinther!"
„Werkelijk, je weet het! Nu, Willy, geloof je niet,
dat het goed zou klinkenwanneer iemandop een
toon en met een houding zooals jij soms kunt aan
nemen, met nadruk tegen mij zeide: „Maar dat wil
ik niet, Leo of lieve Leo, ik dank je? Wat
heeft mij iemand in lang zoo niet genoemd I"
Zij was weder zeer bleek en stil gewordenbare
handen lagen onbeweeglijk in haar schoot.
„Dat zal Blanche wel doen zeide zy kalm en zag
langs hem heen.
„Blanche! O zoo! Waaruit maak je dat op,
Willy?" Zijn stem klonk bijna heftig.
Zij zag hem verwonderd aan.
„Omdat een man", was het voorzichtige antwoord
„niet het recbt heeft met meisjesharten te spelen."
„Heb ik met het hart van je zuster gespeeld?"
vroeg hij in de uiterste verbazing.
„Als je op dit oogenblik niet aan Blanche dacht
zonder twijfel In hare oogen lag de bevestiging barer
woorden.
„Maar, Willy, wat ben je vreemd Hij was toch een
weinig nit het veld geslagen. „Hoe bedoel je dat
tiling en ontslag van hoofden van scholen) rerpliöhte
heffing van billijk schoolgeld), of het openbaar meer
uitgebreid lager onderwijs in sterke mate bedreigen
(onthouding van subsidie voor onderwijzers boven het
minimum en ook bij een schoolgeld vaD gemiddeld meer
dan f 25), en dat voldoende waarborgen worden gegeven
voor bet gehalte van het gesubsidieerd bijzonder onder
wijs (met verkorting van het overgangstijdperk van 8
jaren).
Het overwegend argument tegen leerplicht was tot
dusver: het bezwaar tegen openbaar onderwijs en on
voldoende middelen om het bijzonder onderwijs naar
wensch te ontwikkelen. Welnu, de liberale, hervor
mingsgezinde party toone den ernstigen wil, dat strui
kelblok op te heffen en belijde openlijk: wij willen dat
alle kinderen in Nederland goed lager onderwijs ge
nieten, en dat belang gaat bij ons boven de vraag op
welke school dit onderwijs gegeveD wordt.
Wij hopen en vertrouwen, dat het bovenstaande bij
u instemming moge vinden.
Het bestuur der Liberale Unie: E. Fokker, voorzitter,
B. van de Werk, onder-voorzitter, H. J. Dyckmeester,
penningmeester, S. J. Fockema Andreae, H. L. Drncker,
E. U. Karsten, L. Michiels van Kessenich, E, E. van
Baaïte, D. Wicherlink, P. J. de Witt, secretaris.
Den 2 werd door het gemeentebestuur alhier
het volgende telegram aan Z. M. gezonden
„Het gemeentebestuur van Alkmaar betuigt zijne
innige blijdschap over Uwer Majesteits aanvankelijke
herstelling en hoopt, dat die spoedig volkomen zal zijn.
Dienzelfden dag werd van Z. M. een telegram
ontvangen, waarbij 's konings bijzondere dank werd be
tuigd voor de gelukwenschen, H. D. Z. aangeboden.
Bij kon. besluit van den 2 is benoemd tot con
troleur by den waarborg en de belasting der gouden
en zilveren werken de heer A. M. J. Moussault ea-
saieur alhier en in zijne plaats tot essaieur alhier be
noemd de heer M. S. F. Langedijk thans essaieur te
Boozendaal.
Beroepen bij de ned. herv. gemeente alhier
ds. H. H. Meulenbeit te Houten.
De heer J. B. Vroom ontvanger der registratie
en domeinen alhier is benoemd tot lid der com
missie, belast met het afnemen der notarieele examens
GEVONDEN VOORWERPEN.
Aan het Commissariaat van Politie zijn voor de rechtheb
benden terug te bekomeneen gouden stift van een horloge
een fantasiehoedeen hondenhalsband met penning No. 312;
een kruk van een velocipedeeen wit beenen brocheeen
zwart jacquetlijf; een bril met étui; een beursje met eenig geld,
vingerhoed, sleuteltje, enz.; een handzaagje; 5 zak meel; 5
zak maïseen hondenhalsband met penning.
VEILING VAN VASTE GOEDEREN.
I Mei.
Door den Notaris A. VONK.
Winkelhuis met achterhuis, z.z. Luttik OudorpB. 260:
«.het noordelijk deel. Str. F. H. Ringers 1400.
b. het zuidelijk deel. Str. G. Baas515.
(Afslag 8 Mei.)
BURGERLIJKE STAND.
ONDERTROUWD.
2 Mei. Jan Daniel Aurik, te Ouder Amstel, en Trijntje Itike.
Jan van Son en Niesje Krep. Jan Willem van Duf
felen en Hendrika Knegt. Dirk Schut en Cornelia
Knegt. Simon Druiven en Dorothea Johanna Maria
Landman. Willem Borst en AntjeWokke. Johan
Willem Berkhout en Jantje Bregman. Evert Wils
alhieren Jannetje Blankmante Sint Maarten.
GEBOREN.
2 Mei. Augusta Hermina Francina MariaD. van Heinrich
Joseph Franz Wielage en Francina Christina Bianchi.
3 WillemZ. van Willem Groot en Grietje Hopman.
OVj-.RL.fc.DEN.
4 Mei.Dirk Molenaar, 36 j. en. 10 m.
„Blanche houdt van jeJe hebt hare genegenheid
dagelijks zien toenemen en alles gedaan om die te
versterken. Gertmijn geheeie familie ziet in jou
Blanche's aanstaande; wil je je nu terugtrekken, nu
nu Blanche een steun zoo noodig heeft
„En dat zeg je tegen my Zijn toon klonk gedrukt,
hij zette de hand onder het hoofd en verzonk in ge
dachten. Zóó zou iedereen denken iedereen 1 Hij had
zich zelf ongemerkt een keten aangelegd een keten
waarvan hij de zwaarte in den laatsten tijd zoo dikwijls
had gevoeld. Nu Lij zich er van wilde ontdoen, bleek
dit alles behalve gemakkelijk.
„Willy", vroeg hy opziende, „geloof je, dat je zuster
vau mij houdt F"
„Ik heb nu daaraan leeren gelooven."
Hij beet zich heftig op de lip. „Vrouwenharten
vrouwenharten zeide hijlangzaam het hoofd schud
dend. „Wat al ervaringen doe ik vandaag niet op
En je zegt mij dat zoo kalm
„Kalm I O neen Zij drukte haar handen vast tegen
elkanderhet was haar zoo allerdroevigst te moede
maar toch behield hanr gevoel van recht de bovenhand
op haar hart.
„Als ik in jou oogen dus een fatsoenlijk man wil
blijven moet mijn eerste werk morgen zijn de hand
van je znater te vragen, niet waar? Nu zij ziet er
allerliefst nit en zij zal zonder twijfel mijn huis tot
sieraad strekken, maar
„Houdt gij dan niet van haar?" vroeg Willy hem
verschrikt aanziende.
Hij streek zich met de hand over het gelaat.
„Ik weet het werkelijk zelf niet. Dat zij mij goed
bevalt, dat kan ik niet ontkennen die vervloekte
consequentiesriep hijhoe langer hoe driftiger wor
dende. „Mair als zy nu eens een ander liefhad
Wordt vervolgd.)
