V
SALVATORE.
FEUILLETON.
No. 89.
Een en Negentigste Jaargang.
1889.
De Fransche revolutie.
ZON DAG
28 JULI.
Dit nummer bestaat uit twee bladen.
EERSTE BLAD.
Roman van ERNST ECKSTEIN.
Prijs der gewone Advertentiën:
ALKMAARSCHE COURANT
De«e Courant wordt Dinsdag-, Donderdag-en
Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs
per 3 maanden voor Alkmaar 0,80; franco door
het geheele rijk f 1,
De 3 nummers f 0,06.
Per regel f 0,15. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HEEM», COS-
TEE ZOON.
De 5de Mei van het ja&r 1789 de dag waarop
voor het eerst na 175 jaren de Staten-Generaal in
Frankrijk opnieuw bijeenkwamenwordt in onze
geschiedboeken gewoonlijk vermeld als het tijdstip
waarvan het begin der groote Fransche omwenteling
dagteekent. Niet ten onrechte. Hoor de samenroeping
der Staten-Generaal erkende het onbeperkt koninklijk
gezag zijn onmacht om verbetering te brengen in den
wanhopigen toestand. Te Versailles waar het oude
stelsel onder Lodewijk XIV met letterlijk verblinden
den luister had geschitterd deed het afstand en gaf
het de leiding der zaken over aan de afgevaardigden
van den Adel en de Geestelijkheid en van dien nieuwen
Derden Stand die onmiddelijk van den lagen rang
die hem was aangewezen, zich tot den eersten verhief
en waarbij zich weldra de meerderheid der Geestelijk
heid en eenige leden van den Adel aansloten om
gezamenlijk op te treden als eenige vertegenwoordiging
van het Fransche Volk onder den naam van Nationale
Vergadering.
Een eeuw is voorbij gegaan en de Fransche Ee-
publiek viert het feest der groote revolutiemaar
geheel het overige Europa houdt zich op een afstand,
deels met onverholen afkeer, deels met zekere schroom
vallige terughouding. Betrekkelijk weinigen juichen
van ganscher harte mee. Die houding is niet on
verklaarbaar.
Al dadelijk is de tegenwoordige toestand van de
Eepubliek meer geschikt om allen die het land lief
hebben, met zorg en kommer te vervullen dan met
blijde geestdrift. Het schijnt onmogelijk haar een
regeering te geven die het land bevredigt. In wilde
hartstocht woeden de staatkundige partijen en frac-
tiën van partijen tegen elkander, het eene Ministerie
vervangt het andere en verkeert terstond weer in
hetzelfde levensgevaar; eerroovende verwijten en be
schuldigingen van schandelijke dingen en lage drijf-
veereu vormen een levendig kruisvuur in de beraad-
slaging der Vertegenwoordiging en in den strijd der
dagbladen. Wie durft nog aan de toekomst van zulk
een Republiek gelooven Wie durft deelnemen aan
het eeuwfeest eener revolutie, als dit hare vruchten zijn
Wanneer over de Fransche revolutie wordt gespro
ken, denken velen aan niet veel anders dan aan
KobespierreMarat en Danton aan de onthoofding
14)
Naar het Hoogdnitsch.
De villa's van Posilippe schitterden in de avondzon
toen de beide gelieven de Chiaja bereikten. Arm in arm
gingen zij den donkeren tunnel inwaar de kilheid
Maria eene huivering door de leden joeg. Het oorver-
doovende gedruisch van wagens en voetgangersdat
door de rotsgewelven weerklonk, maakte haar angstig;
zij klemde zich aan Salvatore vastdie eveneens ten'
prooi was aan de zonderlingste gewaarwordingen. De
duistere omgeving begon hoe langer hoe meer op een
grafkelder te gelijken; de weinige olielampen verblind
den, maar gaven geen licht; de voorbijgangers maakten
den indruk van geesten van afgestorvenen. Toen Maria
zich na eenige oogenblikken omkeerdevertoonde zich
de ingang evenals de uitgang als een schitterend wit
punt in eene onafzienbare verte.
Zij verhaastte baar tred. „Als die nauwe opening
zich eens sloot fluisterde zij, „Als de berg eens boven
ons instortte
Terwijl zij zoo sprak en baar mooie hoofdje teeder
tegen den schouder van den geliefde aanvleide, was het
de vraag waaraan zij het meest dacht aan de rots
massa s van de Posilippe of aan het plan, welks duistere
wegen zij zoo straks met Salvatore zou bewandelen.
Eene onuitsprekelijke angst overviel haar, eene heimelijke
huivering, die niet van haar week, vóórdat zij de eerste
huizen van Fuorigrotta voor zich zag.
Leeds breidde de schemering zich over de vlakte aan
gene zijde van den bergrug, toen het paar den straat
weg naar Bauli bereikte. Diepe stilte heerschte op de
van Lodewijk XVI en Marie Antoinette, aan het
schrikbewind en de guillotine. En inderdaad van
hoevele dwaasheden en gruwelen van hoeveel over
spanning onverstandlaagheid en wreedheid zijn de
tien jaren na 1789 vervuld: vrijheidsboomen en hoof
den op piekenfeesten van het Hoogste Wezen en
moorden in massa; vaderlandsliefde en heerschzucht
dweepzucht en bespottelijke aanmatiging; geestdrift en
razernij; belachelijke gevoeligheid en wreedheid; los
bandigheid eigenwaan en ijdelheid Wie durft dit
tijdvak verdedigen
En toch hoeveel goeds bevat de nieuwe orde
van zaken, die uit den geweldigen storm is voort
gekomen waardoor de oude wereld werd vernietigd
Geen verstandig man kan er aan denken het vele
gebrekkige van den tegenwoordigen tijdvan de
tegenwoordige regeeringen en maatschappelijke toe
standen, de velerlei ellende op geestelijk en stoffelijk
gebied te outkeonen, en toch hoeveel lager staat
het tijdvak dat aan de revolutie vooraf ging. Het
lijden is voorbijgaande geweestde zegeningen zijn
blijvend. Zelfs het tegenwoordige Frankrijk met zijn
aanhoudende politieke verdeeldheid en kleingeestige
twisten, hoeveel beter zijn er de toestanden dan in
het hongerlijdend en verdrukte Frankrijk van vóór
1789 De Adel en de Geestelijkheid vrij van belas
ting en in het bezit van bijna het gansche land; de boer
onder tal van hooge lasten gekromd; de geldmiddelen
van den staat in hopelooze verwarring aan het Hof
buitensporige verspillingde gehuichelde vroomheid
uit de laatste jaren van f,odewijk XIV door openlijke
zedtloosheid vervangen ongelukkige oorlogen, schan
delijke nederlagen drukkende belasting en armoede
en gebrek. Ja, de uitbarsting is verschrikkelijk ge
weest maar nog altijd gelooven wij dat het woord
van Macaulay waarheid bevatwEón ding is duidelijk.
De Regeering, de Adel en de Kerk hebben loon naar
werken ontvangen. Zij oogstten wat zij gezaaid hadden.
Zij vonden het volk zooals zij het gemaakt hadden."
Daarbij miste het Fransche volk dat tot nog toe
was geleid en bestuurd door de meest onbeperkte
monarchieen eensklaps overging tot onmiddelijk
zelfbestuurook zelfs de allergeringste ervaring voor
die hoogst moeilijke taak. In geen enkel opzicht had
de natie zich op dit terrein kunnen oefenen. Hierin
stond zij ver ten achter bij de Engelschen en de
Nederlanders. De Nederlanders vonden bij de afzwe
ring van Philips de Staten des lands. Toen de Noord-
Amerikanea opstonden tegen Engeland en een onafhan
kelijke republiek stichtten waren zij met de praktijk
der regeering bekend en legden zij onmiddellijk de
grondslagen voor een vrijen en ordelijken staat. De
boekweit- en maïsvelden, geen levend wezen vertoonde
zich langs den onafzienbaar langen, rechten weg. Na
eenige honderden schreden te zijn voortgewandeld, gingen
zij aan de helling van den weg zitten, dicht bij een dier
zware ahornboomen, welke hier eene allee vormen van
een uur lengte de schoonste van geheel Campanië
en geheel tegen hunne gewoonte loosden beiden een
smartelijken zucht, toen zij eindelijk eens een vertrouwe
lijk woord zouden kunnen wisselen.
Salvatore, die onder den invloed was van Zingarella's
stemming, had in den somberen tunnel een voorsmaak
gehad van de dagen en weken welke hij in Pizza
Falcone zou doorbrengen en toen hij tot het besef
kwam dat in zijne gevangenis dat bekoorlijke hoofdje
niet tegen zijn sehouder leunen, dat zachte handje de
zijne niet drukken zou, toen verloor hij gedurende eenige
oogenblikken den moed en de veerkrachtdie hij zoo
noodig had, en de schadawzijden van het schitterende
plan traden voor de eerste maal duidelijk op den voor
grond. Ook was Maria nog niet geheel tot zich zelve
gekomen. De gedachte aan de scheiding, het vooruitzicht
op deu aanstaanden strijd en een gevoel van twijfel aao
den goeden uitslag -— alles kwam nu te zameu.
In den aanvang onderdrukte zij hare gewaarwordingen.
Beide armen om den hals van den geliefde geslagen,
smeekte zij hem haar thans alles mede te doelen wat
hij met den poiitie-beambte had op touw gezet.
Salvatore vertelde haar alles overeenkomstig de waar
heid. Alleen veranderde hij den naam van zijn mede
samenzweerder hij noemde hem Carlo Grisi. Eacosta
had den lichtgeloovigen Apuliër overtuigend aangetoond,
dat zulks noodzakelijk was: want indien men Maria in
verhoor nam, zou het onder alle omstandigheden beter
zijn, dat de naam Eacosta, die natuurlijk in den loop
van het proces meermalen genoemd zon worden haar
geheel onbekend was. Dat zon haar de rol van onwe
tende gemakkelijker maken.
Maria zat met ingehouden adem te luisteren. Dat
Mjneignore de Fabris in de gevraagde audiëntie be
willigd en zich bereid verklaard had het vermetele plan
Franschen tastten letterlijk in den blinde rond zij
vonden in hun eigen land niets waarop zij konden
voortbouwenniets dat tot grondslag of voorbeeld
kou dienen, niets dat tot uitgangspunt kon strekken
en waarbij zij het overige konden aansluiten. Toen
het gebouw der oude monarchie ineenstortte, bleef er
niets dan pninhoopen over. Zij moesten zich behel
pen met philosophische redeneeringen bespiegelingen
en algemeenheden om een nieuwen staat op te
bouwenen zij bouwden lnchtkasteelenelke partij
vormde zich een denkbeeld van een staat zooals
zij dien wenschte en streed een wanhopigen strijd
voor de verwezenlijking van dat ideaab Alleen
met znlk een staatsregeling als zij zich voorstelde
zon het Fransche volk groot en gelukkig kunnen
wordendie daartoe niet wilde medewerkenwas
een verradereen aristocraateen vriend van het
verfoeilijke oude stelsel, en moest onschadelijk gemaakt,
desnoods uit den weg geruimd. Geen bedenkingen
konden ernstig, geen bezwaren groot genoeg zijn, om
den echten patriot in het najagen van dezen heilstaat
terug te honden, en met ware razernij werd de wor
steling voortgezetdienadat de eerste hoofden ge
vallen waren meer en meer ook het karakter van
zelfverdediging aannam en in een onderlinge verdel
gingsoorlog ontaardde. Of inderdaad de Fransche
natie geschikt was voor den regeeringsvorm die men
voor haar bestemd had, of de verschillende raderen
voorhanden waren waaruit men de nieuwe machine
zou samenstellenof op voldoende beweegkracht ge
rekend kon worden om haar in werking te brengen
en te houden, daarvan gaf niemRnd zich rekenschap,
dat vroeg zelfs niemand zich af. Aan de natie mocht
niet worden getwijfeld; zij was tot alles bekwaam;
ware vaderlandsliefde zou alle bezwaren glansrijk over
winnen. Die aan het volk twijfeldewas daardoor
alleen reeds een vijand van de goede zaak.
Ontzettend heeft Frankrijk geleden onder den ge
weldigen storm die zich ver buiten zijn grenzen,
die zich over de geheele beschaafde wereld deed ge
voelen maar nergens zoo groote verwoesting aan
richtte. Wel ging hier en daar ook menige instelling
te gronde, waarvan men later, misschien te recht,
meende dat zij gespaard had moeten blijven en slechts
eenige zuivering en verbetering noodig had maar in
hoofdzaak is de werking heilzaam geweest en mogen
de natiën zich over de gevolgen verheugen. Dat
vergete niemand wanneer hij met ontzetting op de
vreeselijke jaren der omwenteling terugziet. Moest
de oude wereld in zulk een ontzettende worsteling
ondergaan dan moet hare schuld ook wel groot zijn
geweest. De wereldgeschiedenis is een wereldgericht.
met Salvatore en Carlo Grisi te bespreken, gaf voor Zin-
garella den doorslag. Nu viel er immers niet meer
aan te twijfelen of haar geliefde wel verstandig han
delde; du was het bewezen, dat ook de Kardinaal het
plan goedkeurde als de daad van een echt patriot.
Zijne Eminentie gaf er zelf om zoo te zeggen de wij—
ding aan en den zegen, die een waarborg was voor
den gunstigen uitslag.
„Na nog één ding", fluisterde Salvatore, nadat hij zijn
verhaal geëindigd bad. „Hetgeen ik n nu nog te zeggen
heb, is naast het vurig verlangen om u nog een
maal in mijne armen te sluiten de hoofdreden
waarom ik u verzocht bij mij te komen. Ik kon en mocht
niet schrijven want dat zon gevaarlijk kunnen zijn.
Luister dus en beloof mij, dat gij doen zult wat ik van
u verlang. Het is onvermijdelijk, Maria, dat gij, zoodra mijn
aanslag op monsignore de Fabris bekend is gewordeD,
den grootst mogelijken toorn voorwendt; want zoo zei
de poiitie-beambte er kan niet genoeg zorg worden
gedragen, dat de aanslag werkelijk gebonden wordt voor
hetgeen, waarvoor wij hem willen laten doorgaan. De
tegenpartij is oogenblikkelijk gereed met verdacht
makingen. Vroeger reeds, negen of tien jaar geleden,
toen een dergelijke aanslag plaats had dat wil
zeggen: een werkelijke a3Dslag hebben zij stout-
wag beweerddat de regeering dien op touw had
gezet. Zoo zal men ook ditmaal de geringste vinger
wijzing aangrijpen om betzelfde verhaal in omloop
te brengen en daarom, Maria, moet alles in het werk
gesteld worden om de echtheid van ons comediespel zoo
waarschijnlijk mogelijk te maken. Ik geloof dan ook
hoe hard het mij ook vallen zal dat er geen beter
middel is om de geloofwaardigheid te verhoogen dan
het afbreken van onze betrekking,zoodra gij het bericht
van den aanslag ontvangt."
Zjj keek hem aan met een angstigen blik.
„Moet ik dat doen P stamelde zij met bevende
lippen. „Ik zou
„Ja, Maria I Het stuit ook mij tegen de borst, maar
bedenk toch Zoo gij mij tegenover de were*ld trouw
